بیوسیستماتیک
یاسمن یحیی آبادی؛ آرمان محمودی اطاقوری؛ احسان نظیفی
دوره 33، شماره 4 ، زمستان 1399، ، صفحه 843-853
چکیده
جنس نعنا (Mentha L.) از مهمترین و پر‌مصرف‌ترین گیاهان خانواده Lamiaceae در صنایع غذایی و دارویی می‌باشد. طبقه‌بندی تاکسونومیکی این جنس به دلیل تنوع زیاد در خصوصیات ریخت شناسی و هیبریداسیون مکرر، پیچیده می‌باشد. مطالعات فیتوشیمیایی و گرده شناسی به همراه ویژگی‌های ریخت شناسی می‌تواند کمک شایانی به سیستماتیک گیاهی و طبقه‌بندی آنها کند. ...
بیشتر
جنس نعنا (Mentha L.) از مهمترین و پر‌مصرف‌ترین گیاهان خانواده Lamiaceae در صنایع غذایی و دارویی می‌باشد. طبقه‌بندی تاکسونومیکی این جنس به دلیل تنوع زیاد در خصوصیات ریخت شناسی و هیبریداسیون مکرر، پیچیده می‌باشد. مطالعات فیتوشیمیایی و گرده شناسی به همراه ویژگی‌های ریخت شناسی می‌تواند کمک شایانی به سیستماتیک گیاهی و طبقه‌بندی آنها کند. در این پژوهش، متابولیت‌های گیاهی جمعیت‌های گونه‌های M. aquatica، M. pulegium و M. longifolia در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان، با روش‌های کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی و اسپکتروفوتومتری، و ریخت شناسی دانه گرده آنها با میکروسکوپ الکترونی نگاره بررسی شد. نتایج نشان داد که در گونه M. aquatica، بتا-کاریوفیلن و ژرماکرن-دی، در گونه M. pulegium، پولگون و منتون، در گونه M. longifolia، دی-کارون و پیپریتنون اکساید، عمده‌ترین ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس بودند. همچنین، میزان فنل، فلاونوئید، فلاونول، ساپونین، کاروتنوئید کل و میزان کلروفیل a و b دارای تفاوت معنی داری در بین گونه‌ها بوده و گونه M. aquatica بیشترین میزان از این متابولیت‌های ثانویه را نشان داد. دانه‌های گرده در جمعیت‌های مختلف این گونه‌ها به‌صورت منفرد، اغلب کروی کشیده، 6 شیاری، با تزئینات سطح اگزین شبکه‌ای بودند. طول قطبی (P)، عرض استوایی (E)، نسبت P به E، عرض شیار و فاصله دو شیار دانه‌های گرده در این گونه‌ها تفاوت معنی‌داری داشته و گونه‌های M. aquatica و M. pulegium به ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر را نشان دادند. نتایج اشاره دارد به اینکه متابولیت‌های ثانویه و ریخت شناسی دانه گرده می‌تواند در شناسایی و تاکسونومی این گونه‌ها موثر بوده و به رده‌بندی آنها کمک نماید.
یوبرت قوستا؛ رازمیگ عزیزی؛ علیرضا پورصفر
دوره 33، شماره 4 ، زمستان 1399، ، صفحه 998-1009
چکیده
قارچ‌ها به‌عنوان تجزیه‌کنندگان اصلی اجزا‌ء پیچیده‌ی بقایای گیاهی و حیوانی، در بازچرخه‌ی مواد غذایی در تمام زیست‌بوم‌ها نقش اساسی دارند. آنها همچنین به‌دلیل ایجاد بیماری‌های خسارت‌زا در گیاهان و حیوانات، تشکیل ارتباطات همزیستی با طیف وسیعی از موجودات، استفاده‌ی گسترده در صنایع غذایی، دارویی و زیست‌فن‌‌آوری و نیز تهیه‌ی ...
بیشتر
قارچ‌ها به‌عنوان تجزیه‌کنندگان اصلی اجزا‌ء پیچیده‌ی بقایای گیاهی و حیوانی، در بازچرخه‌ی مواد غذایی در تمام زیست‌بوم‌ها نقش اساسی دارند. آنها همچنین به‌دلیل ایجاد بیماری‌های خسارت‌زا در گیاهان و حیوانات، تشکیل ارتباطات همزیستی با طیف وسیعی از موجودات، استفاده‌ی گسترده در صنایع غذایی، دارویی و زیست‌فن‌‌آوری و نیز تهیه‌ی سوخت‌های زیستی و زیست‌پالایی نواحی آلوده دارای اهمیت بسیار زیادی هستند. استفاده از توانایی‌های قارچ‌ها برای بهبود زندگی انسان‌ها نیازمند جداسازی و شناسایی درست گونه‌های قارچی است. در این مطالعه، تنوع گونه‌ای قارچ‌ها از بستره‌های متنوع شامل غده‌های پوسیده‌ی سیب‌زمینی، شاخه‌های خشکیده‌ی درختان سیب، بقایای برگ‌های درختان چنار، زبان‌گنجشک و سیب و نیز بقایای ساقه‌های نی که از مناطق مختلفی در شهرستان ارومیه جمع‌آوری شده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 25 جدایه از قارچ‌های تولید کننده‌ی اندام باردهی غیرجنسی از نوع سینماتا جداسازی و خالص‌سازی شدند. مطالعات شناسایی این جدایه‌‌ها بر مبنای ویژگی‌های ریخت‌شناختی اندام‌های باردهی غیرجنسی و نیز توالی‌های بدست‌آمده از نواحی ژنومی ITS-rDNA و β-tubulin برای جدایه‌های جنس Cephalotrichum و ITS-rDNA و rpb2 برای جدایه‌های جنس Volutella انجام گرفت. سه گونه شامل Volutella citrinella (Cooke & Massee) Seifert، Cephalotrichum asperulum (J.E. Wright & S. Marchand) Sandoval-Denis, Guarro & Gené و Cephalotrichum nanum (Ehrenb.) S. Hughes شناسایی شدند. جدایه‌های گونه Volutella citrinella از غده‌های سیب‌زمینی دارای نشانه‌های پوسیدگی و جدایه‌های گونه‌های جنس Cephalotrichum از شاخه‌های خشکیده و یا بقایای گیاهان مورد مطالعه جداسازی شدند. بر اساس اطلاعات نگارندگان، مشخص شد که این سه گونه برای بیوتای قارچی ایران جدید بوده و توصیف کامل آنها ارائه می‌شود
تاکسونومی
الهام رضایی؛ حجت اله سعیدی؛ محمدرضا رحیمی نژاد
دوره 33، شماره 4 ، زمستان 1399، ، صفحه 867-878
چکیده
این مطالعه به بررسی تاکسونومی جنسDactylis در ایران می پردازد. این جنس چندساله، باد گرده افشان، برون زادگیر و متعلق به قبیله poeae ، زیرخانواده pooidea و خانواده poaceae است تا به امروز مطالعات دقیقی در ایران در مورد Dactylis صورت نگرفته است. بنابراین مطالعه و ارزیابی وضعیت مورفولوژیک، زیستگاهی، کاریوتیپی و تنوع ژنتیکی این جنس مهم است. در مجموع تعداد ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی تاکسونومی جنسDactylis در ایران می پردازد. این جنس چندساله، باد گرده افشان، برون زادگیر و متعلق به قبیله poeae ، زیرخانواده pooidea و خانواده poaceae است تا به امروز مطالعات دقیقی در ایران در مورد Dactylis صورت نگرفته است. بنابراین مطالعه و ارزیابی وضعیت مورفولوژیک، زیستگاهی، کاریوتیپی و تنوع ژنتیکی این جنس مهم است. در مجموع تعداد 58 جمعیت با استفاده از 62 صفت کیفی و کمّی تجزیه و تحلیل شد. این جنس در ایران از تنوع ریخت شناسی بالایی برخوردار است. به منظور تعیین روابط درون گونه‌ای، از تحلیل خوشهای با استفاده از ضریب Simple matching بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تحلیل خوشهای، حاکی از وجود تنوع در بین جمعیت‌های این جنس است, تغییرپذیری ریخت شناسی وسیع در این گونه ناشی از دورگگیریهای فراوان بین زیرگونهها و وقوع برون زاد گیری و جریان ژنی بین جمعیتها، سازگاریهای زیست محیطی و تاثیر عوامل محیطی باشد . به طور کلی براساس مشاهدات حاصل از بررسیهای صفات ریختشناسی و بررسی سیتولوژی جنس Dactylis با یک گونهD. glomerata و دو زیرگونه D.glomerata subsp glomerata. و D.glomerata subsp.hispanica. واجد سطح تتراپلویید و عدد کروموزومی 2n=4x=28در ایران حضور دارد.
بیوسیستماتیک
ملیکا طبسی؛ احمد رضا محرابیان
دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 873-880
چکیده
زعفران بعنوان یک جنس شاخص از زیرخانوادهCrocoideae Burnett. و متعلق به خانوادهIridaceae دارای حدود 100 گونه در دنیا می باشد. این جنس در ایران نیز دارای 8 گونه از دو زیربخش Crocus و Nudiscapus است. بدلیل اهمیت شواهد گرده شناختی و نقش آن ها در تمایز تاکسونومیکی این جنس و نیز فقدان مطالعات جامع در این حوزه در ایران، موضوع فوق مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه ...
بیشتر
زعفران بعنوان یک جنس شاخص از زیرخانوادهCrocoideae Burnett. و متعلق به خانوادهIridaceae دارای حدود 100 گونه در دنیا می باشد. این جنس در ایران نیز دارای 8 گونه از دو زیربخش Crocus و Nudiscapus است. بدلیل اهمیت شواهد گرده شناختی و نقش آن ها در تمایز تاکسونومیکی این جنس و نیز فقدان مطالعات جامع در این حوزه در ایران، موضوع فوق مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه های گرده ای این مطالعه با استفاده از میکروسکپ الکترونی نگاره (SEM) عکس برداری شدند. بر اساس ارزیابی های انجام شده، دانه های گرده ی این جنس در رده متوسط تا بزرگ طبقه بندی می گردند. علاوه بر این، انتشار دانه های گرده بصورت monad (منفرد) و شکل کلی آنها spheroidal (کروی) می باشد. همچنین الگوی منافذ spiraperture (شامل یک یا چند منفذ مارپیچی) از مارپیچی منفرد پیوسته تا چندین مارپیچ نامنظم و ناپیوسته متغیر و بوضعیت فرورفته و عمیق تا سطحی متنوع می باشند. دیواره ی دانه های گرده در تاکسون های مطالعه شده intectae (فاقد تکتوم) است و دارای تزئینات microechinate (ریزخاردار) می باشد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که صفات گرده شناسی در تمایز بخش ها کارآمد است و در بسیاری از موارد می توانند در جدایی گونه ها و نیز تعیین مرز بین گونه ای مؤثر باشند. با این وجود، شواهد گرده شناسی غالبا" بعنوان صفات کمکی و تأیید کننده محسوب می شوند. بنابراین بکار گیری آن ها همراه با سایر شواهد تاکسونومیکی، می تواند در تعیین محدودهی گونه ای و نیز مرز گونه ها تأثیر گذار باشد.
بیوسیستماتیک
معصومه اصلانی؛ اصغر کامرانی؛ طاهر نژاد ستاری
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1396، ، صفحه 755-770
چکیده
تیره اویارسلام (Cyperaceae) گیاهانی چند ساله و بندرت یک ساله با ساقه های هوایی افراشته و زیرزمینی، برگ ها بلند، متناوب ,و اندام های تولید مثلی کاهش یافته هستند، که اغلب در اکوسیستم های ماندابی (Wetland) می رویند. در این تحقیق ده گونه شامل چهار جنس Carex, Cyperus, Pycreus و Schoenoplectus از لحاظ ساختار تشریحی و ریز ریخت شناسی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج بررسی ...
بیشتر
تیره اویارسلام (Cyperaceae) گیاهانی چند ساله و بندرت یک ساله با ساقه های هوایی افراشته و زیرزمینی، برگ ها بلند، متناوب ,و اندام های تولید مثلی کاهش یافته هستند، که اغلب در اکوسیستم های ماندابی (Wetland) می رویند. در این تحقیق ده گونه شامل چهار جنس Carex, Cyperus, Pycreus و Schoenoplectus از لحاظ ساختار تشریحی و ریز ریخت شناسی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج بررسی تشریحی ساقه نشان داد که ویژگی هایی مانند وجود ستون اسکلرانشیمی و آرایش آوند ها، حفره های هوایی بزرگ در پیرامون ساقه موجب جداسازی گونه های جنس Carex از بقیه گونه ها می گردد. همچنین آرایش، ابعاد دستجات آوندی به ویژه آوند های متازایلم و تعداد دستجات آوندی بزرگ به عنوان مهمترین ویژگی موجب جدایی گونه های جنس Carex می شود. ساختار تشریحی برگ در گونه های Carex با ابعاد بزرگ تر بافت اسکلرانشیم، تعداد بیشتر لایه های کلرانشیم در اطراف حفره های هوایی مشخص می گردد. نشان ویژگی تشریحی کرانز در گونه های متعلق به دو جنس Cyperus و Pycreus با کوچک تر بودن ابعاد حفره های هوایی هماهنگ بود. ویژگی بارز و مشترک بین گونه های دو جنس Cyperus و Schoenoplectus و نیز گونه Pycreus flavidus نبود زواید پستانکی و نیز خار در حاشیه برگ می باشد. بررسی ویژگی های ریخت شناختی اپیدرم نشان داد که تیپ روزنه ای بارز تتراسیتیک بوده و چگونگی انتشار روزنه های هوایی در هر دو سطح اپیدرم و وجود زواید پستانکی با وجود داشتن ارزش تشخیصی، الزاما ارتباط مستقیمی با نوع رویشگاه ندارد.
بیوسیستماتیک
زهرا رنجبر؛ حمید اجتهادی؛ جمیل واعظی؛ فرشید معماریانی
دوره 28، شماره 4 ، زمستان 1394، ، صفحه 759-770
چکیده
سس(Cusucta) متعلق به تیره پیچک (Convolvulaceae)، از گیاهان تمام انگل گلدار است و علف هرز گیاهان زراعی، باغی، وحشی و زینتی می باشد و پراکندگی وسیعی در جهان دارد. در این مطالعه ریز ریخت شناسی سطح دانه های گرده هفت تاکسون و بذر پنج تاکسون از نه تاکسون موجود در استان های خراسان با استفاده از میکروسکوپ های نوری و الکترونی نگاره جهت مطالعه اهمیت تاکسونومیکی ...
بیشتر
سس(Cusucta) متعلق به تیره پیچک (Convolvulaceae)، از گیاهان تمام انگل گلدار است و علف هرز گیاهان زراعی، باغی، وحشی و زینتی می باشد و پراکندگی وسیعی در جهان دارد. در این مطالعه ریز ریخت شناسی سطح دانه های گرده هفت تاکسون و بذر پنج تاکسون از نه تاکسون موجود در استان های خراسان با استفاده از میکروسکوپ های نوری و الکترونی نگاره جهت مطالعه اهمیت تاکسونومیکی ریزساختار گرده و بذر مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه دانه گرده این تاکسون ها نشان داد که در جنس سس گرده ها oblate و zonocolpate هستند و اغلب سه شیاره (tricolpate) می-باشند. C. epithymumبزرگترین دانه گرده (طول محور قطبی082/44 و طول محور استوایی 18/48 میکرومتر) را دارد. کوچکترین دانه گرده در C. campestris (طول محور قطبی 97/26 و طول محور استوایی 95/30 میکرومتر) مشاهده گردید. فراساختار سطح دانه گرده (ektexine) در گونه های این جنس به صورت خاردار( (echinate، شبکه ای ریز(finely reticulate) و شبکه ای خشن (coarsely reticulate) مشاهده شد. بررسی بذر تاکسون های مورد مطالعه نیز نشان داد که صفات شکل بذر، شکل دیواره های آنتی کلینالی و پری کلینالی از مهمترین صفات در جدایی این تاکسون ها هستند. نتایج نشان داد که صفات ریز ریخت شناسی سطح گرده و بذر در تفکیک گونه های این جنس مفید می باشند.
