منابع طبیعی
مهرداد قدس خواه دریایی؛ نسرین آهو قلندری؛ جواد ترکمن
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 خرداد 1399
چکیده
شرایط اقلیمی و الگوهای سالانه دما و بارش اثرات خود را در پهنای حلقه‌های رویشی درختان برجا می‌گذارند. علم گاهشناسی درختی به بررسی و استخراج اطلاعات مستتر در این حلقه‌ها می‌پردازد. هدف از تحقیق حاضر نیز بررسی اثرات متغیرهای اقلیمی بر روی پهنای حلقه‌های رویشی گونه زربین (Cupressus sempervirens Var. Horizontalis) در شهرستان‌های رودبار و نوشهر در استان‌های ...
بیشتر
شرایط اقلیمی و الگوهای سالانه دما و بارش اثرات خود را در پهنای حلقه‌های رویشی درختان برجا می‌گذارند. علم گاهشناسی درختی به بررسی و استخراج اطلاعات مستتر در این حلقه‌ها می‌پردازد. هدف از تحقیق حاضر نیز بررسی اثرات متغیرهای اقلیمی بر روی پهنای حلقه‌های رویشی گونه زربین (Cupressus sempervirens Var. Horizontalis) در شهرستان‌های رودبار و نوشهر در استان‌های گیلان و مازندران می‌باشد. بدین منظور مجموعاً 13 دیسک از ارتفاع برابرسینه درختان زربین در دو منطقه تهیه و پس از انجام مراحل آماده‌سازی نمونه‌ها شامل: برش، سمباده کشی و مشخص کردن حدود حلقه‌های رویشی، از سطوح دیسک‌ها عکس‌برداری به عمل آمد. تصاویر با فرمت JPG در نرم‌افزار Digimizer وارد شده و پهنای حلقه‌های رویشی با دقت 01/0 میلی‌متر اندازه‌گیری شد. سپس مراحل استانداردسازی و انطباق زمانی بر روی تصاویر انجام شد. طول گاهشناسی 38 سال (2017-1979) و میزان تطابق واریانس (GLK) نمونه‌های رودبار و نوشهر به ترتیب 26/77 و 10/70 درصد به دست آمد. متوسط رویش حلقه‌ها در رودبار و نوشهر به ترتیب 46/2 و 20/5 میلی‌متر محاسبه شد. همچنین نتایج نشان داد که رویش درختان در منطقه رودبار با عامل بارش همبستگی مثبت و بالا (94/0=r) و با عامل دما همبستگی منفی (51/-0=r) دارند. اما تأثیرپذیری رویش درختان از عوامل اقلیمی در منطقه نوشهر معنی‌دار به‌دست نیامد. با توجه به نتایج این مطالعه عدم وجود فصل خشک و شرایط معتدل جلگه در منطقه نوشهر و شرایط کوهستانی و ناهمگنی بارش در فصول سال در منطقه رودبار را می‌توان از دلایل تفاوت در تاثیرپذیری رویش درختان از عوامل اقلیمی دانست.
منابع طبیعی
وحید اعتماد؛ مهناز خزایی؛ انوشیروان شیروانی؛ محسن جوانمیری پور
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 فروردین 1399
چکیده
اقدامات زیستی راه‌حل‌های کلیدی جهت مقابله با پدیده گرد و غبار هستند و برگ درختان در مناطق شهری به دلیل داشتن سطح بیشتر نسبت به سایر اندام‌ها، اهمیت بیشتری در پاک‌سازی ذرات گرد و غبار دارند. هدف از این پژوهش، مقایسه میزان ته‌نشست سطحی گرد و غبار روی سطح برگ گونهی بلندمازو (Quercus castaneifolia)، کاج تهران (Pinus eldarica)، چنار (Platanus orientalis) و ...
بیشتر
اقدامات زیستی راه‌حل‌های کلیدی جهت مقابله با پدیده گرد و غبار هستند و برگ درختان در مناطق شهری به دلیل داشتن سطح بیشتر نسبت به سایر اندام‌ها، اهمیت بیشتری در پاک‌سازی ذرات گرد و غبار دارند. هدف از این پژوهش، مقایسه میزان ته‌نشست سطحی گرد و غبار روی سطح برگ گونهی بلندمازو (Quercus castaneifolia)، کاج تهران (Pinus eldarica)، چنار (Platanus orientalis) و آسمان‌دار (Ailanthus alissima) در استان تهران واقع در پارک جنگلی چیتگر است. نمونه-برداری به صورت تصادفی از ارتفاعات متفاوت تاج پنج پایه از هر گونه و در چهار جهت اصلی جغرافیایی انجام شد. نمونه‌های برگ به طور کامل در آب مقطر شسته شده و طی عمل سانتریفیوژ ذرات گرد و غبار از محلول جدا شده و در آون خشک و سپس وزن آنها به‌دست آمد. همچنین، با کمک نرم‌افراز Image J، میانگین سطح برگ هر گونه برآورد گردید. نتایج نشان داد که مقدار ته-نشست سطحی گرد و غبار در سوزن‌های درخت کاج تهران به طور کاملا معنی‌داری بیشتر از سه گونه دیگر بود. مقدار میانگین ته نشست ذرات معلق در برگ کاج تهران برابر با 06/1 میلی‌گرم بر سانتی‌مترمربع اندازه‌گیری شد، در صورتی که در سه گونه دیگر این مقدار به ترتیب برای آسمان‌دار، بلندمازو و چنار برابر با 2/0، 23/0 و 28/0 اندازه‌گیری شد. همچنین نسبت مساحت به محیط در کاج تهران به کمترین میزان رسید و برابر با 05/0 بود در صورتی که در سه گونه دیگر این مقدار به ترتیب برابر با 03/1، 02/1 و 55/1 اندازه‌گیری شد.
منابع طبیعی
هنگامه میرهاشمی؛ حسن پوربابائی؛ آرش مزبانی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 تیر 1398
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی تأثیر ارتفاع از سطح دریا بر تنوع و اهمیت نسبی (SIV) گونه‌های علفی در جنگلهای کبیرکوه استان ایلام انجام گرفت. برای این منظور، منطقه‌ای به مساحت 300 هکتار از این جنگل‌ها انتخاب شد. منطقه مورد مطالعه به سه طبقه ارتفاعی (1000-700، 1300-1000 و 1600-1300 متر از سطح دریا) تقسیم شد، سپس تعداد 63 قطعه نمونه به روش تصادفی- سیستماتیک در ...
بیشتر
این تحقیق با هدف بررسی تأثیر ارتفاع از سطح دریا بر تنوع و اهمیت نسبی (SIV) گونه‌های علفی در جنگلهای کبیرکوه استان ایلام انجام گرفت. برای این منظور، منطقه‌ای به مساحت 300 هکتار از این جنگل‌ها انتخاب شد. منطقه مورد مطالعه به سه طبقه ارتفاعی (1000-700، 1300-1000 و 1600-1300 متر از سطح دریا) تقسیم شد، سپس تعداد 63 قطعه نمونه به روش تصادفی- سیستماتیک در منطقه برداشت شد. به منظور ثبت پوشش علفی، سطح پلات‌ها به روش حداقل مساحت تعیین گردید، سپس گونه‌های علفی و درصد پوشش آنها براساس معیار وان درمال ثبت شدند. برای محاسبه تنوع گونهای از شاخص تنوع شانون– وینر و شاخص یکنواختی اسمیت– ویلسون و برای محاسبه غنای گونهای از شاخص غنای گونهای (R=S) استفاده شد. تعیین همبستگی بین شاخص-های تنوع زیستی و عامل ارتفاع از سطح دریا با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون صورت گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که عامل ارتفاع از سطح دریا تأثیر معنی داری بر تنوع و غنای گونه‌های علفی دارد و بین این شاخص‌ها با ارتفاع از سطح دریا همبستگی منفی وجود دارد. بیشترین مقدار شاخصهای تنوع و غنای گونهای در طبقه ارتفاعی میانی به دست آمد. نتایج همچنین نشان داد که ارتفاع از سطح دریا تأثیر معنی داری بر یکنواختی گونه‌های علفی ندارد. همچنین شکل منحنی اهمیت نسبی گونه‌ها در هر سه طبقه ارتفاعی به صورت نرمال لگاریتمی حاصل شد.
منابع طبیعی
حسن جهانبازی؛ یعقوب ایران‌منش؛ محمود طالبی؛ حمزه علی شیرمردی؛ عبدالمحمد محنت کش؛ مهدی پورهاشمی؛ محسن حبیبی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 تیر 1398
چکیده
امروزه گستره قابل توجهی از جنگلهای زاگرس با پدیده زوال بلوط مواجه شده است. تنش محیطی، اختلال در جذب مواد غذایی و آب موجب ضعیف شدن درختان و درنهایت زوال آنها می‌شود. عوامل رویشگاهی نقش مهمی در مقاومت درختان در برابر تنش‌های زنده و غیرزنده دارند. پژوهش پیش‌رو با هدف ارزیابی واکنش درختان سالم و درحال خشکیدن بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) ...
بیشتر
امروزه گستره قابل توجهی از جنگلهای زاگرس با پدیده زوال بلوط مواجه شده است. تنش محیطی، اختلال در جذب مواد غذایی و آب موجب ضعیف شدن درختان و درنهایت زوال آنها می‌شود. عوامل رویشگاهی نقش مهمی در مقاومت درختان در برابر تنش‌های زنده و غیرزنده دارند. پژوهش پیش‌رو با هدف ارزیابی واکنش درختان سالم و درحال خشکیدن بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) به جذب مواد غذایی در جهت‌های جغرافیایی و طبقه‌های ارتفاعی مختلف در منطقه جنگلی هلن استان چهارمحال و بختیاری اجرا شد. برای این منظور، در دو جهت غالب جنوبی و شمالی، تعداد سه خط‌نمونه و بر روی هر خط‌نمونه در سه دامنه ارتفاعی (1800-1500، 2000-1800 و بالاتر از 2000 متر از سطح دریا) سه قطعه‌نمونه 1000 متر مربعی به‌طور تصادفی پیاده شد. در هر قطعه‌نمونه، از 5 درخت سالم و 5 درخت در حال خشکیدن بلوط از چهار جهت تاج نمونه برگ تهیه شد و عناصر غذایی آنها در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. این پژوهش بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی و آزمایش فاکتوریل و مقایسه میانگین‌ها به روش دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که اثر جهت جغرافیایی بر جذب عناصر ازت و کلسیم معنی‌دار بود. همچنین، اختلاف جذب موادغذایی ضروری در برگ درختان سالم و درحال خشکیدن معنی‌دار شد. جذب عناصر آهن، منگنز، روی و مس در برگ درختان مستقر در جهت شمالی بیشتر از جهت جنوبی بود. درختان سالم نیز مقدار بیشتری از این عناصر را در مقایسه با درختان در حال خشکیدن جذب کرده بودند.
منابع طبیعی
مریم تیموری؛ محمد حسین صادق زاده حلاج؛ طاهره علی زاده؛ محمد متینی زاده
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 تیر 1398
چکیده
کاهش وسعت رویشگاه های بلوط نشان دهنده لزوم احیای رویشگاه های تخریب شده آن می باشد. در این تحقیق اثر باکتری های محلول کننده فسفات بر زنده مانی، رشد و وضعیت تغذیه‌ای دو گونه برودار و وی ول بررسی شد. بذرها پس از مایه زنی با باکتری های محلول کننده فسفات، بر اساس آزمایش فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو عامل گونه بلوط و باکتری در ...
بیشتر
کاهش وسعت رویشگاه های بلوط نشان دهنده لزوم احیای رویشگاه های تخریب شده آن می باشد. در این تحقیق اثر باکتری های محلول کننده فسفات بر زنده مانی، رشد و وضعیت تغذیه‌ای دو گونه برودار و وی ول بررسی شد. بذرها پس از مایه زنی با باکتری های محلول کننده فسفات، بر اساس آزمایش فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو عامل گونه بلوط و باکتری در سه تکرار و 16 بذر در هر تکرار در گلخانه کاشته شدند. آنالیز آماری نشان داد که اثر معنی دار گونه بلوط باعث میزان بالاتر رشد طولی، قطری، وزن خشک برگ، فسفر ریشه و ساقه، منیزیوم و منگنز ریشه، ساقه و برگ، و آهن در برگ نونهال های وی ول شود. اما درصد وزن خشک ساقه و میزان آهن در ریشه و ساقه نونهال های برودار بیشتر بود. اثر معنی‌دار باکتری بر پارامترهای اندازه‌گیری شده و مقایسه میانگین‌ها نشان دهنده میزان بالاتر رشد طولی، قطری و وزن خشک ریشه، ساقه و برگ نونهال های تلقیح شده با سودوموناس و باسیلوس بود. بعلاوه مقایسه میانگین ها نشان داد که میزان فسفر در ریشه، ساقه و برگ و نیز آهن در ریشه و ساقه نونهال هایی بیشتر است که با سودموناس مایه زنی شده اند. مایه زنی با باسیلوس نیز باعث افزایش میزان آهن در هر سه اندام گیاهی گردید. کارایی بالاتر سودوموناس و باسیلوس در افزایش معنی دار رشد و بهبود وضعیت تغذیه ای باعث می شود که باسیلوس و سودوموناس کاندیداهای مناسبی برای احیای رویشگاه های تخریب یافته بلوط باشند.
منابع طبیعی
آرزو محمودی؛ جواد اسحاقی راد؛ مهناز حیدری ریکان؛ احمد علیجانپور
دوره 32، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 489-496
چکیده
منطقه مارمیشو واقع در 70 کیلومتری شمال‌غربی شهرستان ارومیه از رویشگاه‌های مهم توس در ایران محسوب شده و از تنوع گیاهی منحصر به‌‌فردی برخوردار است. هدف از این پژوهش بررسی فلور، شکلهای زیستی و کورولوژی گونه‌های چوبی و علفی رویشگاه توس منطقه می‌باشد. ۳۰ قطعه نمونه به روش نمونه‌برداری منظم‌تصادفی با ابعاد شبکه ۱۰۰*۲۰۰ متر در منطقه ...
بیشتر
منطقه مارمیشو واقع در 70 کیلومتری شمال‌غربی شهرستان ارومیه از رویشگاه‌های مهم توس در ایران محسوب شده و از تنوع گیاهی منحصر به‌‌فردی برخوردار است. هدف از این پژوهش بررسی فلور، شکلهای زیستی و کورولوژی گونه‌های چوبی و علفی رویشگاه توس منطقه می‌باشد. ۳۰ قطعه نمونه به روش نمونه‌برداری منظم‌تصادفی با ابعاد شبکه ۱۰۰*۲۰۰ متر در منطقه مورد -مطالعه پیاده شد. در هر نقطه، قطعات نمونه ۴۰۰ مترمربعی برای جمع‌آوری گونه‌های درختی و درختچه‌ای و قطعات نمونه ۱۰۰ مترمربعی برای جمع‌آوری گونه‌های‌علفی پیاده شد. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه 251 تاکسون گیاهی متعلق به 51 خانواده وجود دارد که از این تعداد، 28 گونه درختی و درختچه‌ای می‌باشند. بیشترین تعداد گونه‌های گیاهی منطقه مربوط به خانواده Asteraceae با 40 گونه، خانواده Apiaceae با 22 گونه، خانواده Fabaceae با 21 گونه، Lamiaceae با 20 گونه و خانواده Brassicaceaeبا 17 گونه می‌باشند. از نظر طیف زیستی رانکایر، همی‌کریپتوفیت‌ها با 122 گونه، تروفیت‌ها با 51 گونه، فانروفیت‌ها با 28 گونه به ترتیب بیشترین شکل زیستی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین از نظر جغرافیای گیاهی بیشترین عناصر رویشی منطقه متعلق به ناحیه رویشی ایرانی تورانی (100 گونه) و ایرانی-تورانی/ اروپا- سیبری (59 گونه) می‌باشند.
منابع طبیعی
علیرضا زارع
دوره 32، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 379-391
چکیده
به منظور احداث مجموعه رویشی آسیای میانه در باغ گیاه‌شناسی مشهد، برخی گیاهان مانند شیرخشت از طریق بذر تکثیر شدند. میوه‌های شیرخشت سکه‌ای Cotoneaster nummularioides Pojark از ارتفاعات منطقه کوهستانی کپه داغ در شمال شرقی خراسان رضوی و همجوار با مرز ترکمنستان جمع آوری شد. بر روی بذرها 25 تیمار در سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گردید. تیمارها ...
بیشتر
به منظور احداث مجموعه رویشی آسیای میانه در باغ گیاه‌شناسی مشهد، برخی گیاهان مانند شیرخشت از طریق بذر تکثیر شدند. میوه‌های شیرخشت سکه‌ای Cotoneaster nummularioides Pojark از ارتفاعات منطقه کوهستانی کپه داغ در شمال شرقی خراسان رضوی و همجوار با مرز ترکمنستان جمع آوری شد. بر روی بذرها 25 تیمار در سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گردید. تیمارها شامل دو فاکتور بودند که به تنهایی و توام با یکدیگر اعمال شدند، سرما دهی 4 درجه سانتیگراد شامل 5 سطح صفر، 1، 2، 3 و 4 ماه، و خراش‌دهی شیمیایی در 5 سطح، شامل عدم خراش‌دهی، اسید کلریدریک، اسید کلریدریک- نیترات پتاسیم، اسید سولفوریک و اسید سولفوریک- نیترات پتاسیم بودند. پس از اتمام زمان اعمال تیمارها، بذرها در شرایط گلخانه‌ای در بستر کوکوپیت – پرلیت کشت شدند. تیمار اسید سولفوریک- نیترات پتاسیم به مدت 4 ماه سرمادهی با 3/18 درصد جوانه‌زنی بهترین نتیجه را نشان داد که اختلاف معنی داری (001/0p<) با دیگر تیمارها داشت. در تیمارهای شاهد، سرما دهی 1، 2 و 3 ماه بدون خراش دهی و سرمادهی 1 ماه همراه با خراش دهی هیچگونه جوانه زنی مشاهده نشد. از آنجایی که مشکل خواب بذرهای شیرخشت تحت تاثیر توام خراش پوسته و چینه سرمادهی رفع گردید، می‌توان نتیجه گرفت که دو عامل فیزیکی و فیزیولوژیکی بر خواب بذر این گونه تاثیرگذار هستند.
منابع طبیعی
رؤیا عابدی
دوره 32، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 248-258
چکیده
تنوع زیستی به‌عنوان یکی از پر اهمیت‌ترین معیارهای مدیریت گردشگری پایدار شناخته شده است و بازدید از مناطق جنگلی یکی از مهمترین فعالیت‌ها در بخش گردشگری طبیعت محسوب می‌شود. بنابراین توجه به این دو موضوع در کنار یکدیگر، کمک قابل توجهی به جنبه‌های مدیریت جنگل خواهد کرد. مطالعه حاضر به منظور درک بهتری از اثرات گردشگری در مناطق جنگلی ...
بیشتر
تنوع زیستی به‌عنوان یکی از پر اهمیت‌ترین معیارهای مدیریت گردشگری پایدار شناخته شده است و بازدید از مناطق جنگلی یکی از مهمترین فعالیت‌ها در بخش گردشگری طبیعت محسوب می‌شود. بنابراین توجه به این دو موضوع در کنار یکدیگر، کمک قابل توجهی به جنبه‌های مدیریت جنگل خواهد کرد. مطالعه حاضر به منظور درک بهتری از اثرات گردشگری در مناطق جنگلی ارسباران بر ساختار و تنوع زیستی این اکوسیستم صورت گرفت. نمونه‌برداری با استفاده از تعداد 60 قطعه نمونه دایره‌ای (1000 مترمربع) و به روش تصادفی-سیستماتیک در دو منطقه تفرجی (30 قطعه نمونه) و بدون تفرج (30 قطعه نمونه) انجام شد و ویژگی‌های ساختار جنگل (تراکم، سطح مقطع و تاج پوشش درختان)، شاخصهای تنوع زیستی (شانون-وینر، سیمپسون، غنا و یکنواختی) و شاخص ارزش اهمیت گونه محاسبه شدند. نتایج نشان داد که دو منطقه مورد مطالعه از نظر شاخصهای تنوع شانون-وینر، سیمپسون و غنای گونهای دارای اختلاف معنادار (01/0p ≤) هستند درحالی‌که از نظر یکنواختی و ویژگی‌های ساختاری تفاوت معناداری بین دو منطقه مشاهده نشد. شاخص ارزش اهمیت گونه کرب (Acer campestre L.) در هر دو منطقه تفرجی و غیر تفرجی و بعد از آن گونه ممرز (Carpinus betulus L.) در منطقه بدون تفرج دارای بیشترین مقدار بود. براساس نتایج حاصل از پژوهش حاضر، گردشگری طبیعت در منطقه جنگلی مورد مطالعه بر ساختار اشکوب درختی اثرات کاهنده معناداری نداشت ولی بر شاخصهای تنوع زیستی در این اشکوب اثرات معناداری را نشان داد. این موضوع تأکیدی بر حساس بودن تنوع زیستی در اکوسیستم‌های جنگلی است.
منابع طبیعی
جواد میرزایی؛ نجمه نوربخش
دوره 32، شماره 1 ، بهار 1398، ، صفحه 144-154
چکیده
همزیستی قارچ‌های میکوریز با ریشه‌ی گیاهان عالی، یکی از مهمترین انواع همزیستی اجباری در طبیعت بوده که فواید بسیاری از جمله جذب آب و عناصر غذایی برای گیاه میزبان دارد. هدف از این مطالعه، بررسی رابطه‌ی فراوانی اسپورها و کلینیزاسیون ریشه‌ی درخت زالزالک با عوامل محیطی در جنگلهای زاگرس است. بدین منظور در مناطق دینارکوه در شهرستان آبدانان ...
بیشتر
همزیستی قارچ‌های میکوریز با ریشه‌ی گیاهان عالی، یکی از مهمترین انواع همزیستی اجباری در طبیعت بوده که فواید بسیاری از جمله جذب آب و عناصر غذایی برای گیاه میزبان دارد. هدف از این مطالعه، بررسی رابطه‌ی فراوانی اسپورها و کلینیزاسیون ریشه‌ی درخت زالزالک با عوامل محیطی در جنگلهای زاگرس است. بدین منظور در مناطق دینارکوه در شهرستان آبدانان و ارغوان در شهرستان ایلام، 54 نمونه از خاک به همراه ریشه از عمق 30-0 سانتیمتری تهیه گردید. نمونه‌های خاک جهت استخراج و شناسایی قارچ‌های همزیست، اندازه‌گیری فراوانی اسپور قارچ‌ها، تعیین درصد کلینیزاسیون و اندازه‌گیری ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک (بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری، ضخامت لاشبرگ، اسیدیته، شوری، پتاسیم قابل جذب، فسفر ،ماده آلی، نیتروژن) به آزمایشگاه منتقل شدند. نتایج نشان داد که در مجموع 13 گونه قارچ میکوریز با درختان زالزالک همزیستی دارند که گونه‌های Claroideoglomus etunicatum و Glomus caesaris بیشترین فراوانی و گونه‌های Acaulospora thomii و Entrophospora infrequens کمترین فراوانی را دارا بودند. نتایج همچنین نشان داد که فراوانی اسپور قارچ ها در رویشگاه دینارکوه از رویشگاه ارغوان بیشتر می‌باشد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که بین درصد کلینیزاسیون و فراونی اسپور با پتاسیم و pH خاک همبستگی مثبت معنی‌داری وجود دارد. نتایج آنالیز تحلیل ﻣﺆلفه‌های اصلی نیز نشان داد که درصد کلینیزاسیون و فراونی اسپور قارچ‌ها از بین عوامل محیطی تنها با پتاسیم و میزان لاشبرگ همبستگی معنی‌دار مثبتی دارد.
منابع طبیعی
پیمان فرهادی؛ جواد سوسنی؛ سید یوسف عرفانی فرد؛ میر حامد اختری
دوره 32، شماره 1 ، بهار 1398، ، صفحه 63-74
چکیده
توصیف کمی ساختار جنگل به عنوان یکی از مناسب ترین ابزارها در مدیریت نوین جنگل در نظر گرفته می شود. در این تحقیق ساختار گونه های درختی تیپ های راش (Fagus)، راش- ممرز (Fagus-Carpinus) و راش- افرا (Fagus-Acer) جنگل های هیرکانی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. به منظور انجام این تحقیق 5 قطعه نمونه یک هکتاری در هر یک از تیپ های مذکور جنگلی ناو اسالم گیلان که از ...
بیشتر
توصیف کمی ساختار جنگل به عنوان یکی از مناسب ترین ابزارها در مدیریت نوین جنگل در نظر گرفته می شود. در این تحقیق ساختار گونه های درختی تیپ های راش (Fagus)، راش- ممرز (Fagus-Carpinus) و راش- افرا (Fagus-Acer) جنگل های هیرکانی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. به منظور انجام این تحقیق 5 قطعه نمونه یک هکتاری در هر یک از تیپ های مذکور جنگلی ناو اسالم گیلان که از لحاظ شرایط محیطی همگن بودند، آماربرداری شدند و با استفاده از نرم افزار (Crancod ver 1.4) شاخص های میانگین جهت، زاویه یکنواخت، آمیختگی، ابعاد قطر برابر سینه و ارتفاع و فاصله تا نزدیک ترین همسایه ها محاسبه شدند. نتایج حاصل از شاخص های میانگین جهت و زاویه یکنواخت، نشان دهنده موقعیت مکانی تصادفی برای درختان سه تیپ مورد بررسی بود. نتایج شاخص آمیختگی، اختلاط کمی را برای سه تیپ مورد بررسی نشان داد. نتایج به دست آمده از این شاخص نشان داد که غالبا گونه Fagus orientalis دارای رقابت درون گونه ای و سایر گونه های مورد بررسی دارای رقابت بین گونه ای می باشند. میانگین شاخصهای ابعاد قطر برابر سینه و ارتفاع، شباهت نسبی تیپهای مورد بررسی را نشان داد. نتایج حاصل از این دو شاخص غالبیت نسبی گونه های Acer velutinum و Alnus subcordata و مغلوبیت گونه های Cerasus avium و Ulmus glabra را نشان دادند. مقایسه ساختار گونه های مشابه در تیپهای مختلف، بیانگر عدم وجود اختلاف معنی دار بین آنها از نظر ویژگی های موقعیت مکانی، ابعاد قطر برابر سینه و ارتفاع و تراکم درختان بود
منابع طبیعی
اسماعیل خسروپور؛ پدرام عطارد؛ انوشیروان شیروانی؛ ویلما بایرام زاده؛ لیلا حکیمی
دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 829-841
چکیده
آلودگی‌های محیط شهری بر گیاهان تأثیر نامطلوبی دارند و گیاه برای مقابله با چنین تنش‌هایی از نظر آناتومیکی تغییراتی را در برگ‌های خود به وجود می‌آورند. مطالعة حاضر به‌منظور اندازه‌گیری تجمع عناصر کادمیم، سرب، روی، مس، نیکل و کروم در برگ درختان چنار و پاسخ آناتومیکی این گونه به آلودگی موجود در شهر تهران و مقایسه آن با پارک جنگلی ...
بیشتر
آلودگی‌های محیط شهری بر گیاهان تأثیر نامطلوبی دارند و گیاه برای مقابله با چنین تنش‌هایی از نظر آناتومیکی تغییراتی را در برگ‌های خود به وجود می‌آورند. مطالعة حاضر به‌منظور اندازه‌گیری تجمع عناصر کادمیم، سرب، روی، مس، نیکل و کروم در برگ درختان چنار و پاسخ آناتومیکی این گونه به آلودگی موجود در شهر تهران و مقایسه آن با پارک جنگلی چیتگر (منطقه کم‌آلوده) انجام شد. برای این منظور، 20 اصله درخت سالم و متقارن انتخاب و 3 برگ از جهت غربی تاج هر درخت نمونه برداری شد. برگ‌ها در اواخر تابستان 1394 جهت آنالیز عناصر سنگین (کادمیم، سرب، نیکل، کروم، روی و مس) و پارامترهای آناتومیکی (تراکم، طول و عرض روزنه، ضخامت لایه‌های کوتیکولی و اپیدرمی و ضخامت سلول‌های پارانشیمی) جمع‌آوری شدند. نتایج نشان داد که غلظت کادمیم، سرب، نیکل و کروم در منطقة آلودة بیشتر از پارک جنگلی چیتگر بود. تراکم روزنه و ضخامت اپیدرم بالایی و پایینی در منطقة شهری به-طور معنی‌داری کمتر از پارک جنگلی چیتگر بود P≤0.05)). همچنین طول و عرض روزنه در منطقة شهری به‌طور معنی‌داری کمتر از پارک جنگلی چیتگر بود. تغییرات مشاهده‌شده استراتژی‌های آناتومیکی چنار برای مقابله با آلودگی محیط شهری در تهران است. چنار منبع مناسبی به منظور ذخیره آلاینده‌هاست و برای مقابله با این مقدار آلاینده، پارمترهای آناتومیکی برگ را در جهت تحمل تنش به طور معنی‌داری تغییر می‌دهد. پس می‌توان گفت که چنار به مقدار افزایش آلاینده حساس است که سریع از نطر آناتومیکی واکنش نشان داده است.
منابع طبیعی
سجاد قنبری؛ کیومرث سفیدی
دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 933-945
چکیده
با توجه به حساسیت حضور گونهی آردوج (.Juniperus foetidissima Willd) در رویشگاه جنگلی ارسباران و خاص بودن حضور این گونه در منطقه، بررسی ساختار توده‌های آردوج با استفاده از شاخصهای مرتبط با ساختار می‌تواند به مدیریت بهتر این گونه کمک نماید. هدف اصلی این تحقیق بررسی ساختار مکانی این گونه به منظور بررسی وضعیت کمی ساختاری گونه-ی آردوج در منطقه ارسباران ...
بیشتر
با توجه به حساسیت حضور گونهی آردوج (.Juniperus foetidissima Willd) در رویشگاه جنگلی ارسباران و خاص بودن حضور این گونه در منطقه، بررسی ساختار توده‌های آردوج با استفاده از شاخصهای مرتبط با ساختار می‌تواند به مدیریت بهتر این گونه کمک نماید. هدف اصلی این تحقیق بررسی ساختار مکانی این گونه به منظور بررسی وضعیت کمی ساختاری گونه-ی آردوج در منطقه ارسباران می‌باشد. هشت قطعه نمونه یک هکتاری با دو روش صددرصد و روش فاصله‌ای با نزدیکترین همسایه آماربرداری شد. مشخصه‌هایی از قبیل قطر برابر سینه، ارتفاع، فاصله و زاویه درختان از یکدیگر و از درخت شاهد داده-برداری شدند. شاخصهای ساختاری از قبیل شاخص زاویه یکنواخت، فاصله همسایگی، تمایز قطری و تمایز ارتفاعی محاسبه شد. نتایج نشان داد که گونهی آردوج به صورت توده خالص ظاهر شده است. میانگین مقادیر شاخص زاویه یکنواخت، 24/0 و فاصله همسایگی برابر با 6/4 متر برآورد شد. همچنین میانگین شاخص تمایز قطری و ارتفاعی به ترتیب برابر با 01/0 و 07/0 بدست آمد. در قطعات نمونه مطالعه شده، حدود 53 درصد از درختان میانگین فاصله بین درختان کمتر از چهار متر بود. در دو شاخص تمایز قطری و ارتفاعی، حدود 90 درصد درختان در منطقه مورد مطالعه، اختلاف قطری و ارتفاعی کمتر از 3/0 نسبت به درختان همسایه دارند. می‌توان نتیجه‌گیری نمود که توده‌ی مورد مطالعه یک توده خالص، همگن و نسبتاً جوان می‌باشد. چنین اطلاعاتی به عنوان پیش نیازی برای مدیریت بهتر اکوسیستم و انجام اقدامات احیایی و حفاظتی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
منابع طبیعی
ایرج حسن زاد ناورودی؛ تورج سفرکار
دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 905-917
چکیده
برای بررسی وضعیت کمی و ترکیب تجدیدحیات گونه‌های درختی در جنگلهای طبیعی منطقه آستارا، مناطق کمتردست‌خورده، واقع در حوضه یک آستارا، مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه‌برداری به روش منظم‌تصادفی با قطعات نمونه دایره‌ای با مساحت یک آر انجام و داده‌های مربوطه در کل طبقات ارتفاعی (500-1700 متر از سطح دریا) با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، ...
بیشتر
برای بررسی وضعیت کمی و ترکیب تجدیدحیات گونه‌های درختی در جنگلهای طبیعی منطقه آستارا، مناطق کمتردست‌خورده، واقع در حوضه یک آستارا، مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه‌برداری به روش منظم‌تصادفی با قطعات نمونه دایره‌ای با مساحت یک آر انجام و داده‌های مربوطه در کل طبقات ارتفاعی (500-1700 متر از سطح دریا) با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که تعداد در هکتار تجدیدحیات کل گونه‌های درختی با افزایش ارتفاع از سطح دریا افزایش یافت و بین تعداد در هکتار زادآوری گونه‌های ممرز و راش و میانگین زادآوری کل گونه‌ها با ارتفاع از سطح دریا همبستگی معنی‌داری وجود دارد. بیشترین فراوانی تجدیدحیات در طبقه با ارتفاع کمتر از 30/1 متر و کمترین تعداد تجدیدحیات در طبقه قطری 5/2 – 5/7 سانتی‌متر مشاهده شد. در بین گونه‌های مورد بررسی، در ارتفاع 600 متر از سطح دریا، بیشترین فراوانی تجدیدحیات در طبقه قطری 0- 5/2 سانتی‌متر مربوط به ممرز و در طبقه با ارتفاع کمتر از 30/1 متر، متعلق به شیردار بود. در ارتفاع 1000 متر از سطح دریا، بیشترین فراوانی تجدیدحیات در طبقه با ارتفاع کمتر از 30/1 متر، متعلق به ممرز بود. در سایر موارد، گونه راش بیشترین فراوانی تجدیدحیات را داشت. بدین ترتیب بیش از 75 درصد تجدیدحیات متعلق به گونه راش و بیش از 10 درصد زادآوری مربوط به گونه ممرز بوده و در مجموع، گونه‌های راش، ممرز و توسکا بیش از 90 درصد ترکیب زادآوری منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده‌اند.
منابع طبیعی
گلاره ولدی؛ جواد اسحاقی راد؛ محمد رضا زرگران
دوره 31، شماره 3 ، پاییز 1397، ، صفحه 606-616
چکیده
به منظور بررسی کاربرد روش‌های عددی ریرفکشن و جک‌نایف درارزیابی غنای گونهای جنگلهای بلوط بانه استان کردستان، سه منطقه کمتردست‌خورده، تخریب متوسط و تخریب شدید انتخاب شدند. 3 قطعه جنگلی با شرایط فیزیوگرافی مشابه از هر منطقه انتخاب و در هر قطعه، 3 پلات 400 مترمربعی (برروی ترانسکت و در فاصله 100 متری) جهت برداشت اطلاعات فلورستیک پیاده ...
بیشتر
به منظور بررسی کاربرد روش‌های عددی ریرفکشن و جک‌نایف درارزیابی غنای گونهای جنگلهای بلوط بانه استان کردستان، سه منطقه کمتردست‌خورده، تخریب متوسط و تخریب شدید انتخاب شدند. 3 قطعه جنگلی با شرایط فیزیوگرافی مشابه از هر منطقه انتخاب و در هر قطعه، 3 پلات 400 مترمربعی (برروی ترانسکت و در فاصله 100 متری) جهت برداشت اطلاعات فلورستیک پیاده شدند. در هر قطعه نمونه نوع و فراوانی گونه‌های علفی در 5 میکروپلات به ابعاد 5/1×5/1 متر مورد بررسی قرار گرفت. از روش‌های ریرفکشن و جک‌نایف در کنار شاخصهای تعداد گونه؛ مارگالف و منهنیک استفاده شده و با آزمون توکی مورد مقایسه قرار گرفت. مقادیر میانگین شاخص مارگالف برای جنگل کمتر دست‌خورده، جنگل با تخریب متوسط و جنگل با تخریب شدید به ترتیب 254/6، 803/4، و 759/2 برآوردشد و میانگین شاخص منهینیک به ترتیب 628/1، 263/1 و794/0 بدست آمد و میانگین شاخص تعداد گونه به ترتیب 56/41، 11/32، 33/18 محاسبه شد. همچنین تفاوت معنی‌دار شاخصهای فوق در بین سه تیمار مشاهده شد. همچنین مقدار غنای گونهای برآوردشده به روش ریرفکشن برای جنگل کمتر دست-خورده، جنگل با تخریب متوسط و جنگل با تخریب شدید به ترتیب 56/40، 99/30، و 96/17 بود و مقدار غنای گونهای به روش جک‌نایف برای تیمارها با استفاده از 9 پلات به ترتیب 149، 7/143، و 11/98 برآورد شد. به‌طورکلی با توجه به متفاوت بودن حجم نمونه‌ها روش‌های ریرفکشن و جک‌نایف می‌تواند برآورد دقیق‌تری از غنای گونهای ارائه دهد.
منابع طبیعی
مجتبی امیری
دوره 31، شماره 3 ، پاییز 1397، ، صفحه 756-768
چکیده
اامروزه مطالعه جنگل‌شناسی توده‌های جنگلی دست‌نخورده اهمیت زیادی پیدا کرده، بطوریکه آگاهی از ویژگی‌های ساختاری این توده‌ها می‌تواند به عنوان یک معیار و الگو برای توده‌های مدیریت شده مورد استفاده قرار گیرد. هدف از تحقیق حاضر بررسی مشخصه‌های جنگل‌شناسی یک جنگل توده راش آمیخته در سری یک جنگل شصت‌کلاته گرگان بود. کلیه اطلاعات ...
بیشتر
اامروزه مطالعه جنگل‌شناسی توده‌های جنگلی دست‌نخورده اهمیت زیادی پیدا کرده، بطوریکه آگاهی از ویژگی‌های ساختاری این توده‌ها می‌تواند به عنوان یک معیار و الگو برای توده‌های مدیریت شده مورد استفاده قرار گیرد. هدف از تحقیق حاضر بررسی مشخصه‌های جنگل‌شناسی یک جنگل توده راش آمیخته در سری یک جنگل شصت‌کلاته گرگان بود. کلیه اطلاعات درختان با قطر برابرسینه بزرگتر از 5/7 سانتی‌متر شامل گونه، ارتفاع کل، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج، قطرتاج، درصد دارایی تاج و فاصله بین پایه‌ها اندازه‌گیری و ثبت شد. نتایج تحقیق نشان داد که راش با 116 پایه، 2/17 مترمربع و 3/263 مترمکعب به ترتیب بیشترین تعداد، رویه‌زمینی و حجم در هکتار را به خود اختصاص می‌داد. همچنین بیشترین میانگین قطر، مساحت و میانگین حجم تاج متعلق به راش بود، در حالیکه کمترین مقادیر مشخصه‌های فوق را سایر گونه‌ها (توسکا، شیردار، ملج و خرمندی) به خود اختصاص می‌داد. جنگل مورد بررسی دارای سه آشکوب، ساختار ناهمسال منظم و تیپ غالب راش- ممرز بود. توزیع پراکنش ارتفاعی درختان در طبقات قطری نشان داد که منحنی ممرز در ابتدا بالاتر از راش قرار دارد. اما از قطر 35 سانتی‌متر به بالا منحنی گونه راش بر ممرز پیشی می‌گیرد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که درختان توده از نظر ضریب قدکشیدگی در وضعیت پایدار قرار دارند. در مجموع نتیجه‌گیری می‌شود که آگاهی از مشخصه‌های جنگل‌شناسی یک توده با توجه به تغییرپذیری این مشخصه‌ها در بعد زمان و مکان می‌تواند نتیجه‌گیری مثبتی را برای مدیران و کارشناسان جنگل به ارمغان بیاورد.
منابع طبیعی
نگار امیدی؛ نسرین سیدی؛ عباس بانج شفیعی؛ ناصر عباسپور
دوره 31، شماره 3 ، پاییز 1397، ، صفحه 682-693
چکیده
آلودگی هوا علاوه بر تاثیر بر سلامت ساکنان شهر، بر رشد و کیفیت درختان فضای سبز شهری نیز موثر است. کاشت گونه‌های گیاهی مقاوم به آلاینده‌های هوا تاثیر بسزایی در بالا بردن کیفیت هوای شهرها دارد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر آلودگی هوا بر پارامترهای شیمی گیاهی درختان افرای زینتی(Acer negundo L.) در سطح شهر ارومیه انجام شد. در هر یک از پنج بوستان ...
بیشتر
آلودگی هوا علاوه بر تاثیر بر سلامت ساکنان شهر، بر رشد و کیفیت درختان فضای سبز شهری نیز موثر است. کاشت گونه‌های گیاهی مقاوم به آلاینده‌های هوا تاثیر بسزایی در بالا بردن کیفیت هوای شهرها دارد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر آلودگی هوا بر پارامترهای شیمی گیاهی درختان افرای زینتی(Acer negundo L.) در سطح شهر ارومیه انجام شد. در هر یک از پنج بوستان با درجه آلودگی متفاوت، پنج پایه تقریبا همسال انتخاب شدند و نمونه‌های برگ از هر پایه در سه تراز ارتفاعی پایینی، میانی و بالایی تاج و از شاخه‌های بیرونی برداشت شدند و پارامترهای شیمی گیاهی هیدرات‌های کربن، پرولین، رنگیزه‌های اصلی و فرعی مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند و پارامترهای مورفولوژیکی قطر برابر سینه، ارتفاع و قطرتاج درختان، جهت تعیین همبستگی با پارامترهای شیمی گیاهی، ثبت شدند. همچنین ارتباط کلیه پارامترها با غلظت آلاینده‌های هوا نیز بررسی گردید. نتایج حاکی از آن است که میزان هیدرات‌های کربن و پرولین گونهی افرا در مناطق مورد مطالعه اختلاف معنی‌دار داشته و تحت تاثیر آلودگی هوا افزایش یافته است. در صورتی‌که میزان رنگیزه‌ها در مناطق آلوده کمتر از منطقه شاهد بود. عدم وجود همبستگی معنی‌دار ویژگی‌های شیمی گیاهی با پارامترهای کمی و در مقابل همبستگی معنی‌دار آنها با آلاینده‌ها، نشانگر این است که فقط آلاینده‌ها بر خصوصیات شیمی گیاهی افرای زینتی تاثیر گذاشتند و ابعاد درختان در این رابطه بی‌تاثیر بود. بر اساس نتایج این تحقیق گونه افرا با افزایش تجمع هیدرات‌کربن و پرولین در مناطق آلوده، می‌تواند به عنوان گونهای مقاوم در فضای سبز شهری به کار رود.
منابع طبیعی
محمدرضا دهقان؛ علیرضا مشکی؛ مریم ملاشاهی؛ علی صلاحی
دوره 31، شماره 3 ، پاییز 1397، ، صفحه 642-654
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی میزان توانایی دو گونه اکالیپتوس(Eucalyptus Microtheca, Eucalyptus camaldulensis) در جذب فلزات سنگین سرب و مس از خاک‌های آلوده بود. به‌منظور اجرای آزمایش نهال‌های 6 ماهه و یک‌دست اکالیپتوس تهیه شدند. برای اعمال تیمار فلزات سنگین، سه تیمار مس (غلظت‌های 5، 10، 20 میلی مولار) از منبع CuSO4 و سه تیمار سرب (غلظت‌های 50، 100 و 200 میلی مولار) از ...
بیشتر
هدف از تحقیق حاضر بررسی میزان توانایی دو گونه اکالیپتوس(Eucalyptus Microtheca, Eucalyptus camaldulensis) در جذب فلزات سنگین سرب و مس از خاک‌های آلوده بود. به‌منظور اجرای آزمایش نهال‌های 6 ماهه و یک‌دست اکالیپتوس تهیه شدند. برای اعمال تیمار فلزات سنگین، سه تیمار مس (غلظت‌های 5، 10، 20 میلی مولار) از منبع CuSO4 و سه تیمار سرب (غلظت‌های 50، 100 و 200 میلی مولار) از منبع Pb(NO3)2 جهت افزودن به خاک (لومی) گلدان‌ها در نظر گرفته شد. سپس از برگ، ریشه و ساقه هر دو گونه اکالیپتوس در 3 تکرار نمونه برداری شد. عصاره‌گیری به روش هضم خشک توسط اسید انجام شد. غلظت فلزات سنگین در نمونه‌ها با استفاده از دستگاه ICP-OES اندازه‌گیری شد. نتایج بین دو گونه نشان داد که این دو گونه به لحاظ جذب عناصر سرب و مس تفاوت معنی داری باهم ندارند. اما با مقایسه غلظت‌های مختلف در اندام‌های مختلف هر دو گونه مشاهده شد که ریشه‌ها عملکرد بهتری داشته (معنی داری در سطح 05/0 p<) در این راستا گونه E. camaldulensis نتایج بهتری را ارائه داد. به طوری که ماکزیمم میزان سرب جذب شده در ریشه‌های گونه E. camaldulensis و E. Microtheca به ترتیب برابر 3/4323 و 3226 میلی گرم بر کیلوگرم بوده و ماکزیمم میزان مس جذب شده به ترتیب برابر 2/1382 و در 846 میلی گرم بر کیلوگرم بود. همچنین تفاوت بین میزان جذب شده این عناصر با میزان آستانه تحمل هر دو گونه معنی‌دار بوده که نمایانگر توانایی بالای گونه اکالیپتوس در گیاه پالایی و حذف این مواد از خاک‌ها دارد.
منابع طبیعی
فاطمه اعظمی؛ مهدی حیدری؛ مرزبان فرامرزی؛ مصطفی نادری
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1397، ، صفحه 479-492
چکیده
تحقیق حاضر در دو منطقه شاهد (کمتر دست خورده) و تخریب یافته در شهرستان ایوان در استان ایلام انجام شد. در هر دو منطقه بصورت تصادفی 4 مرکز برداشت با توجه به اصل توده معرف انتخاب شد. در هر منطقه 16 قطعه نمونه دایره ای شکل با مساحت 1000 مترمربع برای برداشت گونه‌های درختی و درختچه‌ای پیاده شد. در هر قطعه نمونه اصلی 2 میکروپلات به ابعاد (1 مترمربع) ...
بیشتر
تحقیق حاضر در دو منطقه شاهد (کمتر دست خورده) و تخریب یافته در شهرستان ایوان در استان ایلام انجام شد. در هر دو منطقه بصورت تصادفی 4 مرکز برداشت با توجه به اصل توده معرف انتخاب شد. در هر منطقه 16 قطعه نمونه دایره ای شکل با مساحت 1000 مترمربع برای برداشت گونه‌های درختی و درختچه‌ای پیاده شد. در هر قطعه نمونه اصلی 2 میکروپلات به ابعاد (1 مترمربع) برای برداشت پوشش علفی تعیین گردید. همچنین در هر قطعه نمونه اصلی سه نمونه خاک از (عمق 0 تا 20 سانتیمتری) برداشت و یک نمونه ترکیبی برای بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیک به آزمایشگاه منتقل گردید. نمایش قطعات نمونه در تحلیل DCA و PCA نشان داد که قطعات نمونه بر اساس ترکیب گیاهی و عوامل محیطی دو گروه مجزا را تشکیل داده اند. نتایج شاخصهای خاک و مؤلفه‌های تنوع بر اساس تحلیل مؤلفه‌های اصلی نشان داد که بیشترین مقدار غنای گونه ای و مواد مغذی خاک و فعالیت بیولوژیک خاک در منطقه شاهد مشاهده شد. به علاوه بیشترین مقدار یکنواختی گونهای، درصد شن، آهک و شوری خاک در منطقه تخریب شده مشاهده گردید.
منابع طبیعی
مهدی پورهاشمی؛ سیدکاظم بردبار؛ پریسا پناهی؛ علیرضا عباسی
دوره 31، شماره 1 ، بهار 1397، ، صفحه 242-258
چکیده
پایش تولید بذر بلوط‌ها از موضوعات بنیادین و مهم در دانش جنگل‌شناسی است و اطلاعات ارزشمندی را درمورد توان بالقوه درختان فراهم می‌سازد. در پژوهش پیش رو تولید بذر 40 درخت نمونه برودار (Quercus brantii Lindl.) در جنگلهای دشت ارژن فارس ارزیابی و پایش شد. درختان نمونه با استفاده از روش نمونه‌برداری تصادفی با مونه‌بندی انتخاب شدند و طی سه سال (1388 ...
بیشتر
پایش تولید بذر بلوط‌ها از موضوعات بنیادین و مهم در دانش جنگل‌شناسی است و اطلاعات ارزشمندی را درمورد توان بالقوه درختان فراهم می‌سازد. در پژوهش پیش رو تولید بذر 40 درخت نمونه برودار (Quercus brantii Lindl.) در جنگلهای دشت ارژن فارس ارزیابی و پایش شد. درختان نمونه با استفاده از روش نمونه‌برداری تصادفی با مونه‌بندی انتخاب شدند و طی سه سال (1388 تا 1390)، در نیمه اول شهریور بذر آنها روی تاج شمارش شد. همچنین قطر برابر سینه و دو قطر عمود برهم تاج درختان اندازه‌گیری شد. براساس نتایج مشخص شد که نامناسب‌ترین شرایط بذردهی (میانگین تراکم بذر 1/10) مربوط به سال 1389 بود. بهترین بذردهی (میانگین تراکم بذر 2/24) نیز در سال 1390 اتفاق افتاد. سال 1388 نیز حالت بینابینی داشت (میانگین تراکم بذر 6/13). نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در سال‌های 1388 و 1390 بین تراکم بذر درختان برودار در طبقه‌های قطری مختلف اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. مقایسه تراکم بذر در طبقه‌های قطری مختلف در سال 1389 با استفاده از آزمون کروسکال- والیس نیز نتایج مشابهی را به‌همراه داشت. درمجموع مشخص شد که در گونه برودار نوسانات زیادی در تولید بذر بین پایه‌های مختلف و همچنین بین سال‌های مختلف وجود دارد.
منابع طبیعی
احمد علیجانپور؛ ایوب فتح اللهی قره چبوق؛ جواد اسحاقی راد؛ علیرضا محامد شبانلو
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1396، ، صفحه 887-898
چکیده
ممرز یکی از گونه‌های غالب جنگلهای ارسباران بوده و بیشترین درصد آمیختگی توده‌های جنگلی در این منطقه رویشی مربوط به این گونه است. هدف از این مطالعه شناخت ویژگی‌های کمی و کیفی ممرز در جهات جغرافیایی مختلف و شناخت ویژگی‌های خاک رویشگاه آن است. در این بررسی در دامنه‌های شمالی 15 قطعه نمونه و درسایر جهات 10 قطعه نمونه دایره‌ای شکل 3 آری ...
بیشتر
ممرز یکی از گونه‌های غالب جنگلهای ارسباران بوده و بیشترین درصد آمیختگی توده‌های جنگلی در این منطقه رویشی مربوط به این گونه است. هدف از این مطالعه شناخت ویژگی‌های کمی و کیفی ممرز در جهات جغرافیایی مختلف و شناخت ویژگی‌های خاک رویشگاه آن است. در این بررسی در دامنه‌های شمالی 15 قطعه نمونه و درسایر جهات 10 قطعه نمونه دایره‌ای شکل 3 آری به صورت تصادفی برداشت شد. در هر قطعه نمونه کلیه درختان با قطر برابر سینه بیش از 6 سانتی‌متر مورد اندازه‌گیری قرار گرفته و در خصوص پایه‌های ممرز دو قطر عمود بر هم تاج نیز اندازه‌گیری شد. جهت بررسی تجدید حیات، قطعات نمونه 5/0آری به مرکزیت قطعه نمونه اصلی پیاده شده و زادآوری در سه طبقه شمارش شد. برای بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در محل برداشت قطعات نمونه در جهت شمال 3 نمونه و در سایر جهات 2 نمونه خاک از عمق 30-0 سانتی‌متر برداشت شدند. نتایج نشان داد خالص‌ترین رویشگاه‌های ممرز در دامنه‌های شمالی با 9/91 درصد حضور ممرز و آمیخته‌ترین آن در دامنه‌های جنوبی دیده می‌شوند. بیشترین میانگین قطر برابر سینه( سانتی‌متر) در دامنه‌های شمالی (50/12) و شرقی (20/12) و کمترین آن در دامنه‌های جنوبی (26/9) اندازه‌گیری شد. قطر تاج(متر) گونة ممرز در دامنه‌های شمالی (49/2) و جنوبی (42/2) بیشتر از سایر جهات بوده و کمترین مقدار آن در دامنه غربی (27/2) مشاهده شد. نتیجه آنالیز PCA نمونه خاک‌های برداشت شده برای تعیین مهمترین منابع تغییرات خاک نشان داد لای، شن و پتاسیم مهمترین منابع تغییرات عوامل محیطی در رویشگاه ممرز هستند.
منابع طبیعی
مریم معصومی باباعربی؛ رضا بصیری؛ مصطفی مرادی؛ بهمن کیانی
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1396، ، صفحه 927-939
چکیده
بررسی الگوی مکانی درختان در توده‌های طبیعی به‌عنوان راهنمایی برای پی بردن به گرادیان‌ها و محدودیت‌های محیطی و شرایط اکولوژیکی مانند رقابت و همچنین نیازهای گونه‌ها دارای اهمیت زیادی است. در این تحقیق الگوی مکانی گونه پده در دو توده خالص و آمیخته با کمک دو گروه شاخصهای فاصله‌ای و کوادراتی موردمطالعه قرار گرفت. ابتدا دو توده مورد ...
بیشتر
بررسی الگوی مکانی درختان در توده‌های طبیعی به‌عنوان راهنمایی برای پی بردن به گرادیان‌ها و محدودیت‌های محیطی و شرایط اکولوژیکی مانند رقابت و همچنین نیازهای گونه‌ها دارای اهمیت زیادی است. در این تحقیق الگوی مکانی گونه پده در دو توده خالص و آمیخته با کمک دو گروه شاخصهای فاصله‌ای و کوادراتی موردمطالعه قرار گرفت. ابتدا دو توده مورد آماربرداری صد در صد قرار گرفتند و تراکم، تاج‌پوشش و الگوی واقعی پراکنش با روش‌های دقیق همچون نزدیکترین همسایه که مبتنی بر تمام فواصل بین درختان است مشخص شد. سپس هشت شاخص فاصله‌ای و پنج شاخص کوادراتی استفاده شد. با توجه به مشخص بودن الگوی مکانی واقعی، نتایج شاخصهای مختلف بررسی و با آن مقایسه گردید. همه شاخصهای فاصله‌ای به‌جز هولگیت و هاپکینز الگوی مکانی پده را در دو نوع توده، کپه‌ای نشان دادند. از میان شاخصهای کوادراتی نیز شاخصهای موریسیتا و موریسیتای استانداردشده الگوی مکانی پده را غیرکپه‌ای نشان دادند. به‌طورکلی شاخصهای هاینز، C، گرین و لوید مناسب‌ترین شاخص‌ها برای هر دو نوع توده خالص و آمیخته تشخیص داده‌شده و الگوی پراکنش درختان پده در جنگلهای حاشیه رودخانه مارون کپه‌ای ارزیابی می‌گردد.
منابع طبیعی
فاطمه گل محمدی؛ ایرج حسن زاد ناورودی؛ امیراسلام بنیاد؛ جواد میرزایی
دوره 30، شماره 3 ، پاییز 1396، ، صفحه 644-655
چکیده
در سال‌های اخیر یکی از رخدادهایی که در جنگلهای زاگرس اتفاق افتاده و هر روز بر وسعت آن افزوده می‌شود، پدیده خشکیدگی درختان جنگلی است. هدف از این بررسی، برآورد شدت خشکیدگی درختان جنگلی و تعیین رابطه شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا بر میزان خشکیدگی درختان است. بدین منظور در منطقه‌ای به وسعت 400 هکتار از جنگلهای استان ایلام، تعداد 80 قطعه ...
بیشتر
در سال‌های اخیر یکی از رخدادهایی که در جنگلهای زاگرس اتفاق افتاده و هر روز بر وسعت آن افزوده می‌شود، پدیده خشکیدگی درختان جنگلی است. هدف از این بررسی، برآورد شدت خشکیدگی درختان جنگلی و تعیین رابطه شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا بر میزان خشکیدگی درختان است. بدین منظور در منطقه‌ای به وسعت 400 هکتار از جنگلهای استان ایلام، تعداد 80 قطعه نمونه 10 آری مستطیلی شکل (به ابعاد 25×40 متر) و به روش منظم تصادفی در عرصه جنگل برداشت شد. مشخصه‌های مورد بررسی در داخل هر قطعه نمونه، شامل: نوع گونه، قطر برابرسینه، شدت خشکیدگی درختان و عوامل توپوگرافی بود. نتایج نشان داد که بین میزان خشکیدگی درختان با درصد شیب (008/0P=) و جهت دامنه (0001/0P=) رابطه معنی‌داری وجود دارد. با افزایش شیب، میزان خشکیدگی افزایش یافته و در دامنه‌های غربی و جنوبی نیز میزان خشکیدگی درختان بیشتر است. حدود 90 درصد تعداد درختان منطقه مورد مطالعه، دانه‌زاد و 10 درصد آن شاخه‌زاد است. درختان شاخه‌زاد نسبت به فراوانی‌‌اشان بیشتر دچار خشکیدگی شده‌اند. بین قطر درختان با شدت خشکیدگی رابطه معنی‌داری وجود دارد (042/0P=). با افزایش قطر، میزان خشکیدگی درختان افزایش یافته و بیشترین تعداد درختان خشکیده، در طبقات قطری بالا (40 سانتی‌متر و بیشتر) مشاهده شد. حدود 50 درصد از کل درختان منطقه مورد مطالعه خشکیده بوده و یا دارای علایم خشکیدگی هستند.
منابع طبیعی
علی اصغر واحدی
دوره 30، شماره 3 ، پاییز 1396، ، صفحه 701-712
چکیده
به استناد تبصره ماده 148 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و بند 6 این مصوبه، بهره‌برداری چوبهای تجاری از جنگلهای شمال باید متوقف شود. با توجه به ابهامات دستگاه‌های متولی مبنی بر اینکه عدم بهره‌برداری تجاری در جنگل چگونه باید جبران شود، مطالعه حاضر با ارائه مدل آلومتریک بهینه تنه تجاری درختان جنگل به دنبال برآورد ...
بیشتر
به استناد تبصره ماده 148 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و بند 6 این مصوبه، بهره‌برداری چوبهای تجاری از جنگلهای شمال باید متوقف شود. با توجه به ابهامات دستگاه‌های متولی مبنی بر اینکه عدم بهره‌برداری تجاری در جنگل چگونه باید جبران شود، مطالعه حاضر با ارائه مدل آلومتریک بهینه تنه تجاری درختان جنگل به دنبال برآورد واقعی مخازن کربن جنگلهای آمیخته راش با توجه به مهمترین خدمات اکولوژیکی آن در رابطه با تغییرات اقلیم می‌باشد. برای این امر، از تنه 174 اصله درختان گونه‌های مختلف جنگل آمیخته راش سری 3 گلندرود پس از قطع، یک نمونه دیسک به ضخامت 2 سانتی‌متر برداشت شد. از دو طرف هر یک از دیسک‌ها قطعاتی با حجم ثابت تکه برداری شده و پس از توزین به مدت 24 ساعت در دمای 105 درجه سانتیگراد در آون خشک شدند تا چگالی ویژه و ضریب کربن اندازه‌گیری شوند. نتایج حاصل نشان داد که چگالی ویژه تنه درختان گونه‌های مختلف دارای اختلاف معنی‌دار بوده ولی تغییرات ضریب کربن معنی‌دار نبود. در مدل‌سازی، تابع توانی به‌عنوان مدل پایه آلومتریک بر حسب قطر برابرسینه 84 درصد از تغییرات واریانس را به خود اختصاص داد. در ادامه، نتایج نشان داد که مدل نمایی بازتبدیل بر حسب لگاریتم خطی چندگانه به‌ترتیب شامل عامل ترکیب مربع قطر برابرسینه در ارتفاع تنه و متغیر چگالی ویژه (516- = AIC، 02/1 = CF، 22/0 = SEE، 94/0 = Adj.R2) به عنوان مدل بهینه نهایی جنگلهای مذکور در سطح وسیع می‌تواند استفاده شود.
منابع طبیعی
فرشاد کیوان بهجو
دوره 30، شماره 3 ، پاییز 1396، ، صفحه 635-643
چکیده
معرفی روشی علمی جهت اندازه گیری صحیح ضایعات چوبی جنگل که از اجزای ساختاری مهم در این اکوسیستم‌های محسوب می‌شوند می تواند در برنامه ریزی جهت رسیدن به مدیریت پایدار جنگل کمک نماید. این تحقیق با هدف ارزیابی کارایی روش خط نمونه و مدل‌سازی ریاضی در برآورد و پیش بینی مشخصه هایی از ضایعات چوبی در جنگل فندقلوی اردبیل انجام شد. بدین منظور ...
بیشتر
معرفی روشی علمی جهت اندازه گیری صحیح ضایعات چوبی جنگل که از اجزای ساختاری مهم در این اکوسیستم‌های محسوب می‌شوند می تواند در برنامه ریزی جهت رسیدن به مدیریت پایدار جنگل کمک نماید. این تحقیق با هدف ارزیابی کارایی روش خط نمونه و مدل‌سازی ریاضی در برآورد و پیش بینی مشخصه هایی از ضایعات چوبی در جنگل فندقلوی اردبیل انجام شد. بدین منظور روش خط نمونه با روش های محاسبه بر اساس تئوری احتمالات، فرمول هوبر و فرمول اسمالیان برای برآورد مقادیر حجم، وزن، تعداد و سطح تحت پوشش به کار گرفته شد. نتایج مقایسه اندازه گیری به روش نمونه برداری و روش آماربرداری صد در صد با استفاده از آزمون تجزیه واریانس و مقایسه میانگین دانکن، نشان داد که در مورد مشخصه های مورد بررسی، روش خط نمونه بر اساس تئوری احتمالات با توجه به نیاز کمتر جهت استقرار و اندازه گیری در خط نمونه ها (6/11 دقیقه)، کاراترین روش اندازه گیری می باشد. از طرف دیگر نتایج مدل‌سازی رگرسیونی ضایعات چوبی نشان داد که در مورد مشخصه های حجم و وزن دو متغیر مستقل شیب زمین و فاصله از محل تفرج با ضریب تعیین بالاتر از 85/0 و در مورد مشخصه های تعداد و سطح تحت پوشش دو متغیر مستقل شیب زمین و فاصله از محل تفرج با ضریب تعیین بالاتر از 96/0 مقادیر متغیرهای وابسته را قابل پیش بینی می نمایند.
منابع طبیعی
هادی درودی؛ عباس صفرنژاد؛ مسلم اکبری نیا؛ سید محسن حسینی؛ محمد حاجیان شهری
دوره 30، شماره 2 ، تابستان 1396، ، صفحه 346-356
چکیده
گونه قره‌قات خراسانی (Ribes khorasanicum) یکی از گونه‌های بومی خانواده تک‌جنسی Grossulariaceae می‌باشد که به‌دلیل چرای دام در گذشته و قوه‌نامیه پایین بذرهای آن، جمعیت آن به‌میزان زیادی کاهش یافته است. تکثیر آن در طبیعت تنها از طریق ریزوم صورت می‌گیرد، از آنجایی که تکثیر از طریق بذر و قلمه آن با موفقیت زیادی همراه نبوده است، تکثیر از طریق کشت بافت ...
بیشتر
گونه قره‌قات خراسانی (Ribes khorasanicum) یکی از گونه‌های بومی خانواده تک‌جنسی Grossulariaceae می‌باشد که به‌دلیل چرای دام در گذشته و قوه‌نامیه پایین بذرهای آن، جمعیت آن به‌میزان زیادی کاهش یافته است. تکثیر آن در طبیعت تنها از طریق ریزوم صورت می‌گیرد، از آنجایی که تکثیر از طریق بذر و قلمه آن با موفقیت زیادی همراه نبوده است، تکثیر از طریق کشت بافت می‌تواند راه حل مناسبی برای احیاء رویشگاه‌های آن باشد. یکی از مشکلات کشت بافت سازگاری آن و تلفات زیاد گیاهچه‌های حاصل از کشت بافت در طی مرحله سازگاری است. از اینرو پژوهش پیش‌رو برای یافتن بستری مناسب به‌منظور سازگار نمودن این گونه ارزشمند دارویی انجام شد. بدین منظور، تأثیر ترکیب‌های مختلف از بسترهای پیت‌ماس، کوکوپیت، پرلایت و خاک روی زنده‌مانی، رشد ارتفاعی و ویژگی‌های ریشه گیاهچه‌ها طی دوره سازگاری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بسترهای مختلف تفاوت‌های معنی‌داری از نظر ارتفاع گیاهچه، درصد زنده‌مانی و تعداد برگ ایجاد کرده‌اند اما سطح تاج پوشش نهال‌ها از این نظر تفاوتی نداشته است. نتایج آزمون تجزیه‌واریانس ویژگی‌های ریشه نهال‌ها نشان داد که با تغییر بستر کاشت تغییر معنی‌داری در تعداد ریشه، طول ریشه و مجموع طول ریشه گیاهچه‌ها ایجاد شده است. درمجموع، با درنظرگرفتن ویژگی‌های مختلف گیاهچه‌ها از قبیل زنده‌مانی، شادابی، ارتفاع، تعداد برگ و طول ریشه گیاهچه‌ها می‌توان نتیجه‌گیری کرد که مناسب‌ترین بستر برای ایجاد سازگاری گیاهچه‌های قره‌قات بستر پیت‌ماس است.
