بررسی فلور، شکل زیستی و کورولوژی گونه های گیاهی رویشگاه توس منطقه ی مارمیشو، استان آذربایجان غربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه ارومیه

2 مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه

3 گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

منطقه مارمیشو واقع در 70 کیلومتری شمال‌غربی شهرستان ارومیه از رویشگاه‌های مهم توس در ایران محسوب شده و از تنوع گیاهی منحصر به‌‌فردی برخوردار است. هدف از این پژوهش بررسی فلور، شکلهای زیستی و کورولوژی گونه‌های چوبی و علفی رویشگاه توس منطقه می‌باشد. ۳۰ قطعه نمونه به روش نمونه‌برداری منظم‌تصادفی با ابعاد شبکه ۱۰۰*۲۰۰ متر در منطقه مورد -مطالعه پیاده شد. در هر نقطه، قطعات ‌نمونه ۴۰۰ مترمربعی برای جمع‌آوری گونه‌های ‌درختی و درختچه‌ای و قطعات ‌نمونه ۱۰۰ متر‌مربعی برای جمع‌آوری گونه‌های‌علفی پیاده شد. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه 251 تاکسون گیاهی متعلق به 51 خانواده وجود دارد که از این تعداد، 28 گونه درختی و درختچه‌ای می‌باشند. بیشترین تعداد گونه‌های گیاهی منطقه مربوط به خانواده Asteraceae با 40 گونه، خانواده Apiaceae با 22 گونه، خانواده Fabaceae با 21 گونه، Lamiaceae با 20 گونه و خانواده‌ Brassicaceaeبا 17 گونه می‌باشند. از نظر طیف زیستی رانکایر، همی‌کریپتوفیت‌ها با 122 گونه، تروفیت‌ها با 51 گونه، فانروفیت‌ها با 28 گونه به ترتیب بیشترین شکل زیستی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین از نظر جغرافیای گیاهی بیشترین عناصر رویشی منطقه متعلق به ناحیه رویشی ایرانی تورانی (100 گونه) و ایرانی-تورانی/ اروپا- سیبری (59 گونه) می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigation on flora, life form and chorology of silver birch site in marmisho region- west Azarbaijan

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Heidari Rikan 2
  • Ahmad Alijanpour 3

2 Research Division of Natural Resources, West Azerbaijan Agricultural and Natural Resources Research And Education Center, AREEO, Urmia, I.R. of Iran

3 Department of forestry, Faculty of natural resources, Urmia university, Urmia, Iran

چکیده [English]

Marmisho region located in 70 km to the northwest of Urmia city is important silver birch site in Iran and encompasses considerable plant diversity. The study aims to determine the flora, life forms and chorology of the woody and herbaceous plants of silver birch site in the region. 30 sample plots were taken using of systematic random sampling method with 100 m× 200 m grid. The 400 m2 sample plot was considered to tree and shrub species collection and 100 m2 subplot was set up for herb species. The results showed that there were 251 plant species belonging to 51 families in the region in which 28 species were tree and shrub species. The maximum nuber of species belonged to Asteraceae with 40 species, Apiaceae with 22 species, Fabaceae with 21, Lamiaceae with each 20 species and Brassicaceae with 17 species. According to Raunkiaer classification, Hemicryptophytes (122 species), therophytes (51 species) and Phanerophytes (28 species) were the most important life forms. Furthermore, most species belonged to Irano-turanian (100 species), Irano-turanian /Euro-Siberianin (59 species) in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marmishoo
  • silver birch
  • chorology
  • Floristic
  • Life forms

بررسی فلور، شکل زیستی و کورولوژی گونه­های گیاهی رویشگاه توس منطقه­ی مارمیشو، استان آذربایجان غربی

آرزو محمودی1، جواد اسحاقی­راد1*، احمد علیجانپور1 و مهناز حیدری ریکان2

1 ایران، ارومیه، دانشگاه ارومیه، دانشکده منابع طبیعی، گروه جنگلداری

2 ایران،ارومیه، مرکزتحقیقاتکشاورزیومنابعطبیعیاستانآذربایجانغربی

تاریخ دریافت: 17/2/96                تاریخ پذیرش: 12/4/97

چکیده

منطقه مارمیشو واقع در 70 کیلومتری شمال­غربی شهرستان ارومیه از رویشگاه­های مهم توس (Betula pendula Roth) در ایران محسوب شده و با سطحی معادل 60 هکتار از تنوع گیاهی منحصر به­فردی برخوردار است. هدف از این پژوهش بررسی فلور، شکلهای زیستی و کورولوژی گونه­های چوبی و علفی رویشگاه توس منطقه است که از رویشگاههای کران­رودی و با گونه­های همراه بید، دارمازو و گز می­باشد. ۳۰ قطعه نمونه به روش نمونه­برداری منظم، تصادفی با ابعاد شبکه ۱۰۰*۲۰۰ متر در منطقه مورد مطالعه پیاده شد. در هر نقطه، قطعات نمونه ۴۰۰ مترمربعی برای جمع­آوری گونه­های درختی و درختچه­ای و  قطعات نمونه ۱۰۰ متر­مربعی برای جمع­آوری گونه‌های علفی پیاده شد. نتایج نشان از شناسایی و حضور 251 تاکسون گیاهی متعلق به 51 خانواده در محدوده بود که از این تعداد، 28 گونه درختی و درختچه­ای می­باشند. بیشترین تعداد گونه­های گیاهی منطقه مربوط به خانواده Asteraceae با 40 گونه، خانواده Apiaceae با 22 گونه، خانواده Fabaceae با 21 گونه، Lamiaceae با 20 گونه و خانواده­  Brassicaceaeبا 17 گونه می­باشند. از نظر شکل زیستی رانکایر، همی­کریپتوفیت­ها با 122 گونه، تروفیت­ها با 51 گونه، فانروفیت­ها با 28 گونه بترتیب بیشترین شکل زیستی را به خود اختصاص داده­اند. همچنین از نظر جغرافیای گیاهی بیشترین عناصر رویشی منطقه متعلق به ناحیه رویشی ایرانی تورانی (115 گونه) و ایرانی-تورانی/ اروپا- سیبری (59 گونه) می­باشند.

واژه­های کلیدی: مارمیشو، توس، کورولوژی، فلوریستیک، شکل زیستی.

* نویسنده مسئول، تلفن: 04432770489، پست الکترونیکی: J.eshagh@urmia.ac.ir

مقدمه

 

شناسایی و معرفی گونه­های گیاهی یک منطقه در تعیین پتانسیل و قابلیت­های رویشی رویشگاه، شناسایی گونه­های مقاوم، در حال انقراض و کمک به حفظ آن­ها، امکان دسترسی آسان به گونه­های گیاهی، امکان افزایش تعداد گونه­ها و استفاده اصولی از آنها اهمیت دارد (19). همچنین بررسی فلورستیک گونه­های گیاهی هر منطقه یکی از مؤثرترین روشها جهت شناخت پتانسیل منطقه، مدیریت و حفاظت از تنوع زیستی  موجود محسوب می­شود (2). چراکه ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ گونه­های گیاهی ﺩﺭ طبیعت برحسب‌تصادف ﻧﻴﺴﺖ، و ﻫﺮ ﺟﺎمعه­ای ﺧـﻮﺩ در برگیرنده ﻣﺠﻤﻮعه­ای از گونه‌های ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﺷﺖ ﻭ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﻛﻮﻟﻮﮊﻳﻜﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺍﺳﺖ و متأثر ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄـﻲ رویشگاه ﺧﺎﺻﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ می­کند (21). بنابراین پراکنش جغرافیایی مجموعه گونه­های گیاهی یک منطقه، نتیجه­ی تأثیرپذیری آنها از ناحیه یا نواحی رویشی مختلفی است (16). از طرف دیگر شکل زیستی گیاهان علاوه بر وابسته بودن به خصوصیات ژنتیکی به عوامل محیطی نیز بستگی دارد. بر این اساس گیاهان می‌توانند در اجتماعات مختلف و اقلیم­های متفاوت از شکل زیستی گوناگونی برخوردار باشند. طیف زیستی غالب در یک اقلیم، معرف چگونگی سازش گیاهان به این اقلیم خاص است. اشکال زیستی گیاهان انعکاسی از سازش آنها با شرایط محیطی به­ویژه عوامل اقلیمی است (8).

باتوجه به ضرورتهای اشاره‌شده، پژوهش‌های متعددی در خصوص فلور مناطق مختلف صورت گرفته است که به برخی از جدیدترین پژوهش­ها در زیر اشاره می­شود. عادل و همکاران (12) به بررسی فلورستیک جنگل‌های کران­رودی در حاشیۀ رودخانه­ی صفارود رامسر پرداختند. در این بررسی 260 گونه گیاهی متعلق به 226 جنس و 77 خانواده شناسایی شد، که خانواده­هایAsteraceae  با 30 گونه،  Rosaceae با 18 گونه، Lamiaceae  با 15 گونه، Fabaceae وPoaceae  هرکدام با 14 گونه و  Brassicaceaeبا 11 گونه از بیشترین فراوانی برخوردار بودند. در این بررسی شکل زیستی غالب گیاهان منطقه مربوط به همی­کریپتوفیت­ها (38درصد) بوده و گیاهان با منشأ رویشی اروپا- سیبری (23 درصد) بیشترین سهم را به خود اختصاص دادند. کریمی و همکاران (20) فلور منطقه درکش در استان خراسان شمالی را بررسی کردند و 69 گونه گیاهی شامل 20 گونه چوبی (درختی و درختچه­ای) و 49گونه علفی متعلق به 31 خانواده گیاهی و 67 جنس در این مطالعه شناسایی شدند. همی­کریپتوفیت­ها با 31 گونه، شکل زیستی غالب گیاهان منطقه را نشان می­دهد و حدود 29 درصد از گونه­ها متعلق به ناحیه رویشی ایران- تورانی و حدود 20 درصد متعلق به ناحیه رویشی اروپا-  سیبری (عناصر باقیمانده فلور هیرکانی) بودند. پیله­ور و همکاران (7) در مطالعه فلور، شکل زیستی و کورولوژی جنگل هشتاد­پهلو، تعداد 211 گونه گیاهی را شناسایی نمودند و اظهار داشتند Asteraceae با تعداد 28 گونه، بزرگ­ترین خانواده در منطقه می­باشد. اهوازی و همکاران (3) در بررسی فلور منطقۀ اَلَموت 642 گونه و زیرگونه متعلق به 373 جنس از 76 تیره گیاهی شناسایی کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که این منطقه جزو ناحیۀ ایران –تورانی است، اما عناصر اروپا – سیبری و صحارا – سندی نیز در آن دیده می­شود. آکالین اوروشاک و همکاران (27) فلور، شکل­زیستی و پراکنش­ جغرافیایی گیاهان منطقه Kırklareli ترکیه را مورد ­مطالعه قراردادند و ۱۳۱۵ گونه گیاهی متعلق به ۵۰۵ جنس و ۱۱۳ خانواده را شناسایی نمودند. ۳ خانواده Asteraceae، Fabaceae و Poaceae بیشترین فراوانی را در منطقه داشتند.

همچنین  سعیدی مهرورز و همکاران (36) فلور جنگلهای عطا­کوه، قربانی و همکاران (17) فلور جنگل­های شهرستان نمین، باقرزاده و همکاران (4) فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان چلپوی کاشمر، عزیزی و کشاورزی  (29) فلور کوهستان دوپازا در غرب سردشت، قهرمانی­نژاد و همکاران (33) فلور پارک ملی ساری­گل در استان خراسان شمالی، شریفی و همکاران (37) فلور کوه سبلان، دی­فئو (31) فلور پارک ملیCilento and Vallo di Diano  ایتالیا، بالیوسیس (30) فلور و پوشش گیاهی منطقه Mt Likeo یونان، گنجی (32) فلور، شکل­زیستی و پراکنش­ جغرافیایی گیاهان منطقه­ گلالی، جعفری و ظریفیان (9) فلور کوه ساورز در استان کهگیلویه و بویراحمد، بردبار و همکاران (5) فلور منطقه هنزاکوه از منطقه حفاظت شده بهرآسمان، بشری و همکاران (6) فلور منطقه حفاظت­شده میمند در کهکیلویه و بویر­احمد و محمودی و همکاران (23) فلور جنگل کرانرودی دره خان در زاگرس شمالی را مورد مطالعه قرار داده­اند.

گونه توس (Betula pendula Roth) علاوه بر منطقه شاهرود در جنوب شرقی کوههای البرز، در منطقه مارمیشو در شمال غرب کشور پراکنش دارد (39). بر اساس پیمایش زمینی گونه­های متعدد چوبی ازجمله دارمازو، بنه، بارانک، کیکم، سنجد، بید، گونه­های متفاوت جنس بادام و زالزالک در کنار گونه ارزشمند توس در منطقه مارمیشو مشاهده شد. همچنین این رویشگاه علی­رغم سطح کم از جهت حضور گونه‌های مختلف علفی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. ازاین‌جهت بررسی و معرفی فلور ارزشمند این منطقه جهت مدیریت و حفاظت از تنوع زیستی موجود بسیار مهم و ضروری است. بنابراین این پژوهش باهدف بررسی فلور، تعیین شکل­های زیستی و پراکنش جغرافیایی گونه­های گیاهی رویشگاه توس در منطقه مارمیشو انجام‌شده است.

مواد و روشها

منطقه مورد مطالعه: منطقه مارمیشو در 70 کیلومتری شمال­غربی شهرستان ارومیه در استان آذربایجان غربی واقع‌شده و در عرض جغرافیایی 34 درجه و 37 دقیقه تا 37 درجه و 36 دقیقه شمالی و در طول جغرافیایی 44 درجه و 36 دقیقه، تا 44 درجه، 42 دقیقه شرقی قرار دارد. بیشتر نواحی جنگلی در اطراف رودخانه دائمی این منطقه به نام نازلوچای قرار داشته که توس یکی از گونه­های درختی مهم این رویشگاه­ها محسوب می­شود. این پژوهش در رویشگاه جنگلی منطقه به مساحت تقریبی 60 هکتار انجام شد. ارتفاع از سطح دریا 1600-1800 متر و شیب منطقه 60-30 درصد است. براساس آمار 20 سال اخیر ایستگاه هواشناسی ارومیه (1392-1372)، متوسط بارندگی سالیانه 5/367 میلیمتر می­باشد. میانگین دما گرمترین ماه سال، 1/33 درجه سانتی­گراد، میانگین دما سردترین ماه سال 5/1- درجه سانتیگراد است و متوسط روزهای یخبندان در سال 119 روز است (10). همچنین براساس منحنی آمبروترمیک طول فصل خشک در منطقه مورد مطالعه تقریباً 5 ماه و از خرداد تا مهر می­باشد (شکل1).

 

 

 

شکل 1- منحنی آمبروترمیک منطقه مورد مطالعه

 

روش تحقیق: نمونه­برداری در ماه­های اردیبهشت و خرداد سال 1393 انجام شد. 30 قطعه نمونه به روش نمونه­برداری منظم­تصادفی با ابعاد شبکه ۱۰۰*۲۰۰ متر در منطقه مورد مطالعه پیاده شد. فاصله 100 متر در جهت شیب در نظر گرفته شد تا بیشترین تغییرات پوشش گیاهی ثبت گردد. در محل تلاقی خطوط شبکه، قطعات نمونه ۴۰۰ مترمربعی (20*20متر) برای جمع­آوری گونه­های درختی و درختچه­ای و  قطعات  نمونه ۱۰۰ متر­مربعی (10*10متر) برای جمع­آوری گونه­های­ علفی پیاده شد (23). لازم به ذکر است که در هنگام پیمایش بین نقاط شبکه در صورت برخورد با گونه جدید ثبت­نشده در قطعات نمونه، این گونه­ها نیز جمع­آوری شدند. برای شناسایی گونه­های گیاهی، نمونه­های گیاهی جمع­آوری­شده به هرباریوم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی منتقل شد (و نگهداری می‌شود) و با استفاده از منابع فلور ایرانیکا (35)، مجموعه فلورهای فارسی ایران (1) و فلور رنگی ایران (18) مورد شناسایی قرارگرفتند. نام­های علمی گیاهان براساس سایت پلنت لیست (38) (http://www.theplantlist.org) به­روز رسانی شد و نام­های فارسی گونه­ها از کتاب فرهنگ نام­های گیاهان ایران (22) استخراج شد.لازم به ذکر است کهنمونه­های گیاهی در هرباریوم مرکز تحقیقات مذکور نگهداری می­شوند. شکل زیستی گونه­های گیاهی مختلف براساس طبقه­بندی شکل­های زیستی رانکایر (فانروفیت­ها، کامفیت­ها، کریپتوفیت، همی­کریپتوفیت و تروفیت­ها) تعیین شدند (34). سپس کوروتیپ (پراکنش جغرافیایی) گونه­ها نیز براساس تقسیم­بندی نواحی رویشی زوهری (40) طبقه­بندی شدند.

نتایج

به‌طورکلی در منطقه مورد مطالعه 251 تاکسون گیاهی شناسایی شد که از این تعداد 28 گونه جزو گونه‌های چوبی (درختی و درختچه­ای) متعلق به 11 خانواده می‍باشند. همچنین تعداد 224 گونه علفی و بوته­ای در منطقه شناسایی شدند. این تاکسا به 135 جنس و 40 خانواده تعلق دارند. نام علمی، نام فارسی، خانواده، شکل زیستی و کوروتیپ تمام گونه­های گیاهی منطقه مورد مطالعه در جدول 1 درج شده است. از بین 251 تاکسون که مربوط به51 خانواده بودند، خانواده Asteraceae با 40 گونه، خانواده Apiaceae با 22 گونه، خانواده Fabaceae با 21 گونه و خانواده Lamiaceae با 20 گونه، بیشترین تعداد گونه­های گیاهی منطقه را به خود اختصاص دادند و خانواده­های  Salicaceaeبا 2 گونه، Anacardiaceae با 1 گونه، Betulaceae با 1 گونه، Orchidaceae با 1 گونه ازجمله خانواده­های با کمترین گونه در منطقه می­باشند (شکل 2).

طبقه­بندی شکل زیستی گیاهان بر اساس روش رانکایر نشان داد که همی­کریپتوفیت­ها (122 گونه، 8/48 درصد)، تروفیت­ها با (51 گونه، 4/20 درصد)، فانروفیت­ها (28 گونه،2/11 درصد)، کریپتوفیت­ها (32 گونه، 8/12 درصد) و کامفیت­ها (17 گونه، 8/6 درصد) بارزترین شکلهای زیستی گیاهی منطقه مورد مطالعه را تشکیل می­دهند (شکل 3).

 

 

 

شکل 2- خانواده­های گیاهی و تعداد گونه­ها در هر خانواده در منطقه مورد مطالعه

 

شکل 3- فراوانی گونه­ها در شکل­های زیستی مختلف در منطقه مورد مطالعه

 

بررسی پراکنش جغرافیایی رستنیها نشان داد که گونه­های گیاهی با کورتیپ ناحیه رویشی ایران - تورانی (IT) با (115 گونه) در منطقه مورد مطالعه غلبه دارند و ناحیه رویشی ایران- تورانی و اروپا- سیبری (IT ,ES) با (59 گونه)، ناحیه رویشی ایران _ تورانی، اروپ سیبری و مدیترانه­ای (IT ,ES ,Med) با (37 گونه) از مهم­ترین گروه­های کورولوژیک موجود در منطقه هستند (شکل 4).

 

شکل 4- کورتیپ‌های مشاهده شده در مناطق مورد مطالعه (IT: ایران-تورانی، ES: اروپا- سیبری، Med: مدیترانه، PL: چند ناحیه‌ای)

 

 

بحثو نتیجه­گیری

وجود 251 گونه شناسایی شده با 51 خانواده در منطقه مارمیشو نشانگر غنای گونه­ای بالا در منطقه مارمیشو است. خانواده­های Asteraceae، Apiaceae، Fabaceae، Lamiaceae، Brassicaceae،  نسبت به سایر خانواده­ها تعداد بیشتری از گونه­ها را به خود اختصاص داده­اند.

 

جدول1- فهرست گونه­های گیاهی منطقه، شکل­های زیستی، (Ph: فانروفیت، He: همی­کریپتوفیت، Th: تروفیت، Ch: کامفیت، Cre: ژئوفیت)، کورتیپ (IT: ایران- تورانی، ES: اروپا- سیبری، Med: مدیترانه، PL: چند ناحیه‌ای) مارمیشو، ارومیه

نام علمی گونه

نام فارسی

فرم رویشی

کورتیپ( پراکنش جغرافیایی)

Acanthaceae

Acanthus dioscoridis L.

پای خرس

He

IT

 

Aceraceae

 

Acer monspessulanum L. subsp. Cinerascens (Boiss.) Yalt.

کیکم

Ph

IT,ES

 

Amaryllidaceae

 

Ixiolirion tataricum (Pall.) Herb.

خیارک

Cre

IT,ES

 

Anacardiaceae

 

Pistacia atlantica Desf.

بنه، پسته وحشی

Ph

IT

Apiaceae

Actinolema macrolema Boiss.

زولک برگه­دار

Ch

IT

Chaerophyllum aureum L.

جعفری فرنگی خالدار

He

IT

Chaerophyllum bulbosum L.

جعفری فرنگی غده­دار

He

IT,ES

Chaerophyllum macropodum Boiss.

جعفری فرنگی کوهستانی، منده

He

IT

Chaerophyllum sp

جعفری فرنگی

He

IT

Chaerophylum crinitum Boiss.

جعفری فرنگی کرک­آلود

Cre

IT

Daucus carota L.

هویج خودروی

He

IT, Med,ES

Eryngium billardierei F. Delaroche

زول

He

IT

Eryngium thyrsoideum Boiss.

زول گرزنی

He

IT

Falcaria vulgaris Bernh.

قازیاغی

Th

IT, Med,ES

Grammosciadium platycarpum Boiss.& Hausskn.

شوید کوهی

He

IT

Heracleum persicum Desf. ex Fisch., C.A.Mey. & Avé-Lall.

گلپر

He

IT

Hippomarathrum microcarpum (M.B.) B.Fetsch.

رازیانه اسبی

He

IT

Johrenia aromatica Rech.f.

_

He

IT

Pimpinella aurea DC.

جعفری کوهی زرد

He

IT

Pimpinella corymbosa Boiss.

جعفری کوهی

Th

IT

Prangos ferulacea (L.) Lindl.

جاشیر

He

IT,ES

Prangos uloptera DC.

خرکول

He

IT

Scandix stellata Banks & Soland.

شانه ونوس ستاره­ای

Th

IT, ES

Sium sisarum L.

شقاقل جویباری

Cre

IT, ES

Smyrnium cordifolium Boiss.

آوندول

He

IT

Torilis leptophylla Rchb. f.

ماستونک نازک­برگ

Th

IT,ES

Aristolochiaceae

Aristolochia bottae Jaub. & Spach

زرآوند

He

IT,ES

Asteraceae

Achillea filipendulina Lam.

بومادران زاگرسی، بومادران خزری

He

IT,ES

Achillea millefolium L.

بومادران البرزی

He

IT,ES

Achillea vermicularis Thin.

بومادران کوهستانی

He

IT,ES

Anthemis hyalina DC.

بابونه شفاف

Th

IT

Anthemis tinctoria L.

بابونه زرد

He

IT,ES

Arctium lappa L.

بابا آدم

He

IT, ES

Artemisia absinthium L.

افسنطین

He

IT, ES

Artemisia vulgaris L.

برنجاسف، درمنه­ی معمولی

Ch

ES, IT

Carduus arabicus Jacq. ex Murray.

تاتاری عربی

Th

Med, IT

Centaurea behen L.

گل گندم طلایی، بهمن سفید

He

IT

Centaurea persica Boiss.

گل گندم فارسی

He

IT

Centaurea phlomoides  Boiss. & Hausskn.

گل گندم

He

IT

Centaurea pseudoscabiosa Boiss & Buhse.

گل گندم طوسکی

He

IT

Centaurea solstitialis L.

گل گندم زرد

Th

ES, Med

Centaurea virgata Lam.

گل گندم بوته­ای

He

IT,ES

Centaurea xeranthemoides(Rech.f.)

گل گندم دورودی

Ch

IT

Cephalorrhynchus Brassicifolius(Boiss.)Tuisl

کاهو منقاری برگ کلمی

He

IT

Chardinia orientalis(L.) Kuntze.

_

Th

IT, ES

Chondrilla juncea L.

قندرون

He

IT,ES,Med

Cirsium echinus (M. Bieb.) Sch. Bip.

کنگر کرتی، کنگر شیرازی

He

IT

Cirsium echinus (M. Bieb.) Sch. Bip.

کنگر کرتی، کنگر شیرازی

He

IT

Conyza canadensis (L.) Cronquist.

پیر بهارک کانادایی، پیر بهارک باغ

Th

PL

Echinops orientalis Trautv.

نوعی شکر تیغال

He

IT

Echinops ritrodes Bunge.

شکرتیغال مشهدی

He

IT

Helichrysum oligocephalum DC.

گل بیمرگ کم کپه

Ch

IT

Helichrysum pallasii (Spreng.) Ledeb.

گل بی­مرگ تماشایی، گل بی­مرگ سیبری

Ch

IT

Heteracia szovitsii Fisch. & C.A.Mey.

_

He

IT

Inula britannica L.

مصفای بریتانیایی

Th

PL

Inula viscidula Boiss&Kotschy

مصفای چسبناک

He

IT

Lactuca scarioloides Boiss.

گاو چاق­کن

Th

IT

Lasiopogonmuscoides (Desf.)DC.

کاکل پری

Th

IT, ES

Oligochaete divaricata (Fisch. & C.A. Mey.) K. Koch

-

Th

IT

Picris strigosa M.Bieb.

تلخک کرک آلود

He

IT, ES

Scorzonera cinerea Boiss.

شنگ اسبی رگه­دار

He

IT

Seneciovulgaris L.

پیر­گیاه

Th

IT, ES, Med

Tanacetum balsamita L.

شاه اسفرم

He

IT, ES

Tragopogon caricifolius Boiss.

شنگ نی مانند

He

IT

Tripleurospermum decipiens (Fisch. & C.A.Mey.) Bornm.

بابونه کاذب فریبا

Th

Med, ES

Tripleurospermum parviflorum (Willd.) Pobed

بابونه کاذب

He

IT, ES

Xeranthemum longepapposum Fisch. &C.A.Mey.

عروس صحرایی

Th

IT,ES

Betulaceae

Betula pendula Roth

توس، غان

Ph

ES

Boraginaceae

Cerinthe minor L.

عسلی

He

IT, ES

Echium italicum L.

گاو زبان ایتالیایی

He

IT

Myosotis lithospermifolia (Willd.) Hornem.

فراموشم مکن

He

ES

Nonnea persica Boiss.

چشم‌گربه‌ای ایرانی

Th

IT

OnosmasericeumWilld.

زنگوله­ای کرک ابریشمی

He

IT

Symphytum kurdicum Boiss. & Hausskn.

هماور کردی، گوش­خر کردی

He

IT

Brassicaceae

Aethionema arabicum (L.) Andrz. ex DC.

آتشین

Th

ES,IT, Med

Aethionemagrandiflorum Bioss.&Hohen.

اتشین

He

IT, ES

Alliaria officinalis Andrz. ex DC

علف سیر

He

PL

Alyssum desertorum Stapf.

قدومه بیابانی

Th

IT, ES

Alyssum heterotrichum Boiss.

قدومه پرسپولیسی

Th

IT

Alyssum lanigerum DC.

قدومه پشمالو

Ch

IT

Alyssum minutum Schltdl. ex DC.

قدومه کوچک

Th

ES,IT, Med

Barbarea minor k. Koch.

ترتیزک جویباری،ترتیزک زمستانی

He

IT

Cardamine uliginosa M.Bieb.

ترتیزک باتلاقی

He

IT, Med

Cardaria draba (L.) Desv.

ازملک

He

ES,IT, Med

Erysimum sp.

_

He

IT

Erysimum cuspidatum (M.Bieb.) DC.

خاکشیر تلخ

He

ES,Med

Hesperis kurdica F. Dvořák & Hadač var.

شب­بوی ایرانی

He

IT

Isatis buschiana Schischk.

وسمه ترکیه­ای

He

IT

Isatis cappadocica Desv. subsp. Cappadocica

وسمه

He

IT

Lepidium latifolium L.

ترتیزک پهن‌برگ

He

ES,IT, Med

Nasturtium officinale L.R. Br.

بولاغ اوتی،ترتیزک آبی،علف چشمه

Cre

ES,IT, Med

Campanulaceae

Asyneuma amplexicaule subsp. aucheri (A.DC.) Bornm.

گل چاک ساقه آغوش

He

IT

Campanula glomerata L.

گل استکانی طناز

He

PL

Campanula phyctidocalyx Boiss.&Noe.

گل استکانی ابله دار، گل استکانی کردستانی

He

IT, ES

 

Caprifoliaceae

 

Lonicera nummulariifolia Jaub. & Spach

شن، پلا خور

Ph

IT

Lonicera iberica M.B.

پلاخور بوته­ای

Ph

IT

Caryophyllaceae

Cerastium inflatum Link ex Desf.

دانه مرغ متورم

Th

ES, IT, Med

Dianthus cretaceous (Adam).

میخک گچی

He

IT

Silene conoidea L.

سیلن هرز، گنده قوچی

Th

IT,Med

Silene dichotoma (Ehrh.)

سیلن دوشاخه

Th

IT,ES

Silene prilipkoana (Schischk.)

سیلن نخجوانی

Th

IT,ES

Silene spergulifolia (Willd.)M. Bieb.

سیلن ارمنستانی، سیلن پربرگ

He

IT

Silene vulgaris (Moench) Garcke.

سیلن بادکنکی

He

IT

Chenopodiaceae

Chenopodium foliosum Asch.

سلمک توت گنجشکی

Th

IT, ES

Cistaceae

Helianthemum salicifolium (L.) Miller.

گل آفتابی برگ بیدی، دانه گنجشکی

Th

ES, IT, Med

Cucurbitaceae

Bryonia multiflora Boiss. & Heldr.

فاشرا

He

IT

Cyperaceae

Carex nutans Host.

جگن

Cre

IT

Carex otrubae Podp.

جگن

Cre

ES, IT, Med

Convolvulaceae

Convolvulus arvensis L.

پیچک، پیچک صحرایی

He

Pl

Datiscaceae

Datisca cannabinaL.

شبه شاهدانه، شاهدانه­وش

He

IT, ES,Med

 

Dipsacaceae

Scabiosa bicolor Kotschy ex Boiss.

طوسک دورنگ

He

IT

 

Elaeagnaceae

 

Elaeagnus angustifolia L.

سنجد

Ph

IT,Med

Equisetaceae

Equisetum arvense L.

دم اسب

Cre

IT, ES

Euphorbiaceae

Euphorbia boissieriana (Woronow.) Prokh.

نوعی فرفیون، شیرسگ

He

IT

Euphorbia denticulata Lam.

فرفیون دندانه­دار

He

IT

Euphorbia virgata Waldst. & Kit.

فرفیون فرقانی

Th

Pl

Fabaceae(Fabiodae)

Astragalus alyssoides Lam.

نوعی گون

He

IT

Astragalus brachycalyx Fisch. ex Boiss.

نوعی گون

Ch

IT

Astragalus caspicus M.Bieb.

نوعی گون

Ch

IT, ES

Astragalus dictyolobus Bung.

نوعی گون

-

IT

Astragalus effusus Bunge.

نوعی گون

He

IT

Astragalus eugenii Grossh.

نوعی گون

Ch

IT

Astragalus glumaceus Boiss.

نوعی گون

Ch

IT(End)

Astragalus ovinus Boiss.

نوعی گون

He

IT

Lathyrus pratensis L.

خلرزرد

Cre

PL

Lathyrus roseus Steven.

خلر گل‌سرخی، خلر قرمز

He

IT, ES

Lotus corniculatus L.

آموماش زرد

Th

IT,ES

Lotus gebelia Vent.

آهوماش

He

IT

Medicago sativa L.

یونجه

He

IT

Onobrychis altissima Grossh.

اسپرس علوفه­ای

He

IT,ES

Trifolium arvense L.

شبدر خودروی، شبدر پا­خرگوشی

Th

PL

Trifolium campestre Schreb.

شبدر زرد

Th

IT, ES,Med

Trifolium canescens Willd.

شبدر خاکستری

He

IT, ES

Trifolium canescens Willd.

شبدر خاکستری

He

IT,ES

Trifolium pratense L.

شبدر چمن‌زار، شبدر قرمز

He

IT,ES,Med

Vicia variabilis Freyn & Sint. ex Freyn.

ماشک متنوع، ماشک گوناگون

He

IT,ES, SS

Vicia villosa Roth.

ماشک

He

IT,ES,Med

 

Fagaceae

Quercus infectoria  G.Olivier

دارمازو

Ph

IT

Geraniaceae

Geranium kotschyi Boiss.

سوزن چوپان

Cre

IT

Geranium tuberosum L.

سوزن چوپان غده دار

Cre

IT,ES,Med

Hypericaceae

Hypericum helianthemoides )Spach.)Boiss.

گل راعی آفتابی، گل راعی زاگرسی

He

PL

Hypericum perforatum L.

نوعی گل راعی، گل شهناز، هوفاریقون

He

PL

Hypericum scabrum L.

گل راعی دیهیمی

He

IT

 

Juncaceae

 

Juncus heldreichianus T.Marsson ex Parl.

سازو

He

IT, Med

Juncus maritimus Lam.

سازوی دریایی

Cre

ES, Med

 

Lamiaceae

Lamium amplexicaule L.

گزنه­سای ساقه آغوش

Th

ES

Lamiumgarganicum L.

گزنه­سای کوهسری

He

IT, ES

Marrubium parviflorum Fisch. & C. A. Mey.

فراسیون گل ریز

Ch

IT, ES

Mentha longifolia (L.) Hudson.

پونه

He

IT, ES

Nepeta meyeri Benth.

پونه­سای آذری

Th

IT

Nepeta transcaucasica Catmint.

-

He

IT

Phlomis olivieri Benth.

گوش بره

He

IT

Phlomis persica Boiss.

گوش­بره ایرانی

He

IT

Salvia atropatana Bunge

مریم گی

He

IT

Salvia limbata C. A. Mey.

مریم گلی لبه­دار

He

IT

Salvia nemorosa L.

مریم گلی مزرعه­روی

He

IT, ES

Salvia verticillata L.

مریم گلی بنفش

He

IT, ES

Scutellaria condensata subsp. Pycnotricha Rech.f. (Rech.f.)

بشقابی انبوه

He

IT

Stachys iberica M.Bieb.

سنبله­ای گرجستانی

Ch

IT

Stachys lavandulifolia Vahl.

چای کوهی

Ch

IT,ES

Teucrium polium L.

مریم نخودی

Ch

IT,Med

Thymus kotschyanus Boiss. &Hohen.

آویشن، کهلیک اوتی

He

IT

Thymus migricus Klokov& & Des. Shost.

آویشن آذربایجانی، کهلیک اوتی

Ch

IT, ES

Ziziphora capitata L.

کاکوتی سرسان

Th

IT, ES

Liliaceae

Allium ampeloprasum L.

گونه­ای پیاز

Cre

IT

Allium atroviolaceum Boiss.

گونه­ای پیاز، تره

Cre

IT

Allium hirtifolium Boiss.

موسیر

Cre

IT

Allium rotundum L.

پیاز سرگرد

Cre

IT, ES

Allium sp.

پیاز

Cre

IT

Colchicum  szovitsii Fisch. & C.A.Mey.

گل حسرت ، سورنجان

Cre

IT

Muscari caucasicum (Griseb.) Baker.

نوعی کلاغک

Cre

IT

Muscari longipes Boiss.

نوعی کلاغک

Cre

IT

Ornithogalum persicum Hausskn.ex Bornm.

شیرمرغ ایرانی

Cre

IT

Tulipa biflora Pall.

لاله

Cre

IT

Lythraceae

Lythrum salicaria L.

خون فام

He

PL

Malvaceae

Alcea digitata Alef.

ختمی پنجه­ای بریده

He

IT

Alcea tholozani Stapf.

ختمی همدانی

He

IT

Malva neglecta Wallr.

پنیرک

Th

PL

 

Oleaceae

Fraxinus angustifolia Vahl.

زبان گنجشک

Ph

IT, ES

 

Onagraceae

Epilobium hirsutum L.

بید علفی کرکی

Cre

IT,  Med, ES

Epilobium montanum L.

بید علفی کوهستانی

Cre

ES

Epilobium tetragonum L.

بید علفی چهارگوش

Cre

IT

 

Orchidaceae

Orchis palustris Jacq.

ثعلب باتلاقی

Cre

IT,  Med, ES

Papaveraceae

Papaver bracteatum Lindley.

خشخاش طناز، خشخاش کبیر

He

IT, ES

Papaver macrostomum Boiss. & Huet ex Boiss.

خشخاش بوشهری، خشخاش پرچم درشت

Th

IT, ES

 

Plantaginaceae

Plantago lagopus L

بارهنگ پا گربه‌ای

Th

PL

Plantago lanceolata L.

بارهنگ سرنیزه­ای، کاردی

He

PL

Plantago major L.

بارهنگ

He

PL

Plumbaginaceae

Acantholimon sp

کلاه میرحسن

Ch

IT

 

Poaceae

Arrhenatherum kotschyi Boiss.

یولاف پرسپولیسی

Th

IT,ES

Brachypodium sylvaticum)Huds.)P.Beauv

چمن جاروی جنگلی

He

ES

Bromus danthoniae Trin. ex C. A. Mey.

جارو علفی هرز

Th

IT,ES,Med

Bromus tectorum L.

علف بام، جارو علفی بام

Th

IT,ES,Med

Bromus tomentellus Boiss.

جارو علفی

He

IT

Calamagrostis pseudophragmites(Haller.f.)Koeler.

علف نی

He

IT,ES,Med

Cynodon dactylon (L.) Pers.

مرغ

Cre

ES, IT, Med

Dactylis glomerata L.

علف باغ

He

IT,ES,Med

Hordeum bulbosum L.

جو پیازدار

Cre

IT,Med

Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud.

نی

He

Pl

Poa bulbosa L.

چمن پیازک­دار

Cre

IT,ES,Med

Poa sinaica steud.

چمن سینایی

Cre

IT,SS

Poa trivialis var. glabra Döll

چمن معمولی

Th

IT,ES

Secale cereale L

چاودار

Th

IT,ES,Med

Sorghum halepense  (L.) Pers.

جاروی رشتی

Th

PL

Taeniatherum crinitum (Schreb.) Nevski

گیسو چمن

Th

IT

Polygonaceae

Polygonum aviculare L.

علف هفت‌بند

Th

PL

Polygonum hydropiper L.

گزنه آبی

Th

IT, ES

Polygonum hyrcanicum Rech.f.

هفت­بند خزری

Th

IT

Rheum ribes L.

ریواس

Cre

IT

Rumex obtusifolius L.

ترشک برگ بلند

He

IT, ES

Rumex tuberosus L.

ترشک غده­دار

Cre

IT, Med

 

Ranunculaceae

Ranunculus constantinopolitanus (DC.) dUrv.

آلاله پشمالو

He

ES, IT, Med

 

Resedaceae

 

Reseda lutea L

ورث

He

IT

 

Rhamnaceae

Rhamnus kurdica Boiss. & Hohen.

سیاه تنگرس کردی، داغ آلچسی

Ph

IT, ES

Rhamnus pallasii Fisch. & C.A. Mey.

 

سیاه تنگرس، ارجنک

Ph

IT

 

Rosaceae

Alchemilla persica Rothm.

پای شیر ایرانی

Cre

IT, ES

Amygdalus kotschyi Boiss. & Hohen. ex Spach

بادام کردستانی

Ph

IT

Amygdalus orientalis Mill.

بادام شرقی، بخورک

Ph

IT

Cerasus microcarpa subsp. microcarpa C.A.Mey.

آلبالوی ریز فراتی

Ph

IT

Cerasus mahaleb (L.)Miller

محلب

Ph

IT, ES

Cotoneaster hissaricus Pojark.

شیرخشت تاجیک

Ph

IT

Cotoneaster morulus Pojark.

شیرخشت

Ph

IT

Crataegus davisii  Browicz

ولیک زالزالک

Ph

IT

Geum urbanum L.

علف مبارک

He

ES, IT, Med

Malus orientalis L.

سیب

Ph

IT

Potentilla recta L.

پنجه‌برگ راست

He

ES, IT, Med

Potentilla reptans L.

پنجه‌برگ راست

He

ES, IT, Med

Pyrus syriaca Boiss.

گلابی وحشی

Ph

ES, IT, Med

Rosa boissieri  Crép.

رز سهندی

Ph

IT

Rosa canina L.

نسترن وحشی

Ph

IT, ES

Rosa pulverulenta M. Bieb.

رزگردآلود

Ph

ES, IT, Med

Rubus caesius L.

تمشک

Ph

IT

Sanguisorba minor Scop.

توت روباهی

He

ES, IT, Med

Sorbus graeca  (Lodd. ex Spach) Lodd. ex S.Schauer

دیو آلبالو

Ph

IT, ES, Med

Rubiaceae

Crucianella gilanica(Trin.)

شیرپنیر

Ch

IT

Galium humifusum M. Bieb.

شیرپنیر

He

IT, ES, Med

Galium paschale Forssk.

شیرپنیر

He

IT

Galium spurium L.

شیرپنیر

Th

IT, ES, Med

Galium tricornutum Dandy

شیرپنیر

Th

IT

Galium verum L.

شیرپنیر

He

IT, ES

 

Salicaceae

Salix aegyptiaca L.

بیدمشک

Ph

IT

Salix alba L.

بید سفید

Ph

IT,ES

Scropholariacae

Veronica aucheri Boiss.

سیزاب

He

IT

Scrophularia umbrosa Dumort.

گل میمونی

Th

IT

Verbascum cheiranthifolium Boiss

گل ماهور

He

IT,ES

Verbascum speciosum Schrad.

گل ماهور تماشایی

He

IT,ES

 

Tamaricaceae

 

Tamarix ramosissima Ledeb

گز پرشاخه

Ph

IT,ES

Thymelaeaceae

 

Daphne mucronata Royle.

دافنه(تیرو)

Ph

IT

 

Urticaceae

 

Urtica dioica L.

گزنه دو پایه

He

IT, ES, Med

Valerianaceae

 

Valerianella uncinata (M.Bieb.) Dufr.

شیرینک قلاب­دار

Th

IT

 

 

در این مطالعه، خانواده کاسنی Asteraceae در مقایسه با سایر خانواده­های گیاهی تعداد بیشتری از گونه­های گیاهی را شامل می­شود. اعضای این خانواده گیاهی با شرایط اقلیمی منطقه ایران – تورانی سازگاری دارند (25).

از 251 تاکسون گیاهی ثبت شده در رویشگاه توس منطقه مارمیشو، تعداد 28 گونه چوبی (درختی و درختچه­ای) متعلق به 11 خانواده شناسایی شدند که از میان آنها می‌توان به گونه­های درختی از­جمله، کیکم (.Acer monspessulanum L)، دارمازو (Quercus infectoria Oliv.)، بنه (Pistacia atlantica Desf.)، دیوآلبالو (Sorbus graeca)، گلابی وحشی (Pyrus syriaca Boiss.) و گونه­های درختچه­ای مانند شن (Spach Lonicera nummulariifolia Jaub. and)، آلبالوی ریز فراتی(Cerasus microcarpa subsp. microcarpa C.A.Mey.)، شیرخشت تاجیک (Cotoneaster hissarica Pojark.)، دافنه (Daphne mucronata Royle.)، گز­ پرشاخه (.Tamarix ramossisima Ledeb)، رز گرد آلود (Rosa pulverulenta M. Bieb.) اشاره کرد که از تنوع زیستی گونه­های چوبی مناسبی برخوردار است. همچنین در این پژوهش 223 گونه غیرچوبی شناسایی شد. محمودی و همکاران(23) نیز در بررسی فلورستیک دره خان شهرستان ارومیه 221 گونه غیرچوبی را گزارش نمودند. نتایج بررسی شکل زیستی گیاهان منطقه نشان داد که همی­کریپتوفیت­ها (122 گونه، 8/48) بیشترین درصد شکل زیستی را به خود اختصاص داده­اند. می‌توان فراوانی گیاهان همی­کریپتوفیت را ناشی از سازگاری گیاهان با شرایط اقلیمی سرد و کوهستانی منطقه مورد مطالعه دانست (28).

مطالعات انجام‌شده توسط اهوازی و همکاران (3) در منطقۀ اَلَموت قزوین، عباسی و همکاران (13) منطقه حفاظت­شده اشترانکوه، باقرزاده و همکاران (4) در منطقه چلپوی کاشمر، عزیزی و کشاورزی  (29) در کوهستان دوپازا (غرب سردشت)، بشری و همکاران (6) در منطقه حفاظت شده میمند، قربانی و همکاران (17) در جنگلهای جنوب­شرقی شهرستان نمین، کریمی و همکاران (20) در جنگلهای منطقه درکش، سعیدی مهرورز و غیورمند (11) منطقه قره چه در شمال شرق استان خراسان رضوی، احمدی و همکاران (26) در غرب کردستان، نیز به فراوانی بیشتر این شکل زیستی اشاره کردند.

بیشترین سهم گونه­ها بعد از همی­کریپتوفیت­ها به تروفیت­ها تعلق دارد. سهم زیاد تروفیت­ها در فلور مناطق خشک و نیمه‌خشک ناشی از سازگاری مطلوب این شکل زیستی به بارندگی فصلی (14) و به علت کوتاه بودن فصل رویش این گیاهان است (24) می­باشد.

نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین درصد عناصر شناسایی شده در منطقه (100گونه، 84/39 درصد)، متعلق به ناحیه رویشی ایران تورانی است که با نتایجی که از تحقیقات کریمی و همکاران (20)، مطالعه­ فلور منطقه درکش در استان خراسان شمالی، عزیزی و کشاورزی (29) در کوهستان دوپازا، پیله­ور و همکاران (7)، جنگل هشتاد پهلو و عباسی و همکاران (13) منطقه حفاظت­شده اشترانکوه به‌دست‌آمده مطابقت دارد. عصری و مهرنیا (1381) عنوان نموده­اند که جنس­هایPistacia ، Amygdalus، Astragalus، Acantholimon، Anthemis، Silene، Echinops، Nepeta ، Centaurea، Ferula،Allium ،Cousinia ،Stachys ، Phlomis و Tulipa از عناصر رویشی درختی، درختچه­ای و علفی مناطقی با حاکمیت رویشهای ایران- تورانی می­باشند (15) و این جنس­ها در منطقه مارمیشو نیز حضور دارند.

هشت گونه از جنس Astragalus (A. brachycalyx Fisch. ex Boiss) ، (.(A. eugenii Grossh (.(A. glumaceus Boiss، (.A. alyssoides Lam)،(A. ovinus Boiss.) ، (A. dictyolobus Bung.)، (A. effusus Bunge.) و ((A. caspicus M Bieb. در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد. دراین زمینه کاظمیان و همکاران (1383) عنوان نمودند که گون­ها گونه­های که سازگاری بالایی با شرایط اکولوژیک مناطق کوهستانی دارند (19).

این بررسی نشان داد که رویشگاه توس منطقه مارمیشو دارای غنا و تنوع گونه­ای قابل توجه­ای است که به علت مرزی بودن و امنیتی بودن منطقه، غنای گونه­ای آن دستخوش تغییرات زیادی نشده است. بااین‌حال باتوجه به رفع نسبی مشکلات امنیتی منطقه در سالهای اخیر و حضور رو به رشد و بدون برنامه­ریزی گردشگران و دامدارن محلی دراین رویشگاه­ها می‌تواند زنگ خطری برای کاهش غنای گونه­ای منطقه باشد.گونه­های متعدد دارویی ازجمله Convolvulus arvensis L. که بر اساس دانش بومی منطقه مورد استفاده قرار می­گیرد، لزوم حفظ این منطقه را دوچندان می­نماید. همچنین از بین تاکسون­های شناسائی شده، گونه­های متعددی مانند  Rosa canina L.مشاهده شدند که به‌واسطه داشتن ظاهری چشم­نواز و دارا بودن گل­های زیبا استعداد زینتی­شدن را دارا می‌باشند، از این­رو می­توان آن­ها را به‌عنوان گیاه زینتی پرورش داد. در­نهایت ازآنجاکه گونه توس بسیار محدود در این منطقه و به‌طورکلی در شمال غرب کشور وجود دارد، لازم است برنامه­ریزی لازم جهت حفظ و حراست ازاین‌گونه و ترکیب گونه­ای ارزشمند منطقه صورت گیرد.

  1. اسدی، م.، معصومی، ع. ا.، خاتمساز، م.، و مظفریان، و. ا.، (ویراستاران)، 84-1376. فلور ایران، شماره­های 3-1، 10-6، 15-13، 29، 33، 40-36، 43، 51-46، 57، 58، 62، 69-66، 71 و 74، انتشارات مؤسسه­ی تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
  2. اکبری­نیا، م.، زارع، ح.، حسینی، م.، و اجتهادی، ح.، 1383. بررسی فلور، ساختار رویشی و کورولوژی عناصر گیاهی اجتماعات توس در سنگده ساری، پژوهش و سازندگى، شماره 64، صفحات 96-84.
  3. اهوازی، م.، مظفریان، و.، و چرخچیان، م.، 1394. بررسی فلور منطقۀ رودبار اَلَموت، قزوین، ایران، یافته­های نوین در علوم زیستی، جلد 2 (1)، صفحات 63-48.
  4. باقرزاده، ح.، آشوری، ه.، فرجادیان، ع.، و سلیمانی، ا.، 1393. مطالعه فلورستیک، شکل­های رویشی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه چلپوی کاشمر در استان خراسان رضوی، فصلنامه علمی - پژوهشی گیاه و زیست‌بوم، شماره 41، صفحات 32-17.
  5. بردبار، ف.، پاینده، م.، و میرتاج الدینی، م.، 1395. مطالعه فلور منطقه هنزاکوه از منطقه حفاظت شده بهرآسمان، جنوب شرقی ایران، تاکسونومی و بیوسیستماتیک، شماره 28، صفحات 100-79.
  6. بشری، ح.، نقی پور برج، ع.، و نوروزی، م.، 1393. بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه حفاظت شده میمند، کهکیلویه و بویر احمد، ایران، تاکسونومی و بیوسیستماتیک، شماره 19، صفحات 82-67.
  7. پیله­ور، ب.، کاظمی، س.، و ویس­کرمی، ز.، 1395. کاربرد توزیع تصادفی قطعات نمونه در مطالعه فلور، شکل زیستی و کورولوژی، مطالعه موردی: جنگل هشتاد پهلو، نشریه پژوهش­های علوم و فناوری چوب و جنگل، جلد 23(2)، صفحات 180-161.
  8. دولتخواهی، م.، عصری، ی.، و دولتخواهی، ع.، 1390. بررسی فلوریستیک منطقه حفاظت‌شده ارژن-پریشان در استان فارس، مجله تاکسونومی و بیوسیستماتیک، جلد 3(9)، صفحات 46-31.
  9. جعفری، ع.، و ظریفیان، ا.، 1394. مطالعه فلوریستیک کوه ساورز در استان کهگیلویه و بویراحمد، مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست‌شناسی ایران)، جلد (28)5، صفحات 951-929.
  10. حیدری ریکان، م.، و ملک محمدی، ل.، 1386. گیاهان دارویی دره قاسملوی ارومیه، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 23 (2)، صفحات 250-234.
  11. سعیدی مهرورز، ش.، و غیورمند، م.، 1393. مطالعه فلوریستیک منطقه قره­چه در شمال شرق استان خراسان رضوی، تاکسونومی و بیوسیستماتیک، شماره 20، صفحات 102-85.
  12. عادل، م.، پوربابائی، ح.، صالحی، ع.، و علوی، ج.، 1393. بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی جنگلهای کرانرودی در حاشیۀ رودخانۀ صفارود رامسر، مجلۀ جنگل ایران، شماره 4، صفحات 520-499.
  13. عباسی، س.، بهداروند، م.، زارع، ح.، پیله‌ور، ب.، و حسینی، م.، 1394. بررسی فلور، ساختار رویشی و کورولوژی عناصر گیاهی در بخشی از منطقه حفاظت­شده اشترانکوه، لرستان. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، شماره 1، صفحات 135-125.
  14. عصری، ی. 1387. تنوع گیاهی در پناهگاه حیات‌وحش موته، رستنیها، جلد9(1)، صفحات 37-25.
  15. عصری، ی.، و مهرنیا، م.، 1381. معرفی فلور بخش مرکزی منطقه حفاظت شده سفیدکوه، منابع طبیعی ایران، جلد55(3)، صفحات 378-363.
  16. عصری، ی.، ۱۳۷۷. پوشش گیاهی شوره‌زارهای دریاچه ارومیه، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره۱۹۱ ،۲۲۲صفحه.
  17. قربانی، ا.، تیمورزاده، ع.، و کاویان­پور، ا.، 1394. بررسی فلور، شکل زیستی و کورولوژی گیاهان جنگلهای جنوب­شرقی شهرستان نمین (اسیقران، فندوقلو، حسنی و بوبینی) در استان اردبیل، مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست‌شناسی ایران)، جلد (28)2، صفحات 275-264.
  18. قهرمان، ا.، 1379-1354. فلور رنگی ایران، جلد 20-1، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران.
  19. کاظمیان، آ.، ثقفی خادم، ف.، اسدی، م.، و قربانلی، م.، 1383. مطالعه فلورستیک بند گلستان و تعیین شکلهاى زیستى و پراکنش جغرافیایى منطقه، پژوهش و سازندگى، شماره 64، صفحات 62-48.
  20. کریمی، ل.، مروی مهاجر، م.، نمیرانیان، م.، و ثاقب طالبی، خ.، 1395. بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی جنگلهای منطقه درکش در استان خراسان شمالی، مجله پژوهش و توسعه جنگل، جلد2(2)، صفحات 143-131.
  21. متاجی، ا.، و زاهدی­امیری، ق.، 1385. ارتباط بین گروه­های اکولوژیک گیاهی و شرایط ادافیک رویشگاه (پژوهش موردی در جنگل خیرودکنار- نوشهر)، نشریه دانشکده منابع طبیعی، جلد 59 (4)، صفحات 853-863.
  22. مظفریان، و.، 1377. فرهنگ نامهای گیاهان ایران، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 594 صفحه.
  23. محمودی، م.، رمضانی، ا.، اسحاقی­راد، ج.، و حیدری ریکان، م.، 1394. بررسی فلوریستیک جنگل کران­رودی دره خان در زاگرس شمالی، مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست‌شناسی ایران)، جلد 28(4)، صفحات 876-861.
  24. نقی­پور برج، ع.، حیدریان آقاخانی، م. و توکلی، ح.، 1389. بررسی فلور، شکل­های زیستی و پراکنش­جغرافیایی گیاهان منطقه سیساب در استان خراسان شمالی، فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، شماره 4، صفحات 123-113.
  25. واعظی، ج.، سخنور، ف.، اجتهادی، ح.، رنجبر، ز.، معماریانی، ف.، و جوهرچی، م.، 1392. فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه حفاظت شده هلالی در استان خراسان رضوی، تاکسونومی و بیوسیستماتیک، شماره 16، صفحات 100-85.
    1. Ahmadi, F., Mansory, F., Maroofi, H., and Karimi, K., 2014. Study of flora, Life form and Chorotypes of the Forest area of West Kurdistan (Iran). Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, 2 (9), PP: 11-18.
    2. Akalin urushak, E., Özhatay, F., Guler, N., Ersoy, H., Bashak, N., Yeshil, Y., Oral, D., and Demirci, S., 2013. The flora of Yıldız Mountains (Kırklareli) Biosphere Project area. Turkish Journal of Botany, 37, PP: 225-269.
    3. Archibold, O. W., 1995. Ecology of World Vegetation. Chapman and Hall Inc., London. 509 p.
    4. Azizi, H., Keshavarzi, M., 2016. Floristic study of the Dupaza Mountain, Sardasht County, West Azarbaijan Province, NW Iran. Phytologia Balcanica, 22(1), PP: 79-84.
    5. Baliousis, E., 2013. Flora and vegetation of Mt Likeo (Peloponnisos, Grece). Flora mediteranian, 23, PP: 15-47.
    6. De Feo, V., Di Novella, R., Di Novella, N., De Martino, L., and Mancini, E,. 2013. Traditional plant use in the National Park of Cilento and Vallo di Diano, Campania, Southern, Italy. Journal of Ethnopharmacology, 145, PP: 328-342.
    7. Ganji, E., 2016. Flora, Life Form and Vegetation Structure Geographical Distribution of Plants in Mining in the West of Iran. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 6(2), PP: 141-146.
    8. Ghahremaninejad, F., Ezazi, A., and Rahchamani, N., 2014. The flora of Sarigol National Park, Northern Khorassan Province, Iran. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences (JBES), 4(6), PP: 278-307.
    9. Raunkiaer, C., 1934. Life forms of plants (translation). Oxford University Press, Oxford.
    10. Rechinger, K. H., (ed.), 1963-2012. Flora Iranica. Vol. 2, 6, 7, 10, 13, 15, 24, 26, 29, 34, 46, 48, 55, 57, 61, 63, 65-70, 75, 77, 90, 96, 120, 123-125, 140, 144, 147, 150, 151, 162. Akademische Druck, U. Verlagsanstalt, Graz.
    11. Saeidi Mehrvarz, S., Bazdid Vahdati, F., Naqinezhad, A. R., and Shahi Shavvon, R., 2014. Floristic characteristics of the Hyrcanian submountain forests. Caspian Journal of Environmental Sciences, 12 (2), PP: 169-183.
    12. Sharifi, J., Jalili, A., Ghasemov, Sh., Zandi Esfahan, E., 2014. Alpine wetland flora, species life forms and chorology of the Sabalan Mountain-Iran. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences (JBES), 5 (2), PP: 173-180.
      1. http://www.theplantlist.org
    13. Zare, H., Akbarinia, M., Hoseini, S. M., Ejtehadi, H., and Amini Eskandari, T., 2010. A new record of Betula Litwinowii (Betulaceae) and a review of the geographical distribution of the genus Betula L. in Iran. Irananian Journal of botany, 16(2), PP: 237-241.
    14. Zohary, M., 1973. Geobotanical foundations of the Middle East. 2vols. Stuttgart .739 p.

دوره 32، شماره 3
مهر 1398
صفحه 692-708
  • تاریخ دریافت: 17 اردیبهشت 1396
  • تاریخ بازنگری: 24 دی 1396
  • تاریخ پذیرش: 12 تیر 1397