Journal of Plant Research
(Iranian Journal of Biology)
Evaluation of Two provenances of Grand fir (Abies grandis (Douglas ex D. Don) Lindl) establishment in Caspian forests (Case Study: َAsalem (Picesun) and Ramsar (safarood))
Document Type : Research Paper
Authors
1 Assistant Pro.,RIFR
2 Research Institute of forests and Rangelands
3 Senior Research Expert, Research Center of Agriculture and natural Resources of Mazandaran province
Abstract
Evaluation of Two provenances of Grand fir establishment in Caspian forests
Grand fir is one of the important conifers.Two provenances of abies seed were imported from Germany in 2006. The first phases of the project activities were started. With planting in ground bed. After two years seedlings in Pisesoon nursery were replanting in plastic pots. Care of seedling (weeding and watering) was conducted annually. Collar diameter and height measurements and percent of survival were estimated for two times. Germination of Seeds and mortality in the first year was 17 and 7.8 percent for the low land origin and 72 and 6.3 percent for middle land origin, respectively. Total of the survival rate was 96% and a minimum and maximum of diameter were 1.5,8.5 mm, and height was 11 cm and maximum height 43 cm Statistical analysis showed that the collar diameter and height growth of seedlings in the nursery at different times in the production phase was significant(p=0.01). For this purpose a research in a completely randomized design with three spacing treatments (2×2, 2×3 and 3×3 meter) and three replications were done in Gilan and Mazandaran provinces. At first, seeds were planted in nursery and finally seedlings were replanted in plastic pots. Weed control and irrigation were performed. Collar diameter, height and percentage of survival seedlings were measured two times. The average of collar diameter and height is not significant difference. Because it is not starting competition between seedlings planted in treatment.
Key words: Abies grandis, Adaptation, density, Guilan, Mazandaran
Keywords
Main Subjects
بررسی استقرار دو پرووننس از آبیس (Lindl (Douglas ex D. Don) Abies grandis) در جنگلهای شمال کشور (مطالعه موردی: پیسه‌سون اسالم و صفارود رامسر)
علی اقتصادی*، هاشم کنشلو و سید رضا مصطفی نژاد
تهران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
تاریخ دریافت:30/2/93 تاریخ پذیرش: 28/8/93
چکیده
آبیسGrand fir)) از سوزنی‌برگان صنعتی و سریع‌الرشد می‌باشد که در اروپا به صورت کوتاه مدت مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. بذر دو پروونانس پایین‌بند و میانبند از کشور آلمان وارد و در نهالستان پیسه‌سون اسالم در کرت‌ها (بستر زمینی) کشت شد. در سال دوم نهالهای تولید شده از بستر کاشت به گلدانهای پلاستیکی منتقل و بازکشت شدند. سالانه دو بار قطر یقه و ارتفاع نهالها و زنده‌مانی اندازهگیری و برآورد گردید. براساس نتایج بدست آمده، برای منشأ پایین‌بند، درصد سبز شدن بذر 17 و میزان تلفات آن در دو سال اول 8/7 درصد و برای بذر با منشأ میانبند، درصد سبز شدن 72 و میزان تلفات، 3/6 درصد بوده است. در مجموع حداقل قطر یقه 5/1 و حداکثر 5/8 میلیمتر، حداقل ارتفاع نهال 11 و حداکثر 43 سانتیمتر بوده است. نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که رویش قطری یقه و ارتفاع در زمانهای مختلف در مرحله تولید نهال در نهالستان در سطح 1 درصد معنی‌دار بوده است. در سال سوم، کاشت نهالها در عرصه جنگل با سه تیمار (فاصله کاشت) و در سه تکرار در قالب بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. در مقایسه میانگین‌های قطر یقه و ارتفاع، تفاوت معنیداری مشاهده نشد که دلیل آن را می‌توان شروع نشدن رقابت بین نهالهای کاشته شده در تیمارهای فاصله کاشت دانست.
واژه‌های کلیدی: Abies grandis، سازگاری، تراکم کاشت، گیلان، مازندران
* نویسنده مسئول، تلفن: 44580282 ، پست الکترونیکی: eghtesadi@rifr-ac.ir
مقدمه
گونه نراد ((Grand fir یکی از سریع‌الرشدترین گونه‌های سوزنی‌برگان است که با توجه به کیفیت بالای چوب آن دارای مصارف متنوعی در کارخانجات چوبی می‌باشد(11). این گونه در شرایط مختلف اکولوژیکی و آب و هوایی قادر به رشد بوده و در برنامه جنگل‌کاری‌های اغلب کشورهای اروپایی قرار دارد (17). جنگل کاری و ایجاد جنگلهای جدید در اغلب کشورهای توسعه یافته از قرن پیش به منظور خودکفایی مواد چوبی در کنار بکارگیری شیوه های مختلف تأمین مواد سلولزی برای تهیه کاغذ، چوب و سایر فراورده‌های سلولزی آغاز شد. از این رو استفاده از گونه‌های سوزنی‌برگ به دلیل سریع‌الرشدبودن و کیفیت بالای چوب به‌ویژه الیاف بلند که در کاغذ سازی کاربرد دارد مورد توجه قرار گرفته است. بدون اطلاع و شناخت کامل از یک گونه، امکان کاشت در سطح وسیع به‌ویژه در جنگل‌کاریها امکان پذیر نبوده و در نهایت با شکست روبرو خواهد شد. برای دستیابی به این هدف، استفاده از گونه‌های سریع‌الرشد همانند آبیس گرندیس برای احیای جنگلهای مخروبه و افزایش تولید در هکتار، به‌منظور تأمین بخشی از نیازهای سلولزی کارخانجات صنایع چوب و کاغذ شمال کشور قابل توجیه می‌باشد. انجام آزمایش سازگاری گونه‌های غیربومی در جهان از سابقه یکصد ساله برخوردار می باشد. در ایران سازگاری و مقایسه گونه‌ها در شرایط اکولوژیکی گوناگون از سال 1347 توسط مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور آغاز شد. در طرح بررسی سازگاری سوزنی‌برگان مهم جهان در سه منطقه ارتفاعی پایین بند (جنگلهای اسالم)، میان بند (طرح ناو اسالم) و بالا بند (طرح ناو اسالم) فاکتورهایی مانند درصد زنده مانی، رویش ارتفاعی، شادابی و رویش قطر یقه هر پنج سال یکبار مورد بررسی قرار گرفته است. در منطقه پایین بند اسالم گونه Pinus taeda با مبدأ آمریکا با داشتن 5/227 سانتیمتر بیشترین ارتفاع و گونه Abies bornmulleriana با مبدأ ترکیه با داشتن 6/31 سانتیمتر کمترین ارتفاع را به خود اختصاص داده‌اند. میانگین درصد زنده‌مانی آبیس گرندیس در منطقه بالا بند 6/66 درصد و در منطقه پایین‌بند اسالم 8/29 درصد بوده است. در این تحقیق بیشترین زنده مانی مربوط به گونهPinus taeda با مبدأ آمریکا با داشتن 2/99 درصد و کمترین زنده مانی را گونه Abies grandis با مبدأ کانادا (8/29%) دارد. بررسی های انجام شده نشان می دهد گونه های سازگار در منطقه پایین بند Pinus taeda و Pseudotsuga menziesii در میان بند می باشند(6).
همچنین در طرح سازگاری سوزنی‌برگان مهم جهان در سه منطقه ارتفاعی نوشهر، در منطقه میانبند جنگل نم‌خانه زنده مانی 9 گونه از 12 گونه کاشته شده اختلاف معنیداری با هم نداشته و تنها 3 گونه کاج سیاه ترکیه، آبیس گرندیس کانادا و کاج سیاه اتریش در رتبه‌های پائین‌تر قرار گرفته اند. در ارتفاع بالا بند جنگل گلبند ویسر گونه Abies grandis کانادا دارای کمترین درصد زنده‌مانی بوده است. از نظر شادابی 5 گونه کاشته شده، جنس آبیس به غیر از گونه grandis Abiesبا مبدأ بذر کانادا دارای وضعیت مطلوب می‌باشد. از نظر قطر برابر سینه، گونه‌های لاریکس، دوگلاس وAbies grandis در گروه برتر و گونه‌هایAbies cephalonica یونان و Picea sitchensis کانادا در گروه بعد قرار دارند (5). آبیس گرندیس به عنوان گونه موفق در تعداد زیادی از کشورها، شامل: انگلستان، فرانسه، بلژیک، هلند، اسلوواکی، جمهوری چک و آلمان در شرایط متفاوت آب و هوایی و خاک معرفی شد (12، 16، 15، 9، 13 و18).
تحقیقات انجام شده در شمال غرب واشنگتن در مورد رشد طولی آبیس گرندیس با دوگلاس، میزان رشد آبیس گراندیس در جوانی کند و کمتر از دوگلاس می‌باشد. تحقیقات انجام شده با همکاری IUFRO در کشور لهستان، نشان می‌دهد از میان پروونانسهای آزمایش شده آبیس، پروونانس Salmon River کانادا دارای بیشترین ظرفیت تولیدی می باشد(14). آبیس در مناطق مرطوب بریتانیا دارای رشد سریع و در مناطق غرب و شمال اروپا برای تولید چوب کاشته شده است (7). در بررسی زاویه پراکنش برگ در سازگاری شش گونه سوزنی برگ، گونه grandis Abies وThuja plicata با داشتن زاویه 0-90 درجه طولی برگ به دلیل نزدیکی با سطح افق تحمل بیشتری نسبت به گونه‌ها ی دیگر به سایه دارند (8 و9).
آبیس گرندیس اولین بار در حدود 120 سال قبل وارد کشور آلمان شده و در چند رویشگاه از رشد خوبی برخوردار بوده است. میزان رشد پروونانسهای مختلف آبیس گرندیس در شرایط کوهستانی کشور لهستان در سن 24-30 سالگی مورد بررسی قرار گرفته، در نتیجه پروونانس Salmon River کانادا ، دارای بیشترین ظرفیت تولید بوده است (15). در بررسی پروونانسهای مختلف از IUFRO در سن 18-19 سالگی در شمال و مرکز آلمان، که بین 13 سایت تحت بررسی قرار گرفت، حدود 70% تفاوت در سایت ها و 13% بین بذرها با منشأ مختلف تفاوت در رشد طولی وجود داشت (13). تنوع جغرافیایی آبیس گرندیس در چهار سایت مورد بررسی قرار گرفته، در نتیجه اختلاف رشد طولی در پروونانسهای مختلف زیاد و در میان آنها پروونانسهای شمال، ساحل و مناطق جلگهای بعد از ده سال دارای رشد بیشتری نسبت به مناطق میانی بوده‌اند (19).
مواد و روشها
این تحقیق در دو مرحله شامل: تولید نهال در نهالستان پیسه سون اسالم و کاشت آنها در عرصه طبیعی منطقه صفارود رامسر انجام شد.
الف: نهالستان پیسه سون: این نهالستان در جنوب غرب دریای خزر در استان گیلان و جنگلهای شهرستان تالش در ارتفاع 1350 متری از سطح دریا، در محدوده طول جغرافیایی´48 ˚48 شرقی و عرض جغرافیایی´37 ˚ 38 شمالی قرار دارد. جهت جغرافیایی نهالستان شمالی و شیب آن 3 تا 7 درصد می‌باشد. منطقه پیسه سون دارای سنگ مادر آذرین اسیدی از نوع گرانیت و سنگهای دگرگونی مانند شیت و کوارتز متعلق به دوران اول تا سوم تشکیل شده است (3). مطالعات خاک‌شناسی منطقه پیسه سون نشان می‌دهد که میانگین pH خاک 8/4 که در افق A1 عمدتاً اسیدی و در افق A2 نیز تقریباً اسیدی می‌باشد و تفاوت زیادی بین افق‌های مختلف از نظر اسیدیته، مشاهده نمی‌گردد. بافت خاک رسی و عمق ریشه دوانی 75 سانتیمتر می‌باشد(5). محدود طرح از نظر اقلیمی دارای آب و هوای مرطوب با زمستان خنک تا سرد می‌باشد. میانگین حداقل درجه حرارت 4/1- درجه سانتیگراد که در بهمن ماه اتفاق افتاده است. میانگین بیشترین درجه حرارت در فصل تابستان(ماه های مرداد و شهریور) ثبت گردیدکه به ترتیب برابر 7 /25 و 5/25 درجه سانتیگراد می‌باشد.
ب: منطقه صفارود رامسر: نهالهای تولید شده در نهالستان پیسه سون ( پروونانسهای میانبند و پایین‌بند) در سال سوم اجرای طرح در این منطقه کاشته شده‌اند. عرصه تحقیق در قطعه 12 از سری 5 طرح جنگلداری صفارود معروف به اشکته چال واقع شده است. دارای ارتفاع 1100-1300 متر از سطح دریا، جهت عمومی شمالی و خاک در قسمت جنوبی عرصه آبرفتی و در قسمت شمالی از نوع قهوهای جنگلی است. در مطالعات خاک‌شناسی که در این عرصه انجام شده است، مشخص شده که میانگین pH در خاک 54/5 و میانگین pH در لایه هوموس 63/5 است که باعث حضور سیاه گیله در عرصه اشکته چال شدهاست. از نظر پوشش گیاهی می‌توان از گونه های درختی راش، توسکای ییلاقی، ممرز، افرا و نمدار را نام برد. از لحاظ اطلاعات اقلیمی نیز، چون این عرصه در 25 کیلومتری شهرستان رامسر واقع شده از اطلاعات میانگین 20 ساله فرودگاه رامسر استفاده شده است، به طوری که متوسط سالیانه درجه حرارت 9/15 درجه سانتیگراد، متوسط سالیانه رطوبت نسبی 7/84 درصد و میزان کل بارندگی سالیانه 1162 میلیمتر می باشد.
روش تحقیق: در این تحقیق دو پروونانس بذر Abies grandis از دو مبدأ ارتفاعی در کشور آلمان منطقه (Hohe Heide) در ارتفاع 400 و840 متر از سطح دریا در سال 1385 تهیه شده و در نهالستان پیسه سون اسالم در کرتهای زمینی کشت شد. قبل از کاشت، بذرها به مدت 45 روز در حرارت 3-4 درجه سانتیگراد تحت تیمار استراتیفیکه سرد قرار گرفتند. برای زدودن صمغ‌ها از روی بذر چندین نوبت با آب معمولی مورد شستشو قرار گرفته و برای جلوگیری از هجوم قارچ‌ها با کمک مواد قارچ کش قبل از کاشت ضدعفونی شدند. بذرهای تیمار شده در اسفند ماه سال 1385 در نهالستان به صورت خطی و در چهار ردیف کشت شد. در سن دو سالگی از بستر کاشت به داخل گلدانهای پلی اتیلنی بازکاشت شدند. در این مرحله آبیاری و وجین علف‌های هرز داخل گلدانها انجام شد. در نهالستان، میزان رشد (پارامترهای قطر یقه، ارتفاع و تاج پوشش) و درصد زنده‌مانی سالانه در دو مرحله ابتدا و انتهای فصل اندازهگیری و ثبت شدند. نهالهای بازکاشت شده در سال سوم وارد عرصه و در منطقه
|
صفارود رامسر در عرصه جنگلی که پاکتراشی و محصور شده بود در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تیمار تراکم (2×2، 3×2 و 3×3 متر) در 3 تکرار اجرا شد. تعداد نهالهای کاشته شده در هر کرت 36 اصله و در هرتکرار 108 اصله و در 3 تکرار 324 اصله بوده است. در اندازه گیریها دو ردیف کناری به عنوان بافر حذف و خصوصیات رویشی مانند قطر یقه، ارتفاع و درصد زنده‌مانی و تاج پوشش 20 نهال وسط هر پلات اندازهگیری و داده‌ها با استفاده از آزمون کلموگراف ـ اسمیرنوف ابتدا نرمال بودن آنها احراز و بعد تجزیه واریانس با استفاده از نرم افزار Spss انجام شد و برای مقایسه میانگین های قطر از آزمون دانکن استفاده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج
الف- نهالستان : بذرهای مربوط به دو منشأ در دو کرت مجزا در بستر زمینی در نهالستان پیسه سون اسالم که در اواخر اسفند کاشته شده اند در اواسط اردیبهشت شروع به سبز شدن کردند. پس از سبز شدن، همه بذرها شمارش شدند. جدول 1 تعداد بذرهای سبز شده و درصد تلفات در سالهای اول و دوم را نشان می دهد.
جدول 1- درصد سبز شدن بذر و تلفات نهالهای آبیس گرندیس در سالهای اول و دوم در نهالستان
|
منشأ بذر |
درصد سبز شدن بذر |
درصد تلفات در سال اول |
درصد تلفات در سال دوم |
|
پروونانس پایین‌بند |
17 |
3/2 |
4 |
|
پروونانس میانبند |
72 |
3 |
8/4 |
زنده‌مانی: با توجه به آماربرداری صد درصد از نهالهای تولید شده، میزان زنده مانی نهالهای با مبدأ بذر پایین بند در نهالستان 7/93 و میان بند 2/92 درصد بوده است.
اندازهگیری قطر یقه و ارتفاع نهال در نهالستان: قطر یقه و ارتفاع نهالهای حاصل از هر منشأ هر سال اندازه گیری و نتایج در جدول 2 آمده است.
جدول 2- حداقل و حداکثر قطریقه و ارتفاع آبیس گرندیس در سالهای اول و دوم
|
پروونانس |
قطر یقه (سال اول) (میلیمتر) |
ارتفاع (سال دوم) (سانتیمتر) |
||
|
حداقل |
حداکثر |
حداقل |
حداکثر |
|
|
پایین‌بند |
5/1 |
5/8 |
11 |
40 |
|
میانبند |
1 |
8 |
22 |
43 |
با توجه به اینکه اندازه گیری قطر یقه و ارتفاع در نهالستان در بستر کاشت هر سال 2 بار اندازه گیری گردید. از این‌رو برای مقایسه رویش قطری و ارتفاعی در زمانهای مختلف، تجزیه واریانس انجام شد. نتایج نشان داد که بین تیمارهای قطر یقه و ارتفاع نهالهای حاصل از پروونانس میان بند و پایین بند اختلاف معنی داری مشاهده نمی شود (جدول 3).
جدول 3- جدول تجزیه واریانس قطر و ارتفاع آبیس با منشأ میانبند و پایین‌بند در نهالستان پیسه‌سون
|
منبع تغییرات |
درجه آزادی |
قطر میانبند |
ارتفاع میانبند |
قطر پایین‌بند |
ارتفاع پایین‌بند |
|
|
بلوک |
2 |
89/0 |
ns 61/12 |
ns 22/0 |
22/0 |
|
|
تیمار |
2 |
ns 17/0 |
15/1 |
13/0 |
ns 02/0 |
|
|
خطا |
4 |
92/0 |
62/8 |
35/0 |
49/1 |
|
|
کل |
8 |
05/3 |
13/36 |
7/0 |
99/1 |
|
ns – عدم معنیداری در سطح 1%
ب- نتایج حاصل از کاشت نهال در عرصه جنگل: در سال سوم نهالهای تولید شده از پروونانس پایین بند و میان بند در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تیمار شامل فاصله کاشت (تراکم های 2×2، 3×2و 3×3 متر) و در سه تکرار در عرصه جنگلی صفارود رامسر به صورت مجزا کاشته شدند. تعداد نهالهای کاشته شده از هر پروونانس در هر کرت 36 اصله و در هر تکرار 108 اصله و در سه تکرار جمعا" 324 اصله برای منشأ پایین بند و 224 اصله برای منشأ میان بند بوده است. نهالهای خشک شده منشأ پایین بند 1/24% و زنده مانی نهالها 9/75 % و تعداد نهالهای خشک شده منشأ میانبند 3/22% و زنده مانی نهالها 7/77 % بدست آمد. قطر یقه و ارتفاع در اول و انتهای فصل رویش مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد در سال سوم و چهارم (بعد از بازکاشت نهالها) از بین تیمارهای مختلف، رویش ارتفاعی و قطری در سطح 1 درصد اختلاف معنی دار با هم داشتند (جدول 4).
جدول4- تجزیه واریانس قطر یقه و ارتفاع آبیس گرندیس در سالهای سوم و چهارم (باز کاشت)
|
منبع تغییرات |
درجه آزادی |
قطر یقه |
ارتفاع |
|
تکرار |
2 |
012/0 |
42/0 |
|
تیمار |
2 |
** 92/9 |
** 08/48 |
|
خطا |
4 |
02/1 |
45/1 |
|
کل |
11 |
84/30 |
54/146 |
**: در سطح 1 درصد معنی‌دار است.
در سال پنجم نیز مانند سالهای قبل اندازهگیری های مربوط به رویش قطری، ارتفاعی و وضعیت زنده مانی هر پروونانس در تیمارهای مختلف بطور مجزا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت (جدول5).
جدول 5- تجزیه واریانس قطر یقه نهالها با منشأ پایین‌بند در تراکمهای مختلف
|
معنیداری |
Fآماره |
میانگین مربعات |
مجموع مربعات |
درجه آزادی |
منابع تغییرات |
|
126/0 ns 530/0ns |
066/3 746/0
|
303/0 074/0 099/0
|
606/0 148/0 396/0 149/1 |
2 2 4 8 |
بلوک تراکم خطای آزمایش خطای کل |
ns – عدم معنیداری
با توجه به جدول 5 بین میانگین قطر یقه در تیمار فاصله کاشت اختلاف معنی داری مشاهده نمی شود.
برای مقایسه ارتفاع نهالها با منشأ بذر و در فواصل و تکرار های مختلف، ارتفاع کل نهالها در هرکرت اندازهگیری و تجزیه واریانس شد. نتایج جدولهای تجزیه واریانس نشان می‌دهد در نهالهای با منشأ پایین بند، بین تکرارهای مختلف از نظر ارتفاع، تفاوت معنیداری در سطح 1% وجود ندارد (جدول 6).
نتایج حاصل از تجزیه واریانس قطر و ارتفاع نهالها با مبدأ میانبند: قطر یقه نهالهای کاشته شده مربوط به مبدأ میانبند پس از حذف ردیف بافر با کولیس دیجیتال اندازهگیری شد. نتایج را جدول7 نشان می‌دهد. البته بین تکرار و تراکمهای مختلف از نظر میانگین قطر نهالها تفاوت معنیداری در سطح 1% وجود ندارد.
جدول 6- تجزیه واریانس ارتفاع نهالها با منشأ پایین‌بند در تراکمهای مختلف
|
معنیداری |
Fآماره |
میانگین مربعات |
مجموع مربعات |
درجه آزادی |
منابع تغییرات |
|
130/0 ns 079/0 ns
|
554/3 104/5
|
136/3 503/4 882/0
|
271/6 005/9 529/3 805/18 |
2 2 4 8 |
بلوک تراکم خطای آزمایش خطای کل |
ns – عدم معنیداری
جدول 7- تجزیه واریانس قطر نهالهای با منشأ بذر میانبند در تراکمهای مختلف
|
معنیداری |
Fآماره |
میانگین مربعات |
مجموع مربعات |
درجه آزادی |
منابع تغییرات |
|
153/0 ns 215/0 ns
|
112/3 315/2
|
071/0 053/0 023/0
|
142/0 106/0 091/0 339/0 |
2 2 4 8
|
بلوک تراکم خطای آزمایش خطای کل |
ns – عدم معنیداری
برای مقایسه ارتفاع نهالها در فواصل و تکرارهای مختلف، ارتفاع کل نهالها در هر کرت و تکرار اندازهگیری و داده ها تجزیه واریانس شدند (جدول 8).
با توجه به نتایج بدست آمده بین تکرار و تراکمهای مختلف از نظر میانگین ارتفاع نهالهای دارای منشأ میانبند تفاوت معنیداری در سطح 1% وجود ندارد. در نتیجه میانگین ارتفاع نهالها از مبدأها و تکرار های مختلف فقط در تکرار اول نهالهای مربوط به مبدأ پایین بند دارای ارتفاع بیشتر بوده و در تکرارهای دیگر ارتفاع نهالهای میان بند بیشتر بوده است.
جدول 8- تجزیه واریانس ارتفاع نهالهای با منشأ میانبند در تراکمهای مختلف
|
معنیداری |
Fآماره |
میانگین مربعات |
مجموع مربعات |
درجه آزادی |
منابع تغییرات |
|
059/0 ns 279/0 ns
|
285/6 787/1
|
431/36 401/10 822/5 |
861/72 803/20 287/23 950/116 |
2 2 4 8
|
بلوک تراکم خطای آزمایش خطای کل |
ns – عدم معنیداری
بحث
با توجه به نتایج حاصل در طرح بررسی سازگاری Abies grandis با دو مبدأ میانبند و پایین‌بند (1) که در دو نهالستان جلگه ای و میان بند بدست آمده بود و عدم موفقیت تولید نهال در نهالستان جلگه ای، تولید نهال در این تحقیق در نهالستان پیسه سون اسالم واقع در ارتفاع 1350 متری از سطح دریا در خزانه اجرا شد. نه تنها بستر کاشت از عوامل مهم در تولید و استقرار نهال می باشد، بلکه منشأ بذر نقش عمده ای در استقرار و رشد آنها در محیط طبیعی دارد (15). نحوه سبز شدن بذرها، پایداری و مقاومت نهالها در دو سال اول در بستر نهالستان و شادابی خوب آنها، می‌توان نتیجه گرفت که نهالستان پیسه سون شرایط آب و هوایی مناسب برای کاشت بذرها و تولید نهال آبیس گرندیس را دارا می باشد. نتایج نشان داد که بعد از بازکاشت نهالها از بستر زمینی (سال سوم و چهارم) اختلاف معنیداری بین زمانهای مختلف از نظر رشد ارتفاعی و قطری وجود دارد و بیشترین رشد نهالها در سال آخر و از خرداد ماه به بعد اتفاق افتاده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که آبیس گراندیس ابتدا رشد بطئی و در سالهای بعد از رشد بیشتری برخوردار بوده و حداکثر قطر اندازه گرفته شده در پایین‌بند 5/8 میلیمتر و حداکثر ارتفاع اندازه گرفته شده 43 سانتیمتر بوده است. نتایج این تحقیق با نتایج تحقیقات (11) در مورد رشد کم آبیس گرندیس در سالهای اولیه کاشت نهال مطابقت دارد. به‌طوری‌که زنده‌مانی نهالها در نهالستان بستگی به مراقبت (وجین و آبیاری) دارد. با توجه به مراقبتهای انجام شده نهالها از زنده‌مانی خوبی برخوردار بودند. به‌طوری‌که درمجموع در دو سال در دو مبدأ پایین‌بند و میانبند1/14 درصد از نهالها تلفات داشته اند(جدول1). کم بودن میزان درصد جوانه زدن بذر با مبدأ پایین را می توان کمی قوه نامیه بذر در زمان کاشت (ارسال دیر هنگام بذر از کشور آلمان) مربوط دانست.
عوامل مختلفی در شادابی نهالها مؤثرند و یکی از صفات مهم در ارزیابی نهال ها محسوب می‌شود. عواملی ازجمله آفات و بیماریها، شرایط خاک، زهکشی، شرایط رطوبت و هیدرومورف بودن خاک و همچنین عوامل طبیعی از جمله باد و برف و آسیب پذیری برخی از گونه‌ها در مقابل عواملی مانند وحوش و دام می‌تواند در تقارن تاج و پوست کنی و پیچش تنه نهال ها در نهالستان مؤثر باشد. بررسیهای بعمل آمده در مورد شادابی آبیس گرندیس نشان می‌دهد که هر دو پروونانس از نهالهای پایین‌بند و میانبند در مدت شش سال قابل قبول بوده و هیچگونه آفات و بیماری مشاهده نشد. این نتایج با مطالعات (5) در مورد شادابی کم آبیس گرندیس با مبدأ بذر کانادا همخوانی نداشته و دلیل آن را می توان مبدأ بذر، مدت زمان بررسی و مکان کاشت این گونه دانست. در سال سوم نهالهای تولید شده برابر روش تحقیق در منطقه صفارود رامسر(ارتفاع میان بند) در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار و 3 تیمار فاصله کاشت (2×2)، (3×2) و (3×3) متر کاشته شد و اندازه‌گیری‌های مربوطه ثبت شد. جدول تجزیه واریانس نشان می‌دهد که بعد از کاشت نهال در عرصه جنگل اختلاف معنیداری بین تیمارها مشاهده نشد، زیرا هنوز رقابت بین نهال ها اتفاق نیفتاده است. همچنین نتایج نشان داد که نهالهای مربوط به ارتفاع پایین بیشترین فراوانی را در قطر یقه 7 و 8 میلیمتر و فاصله کاشت 2*2 متر داشته، در حالی‌که بیشترین فراوانی نهالهای با منشأ میانبند مربوط به قطر یقه 5/6 و 7 میلیمتر و فاصله کاشت 5/2*2 متر می‌باشد. همچنین نتایج حاصل نشان می‌دهند که نهالهای ارتفاع پایین از نظر میانگین ارتفاع دارای فراوانی کمتری نسبت به نهالهای میانبند می باشند. فواصل کاشت تأثیر چندانی در قطر یقه نداشته است. به طور کلی با توجه به نتایج بدست آمده مشخص گردید که این گونه در زمان نونهالی و ابتدای کاشت در عرصه نیاز به سایه داشته و در زیر آشکوب درختان دارای رشد و زنده مانی بهتر بوده و فضای باز و نور زیاد مانع رشد و باعث خشکی نهال در سالهای اولیه کاشت می گردد. این نتایج با تحقیقات (8 و9) در مورد مقاومت به سایه در نهال های آبیس گرندیس در جوانی مطابقت دارد. در تحقیقات انجام شده در ایران میزان زنده مانی آبیس گرندیس با مبدأ کانادا 8/29 درصد در منطقه اسالم بدست آمده است (6). در این تحقیقات با توجه به نتایج بدست آمده میزان زنده مانی نهال های با مبدأ بذر پایین بند 7/93 و میان بند 2/92 درصد بوده است. دلیل اختلاف میزان زنده مانی بدلیل منشأ بذر و زمان اجرای طرح می باشد و در اثر گذشت زمان عوامل بیشتری در کاهش میزان زنده مانی دخالت دارند. با توجه به نتایج بدست آمده تا این مرحله، هر چند زنده مانی دو پرووننس به هم نزدیک می باشند، اما استفاده از بذر با منشأ میانبند برای تولید نهال و جنگل‌کاری در ارتفاع میان بند جنگل های شمال از پروننس با منشأ پایین بند مناسب تر بوده و کاشت این دو پرووننس در مناطق جلگه ای مناسب نمی باشد.
سپاسگزاری
بدین وسیله از آقای مهندس سیاهی پور که در تولید و کاشت این گونه همکاری داشته و آقایان مهندس همتی و مهندس باباخانجانی شیراز که در عملیات صحرایی و آماربرداریها همکاری کرده‌اند، صمیمانه تشکر و قدردانی می‌شود.
', './data/plant/coversheet/641478432736.jpg'))
Volume 29, Issue 2 - Serial Number 2
September 2016Pages 264-272
- Receive Date: 20 May 2014
- Revise Date: 19 November 2014
- Accept Date: 19 November 2014