Document Type : Research Paper
Authors
1 Department of Biology, Faculty of Basic Science, University of Mazandaran, Babolsar, I.R. of Iran
2 Department of Biology, Faculty of basic science, University of Mazandaran, Babolsar, I.R. of Iran
Abstract
Air pollutants are one of the most important environmental problems in the world. Trees and shrubs are the most important agents to reduce air pollutants, which through various mechanisms can respond to the destructive effects of air pollutants. In current study, the resistance of Acer velutinum Bioss. to air pollutants like carbon monoxide, nitrogen dioxide and ozone contaminants through some physiological parameters such as photosynthetic pigment, anthocyanin, total protein, total phenol and mineral elements such as nitrogen and phosphorus were evaluated. Soil parameters and climate factors were also measured. A. velutinum was collected in three areas in Tehran including Tajrish, Laleh Park, Shahr Park and one area in Mazandaran including Chaloos. Acidity, electrical conductivity and temperature has been hardly changed in any areas. The results indicated that the content of air pollutants in in three areas of Tehran was higher than Chaloos. Likewise, the rainfall and relative humidity have also decreased in different parts of Tehran which can be considered as the consequences of increasing air pollutants. The results showed that the content of chlorophyll a, b and carotenoids, protein, phosphorus and anthocyanin in plant grown in three areas of Tehran with higher content of air pollutants were higher than those in plant grown in Chaloos. In deed, physiological resposes of Acer indicates its resistance to above-mentioned air pollutants.
Keywords
مقایسه پاسخ های فیزیولوژیکی گیاه افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) تحت تاثیر آلاینده های هوا در مازندران و سه منطقه از تهران
سیده حمیده طاهری اطاقسرا، طاهره السادات آقاجانزاده* و ناصر جعفری
ایران، بابلسر، دانشگاه مازندران، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی
تاریخ دریافت: 26/10/1396 تاریخ پذیرش: 22/05/1397
چکیده
آلاینده های هوا یکی از مشکلات زیست محیطی مهم در جهان به شمار می آیند. درخت ها و درختچه ها از مهم ترین عوامل در رفع آلاینده های هوایی می باشند و از طریق مکانیزم های مختلفی به اثرات مخرب آن ها پاسخ می دهند. در مطالعه حاضر پاسخ افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) به آلاینده های مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن از طریق برخی شاخص های فیزیولوژیکی نظیر رنگدانه های فتوسنتزی، آنتوسیانین، پروتئین کل، فنل کل و عناصر معدنی نظیر نیتروژن و فسفر مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین پارامتر های خاکی و پارامترهای اقلیمی اندازه گیری شد. گیاه افرا پلت در سه منطقه در تهران شامل تجریش، پارک لاله، پارک شهر و یک منطقه در مازندران شامل چالوس جمع آوری گردید. میزان اسیدیته، هدایت الکتریکی و دما اختلاف معنی داری در مناطق مختلف نمونه برداری نشان نداد. بررسی آمارهای موجود نشان دهنده بالاتر بودن میزان آلاینده های هوایی در مناطق مختلف تهران در مقایسه با چالوس بود. البته میزان بارندگی و رطوبت نسبی نیز در مناطق مختلف تهران کاهش یافته که می تواند از عواقب افزایش آلاینده های هوایی باشد. نتایج نشان داد که میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئیدها و همچنین غلظت پروتئین، میزان فسفر و محتوای آنتوسیانین در گیاه افرا پلت رشد یافته در مناطق مختلف تهران به طور معنی داری بیشتر از پارامترهای فیزیولوژیک یاد شده در گیاه افرا پلت رشد یافته در چالوس بوده است. در واقع پاسخ های فیزیولوژیکی گیاه افرا حکایت از مقاومت این گیاه در برابر آلاینده های هوایی دارد.
واژه های کلیدی:
آلودگی، افرا، پاسخ فیزیولوژیکی، تهران، مازندران
* نویسنده مسئول، تلفن: 09113130705، پست الکترونیکی: t.aghajanzadeh@umz.ac.ir
مقدمه
آلودگی اعم از جامد، مایع و گاز در هوای آزاد بر اساس مقدار و مدت اثر برای انسان ها، حیوانات و یا گیاهان مضر می باشد و باعث اختلال در محیط زیست می گردد. بطورکلی آلودگی ها ی محیطی شامل آلودگی های مختلف در هوا، خاک و آب می باشد (9). آلاینده های اصلی هوایی به دو دسته آلاینده های اولیه از قبیل مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد، ذرات معلق با قطر کمتر از 10 میکرون، سرب و آلاینده ثانویه مانند ازن تقسیم شده اند (15). ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرون، منواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد و ازن پنج آلاینده اصلی هوای شهرهای بزرگ بویژه تهران می باشند (1).
آلودگی هوا هنگامی که از حد آستانه تجاوز کند، می تواند موجب تغییر در مورفولوژیکی، آناتومیکی و پارامترهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی در گیاهان گردد (91،5). اگر چه برخی گیاهان از طریق مکانیسم های دفاعی می توانند شانس خود را برای بقا افزایش دهند (11). برگ ها نسبت به دیگر قسمت های گیاه مانند ساقه و ریشه به آلاینده های هوا حساس تر می باشند (58). آلاینده های هوایی از طریق روزنه ها وارد برگ های گیاهان می شوند. تحقیقات نشان داده است که کاهش هدایت روزنه ای در برگ های کاج به عنوان یک مکانیزم مقاومتی مهم نسبت به آلاینده ازن محسوب می شود و بدین ترتیب باعث کاهش آسیب به گیاه می شود (26، 44، 52).تعداد، اندازه، تراکم و فراوانی روزنه ها نشان دهنده پاسخ مقاومتی برگ ها به آلودگی می باشند (39). در تحقیقی در گیاهان تحت تنش گاز CO2، افزایش تراکم کرک در برگ ها تا 57 درصد گزارش شده است (50).
به دنبال بررسی اثر آلودگی های هوایی بر پارامترهای فیزیولوژیکی درختان مشخص گردید که فعالیت آنزیم پراکسیداز و غلظت رنگدانه آنتوسیانین در اقاقیا در مناطق آلوده آزادی و پارک سرخه حصار بطور معنی داری بیشتر از گیاهان رشد یافته در مناطقی با آلودگی کمتر بوده است (12).در تحقیقی دیگر اثر آلودگی هوا بر اکالیپتوس در دو منطقه آلوده و پاک در جنوب غربی ایران نشان داد که غلظت کربوهیدرات های محلول و میزان پرولین موجود در برگ در منطقه آلوده افزایش یافته و آلودگی هوا سبب آسیب برگ ها، روزنه ها و پیری زودرس گردیده است (16). همچنین تجمع پرولین در برگ گیاهانی که در معرض تنش گاز دی اکسید گوگرد قرار داشته اند، مشاهده شد (88). آلودگی های هوایی باعث تغییر در محتوای عناصر در گیاهان نیز می گردد. مشخص شده است که در بسیاری از گیاهان مقاوم به آلودگی های هوایی میزان عنصر کلسیم و فسفر بطور معنی داری افزایش یافته است (18، 92). اثرات ازن در گیاهان حساس بصورت دخالت در تولید اسمولیت ها و آسیب به برگ آن ها است. از مهم ترین علامت مسمومیت گیاهان به ازن تغییر رنگ عمومی برگ های پیر است که غالبا به خزان زودرس مشهور بوده و در سطح شهر های بزرگ به خوبی مشاهده می شوند (76، 85).
مطالعات نشان داد که از سه دهه پیش تاکنون، تهران به عنوان یک شهر صنعتی مطرح و با افزایش میزان آلاینده ها همراه بوده که البته افزایش میزان آلاینده ها، باعث کاهش بارش های محلی، رطوبت نسبی و همچنین افزایش دما در تهران شده است (7). تغییرات آب و هوایی نیز موجب به هم خوردن مسیر رشد طبیعی گیاهان می گردد (36). وقوع پدیده های کم آبی و افزایش دما بر خصوصیات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و عملکرد گیاهان اثر می گذارد (27). مطالعات نشان داده است که کاهش بارندگی و به دنبال آن تنش خشکی باعث ایجاد ضعف فیزیولوژیک درختان بلوط شده که این مسئله زمینه را برای عوامل و یا تنش های ثانویه مانند هجوم آفات و بیماری های گیاهی فراهم کرده است (68). در پاسخ درختان به تنش کم آبی ناشی از کاهش بارندگی، مقدار بعضی از عناصر مانند ازت و پتاسیم کاهش و مقدار بعضی عناصر دیگر مانند فسفر در جهت کمک به مکانیسم های دفاعی درخت از جمله افزایش تنفس و افزایش کارایی مصرف آب در برخی بافت ها یا اندام ها افزایش یافته است (68). کیایی ضیابری و جعفری (1393) نیز واکنش درختان جنگلی پارک جنگلی لویزان را نسبت به تغییرات اقلیمی و محیطی بررسی کردند و عنوان نمودند که رشد رویشی درختان مختلف نسبت به تغییرات محیطی و اقلیمی از جمله تغییر دما متفاوت است (54). بررسی ارتباط دمای سالانه و مجموع بارندگی ماهانه و سالیانه با پهنای حلقه های سالیانه کاج الدار (Afghan Pine) در پارک جنگلی تهران نشان داد که تغییر دما بیشتر از میزان بارندگی بر گیاه تاثیر گذاشته و باعث افزایش رشد رویشی و پهنای حلقه های سالیانه شده است (79).
درخت افرا از تیره Aceraceae دارای حدود 15 گونه در ایران می باشد. ارتفاع این گیاه به بیش از 20 متر می رسد. دارای شاخه های جوان اغلب ارغوانی بی کرک، برگ های متنوع با لوب های کم و بیش کوتاه، پهنک با قائده ای قلبی و میوه های فندقه بالدار می باشد (13). افرا پلت یکی از درختان با اهمیت از نظر اکولوژیکی و اقتصادی در جنگل های شمال ایران است که از نظر سازگاری، از جلگه تا ارتفاعات بالا پراکنش دارد. گیاه افرا پلت در ایجاد فضای سبز با نقش سایه انداز کاربرد دارد و از طرفی دارای ویژگی های زیبا شناختی شکل برگ و میوه است (81). از نظر اکولوژی دارای خصوصیاتی چون نورپسندی، و در عین حال قابلیت تحمل سایه در جوانی و ریشه دوانی نسبتا عمیق است (16). درخت افرا پلت با توجه به رشد سریع، بذردهی فراوان، سهولت زادآوری و تاثیر بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک مورد توجه قرار گرفته است (53، 80).
درختانبا توجهبهطول عمرطولانیخود می توانندبهعنوانیکی از بهترین شاخص ها برایتحقیق بر رویتنش هایمحیطیباشند (10). همچنینتعیینگونه های گیاهی مقاومویافتنعلتمقاومتآن ها کمک بزرگیدرانتخابگیاهانبرایفضایشهریآلودهمی باشد. گیاهان مخصوصا درختان پهن برگ احتمالا از طریق ارائه مساحت بزرگ برگی توانایی جذب گسترده آلاینده های هوایی مختلف را دارند (42). بنابراین جهت بررسی مقاومت درخت افرا پلت و توصیه احتمالی برای کشت این گیاه در مناطقی با آلودگی بالا، در تحقیق حاضر پاسخ های فیزیولوژیک برگ درخت افرا پلت رشد یافته در مازندران و سه منطقه از تهران که از نظر میزان آلاینده های هوایی متفاوت می باشند، مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفته است.
مواد و روشها
پس از شناسایی گیاه افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) بر اساس کلید شناسایی (13) جمع آوری نمونه از یک منطقه در مازندران شامل چالوس (1)، منطقه ای با آلودگی نسبتا پایین و سه منطقه در تهران شامل تجریش (2)، پارک لاله (3) و پارک شهر (4)، مناطقی با آلودگی هوایی نسبتا بالا و همچنین متفاوت، انجام شد. برگ های میانی درخت افرا از 5 پایه به صورت تصادفی در هر چهار منطقه به طور هم زمان در خرداد سال 1395جمع آوری گردید. برگ ها در دمای 4 درجه سانتی گراد به آزمایشگاه منتقل گردیده، وزن تر آن ها برای تعیین پارامترهایی از قبیل رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل a، b و کاروتنوئیدها)، آنتوسیانینها و پروتئین تعیین شد و تا زمان سنجش به فریزر 80- درجه سانتی گراد منتقل گردیدند. همچنین تعدادی از نمونه های برگی برای سنجش درصد ماده خشک گیاهی، فسفر و ازت کل درون آون (Memert-Germany) در دمای 80 درجه سانتی گراد قرار داده شدند. برای سنجش فنل، نمونه های برگی در دمای 25 درجه سانتی گراد خشک شدند. نمونه های خاک نیز از پایه هر درخت در مجاورت ریشه گیاه برای سنجش پارامترهای خاک جمع آوری گردید.
سنجش کلروفیل ها و کاروتنوئیدها: سنجش میزان کلروفیل ها و کاروتنوئیدها با استفاده از روش Lichtentaler (1987) صورت گرفت (60). برای استخراج رنگدانه ها به ازای هر گرم از نمونه برگی از 10 میلی لیتر استون 80 دزصد استفاده شد. سپس با همزن برقی (Gastroback, Gmbl-Germany) به مدت 50 ثانیه هموژن شده، با استفاده از کاغذ صافی برای حذف نمونه های بزرگ برگی صاف گردیده و در لوله های آزمایش قرار داده شدند. جهت جلوگیری از تاثیر نور بر محلول هموژن شده فوق، لوله های آزمایش با فویل آلومینیومی پیچانده شدند. بعد از اتمام سانتریفیوژ (Hermle, Z 206 A) برای حذف نمونه های ریز برگی به مدت 20 دقیقه با دور g 3000، جذب نمونه ها با دستگاه اسپکتروفتومتر (Spectrum, sp-2100) در طول موج های 470، 646 و 663 نانومتر تعیین شد. میزان رنگدانه ها بر حسب میلی گرم بر گرم وزن تر گیاه با استفاده از فرمولهای زیر محاسبه گردید.
V، حجم حلال بر حسب میلی لیتر و W وزن تر نمونه گیاهی را بر حسب میلی گرم نشان می دهد.
سنجش آنتوسیانین: سنجش میزان آنتوسیانین با استفاده از روشMasukasu و همکارانش (2003) صورت گرفت (64). برای استخراج آنتوسیانین به ازای هر 2/0 گرم از نمونه برگی 3 میلی لیتر متانول اسیدی (V/V HCL 1%) استفاده شده و پس از هموژن شدن کامل با همزن برقی، عصاره حاصل با استفاده از کاغذ صافی صاف شد. سپس با دور g 6000 به مدت 25 دقیقه سانتریفیوژ گردید. محلول رویی صاف شده و در لوله های شیشه ای به مدت یک شب در تاریکی و در دمای 4 درجه سانتی گراد قرار گرفتند، سپس جذب آن ها در طول موج 550 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری و برای محاسبه غلظت آنتوسیانین از فرمول زیر استفاده شد که در آن 33000 ضریب خاموشی بر حسب سانتی متر بر مول در نظر گرفته شد. عدد 1000 جهت تبدیل گرم به میلی گرم و عدد 6/0 حاصل ضرب وزن نمونه گیاهی (2/0 گرم) در حجم حلال (3 میلی لیتر) بوده است.
سنجش پروتئین: سنجش میزان پروتئین با استفاده از روش Bradford (1976) صورت گرفت (25). جهت سنجش پروتئین مطابق با وزن نمونه به ازای هر گرم نمونه تازه گیاهی، 10 میلی لیتر بافر استخراج فسفات پتاسیم 1/0 مولار استفاده گردیده، عصاره صاف شده به مدت 25 دقیقه با دور g 16000 سانتریفیوژ شد. پس از افزودن 4/0 میلی لیتر معرف Bradford با گذشت زمان 10 دقیقه، جذب نمونه با اسپکتروفتومتر در طول موج 595 نانومتر تعیین شد (تمامی مراحل آزمایش در سرما انجام شده است). میزان غلظت پروتئین در بافت های گیاهی بر حسب میلی گرم بر گرم وزن تر گیاه با استفاده از منحنی استاندارد آلبومین سرم گاوی محاسبه شد.
سنجش فنل: جهت سنجش فنل، استخراج با 4/0 گرم از نمونه خشک برگی پودر شده به همراه 10 میلی لیتر ترکیب متانول و آب (به نسبت 30:70) که به مدت 20 دقیقه در حمام اولتراسونیک با بسامد 40 کیلو هرتز قرار داده شده و به مدت دو ساعت با دور rpm 90 در دستگاه شیکر (Fan azma gostar, Mod 1: TM52A) قرار داده شده بود، انجام شد. سپس به مدت 20 دقیقه با دور rpm 6000 سانتریفیوژ گردید. ارزیابی فنل کل در عصاره های استخراجی با استفاده از روش Singletonو همکارانش (1999) صورت گرفت (84). 5/2 میلی لیتر معرف فولین 10درصد به عصاره متانولی اضافه شده و پس از گذشت 6 دقیقه 2 میلی لیتر کربنات سدیم 5/7 درصد به مخلوط حاصل اضافه شد. سپس جذب نمونه ها پس از 90 دقیقه نگهداری در شرایط بدون نور در طول موج 765 نانومتر به وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد. در نهایت مقدار کل فنل با استفاده از منحنی استاندارد اسید گالیک بر حسب میلی گرم اسید گالیک در یک گرم ماده خشک محاسبه گردید.
سنجش فسفر گیاه: پس از هضم یک گرم از نمونه خشک برگی پودر شده به مدت 6-5 ساعت در کوره با دمای 550 درجه و اضافه نمودن چند قطره آب مقطر و 5 میلی لیتر اسیدکلریدریک 2 نرمال، نمونه ها تا دمای 80-70 درجه سانتی گراد حرارت داده شده و در نهایت صاف شدند. پس از افزودن معرف بارتن (آمونیوم وانادات، آمونیوم مولیبدات، اسید نیتریک غلیظ و آب مقطر) به عصاره گیاهی، نمونه ها به حجم 50 میلی لیتر رسانده شدند. سپس جذب محلول با دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 470 نانومتر تعیین گردید. در نهایت غلظت فسفر بر اساس منحنی استاندارد KH2PO4 بر حسب میلی گرم بر گرم محاسبه شد (33).
سنجش ازت کل گیاه: سنجش ازت گیاه به روش Kjeldahl انجام گردید. پس از اضافه کردن اسید سولفوریک غلیظ و اسید سالیسیلیک به 3/0 گرم نمونه خشک و پودر شده گیاهی، نمونه ها از 80-70 درجه تا 280 الی 300 درجه سانتی گراد حرارت داده شده و به محض مشاهده بخارات سفید با افزودن 5 قطره آب اکسیژنه عمل هضم انجام شد. در نهایت با استفاده از محلول استاندارد میزان ازت در نمونه گیاهی بر حسب میلی گرم بر گرم بیان گردید (51، 70).
سنجش فسفر خاک: برای سنجش فسفر خاک به 5/2 گرم از خاک پودر و الک شده (الک با قطر منفذ 2 میلی متر)، 50 میلی لیتر از محلول بی کربنات سدیم (42 گرم در یک لیتر) اضافه شده و به مدت 30 دقیقه در دستگاه شیکر قرار داده شده و با استفاده از کاغذ واتمن صاف شد. به 25 میلی لیتر از محلول صاف شده، 25 میلی لیتر معرف آبی (اسید سولفوریک، مولیبدات آمونیوم، تارتارات، آب مقطر و اسید آسکوربیک) افزوده و پس از یک ساعت جذب نمونه ها با دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 720 نانومتر خوانده شد و با استفاده از نمودار استاندارد KH2PO4 بر حسب ppm محاسبه گردید (69).
آلاینده های هوایی: داده های مربوط به آلاینده های هوایی از قبیل مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن با استفاده از گزارشات اداره کنترل کیفیت هوا طی پنج سال اخیر (1395-1390) با توجه به نزدیک ترین ایستگاه گزارش به مکان نمونه برداری در مازندران- چالوس و سه منطقه در تهران شامل تجریش، پارک لاله و پارک شهر جمع آوری گردید.
نمونه برداری خاک: نمونه های خاک از پایه هر درخت در مجاورت ریشه گیاه برای سنجش پارامترهای خاک انجام گردید.
سنجش ازت خاک: برای سنجش ازت خاک به روش Kjeldahl از یک گرم خاک خشک شده در دمای 65 درجه سانتی گراد که از الک با قطر منفذ 5/0 میلی متر عبور داده شده، استفاده گردید. پس از کامل شدن عمل هضم و افزودن معرف و در نهایت با استفاده از محلول استاندارد درصد ازت خاک تعیین شد (51، 70).
سنجش اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک: نمونه های خاکی پودر شده و با استفاده از الک با قطر منفذ دو میلی متر صاف شدند. سپس 80 گرم از نمونه خاک در 80 میلی لیتر آب مقطر حل شده و به مدت 12 ساعت بدون حرکت رسوب داده شدند. برای ارزیابی اسیدیته از دستگاه مولتی متر پورتابل مدل 8603 استفاده شد. برای ارزیابی هدایت الکتریکی خاک نیز، از محلول آبی جمع شده بر روی نمونه های خاکی استفاده و از طریق کاغذ واتمن صاف شد و هدایت الکتریکی خاک با استفاده از دستگاه مولتی متر پورتابل تعیین گردید.
تحلیل آماری: اندازه گیری پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک و پارامترهای فیزیولوژیکی افرا پلت در 5 تکرار انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار آماری SPSSو جهت ترسیم نمودارها از نرم افزار Microsoft Office Excel استفاده شد. برای مقایسه میانگین تیمارها، از طرح اماری تصادفی و آزمون واریانس یک سویه و پس آزمون توکی در سطح احتمال یک درصد استفاده شده است.
نتایج
نتایج حاصل از مقایسه میانگین غلظت سه آلاینده مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن طی پنج سال اخیر (1395-1390) نشان داد چالوس(1) در مقایسه با مناطق مختلف تهران دارای کمترین میزان آلاینده و مناطق تجریش (2)، پارک لاله (3) و پارک شهر (4) بترتیب با افزایش غلظت هر سه آلاینده همراه بوده است. به طوری که غلظت مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازندر پارک شهر بترتیب 5/2، 4 و 2 برابر میزان غلظت این سه آلایندهدر چالوسبوده است (جدول 1).
جدول 1- میانگین 5 سال (1395-1390) غلظت آلاینده ها در چهار منطقه مورد بررسی شامل چالوس (1)، تجریش (2)، پارک لاله (3) و پارک شهر (4). غلظت آلاینده ها ی مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن بر حسب ppb می باشد. میانگین های دارای حروف غیر مشترک در هر ستون بر اساس آزمون واریانس یک سویه در سطح احتمال یک درصد معنی دار هستند.
مناطق جمع آوری گیاه و مختصات جغرافیایی آن ها |
مونواکسیدکربن (ppb ) |
دی اکسید نیتروژن (ppb ) |
ازن (ppb ) |
مازندران- چالوس (1) N 67067/36 و E 24064/51 |
c 172 ±1199 |
c4 ±15 |
b2 ± 11 |
تهران- تجریش (2) N 7952/35 و E 4323/51 |
b 140 ±2280 |
b14 ±35 |
b2 ± 15 |
تهران- پارک لاله (3) N 7101/35 و E 3936/51 |
b 164 ±2060 |
a9 ± 69 |
ab3 ± 16 |
تهران- پارک شهر (4) N 6830/35 و E 4141/51 |
a 203 ±2810 |
a 12 ±77 |
a 3 ±22 |
اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک مناطق مورد مطالعه اختلاف معنی داری را نشان نداد (جدول 2). درصد ازت خاک نشان دهنده بیشترین میزان ازت در منطقه چالوس بود. درصد ازت خاک در سه منطقه در تهران بسیار کمتر و تقریبا نصف درصد ازت خاک در چالوس بوده است (جدول 2). در حالی که میزان فسفر خاک در منطقه 4 بیشترین میزان را در بین مکان های مختلف نمونه برداری شده نشان داد. در منطقه 3 و 2 بترتیب میزان فسفر به نصف و یک چهارم کاهش یافته است و در نهایت کمترین میزان فسفر مریوط به چالوس بوده که 7 برابر کمتر از پارک شهر (4) بوده است (جدول 2).
جدول 2- اسیدیته، هدایت الکتریکی، میزان ازت و فسفر موجود در خاک های چهار منطقه نمونه برداری شده.میانگین های دارای حروف غیر مشترک در هر ستون بر اساس آزمون واریانس یک سویه در سطح احتمال یک درصد معنی دار هستند.
فسفر (میلی گرم بر کیلوگرم) |
ازت (درصد) |
هدایت الکتریکی (دسی زیمنس بر متر) |
اسیدیته |
منطقه |
23 ± 3/0 d |
44/0 ± 010/0 a |
36/1 ± 01/0 a |
6/7 ± 1/0 a |
چالوس (1) |
42 ± 3/1 c |
21/0 ± 010/0 b |
19/1 ± 01/0 a |
6/7 ± 1/0 a |
تجریش (2) |
80 ± 9/0 b |
22/0 ± 017/0 b |
28/1 ± 02/0 a |
6/7 ± 01/0 a |
پارک لاله (3) |
177± 5/1 a |
23/0 ± 015/0 b |
24/1 ± 01/0 a |
8/7 ± 1/0 a |
پارک شهر (4) |
نتایج حاصل از مقایسه میانگین دما، بارندگی و رطوبت نسبی طی پنج سال اخیر (1395-1390) نشان داد که میانگین دما اختلاف معنی داری در بین مناطق مختلف تهران و چالوس نداشته است. در حالی که میزان بارندگی در چالوس بطور بسیار چشمگیری بیشتر از مناطق مختلف تهران بوده است. به همین ترتیب بیشترین درصد رطوبت نسبی مربوط به چالوس بوده که تقریبا دو برابر میزان رطوبت نسبی در مناطق مختلف تهران بوده است (جدول 3).
نتایج ارزیابی های فیزیولوژیکی صورت گرفته بین نمونه های برگی جمع آوری شده از مناطق مختلف نشان داد که میزان کلروفیل a و b در برگ افرای رشد یافته در مناطق مختلف تهران بطور معنی داری بیشتر از میزان رنگیزه های یاد شده در برگ افرای رشد یافته در چالوس با میزان آلودگی کمتر بوده است.
جدول 3- میانگین 5 سال (1395-1390) میزان دما (درجه سانتیگراد)، بارندگی (میلی متر) و رطوبت نسبی (درصد) در چهار منطقه مورد بررسی شامل چالوس (1)، تجریش (2)، پارک ل