فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان تالاب سلکه

doi:2637

فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان تالاب سلکه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

2637

چکیده

تالاب سلکه یا صوفیانده به عنوان پناهگاه حیات وحش به وسعت حدود 366 هکتار در عرض شمالی 37 درجه و 23 دقیقه الی 37 درجه و 24 دقیقه و در طول شرقی 49 درجه و 27 دقیقه الی 49 درجه و 30 دقیقه قرار گرفته است. در این پژوهش فلور تالاب سلکه مورد بررسی قرار گرفت. 102 گونه شناسایی شده از منطقه به 46 تیره و 84 جنس تعلق دارند که از میان آنها 5 گونه به نهانزادان آوندی، 64 گونه به گیاهان گلدار دولپه‌ای و 33 گونه به گیاهان تک لپه‌ای متعلق می‌باشند. در بین گیاهان تیره های Poaceace، Asteraceae، Brassicaceae و Cyperaceae به ترتیب با 13، 9، 7 و 6 گونه از بیشترین تنوع برخوردار هستند. کریپتوفیت‌ها با 2/41 درصد و تروفیت‌ها با 2/40 درصد فراوان ترین شکلهای زیستی تالاب را تشکیل می‌دهند. گیاهان جهان‌گستر 53 درصد گونه‌های تالاب را تشکیل می‌دهند و پس از آنها گونه‌هایی با کوروتیپ اروپا _– سیبری، ایران _– تورانی و مدیترانه‌ای با 6/17 درصد قرار دارند. گیاهان رطوبت پسند و مردابی _– رطوبت پسند به ترتیب با 57 و 6/21 درصد بیشترین فراوانی را در بین گونه‌های گیاهی تالاب دارند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23832592.1392.26.3.7.2

عنوان مقاله [English]

Flora, life forms and chorotypes of plants in Selkeh lagoon, N. Iran

چکیده [English]

Selkeh or Sofiandeh lagoon as wildlife refuge is located in north of Iran, it covers an area about 366 hectares. This area is between the 37^o 23'-37^o 24' north latitude and 49^o 27'-49^o 30' east longitude. In Selkeh lagoon 102 species recognized, which belong to 46 families and 84 genera. Among these families represented in the area 5 species belong to pteridophyta, 64 species to dicotyledons and 33 species to monocotyledons. The following families have the highest number of species: Poaceae (13 species), Asteraceae (9 species), Brassicaceae (7 species) and Cyperaceae (6 species). Cryptophytes and therophytes with 41.2 % and 40.2 % were respectively the most frequent life forms of the lagoon. 53 % of species are cosmopolitan and 17.6 % have Euro-Siberian - Irano-Turanian - Mediterranean chorotype. Hygrophytes and Helophytes - Hygrophytes with 57 % and 21.6 %, respectively have the highest frequency in the Selkeh lagoon.

کلیدواژه‌ها [English]

Flora
Life from
Chorotype
Hydrophytes
Selkeh lagoon
Gilan province
Iran

اصل مقاله

فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان تالاب سلکه

سیمین زاهد چکوری^1،*، یونس عصری²، مهدی یوسفی³ و ایوب مرادی⁴

¹تهران دانشگاه پیام نور مرکز

² تهران، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ اصفهان، دانشگاه پیام نور واحد نجف آباد

⁴ رشت، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان

تاریخ دریافت: 10/9/88 تاریخ پذیرش: 1/9/90

چکیده

واژه های کلیدی: فلور، شکل زیستی، کوروتیپ، گیاهان آبزی، تالاب سلکه، استان گیلان

* نویسنده مسئول، تلفن: 09125093561 ، پست الکترونیکی: simin.zahed@yahoo.com

مقدمه

فلور هر منطقه در حقیقت نتیجه واکنشهای زیستی در برابر شرایط محیطی و همچنین در ارتباط مستقیم با تکامل گیاهان در دوران گذشته و وضع جغرافیایی آن دوران می‌باشد. شناسایی و معرفی رستنیهای یک منطقه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که از آن جمله می‌توان به امکان دسترسی آسان و سریع به گونه‌های گیاهی در محل و زمان معین، تعیین پتانسیل و قابلیت رویشی منطقه، امکان افزایش گونه‌های منطقه از نظر تراکم، شناسایی گونه‌های مقاوم و در حال انقراض، کمک به حفظ گونه‌ها و تعیین نقشه پوشش گیاهی اشاره نمود. در هر نوع اقلیمی درصد اشکال رویشی گیاهان متفاوت بوده و طیف مربوط به یک منطقه رویشی، بیانگر وضعیت آب و هوا و موقعیت اقلیمی آن می باشد. اگر چه حفظ و نگهداری از طبیعت به معنی عدم بهره‌برداری و دور نگهداشتن آنها از دسترس جمعیتهای انسانی نیست، اما لازم است نظام بهره برداری از طبیعت به صورت منطقی همراه با مطالعات اکولوژی و سنجش و میزان بهره‌برداری به منظور جلوگیری از نابودی و تخریب تدریجی آنها باشد.

پناهگاه حیات وحش سلکه یا تالاب صوفیانده (از توابع شهرستان صومعه سرا) به وسعت حدود 366 هکتار در عرض شمالی 27 درجه و 20 دقیقه و طول شرقی 49 درجه و 25 دقیقه قرار گرفته است (شکل 1). ارتفاع این منطقه از سطح آبهای آزاد بین 20- تا 24- متر در نوسان بوده است. این منطقه حفاظت شده از شمال به تالاب انزلی، از جنوب به حاشیه مزارع روستاهای هندخاله و صوفیانده، از غرب به رودخانه هندخاله و از شرق به رودخانه تراب خاله محدود است.

شکل 1- موقعیت پناهگاه حیات وحش سلکه با استفاده از تصویر ماهواره ای

از بین نخستین مطالعات پوشش گیاهی که بر روی محیطهای آبی ایران صورت گرفته است می‌توان به خاوری‌نژاد (3)، فرید (10)، سعیدآبادی (5)، آغوستین (1)، مهندسین مشاور یکم (11)، ریاضی (4)، عصری و افتخاری (6)، عصری و مرادی (7 و 8)، عصری و همکاران (9) و شریف‌نیا و همکاران (16) اشاره نمود.

مواد و روشها

در این بررسی فلور تالاب سلکه مورد مطالعه قرار گرفت. نظر به اینکه ماکروفیت‌ها (گیاهان بزرگ ریشه‌دار) در این تالاب در مقایسه با تک سلولیها از اهمیت بیشتری به ویژه در دگرگون‌سازی محیط آبی برخوردار می‌باشند، لذا این بررسی روی ماکروفیت‌ها متمرکز گردیده است. به این منظور کلیه نمونه‌های گیاهی از مناطق مختلف تالاب در دو فصل رویشی سال جمع‌آوری شدند و پس از انتقال به هرباریوم مرکزی ایران (TARI) با استفاده از فلورهای ایرانیکا (15)، ایران (2) و ترکیه (12) شناسایی گردیدند. مناطق انتشار گونه‌های گیاهی نیز با استفاده از این فلورها مشخص شد. سپس کوروتیپ گونه‌ها با توجه به مناطق انتشار آنها و بر اساس تقسیم‌بندی جغرافیایی رویشهای ایران توسط زهری (19)، تاختجان (17) و وایت و لئونارد (18) تعیین گردید. شکل زیستی گیاهان بر اساس سیستم رونکیه (14) تعیین و طیف زیستی منطقه ترسیم گردید. همچنین گیاهان از نظر نوع زندگی بر حسب شرایط اکولوژیکی تفکیک شدند.

نتایج

در این پژوهش تعداد 102 گونه و تقسیمات تحت گونه‌ای از تالاب سلکه جمع‌آوری و شناسایی گردید. این نمونه‌ها در هرباریوم دانشگاه پیام نور مرکز تهران نگهداری می‌شوند. گیاهان شناسایی شده از منطقه به 46 تیره و 84 جنس تعلق دارند که از میان آنها 5 گونه به نهانزادان آوندی، 64 گونه به گیاهان گلدار دولپه‌ای و 33 گونه به گیاهان تک لپه‌ای متعلق می‌باشند (جدول 1). در بین گیاهان تیره‌های Poaceace، Asteraceae، Brassicaceae و Cyperaceae به ترتیب با 13، 9، 7 و 6 گونه از بیشترین تنوع برخوردار هستند. انتشار گونه‌های زیر در ایران فقط به مناطق شمالی محدود می‌گردد:

Alnus glutinosa subsp. barbata, Azola filiculoides, Callitriche brutia, Cyperus odoratus subsp. transcaucasicus, Hydrocotyle ranunculoides, Hydrocotyle vulgaris, Iris Pseudacorus, Kosteletzkya pentacarpa, Ludwigia palustris, Marsilea quadrifolia, Nelumbium nuciferum, Nymphaea alba, Phytolacca americana, Pycreus flavescens, Ranunculus ophioglossifolius, Salvinia natans, Scirpus juncoides, Scutellaria tournefortii, Smilax excelsa, Spirodela polyrrhiza, Wolffia arrhiza

بررسی شکلهای زیستی گیاهان منطقه نشان می‌دهد که کریپتوفیت‌ها با 2/41 درصد و تروفیت‌ها با 2/40 درصد فراوان‌ترین شکلهای زیستی تالاب را تشکیل می‌دهند (شکل 2).

بسیاری از گونه‌های جمع‌آوری شده از تالاب در نواحی رویشی مختلف انتشار دارند. این گیاهان جهان‌گستر 53 درصد گونه‌های تالاب را تشکیل می‌دهند و پس از آنها گونه‌هایی با کوروتیپ اروپا _– سیبری، ایران _– تورانی و مدیترانه‌ای با 6/17 درصد قرار دارند (شکل 3).

گیاهان تالاب سلکه از نظر نوع زندگی برحسب شرایط اکولوژیکی به چهار دسته آبزی، مردابی (برآمده از آب)، رطوبت‌پسند (حاشیه‌ای) و مردابی _– رطوبت‌پسند تقسیم می‌شوند (شکل 4).

شکل 2- فراوانی شکلهای زیستی گونه‌های گیاهی منطقه؛ Cr= کریپتوفیت، He= همی کریپتوفیت، Ph= فانروفیت، Th= تروفیت

شکل 3- فراوانی پراکنش جغرافیایی گونه‌های گیاهی منطقه؛ Cosm= جهان‌گستر، EA= شرق آسیا، ES= اروپا - سیبری، IT= ایران- تورانی، M= مدیترانه‌ای، SS= صحارا - سندی

شکل 4- فراوانی نوع زندگی گونه‌های گیاهی منطقه؛ Hel= مردابی، Hyd= آبزی، Hyg= رطوبت‌پسند

جدول 1- فهرست گونه‌های گیاهی تالاب سلکه؛ علائم اختصاری نوع زندگی: Hel= برآمده از آب، Hyd= آبزی (Fl= شناور، Su= غوطه‌ور)، Hyg= رطوبت‌پسند؛ علائم اختصاری کوروتیپ:IT = ایران _– تورانی، M= مدیترانه‌ای، EA= شرق آسیا، ES= اروپا _– سیبری، Cosm= جهان‌گستر؛ علائم اختصاری شکل زیستی: Cr= کریپتوفیت، He= همی کریپتوفیت، Ph= فانروفیت، Th= تروفیت

شماره هرباریومی	نوع زندگی	شکل زیستی	کوروتیپ	نام علمی
				Pteridophyta
				Azollaceae
0002	Hyd (fl)	Th	Cosm	Azola filiculoides Lam.
				Dennstaedtiaceae
0012	Hyg	Cr	Cosm	Pteridium aquilinum (L.) Kuhn
				Equisetaceae
0017	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Equisetum arvense L.
				Marsilaceae
0083	Hyd (fl)	Cr	Cosm	Marsilea quadrifolia L.
				Salviniaceae
0081	Hyd (fl)	Th	Cosm	Salvinia natans (L.) All.
				Spermatophyta
				Angiospermae-Dicotyledons
				Amaranthaceae
0003	Hyg	Th	Cosm	Amaranthus retroflexus L.
				Apiaceae
0079	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Berula angustifolia (L.) Mertens & W.D. Koch
0043	Hyg	He	IT	Eryngium caucasicum Trautv.
0013	Hel	Cr	Cosm	Hydrocotyle ranunculoides L. fil.
0026	Hyg	Th	EA, ES, IT, M	Torilis japonica (Houtt.) DC.
				Asteraceae
0038	Hyg	Th	ES, IT	Artemisia annua L.
0007	Hyg	He	ES, IT	Artemisia vulgaris L.
0008	Hyg	Th	Cosm	Bidens tripartita L.
0034	Hyg	Th	IT, M	Centaurea iberica Trev. ex Spreng.
0005	Hyg	Th	Cosm	Conyza cansdensis (L.) Cronq.
0072	Hyg	He	IT	Conyzanthus squamatus (Spreng.) Tamamsch.
0058	Hyg	Th	ES, IT, M	Silybum marianum (L.) Gaertner
0042	Hyg	Th	ES, IT, M	Sonchus oleraceus Trautv
0016	Hyg	Th	Cosm	Xanthium strumarium L.
				Betulaceae
0046	Hyg	Ph	ES	Alnus glutinosa (L.) Gaertn. Subsp. Barbata (C. A. Mey.) Yaltirik
				Boraginaceae
0082	Hyg	Th	ES	Myosotis anomala H. RiedI
				Brassicaceae
0040	Hyg	Th	IT, M	Biscutella didyma L.
0029	Hyg	Th	Cosm	Capsella burs-pastoris (L.) Medik.
0059	Hyg	Th	Cosm	Cardamine hirsuta L.
0099	Hel-Hyg	He	Cosm	Myosotis palustris (L.) Nath.
0033	Hel	Cr	ES, IT, M, SS	Nasturtium officinale (L.) R. Br.
0022	Hel-Hyg	Th	Cosm	Rorippa islandica (Oeder) Borbas
0041	Hel-Hyg	Th	ES, IT, M, SS	Sisymbrium irio L.
				Caprifoliaceae
0071	Hyg	Cr	ES	Sambucus ebulus L.
				Caryophyllaceae
0032	Hyg	Cr	ES	Stellaria holostea L.
0030	Hyg	Th	Cosm	Stellaria media (L.) Vill.
				Ceratophyllaceae
0011	Hyd (su)	Cr	Cosm	Ceratophyllum demersum L.
				Chenopodiaceae
0074	Hyg	Th	Cosm	Chenopovodium album L. subsp. album
0101	Hyg	Th	ES, IT, M	Chenopovodium botrys L.
				Convolvulaceae
0076	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Calystegia sepium (L.) R. Br.
				Haloragaceae
0064	Hyd (su)	Cr	Cosm	Myriophyllum verticillatum L.
				Lamiaceae
0077	Hel-Hyg	Cr	ES, M	Lycopus europaeus L.
0010	Hyg	Cr	ES, IT, M	Mentha aquatica L.
				Lythraceae
0001	Hyg	He	Cosm	Lythrum salicaria L.
				Menyanthaceae
0045	Hyd (fl)	Cr	Cosm	Nymphoides indicum (L.) O. Kuntze
				Nymphaeaceae
0088	Hel	Cr	ES, M	Nelumbium caspicum Eichw.
				Onagraceae
0023	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Epilobium hirsutum L.
0006	Hel-Hyg	He	Cosm	Ludwigia palustris (L.) Elliott
				Oxalidaceae
0073	Hyg	He	Cosm	Oxalis corniculata L.
				Papilionaceae
0031	Hyg	Th	ES, IT, M	Melilotus officinalis (L.) Pall
0102	Hyg	Cr	ES, IT, M, SS	Trifolium fragiferum L. var. pulchellum Lange.
0062	Hyg	Cr	ES, IT, M	Trifolium repens L. var. repens
				Phytolacceae
0004	Hyg	He	Cosm	Phytolacca americana L.
				Plantaginaceae
0025	Hyg	Cr	Cosm	Plantago major L.
				Polygonaceae
0024	Hyg	Th	Cosm	Polygonum aviculare L.
0036	Hyg	Th	Cosm	Polygonum convolvulus L.
0035	Hyg	Th	Cosm	Polygonum hydropiper L.
0018	Hyg	He	IT, M	Rumex conglomerates Murr.
				Ranunculaceae
0015	Hyd (su)	Th	Cosm	Batrachium trichophyllum (Chaix) van den Bossche
0009	Hyg	Th	ES, IT, M	Ranunculus marginatus d’Urv. var. trachycarpus (Fisch. & C.A. Mey.) Aznavour
0056	Hyg	Cr	ES, IT, M	Ranunculus repens L.
0053	Hel	Th	ES, IT, M	Ranunculus sceleratus L.
				Rosaceae
0057	Hyg	Ph	ES, IT	Rubus caesius L.
0054	Hyg	Ph	ES	Rubus persicus Boiss.
0055	Hyg	Ph	ES, IT, M	Rubus sanctus Schreber
				Rubiaceae
0027	Hyg	Th	Cosm	Gallium aparine L.
				Salicaceae
0092	Hyg	Ph	ES	Populus caspica Bornm.
0044	Hyg	Ph	ES, IT, M	Salix alba L.
				Scrophulariaceae
0020	Hyg	Th	Cosm	Veronica persica Poir.
				Solanaceae
0090	Hyg	Th	Cosm	Datura stramonium L.
0091	Hel-Hyg	Ph	ES, IT	Solanom dulcamera L.
0075	Hyg	Th	Cosm	Solanum nigrum L.
				Trapaceae
0014	Hyd (fl)	Th	Cosm	Trapa natans L.
				Urticaceae
0086	Hyg	He	Cosm	Urtica dioca L.
				Angiospermae-Monocotyledons
				Alismaceae
0019	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Alisma plantago-aquatica L.
				Butomaceae
0100	Hel	Cr	ES, IT, M	Butomus umbellatus L.
				Cyperaceae
0095	Hel-Hyg	Cr	ES, M	Carex remota L. subsp. remota
0065	Hel-Hyg	Cr	ES, M	Carex riparia Curtis
0096	Hel-Hyg	Cr	ES, IT, M	Cladium mariscus (L.) Pohl subsp. mariscus
0094	Hel-Hyg	Cr	ES, IT, M	Cyperus longus.L.
0037	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Cyperus rotundus L.
0021	Hel	Cr	IT	Schoenoplectus lacustris (L.) Pall. subsp. tabernaemontani (C.C. Gmelin) A. & D. Löve
				Hydrocharidaceae
0097	Hyd (su)	Cr	Cosm	Hdrilla verticillata (L. f.) Royle
				Iridaceae
0080	Hel	Cr	ES, M	Iris pseadoacorus L.
				Juncaceae
0098	Hyg	Th	Cosm	Juncus bufonius L.
0028	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Juncus effusus L.
				Lemnaceae
0093	Hyd (su)	Cr	Cosm	Lemna minor L.
0089	Hyd (su)	Cr	Cosm	Lemna trisulca L.
0085	Hyd (fl)	Cr	Cosm	Spirodela polyrrhiza (L.) Schleiden
0084	Hyd (fl)	Cr	Cosm	Wolffia arrhiza (L.) Horkel ex Wimmer
				Poaceae
0049	Hyg	Th	ES, IT, M	Avena fatua L. var. fatua
0069	Hyg	Th	ES, IT, M	Briza minor L.
0070	Hyg	Th	Cosm	Digitaria ischemum (Schreb.) Schreb. ex Muhl.
0078	Hyg	Th	Cosm	Echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv. var. crus-galli
0051	Hyg	Th	IT	Lolium percicum Boiss. & Hohen. ex Bioss.
0048	Hyg	Th	EA	Microstegium vimineum (Trin.) A. Camus
0068	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Paspalum dilatatum Poir.
0067	Hel-Hyg	He	Cosm	Paspalum distichum L.
0061	Hyg	Th	IT, M	Phalaris minor Retz.
0066	Hyg	He	ES, IT, M	Phleum phleoides (L.) Karsten
0039	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud. var. australis
0050	Hyg	Cr	ES, IT, M	Poa trivialis L. subsp. trivialis
0052	Hyg	Th	IT, M	Vulpia myuros (L.) C.C. Gmelin
				Potamogetonaceae
0060	Hyd (su)	Cr	Cosm	Potamogeton crispus L.
0063	Hyd (su)	Cr	Cosm	Potamogeton pectinatus L.
				Sparganiaceae
0047	Hel-Hyg	Cr	ES	Sparganium erectum L. subsp. neglectum (Beeby) K. Richter
				Typhaceae
0087	Hel-Hyg	Cr	Cosm	Typha latifolia L.

گیاهان رطوبت‌پسند با بیشترین فراوانی، 57 درصد گونه‌های تالاب را تشکیل می‌دهند و پس از آنها گیاهان مردابی _– رطوبت‌پسند با 6/21 درصد قرار دارند. گیاهان آبزی به دو گروه غوطه‌ور و شناور تقسیم می‌شوند که به ترتیب 8/7 و 9/6 درصد فلور تالاب را به خود اختصاص می‌دهند. گیاهان شناور شامل Azola filiculoides، Marsilea quadrifolia، Nymphoides indicum، Salvia natans، Spirodella polyrrhiza، Trapa natans و Wolffia arrhiza و گیاهان غوطه‌ور شامل Batrachium trichophyllum، Ceratophyllum demersum، Hydrilla verticillata، Lemna minor، Lemna trisulca، Myriophyllum verticillatum، Potamogeton crispus وPotamogeton pectinatus می‌باشند.

بحث

گیاهان تک‌ لپه‌ای به دلیل اینکه وابستگی خود را به محیطهای مرطوب بیش از گیاهان دولپه‌ای حفظ کرده‌اند، بنابراین در این مناطق فراوانی بیشتری دارند. هاچینسون (13) نسبت بین تک لپه‌ایها به دو لپه‌ایها را در محیطهای خشک یک به چهار تا پنج و در محیطهای آبی یک به یک برآورد کرد. این نسبت در میان گیاهان آبزی و مردابی تالاب سیاه‌کشیم (6) و تالاب امیرکلایه (7)، 3/1 به یک است. بنابراین در هر دو تالاب این نسبت مشابه و تقریباً نزدیک به یک است. در تالاب سلکه نسبت تک لپه‌ایها به دو لپه‌ایها 1/1 به یک می‌باشد که تقریباً مشابه با دو تالاب مذکور می‌باشد.

در بررسی شکلهای زیستی گیاهان منطقه، کریپتوفیت‌ها و تروفیت‌ها فراوان‌ترین شکلهای زیستی‌اند. مقایسه گونه‌های آبزی جمع‌آوری شده از تالاب و فهرست گونه‌های گزارش شده توسط عصری و افتخاری (6) در تالاب سیاه کشیم نشان می‌دهد که گونه‌های آبزی در این تالاب کمیاب شده‌اند که علت این امر ورود فاضلاب‌های شهری و کشاورزی و پسابهای صنعتی، تردد بیش از حد قایقهای ماهیگیران و قایقهای حامل اکوتوریست‌ها و محدود شدن گستره پراکنش گیاهان آبزی توسط گیاه غیربومی Azolla filiculoides می‌باشد که صدمات جبران ناپذیری را به تنوع و تراکم گونه‌های گیاهی وارد آورده است. این گیاه برگ شناور آزاد و دارای قدرت تثبیت کنندگی نیتروژن هوا است. سرخی آبزی فوق در تراکم بالا از نفوذ نور به عمق آب و تبادلات گازی ممانعت به عمل آورده و عرصه را برای گسترش سایر گیاهان مخصوصاً گیاهان غوطه‌ور و برگ شناور محدود می‌سازد.

در چند دهه اخیر تحولات و دگرگونیهای رخ داده در این تالاب، شرایط مناسبی را برای گسترش گیاهان برآمده از آب نظیر Phragmites australis، Sparganium erectum و Typha latifolia به وجود آورده است. این گیاهان دارای ساقه‌ها و برگهای سختی هستند و به کندی تجزیه می‌شوند. خرده‌های سلولزی غیرحاصلخیز به جا مانده از آنها و ریزوم بسیار سخت این گیاهان که به صورت شبکه‌ای در زیر گل و لای تالاب قرار دارند، باعث افزایش رسوبات بستر و بالا آمدن کف تالاب شده‌اند. این گیاهان به علت فراوانی مواد غذایی در تالاب به سهولت گسترش یافته‌اند و عرصه رقابت را بر گیاهان شناور، بخصوص گیاهان غوطه‌ور تنگ کرده‌اند. در بررسی گیاهان آبزی این منطقه، تعدادی از گونه‌هایی که قبلاً گزارش شده بودند در حال حاضر به علت تبدیل اراضی حاشیه‌ای به شالیزار تقریباً حذف شده‌اند.

علت اینکه گونه‌های جهان‌گستر فراوانی بیشتری نسبت به سایر گیاهان دارند، این است که اکوسیستم آبی نسبت به اکوسیستم خشکی به دلیل نقش تعدیل‌کننده آب دارای نوسانهای کمتری هستند و اغلب این گیاهان تحت تأثیر شرایط فیزیکی و شیمیایی آب قرار دارند و کمتر تحت تأثیر اقلیم قرار می‌گیرند.

زیستگاههای آبی به لحاظ همگن بودن محیط مناسبی را برای زندگی و رشد گیاهان فراهم می‌آورند و گیاهانی که در این زیستگاهها یافت می‌شوند به نسبت گیاهان خشکی‌زی از نظر ساختاری کمتر تخصص یافته‌اند. گیاهان هر چه از نظر ساختاری کمتر تخصص یافته باشند، بیشتر در معرض نابودی قرار می‌گیرند. با توجه به آلودگی شدید آب تالاب سلکه، گیاهان آبزی در مقایسه با گونه‌های خشکی‌زی بیشتر در معرض خطر نابودی قرار دارند. زیرا گونه‌های خشکی‌زی در بستر خاک قرار دارند و کمتر تحت تأثیر آلودگی آب قرار می‌گیرند. مقایسه گونه‌های آبزی تالاب سلکه با دو تالاب امیرکلایه و سیاه‌کشیم نیز نشان می‌دهد که به دلیل آلودگی شدید آب تالاب سلکه این گونه‌ها نسبت به دو تالاب دیگر بیشتر در معرض خطر انقراض قرار دارند.

مراجع

1- آغوستین، و. 1354. شناخت و بررسی کلی اکولوژیک مرداب امیرکلایه، پراکنش و توالی رویشی مرداب تا دریا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم دانشگاه تهران، 100 صفحه.

2- اسدی، م. (سر ویراستار) 1367-1387. فلور ایران، شماره های 65-1. انتشارات موسسه تحقیقات جنگها و مراتع کشور.

3- خاوری‌نژاد، ر. ع. 1347. رویشهای گیاهی بندر انزلی و رودخانه های مجاور. انتشارات انستیتو بررسیهای علمی و صنعتی ماهی ایران (بندر انزلی)، شماره 9، 16 صفحه.

4- ریاضی، ب. 1375. منطقه حفاظت شده سیاه کشیم، اکوسیستمی ویژه از تالاب انزلی. انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، 98 صفحه.

5- سعیدآبادی، ح. 1352. شناسایی نوارهای رویشی کناره مرداب انزلی. مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 5 (4-3): 63-550 .

6- عصری، ی. و افتخاری، ط. 1381. معرفی فلور و پوشش گیاهی تالاب سیاه کشیم. مجله محیط شناسی، جلد 28: 19-1 .

7- عصری، ی. و مرادی، ا. 1383. بررسی فلورستیکی و ویژگیهای زیستی گیاهان تالاب امیرکلایه. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان، جلد 11 (1) : 179-171 .

8- عصری، ی. و مرادی، ا. 1385. جوامع گیاهی و نقشه رویشی منطقه حفاظت شده امیرکلایه. فصلنامه پژوهش و سازندگی، جلد 19 (1) : 64-54.

9- عصری، ی. شریف‌نیا، ف. و غلامی تروجنی، ط. 1386. جامعه های گیاهی ذخیره گاه بیوسفر میانکاله، استان مازندران. مجله رستنیها 8 (1): 16-1.

10- فرید، ا. 1347. بررسی سیستماتیک و موقعیت و انتشار جغرافیایی گیاهان آوندی مرداب انزلی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم دانشگاه تهران، 82 صفحه.

11- مهندسین مشاور یکم. 1367. مطالعات گام اول طرح جامع احیاء تالاب انزلی،‌جلد هشتم: پوشش گیاهی تالاب انزلی و حاشیه آن. وزارت جهاد سازندگی، معاونت امور آب، 217 صفحه.

12 - Davis, P.H (ed.) 1965-1985. Flora of Turkey, vols. 1-9. Edinburgh University Press, Edinbourgh.

13 - Hutchinson, G.E. 1975. A treatise on limnology, vol. 3: Limnological botany. John Wiley & Sons Inc., New York. 645 p.

14 - Raunkiaer, C. 1934. The life forms of plants and statistical plant geography. Clarendon Press, Oxford, 632 p.

15 - Rechinger, K.H. (ed.) 1963-2006. Flora Iranica, nos. 1-176. Akademische Druck-u. Verlag. Graz.

16 - Sharifinia, F., Asri, Y. & Gholami-Terojeni, T. 2007. Plant diversity in Miankaleh Biosphere Reserve (Mazandaran Province) in North of Iran. Pakistan Journal of Biological Sciences 10 (10): 1723-1727.

17 - Takhtajan, A. 1986. Floristic regions of the world. California, University of California Press Ltd, 522 p.

18 - White, F. & Léonard, J. 1991. Phytogeographical links between Africa and Southwest Asia. Flora et Vegetatio Mundi 9: 229–246.

19 - Zohary, M. 1973. Geobatanical foundations of the Middle East. Stuttgart, 2 vols. 739 p.