Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology)

Effect of foliar application of salicylic acid and chitosan on yield of Safflower (Carthamus tinctorius L.)

Document Type : Research Paper

Abstract

In this study effect of foliar application of salicylic acid and chitosan in low irrigation condition on quantitative and qualitative characteristics of Safflower (Carthamus tinctorius L.) (Goldasht) as a split plot experiment based on a complete block design with three replications was conducted. The main plot was irrigation at three levels on the basis of (A1) 75 % field capacity (control), (A2) watering 50 % of field capacity (mild stress), (A3) 25 % field capacity (high stress) and acid salicylic acid and chitosan as sub plots. Water stress significantly decreased plant height , number of branches, seed yield , seed weight, biological yield and harvest index , protein, carbohydrates and seed oil. Salicilic acid and chitosan increased all parameters instead of chlorophyll and leaf area index in control condition. The results showed that the biological yield in stress condition significantly was increased by chitosan and salicilic acid. In conclusion, Salicilic acid and chitosan are effective to reduce oxidative damages and increase the Safflower yield.

Keywords

Main Subjects

اثر محلول پاشی اسید سالسیلیک و کیتوزان بر عملکرد گیاه گلرنگ در شرایط تنش خشکی

ایوب امیری1، علیرضا سیروس مهر1 و صدیقه اسمعیل زاده بهابادی2* 

1 زابل، دانشگاه زابل، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت

2 زابل، دانشگاه زابل، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی

تاریخ دریافت: 2/3/93                  تاریخ پذیرش: 9/10/93

چکیده 

در این پژوهش تاثیر محلول­پاشی اسید سالسیلیک و کیتوزان در شرایط کم ­آبیاری بر ویژگی­های کمی و کیفی گلرنگ (.Carthamus thinctorius L) (رقم گلدشت)، به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تنش خشکی شامل: (A1) آبیاری 75 درصد ظرفیت مزرعه (شاهد)، (A2) آبیاری 50 درصد ظرفیت مزرعه (تنش متوسط)، (A3) آبیاری 25 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید) به عنوان عامل اصلی و محلول­پاشی اسید سالسیلیک و کیتوزان به عنوان عامل فرعی بودند.. تنش خشکی موجب کاهش ارتفاع، شاخه فرعی، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، پروتئین دانه، کربوهیدرات های محلول، میزان کلروفیل گردید. اسید سالیسیلیک و کیتوزان در شرایط غیر تنش به طور معنی داری موجب افزایش تمامی شاخص ها به جز کلروفیل و شاخص سطح برگ شد. نتایج نشان داد در شرایط تنش، محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. بنابراین می­توان نتیجه گیری کرد که اسید سالیسیلیک و کیتوزان در رفع آسیب اکسیداتیو ناشی از این تنش نقش دارد و قادر است به طور موثری باعث افزایش عملکرد گلرنگ شود.

واژه های کلیدی: اسید سالسیلیک، تنش کم­آبیاری، کیتوزان، گلرنگ.

* نویسنده مسئول، تلفن: 05431232187 ، پست الکترونیکی: esmaeilzadeh@uoz.ac.ir

مقدمه

 

گلرنگ (Carthamus thinctorius L.) گیاهی از خانواده کاسنی (Asteraceae) است که از دیرباز در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا از جمله هندوستان و ایران و دیگر نقاط خاورمیانه و شرق آفریقا کشت می­شده است. همچنین این گیاه از گیاهان بومی و با ارزش ایران است که از سالیان دور در کشور کشت می­گردد. وجود انواع تیپ­های وحشی که در سراسر کشور پراکنده­اند نشان از سازگاری بالای این گیاه روغنی به آب و هوای کشور دارد (1). روغن گلرنگ با دارا بودن 59 تا 79 درصد اسید چرب لینولئیک در کاهش کلسترول خون نقش اساسی ایفا میکند و از لحاظ کیفیت جزو برترین روغنهای گیاهی محسوب می شود (16). خشکی از مهم ترین تنش­های محیطی است که منجر به کاهش گسترش سلولی و تغییرات در فرایندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی می شود که بر رشد، تولید و عملکرد گیاه تاثیر می گذارد (49). گیاهان در شرایط خشکی از راههای مختلف از جمله بستن روزنه ها، تنظیم اسمزی، تجمع مواد محلول سازگار از جمله قند و پرولین از خشکی بردباری می کنند (19و 28). استفاده از محرکهای زیستی یکی از راهکارهای کاهش اثرات تنش های زیستی و غیر زیستی و افزایش عملکرد و کیفیت محصول است. از  ترکیبات با خواص الیسیتوری که مکانیسم های دفاعی گیاه در برابر تنش ها را القا میکنند می توان به کیتوزان اشاره کرد (25).

کیتوزان از ترکیبات اصلی دیواره سلولی بسیاری ازگونه های قارچی، یکی از محرک های زیستی است که به منظور کاهش اثرات منفی تنش خشکی و افزایش عملکرد و کیفیت محصول کاربرد دارد (25). کیتوزان اخیراً بدلیل فعالیت­های آنتی­اکسیدانی توجه محققین زیادی را به خود جلب کرده­است (27). فعالیت آنتی اکسیدانی کیتوزان از طریق مکانیسم های مختلف می باشد، از جمله باعث افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت می شود، همچنین به عنوان یک حاروب گر گونه های فعال اکسیژن ((ROS عمل کرده (48) و باعث مقاومت گیاه در مقابل تنش های اکسیداتیو و تحریک رشد گیاه می شود(8 و 20). محلول پاشی با کیتوزان باعث افزایش رشد رویشی و بهبود کیفیت میوه در گیاهان مختلف شده است (22). افزایش وزن خشک اندام هوایی و ریشه، جوانه زنی، شاخص سطح برگ و میزان کلروفیل نیز در گیاهان ذرت و لوبیا تحت تاثیر کیتوزان گزارش شده است (26و43).

به نظر می­رسد در شرایط کمبود آب استفاده از تنظیم کننده­های رشد گیاهی مانند اسید سالسیلیک (SA) نیز می­تواند به عنوان یک راهکار برای جلوگیری از اثرات مخرب تنش خشکی موثر بوده و زمینه سازگاری گیاه را فراهم آورد(7 و 31). اسید سالسیلیک (SA) به گروهی از ترکیبات فنلی تعلق دارد و باعث طویل شدن سلول‌ها و افزایش تقسیم سلولی می شود که این کار با همکاری سایر تنظیم کننده‌ها از جمله اکسین انجام می شود. علاوه بر آن گسترش، تقسیم و مرگ سلولی را تنظیم کرده و بین رشد و پیری تعادل ایجاد می‌نماید (40). استفاده از غلظت های مناسب اسید سالیسیلیک نقش محوری در تنظیم فرایند های فیزیولوژیکی مختلف مثل جوانه زنی بذر، بسته شدن روزنه، مهار بیوسنتز اتیلن گیاه، افزایش میزان فتوسنتز و محتوی کلروفیل، تولید میوه، ایفا می کند و با تاثیر بر فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیدازها و تنظیم کننده های اسمزی مثل پرولین، گلیسین و بتائین آثار ناشی از تنش خشکی، فلزات سنگین، گرما، سرما و شوری را کاهش می دهد (39).

گلرنگ گیاهی است که سازگار به شرایط خشکی بوده و می تواند شرایط تنش را تحمل کند. با توجه به اهمیت دارویی و غذایی گیاه گلرنگ، بررسی واکنش این گیاه به سطوح مختلف تنش خشکی و القای مقاومت بیشتر در برابر خشکی حائز اهمیت است در این پژوهش به منظور کاهش اثرات زیانبار تنش خشکی بر گیاه گلرنگ تاثیر کیتوزان و اسید سالیسیلیک  بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گلرنگ مورد بررسی قرار می گیرد. 

مواد و روشها

آماده سازی زمین و طرح آزمایش: در این تحقیق، کاشت گیاه گلرنگ رقم گلدشت در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل واقع در چاه­نیمه انجام شد. بافت خاک محل آزمایش لومی رسی بود و میزان متوسط رطوبت قابل دسترس گیاه از تفاوت آب خاک در نقطه ظرفیت مزرعه برابر 232/0 متر مکعب خاک تعیین گردید. آزمایش به صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد.

 عملیات زراعی و اعمال تیمارها: تیمارهای آزمایش شامل 3 تنش خشکی بود و تیمارهای خشکی شامل (A3) آبیاری 25 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید)، (A2)آبیاری 50 درصد ظرفیت مزرعه (تنش متوسط)، (A1) و آبیاری 75 درصد ظرفیت مزرعه (شاهد) به عنوان عامل اصلی بودند و محلول­پاشی کیتوزان 5 گرم در لیتر، اسید سالیسیلیک 424/0 گرم در لیتر و کیتوزان و اسید سالیسیلیک باهم و تیمار عدم محلول پاشی (شاهد) نیز به عنوان عوامل فرعی در نظر گرفته شدند. بعد از آماده سازی کرت­های به طول 5/4 متر و عرض 5/2 متر و با فاصله ردیف 35 سانتی متر و روی ردیف 10 سانتی متر عملیات کاشت در 30 آذر1391 انجام گرفت. اولین آبیاری برای تمام تیمارها بلافاصله بعد از کاشت اعمال گردید. پس از آن آبیاری بر اساس دور آبیاری به روش نشتی انجام شد. پس از استقرار کامل بوته­ها تقریبا 60 روز پس از کاشت اقدام به اعمال تیمارهای تنش کم­آبیاری گردید. برای اعمال تیمارهای عدم تنش و تنش از دستگاه رطوبت­سنج ((TDR استفاده شد که طی سه مرحله آن را در زمین فرو کردیم و بعد از نشان دادن عدد کاهش رطوبت آبیاری صورت میگرفت. محلول­پاشی کیتوزان و اسید سالیسیلیک طی دو مرحله در فصل رشد گیاه (شروع گلدهی و گلدهی کامل) انجام شد. اعمال محلول­پاشی­ها در ساعت 5 بعد از ظهر و در هوای ملایم و صاف اعمال گردید. به طوری که برگ­های گیاه گلرنگ کاملاً خیس شده و به منظور بهبود جذب برگی کیتوزان ، از تریتون X100 با میزان 01/0 درصد به عنوان روکنشگر استفاده شد. گیاهان شاهد با آب مقطر محلول پاشی شدند. برداشت نهایی در تاریخ  30 خرداد ماه 1392 انجام شد. بعد از حذف اثر حاشیه، از هر کرت پنج گیاه برداشت شد و جهت اندازه­گیری ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، شاخه فرعی فرعی، شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، کلروفیل، پرولین، پروتئین، کربوهیدرات­های محلول و درصد روغن مورد استفاده قرار گرفت.

شاخص های زراعی و مرفولوژیک: به منظور تعیین ارتفاع، با رسیدن محصول به مرحله بلوغ فیزیولوژیکی (گلدهی کامل)، 5 بوته از هر کرت از دو ردیف وسط به طور تصادفی انتخاب و ارتفاع آنها از سطح خاک با استفاده از متر استاندارد اندازه گیری شد.

تعداد 5 بوته به طور تصادفی از هر کرت انتخاب و تعداد شاخه فرعی آن شمارش و میانگین آنها به عنوان تعداد شاخه فرعی در بوته ثبت گردید. تعداد 5 بوته به طور تصادفی از هر کرت انتخاب و تعداد شاخه فرعی فرعی آن شمارش و میانگین آنها به عنوان تعداد شاخه فرعی در بوته ثبت گردید. شاخص سطح برگ توسط دستگاه Leaf area meter (Hayashi Denkoh Model AAM-7) تعیین شد.

به منظور تعیین عملکرد دانه در واحد سطح، 5 بوته از دو ردیف وسط هر کرت با رعایت حاشیه برداشت شده و دانه­ها را برای عملکرد دانه جدا کرده و با وزن کردن و اعمال تناسب عملکرد دانه برحسب (کیلو گرم در هکتار) محاسبه شد.

 به منظور تعیین عملکرد بیولوژیک، در هر کرت 5 بوته تصادفی از دو ردیف وسط از 2 تا 3 سانتی متری زمین بریده شده و سپس به مدت 24 ساعت درون آون در دمای 75 درجه سانتی گراد قرار گرفته تا خشک شوند سپس با وزن کردن و اعمال تناسب عملکرد بیولوژیک برحسب تن در هکتار محاسبه شد

وزن هزار دانه نیز به عنوان یکی از اجزای عملکرد بعد از عملیات برداشت با 3 نمونه تصادفی بذر در هر کرت محاسبه گردید. شاخص برداشت از تقسیم عملکرد دانه در هکتار بر عملکرد بیولوژیک در هکتار برای هر کرت محاسبه شد. 

سنجش های بیوشیمیایی: روغن موجود در دانه ها با استفاده از دستگاه سوکسله و توسط حلال آلی N- هگزان استخراج شد (30). به این ترتیب که مقدار 2 گرم از بذر­های آسیاب شده را به همراه کاغذ صافی وزن کرده، در داخل قسمت استخراج دستگاه قرار داده شد و حدود 250 سی­سی حلال N- هگزان به آن اضافه شد. عمل عصاره­گیری نمونه­ها به مدت 4 الی 5 ساعت ادامه یافت. چرخه تبخیر و میعان طی مدت روشن بودن دستگاه باعث گرفتن چربی کامل نمونه­ها گشت. بعد از گرفتن چربی، نمونه­ها خارج و به مدت 24 ساعت در دمای 75 درجه در آون قرار داده شد. نمونه­ها بعد از خشک شدن دوباره وزن شدند و در نهایت درصد روغن با استفاده از فرمول زیر محاسبه گردید:

درصد روغن نمونه= b- c/b-a ×100

a وزن کاغذ صافی بدون نمونه=

b وزن کاغذ + نمونه حاوی روغن=

c وزن کاغذ+ نمونه بدون روغن=

سنجش کلروفیل

میزان کلروفیل برگ با دستگاه (SPAD-502) انجام شد.

سنجش میزان پرولین: میزان پرولین برگ به روش بیتز و همکاران اندازه گیری شد (12). ابتدا 5/0 گرم از اندام هوایی و ریشه توسط 10 میلی­لیتر اسید سولفوریک 3 درصد در هاون چینی کاملا ساییده و در نهایت با کاغذ صافی صاف گردید. به 2 میلی­لیتر از محلول حاصل،2 میلی­لیتر معرف ناین­هیدرین اضافه و پس از قرارگیری در حمام آب جوش به مدت یک ساعت، لوله­های محتوی محلول حاصل در یخ قرار گرفت تا سرد شدند. بعد از این مرحله، 4 میلی­لیتر تولوئن اضافه گردید. از فاز رویی برای اندازه گیری میزان پرولین در طول موج 520 نانومتر استفاده شد.

سنجش میزان کربوهیدرات: اندازه­گیری کربوهیدرات با استفاده از روش کرسپی و همکاران صورت گرفت (32). پس از ساییدن 02/0 گرم بافت خشک شده گیاه توسط 3 میلی لیتر الکل 80 درصد و سانتریفیوژ به مدت 15 دقیقه، از محلول شناور برای سنجش قندهای محلول استفاده شد. بدین ترتیب که یک میلی لیتر از عصاره حاوی کربوهیدرات های محلول در لوله آزمایش ریخته و به آن یک میلی لیتر محلول 5 درصد فنل اضافه و به خوبی هم زده شدند. در مرحله نهایی، 5 میلی لیتر اسید سولفوریک غلیظ به هر لوله اضافه شد. لوله ها به مدت نیم ساعت در دمای اتاق قرار گرفتند و مقادیر جذب نوری آنها در طول موج 480 نانومتر توسط دستگاه اسپکتروفتومتر تعیین شد. با استفاده از منحنی استاندارد، مقدار قند برحسب گرم در 100 گرم بافت خشک گیاه محاسبه شد.

اندازه گیری پروتئین: اندازه گیری پروتئین به روش برادفورد انجام شد (14). برای تعیین غلظت پروتئین های نمونه ها، از هر عصارة پروتئینی مقدار 100 میکرو‌لیتر در لولة آزمایش ریخته و یک میلی‌لیتر محلول برادفورد به آن اضافه شد و جذب هر یک از نمونه ها، بعد از مدت زمان حداقل 5 دقیقه در دمای اتاق، در طول موج 595 نانومتر با اسپکتروفتومتر سنجیده شد. جهت رسم نمودار استاندارد محلول سرم آلبومین گاوی(BSA) با غلظت 5/0 میلی‌گرم در میلی-لیتر با استفاده از محلول سدیم کلراید تهیه شد. سپس مقادیر 0، 10،  15، 20، 25، 30، 35، 40 میکرولیتر از محلول سرم آلبومین در لوله‌های آزمایش به طور جداگانه ریخته شد و حجم نهایی هر یک با افزودن بافر استخراج تریس به 100 میکرولیتر رسید. غلظت پروتئین کل در محلول-های حاصل به ترتیب0، 50،  75، 100، 125، 150، 175، 200 میکروگرم در میلی‌لیتر بود. سپس یک میلی‌لیتر محلول برادفورد به هر یک از  لوله‌ها اضافه شد. جذب هر یک از محلول‌ها، بعد از مدت زمان حداقل 5 دقیقه در دمای اتاق در طول موج 595 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر سنجیده شد و منحنی استاندارد رسم شد.

تجزیه و تحلیل آماری: تجزیه و تحلیل­های آماری با استفاده از نرم افزارSAS نسخه 1/9 انجام شد. مقایسه میانگین­ها با استفاده از روش آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. رسم نمودار‌ها با استفاده از نرم افزار Excel انجام شد. 

نتایج

شاخص های رشد: نتایج نشان داد که ارتفاع بوته تحت تاثیر شرایط کم آبیاری قرار گرفت (جدول2). با افزایش تنش ارتفاع بوته کاهش یافت، به طوریکه بیشترین ارتفاع (358/99 سانتیمتر) در تیمار آبیاری 75 درصد ظرفیت مزرعه (شاهد) و کم­ترین آن در شرایط آبیاری 25 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید) در زمان گلدهی بود. این کاهش ارتفاع بوته در تیمار تنش شدید 83/34 درصد کمتر از تیمار شاهد (آبیاری 75 درصد ظرفیت مزرعه) بود (جدول 1). اسیدسالیسیلیک باعث افزایش معنی­داری بر ارتفاع گیاه شد، که 91/10 درصد ارتفاع بوته نسبت به تیمار شاهد شد (جدول 1). با توجه به نتایج این آزمایش اثر متقابل کم­آبیاری و محلول­پاشی بر ارتفاع گیاه تاثیر معنی­داری نداشت.

تنش خشکی تأثیر معنی­دار (01/0p <) بر عملکرد بیولوژیک داشت (جدول2)، به طوریکه در شرایط آبیاری 25 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید) عملکرد بیولوژیک نسبت به تیمار آبیاری 75 درصد ظرفیت مزرعه (شاهد) 50 درصد کاهش نشان داد (جدول 1). اثر برهمکنش کم­آبیاری و محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر عملکرد بیولوژیک سبب معنی داری در سطح پنج درصد شد ( جدول 2). بیشترین عملکرد بیولوژیک در محلول­پاشی توام اسید سالیسیلیک و کیتوزان در شرایط تنش متوسط مشاهده شد که سبب افزایش 06/44 درصد عملکرد بیولوژیک نسبت به تیمار شاهد شد.

افزایش تنش خشکی عملکرد دانه را کاهش داد. به طوری که کمترین عملکرد در تنش شدید (25 درصد ظرفیت مزرعه)  با میانگین 40/574 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد که باعث کاهش 73/42 درصدی نسبت به شاهد (1/1003 کیلوگرم در هکتار) شد (جدول 1). محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان عملکرد دانه را نسبت به تیمار شاهد 08/40 درصد افزایش داد (جدول 1). برهمکنش محلول­پاشی و کم­آبیاری، بر شاخص عملکرد دانه اختلاف معنی­داری را نشان نداد.

اثر محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر تعداد شاخه فرعی در سطح پنج درصد معنی دار شد، درحالیکه برهمکنش آن­ها تاثیر معنی­داری نشد (جدول 2). کیتوزان 83/20 درصد تعداد شاخه فرعی را نسبت به شاهد افزایش نشان داد (جدول 1). مقایسه میانگین­های برهمکنش کم­آبیاری و محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر شاخه فرعی اختلاف معنی­داری نشان نداد.

نتایج تجزیه واریانس نشان داد که که اثر کم آبیاری و محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان و برهمکنش آنها بر شاخه فرعی فرعی از نظر آماری معنی دار نبود (جدول 2). محلول­پاشی اسید سالیسیلیک 90/12 درصد تعداد شاخه فرعی فرعی را نسبت به شاهد افزایش نشان داد. مقایسه میانگین­های برهمکنش آنها نشان داد که هیچ اختلاف معنی داری بر تعداد شاخه فرعی فرعی وجود نداشت (جدول1).

بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس شاخص برداشت فقط تحت تأثیر دور آبیاری قرار گرفت (جدول 2). به طوری که با افزایش تنش خشکی کاهش یافت. اثر محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شد. بیشترین شاخص برداشت در محلول­پاشی کیتوزان به میزان 12/17 درصد افزایش نسبت به شاهد مشاهده شد. در برهمکنش کم­آبیاری و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر شاخص برداشت معنی­دار نشد (جدول 2).

اثر تنش کم­آبیاری بر وزن هزار دانه معنی دار گردید (01/0p<) ولی محلول پاشی بر وزن هزار دانه معنی­دار نبود (جدول 2). در بین تیمارهای کم آبیاری، تنش متوسط (50 درصد ظرفیت مزرعه) و تنش شدید (25 درصد ظرفیت مزرعه) در زمان گلدهی به ترتیب بیشترین و کم­ترین وزن هزار دانه را دارا بودند که آبیاری تنش متوسط 27/15 درصد افزایش وزن هزار دانه را نسبت به تنش شدید در زمان گلدهی داشت (جدول 1). وزن هزار دانه با محلول­پاشی کیتوزان حدود 18/8 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت (جدول 1). اثر محلول پاشی کیتوزان و اسید سالیسیلیک در شرایط تنش معنی دار نبود .

 

جدول 1- مقایسه میانگین­های تاثیر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان در شرایط کم­آبیاری بر شاخص های رشد

تیمارها

وزن هزاردانه (گرم)

عملکرد بیولوژیک

(کیلوگرم در هکتار)

عملکرد دانه(کیلوگرم در هکتار)

ارتفاع بوته (سانتی متر)

تعداد شاخه فرعی

 

               کم­آبیاری

 

 

 

 

 

آبیاری 75 درصد(Fc)

a 74/48

a 5/3608

a 1/1003

a 358/99

a 43/11

آبیاری 50 درصد(Fc)

a 68/49

a  3/3219

b 3/982

a 300/88

a 31/11

آبیاری 25 درصد(Fc)

b 09/42

b 2/1783

c 40/574

b 750/64

a 38/10

محلول­پاشی

 

 

 

 

 

شاهد

a 65/44

c 8/2125

b 23/633

b 189/77

b 31/9

اسیدسالیسیلیک

a 63/48

b 2/2729

a 31/874

a 644/86

a 61/11

کیتوزان

a 10/46

b 4/2825

a 49/982

a 511/85

a 76/11

کیتوزان*اسیدسالیسیلیک

a 96/47

a 8/3800

a 8/1056

a 200/87

a 48/11











در هر ستون میانگین­هایی که حداقل دارای یک حرف مشترک می­باشند، مطابق آزمون دانکن تفاوت معنی­داری ندارند(05/0 p≤ ).

 

 

جدول 2- تجزیه واریانس تاثیر محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان در شرایط کم­آبیاری بر شاخص های رشد

 

 

 

 

 

میانگین مربعات

 

 

 

 

منابع

 تغییر

درجه

آزادی

وزن هزار دانه

عملکرد بیولوژیک

ارتفاع

تعداد شاخه فرعی

تعداد شاخه فرعی فرعی

شاخص سطح برگ

عملکرد دانه

شاخص برداشت

 

تکرار

کم­آبیاری

خطای a

محلول­پاشی

محلول­پاشی *کم­آبیاری

خطاء b

2

2

4

3

6

18

02/12

**72/205

73/6

ns39/29

ns 00/36

13/29

78/384418

**3/11091385

78/646109

**77/751365

*58/4326051

69/782784

21/11

**25/3749

64/160

*50/197

ns96/23

84/58

591/0

ns 974/3

741/2

*13/12

ns 280/1

19/3

22/2

*55/2

33/0

*06/1

ns 62/0

631/0

52/58919

ns 69/21322

15/12747

ns 87/6935

* 21/77872

12/14403

1/71272

**2/2667321

0/66545

**2/307545

ns 2/307545

6/39629

0/108

**3/572

38/26

*94/68

ns 95/22

87/20

 

ضریب تغییرات (درصد)

 

52/11

47/18

11/9

17/16

10/14

24/14

45/22

63/14

 















*، ** و ns  به ترتیب معنی­دار در سطح 5 درصد و 1 درصد و عدم معنی­داری می­باشد

 

 

نتایج تجزیه واریانس (جدول2) نشان داد که شاخص سطح برگ تحت تاثیر کم آبیاری معنی­دار نبود. محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان نیز بر شاخص سطح برگ معنی­دار نبود. محلول­پاشی توأم اسید سالیسیلیک و کیتوزان شاخص سطح برگ را در گیاهان شاهد به طور  معنی داری افزایش داد ولی در شرایط تنش تاثیر معنی داری نداشت. (شکل 2).

 

 

 

شکل 1- تاثیر محلول پاشی سالیسیلیک اسید و کیتوزان در شرایط مختلف آبیاری  روی شاخص سطح برگ

میانگین های دارای حرف مشترک از نظر آماری در سطح 5% تفاوت معنی دار ندارند. 

 

شکل2- تاثیر محلول پاشی سالیسیلیک اسید و کیتوزان در شرایط مختلف آبیاری  روی عملکرد بیولوژیک

میانگین های دارای حرف مشترک از نظر آماری در سطح 5% تفاوت معنی دار ندارند.

 

شاخص های بیوشیمیایی: نتایج نشان داد که کم آبیاری و محلول­پاشی بر میزان هیدرات­های کربن محلول دانه به ترتیب در سطح احتمال یک درصد و پنج درصد معنی­دار شد (جدول 4). بیشترین میزان هیدراتهای کربن محلول دانه در تیمار آبیاری 25 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید) مشاهده که 20/33 درصد بیشتر از تیمار آبیاری کامل 75 درصد ظرفیت مزرعه بود (جدول 3). برهمکنش اسید سالیسیلیک و کیتوزان به میزان 28/12 درصد باعث افزایش هیدرات­های کربن محلول دانه نسبت به شاهد شد. مقایسه میانگین­های بر همکنش محلول­پاشی و کم آبیاری بر شاخص هیدرات­کربن تاثیر معنی­داری نداشت (جدول3).

بیشترین میزان پروتئین در تیمار آبیاری 75 درصد ظرفیت مزرعه (شاهد) و کمترین آن در تیمار آبیاری 25 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید) مشاهده شد (جدول 3). محلول­پاشی کیتوزان به میزان 32/14 درصد باعث افزایش پروتئین دانه نسبت به شاهد شد (جدول 3). برهمکنش کم­آبیاری و محلول­پاشی بر درصد پروتئین اثر معنی­داری را نشان نداد (جدول 4).

نتایج تجزیه واریانس داده­ها (جدول 4) نشان داد که محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر میزان پرولین در سطح یک درصد معنی­دار شد. با توجه به نتایج مقایسه میانگین­ها (جدول 3) بیشترین میزان پرولین مربوط به تیمار تنش شدید در زمان گلدهی بود که باعث افزایش 81/12 درصد میزان پرولین نسبت به شرایط تنش متوسط شد. محلول­پاشی توام اسید سالیسیلیک و کیتوزان 65/44 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش پرولین نشان داد (جدول 3). اثر برهمکنش تنش کم­آبیاری و محلول­پاشی بر میزان پرولین معنی­داری نگردید (جدول 4).

کم­آبیاری به طور  معنی­داری میزان کلروفیل را کاهش داد. محلول پاشی تاثیر معنی داری بر میزان کلروفیل نسبت به شاهد نشان نداد.

نتایج تجزیه واریانس این آزمایش نشان می­دهد هیچکدام از تیمارهای اعمال شده بر درصد روغن از لحاظ آماری تاثیر معنی­داری نداشتند (جدول 4).

 

 

 

جدول 3- مقایسه میانگین­های تاثیر محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان در شرایط کم­آبیاری بر شاخص های بیوشیمیایی

تیمارها

پروتئین

(میلی‌گرم برمیلی لیتر)

کربوهیدرات های محلول

(میلی‌گرم برمیلی لیتر)

تعداد شاخه فرعی فرعی

کلروفیل

پرولین ( میلی گرم بر گرم)

روغن (درصد)

 

               کم­آبیاری

 

 

 

 

 

 

آبیاری 75 درصد(Fc)

a 69/25

b  16/10

a 15/6

b 745/71

ab 70/0

a  57/30

آبیاری 50 درصد(Fc)

a 84/24

a   08/14

b 45/5

b 935/67

b 66/0

a  69/31

آبیاری 25 درصد(Fc)

a 27/23

a  21/15

b 29/5

a 269/79

a 75/0

a 23/30

محلول­پاشی

 

 

 

 

 

 

شاهد

b 36/22

b  39/12

a 33/5

a 881/74

c 492/0

a 99/29

اسیدسالیسیلیک

a 10/26

b  35/12

a 12/6

a 233/73

b 655/0

a 89/30

کیتوزان

ab 05/24

ab  77/13

a 60/5

a 053/71

a 800/0

a 97/30

کیتوزان*اسیدسالیسیلیک

a 89/25

a  08/14

a 47/5

a 765/72

a 889/0

a 47/31












در هر ستون میانگین­هایی که حداقل دارای یک حرف مشترک می­باشند، مطابق آزمون دانکن تفاوت معنی­داری ندارند(05/0 p≤ ).

 

جدول 4- تجزیه واریانس تاثیر محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان در شرایط کم­آبیاری بر شاخص های بیوشیمیایی

 

 

 

میانگین مربعات

 

 

 

منابع

 تغییر

درجه

آزادی

پروتئین

کربوهیدرات های محلول

کلروفیل

پرولین

روغن

تکرار

2

78/12

02/22

61/203

0003/0

38/4

کم­آبیاری

خطاء a

2

4

ns12/18

60/23

**25/84

05/4

**20/399

47/28

ns 028/0

0065/0

ns99/6

57/4

محلول­پاشی

محلول­پاشی*کم آبیاری

خطاء b

3

6

18

*65/27

ns95/5

74/8

*41/7

ns20/1

26/2

ns31/22

ns10/18

79/59

**272/0

ns 014/0

008/0

ns 40/3

22/4

15/2

ضریب تغییرات (درصد)

 

01/12

43/11

59/10

27/13

76/4








در هر ستون میانگین­هایی که حداقل دارای یک حرف مشترک می­باشند، مطابق آزمون دانکن تفاوت معنی­داری ندارند(05/0 p≤ ).

 


بحث

تنش آب باعث تغییرات فیزیولوژیکی ، بیوشیمیایی و مولکولی زیادی می شود که بر رشد و نمو گیاه اثر می گذارد (19و28). تاثیر مهاری تنش آب بر رشد گیاهان گزارش شده است (9). عقیده بر این هست که اثر مهاری تنش خشکی بر شاخص های رشد به دلیل کاهش میزان آب برگ و تثبیت ترکیبات نیتروژنی می باشد که بر تقسیم سلولی و طویل شدن تاثیر می گذارد (42). تنش خشکی باعث کاهش جذب عناصر ضروری و تجمع گونه های فعال اکسیژن می شود، درنتیجه باعث تخریب اکسیداتیو DNA، پروتئین و لیپیدها شده و منجر به کاهش رشد می شود (47). همچنین تنش خشکی باعث افزایش هورمون آبسزیک اسید و مهار رشد می شود (9). مطالعات گذشته نشان می دهد تنش خشکی باعث کاهش عملکرد بسیاری از گیاهان می شود (46و21). کاهش عملکرد به دلیل اثرات منفی تنش خشکی بر تعداد شاخه ها و برگ ها و سطح برگ می باشد که منجر به کاهش ثبیت کربن و فتوسنتز و در نتیجه کاهش بیومس می شود (33). در مطالعه حاضر، شاخص های رشد از جمله ارتفاع، شاخه فرعی، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت تحت تاثیر تنش خشکی کاهش یافت.

در مطالعه ای اثر خشکی بر ارقام مختلف گلرنگ مورد بررسی قرار گرفت و کاهش اندازه گیاه، وزن خشک اندام‌ها، تغییر رنگ برگ‌ها و کاهش عملکرد و شاخص برداشت گزارش شده است (6). مکانیسم عمل کیتوزان در کاهش اثرات مضر خشکی به خوبی شناخته نشده است و مطالعات کمی در این زمینه انجام شده است. در تحقیقات معدودی افزایش شاخص های رشد تحت تاثیر کیتوزان گزارش شده است (20و 21). شاید اثر تحریک کنندگی کیتوزان بر رشد گیاه به دلیل افزایش جذب آب و عناصر ضروری و کاهش انباشت رادیکال های آزاد اکسیژن از طریق افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت می باشد (26). افزایش عملکرد تحت تاثیر کیتوزان به دلیل تاثیر آن بر تحریک فرآیندهای فیزیولوزیکی، بهبود رشد رویشی و افزایش تثبیت CO2  می باشد. گوان و همکاران در آزمایشی بر روی ذرت به این نتیجه رسیدند که کیتوزان باعث افزایش رشد و ارتفاع و عملکرد گیاهان زراعی نظیر ذرت می شود و همچنین در فیزیولوژی و متابولیسم گیاهان مختلف، موثر است (26). محلول پاشی کیتوزان به طور معنی داری باعث افزایش تعداد، وزن و کیفیت میوه فلفل شده است (22). طبق گزارشها با افزایش مصرف کیتوزان، عملکرد دانه در گیاه باقلا افزایش یافت (36). طی آزمایشی که روی بامیه انجام شد افزایش عملکرد بیولوژیک در اثر مصرف کیتوزان به میزان ppm 125 گزارش شد (36). افزایش ارتفاع، سطح برگ و عملکرد گیاه سیر درشرایط تنش خشکی تحت تاثیر اسید سالیسیلیک به میزان mM 5/0 در شرایط کنترل و تحت تنش خشکی گزارش شده است (13). محلول پاشی اسید سالیسیلیک احتمالا از طریق بهبود تثبیت کربن، سنتز متابولیت ها و حفظ وضعیت آب بافتهای گیاهی باعث افزایش رشد می شود (18). همچنین باعث حفظ محتوای آب نسبی (RWC) و فتوسنتز شده و در نتیجه باعث افزایش شاخص سطح برگ می شود (35).

در مطالعه دیگری روی گیاه گلرنگ با مصرف اسید سالیسیلیک با غلظت مشابه عملکرد بیولوژیک بیشتری نسبت به تیمار شاهد بدست آمده است (3). در مطالعه حاضر نیز افزایش عملکرد بیولوژیک تحت تاثیر محلول پاشی توأم کیتوزان و اسید سالیسیلیک در شرایط تنش متوسط مشاهده شد. در توافق با نتایج این پژوهش محققین دیگری نیز افزایش عملکرد و اجزای عملکرد در گیاهان مختلف را گزارش کرده اند (13). افزایش این شاخص ها به دلیل القای پاسخ های آنتی اکسیدانت، انباشت پرولین و نگه داشتن محتوای آب نسبی و فتوسنتز است (17).

کاهش عملکرد دانه گلرنگ در شرایط تنش رطوبتی به میزان 58/20 درصد گزارش شده است (10). نتایج آزمایش حاضر با پژوهش‌های محققین مبنی بر عملکرد دانه سازگاری دارد (23). تنش خشکی در زمان پر شدن غلاف باعث کاهش طول مدت این دوره و در نتیجه کوچک شدن دانه‌ها خواهد شد و دلیل کاهش وزن هزار دانه کاهش میزان فتوسنتز است و کاهش انتقال مواد به دانه‌ها که از مهمترین دلایل آن کاهش دوره پر شدن دانه، کاهش میزان رنگیزه و آنزیم‌های فتوسنتزی بویژه روبیسکو می‌باشد (45). تنش خشکی در مرحله گلدهی موجب عدم رشد دانه در طبق و کاهش دانه‌های تشکیل یافته می-شود و همچنین اثر تنش خشکی در مرحله پر شدن دانه‌ها بسیار بارز است، چون عملکرد بالقوه وابسته به وزن هزار دانه می‌باشد که این موضوع مستلزم تجمع مواد فتوسنتزی در دانه‌ها می‌باشد. درآزمایشی که روی ذرت انجام شد، بیان گردید که با افزایش مصرف کیتوزان وزن هزار دانه نیز افزایش می‌یابد (26). کاهش وزن هزار دانه لوبیا در اثر تنش کم‌آبیاری و افزایش آن با مصرف اسیدسالیسیلیک گزارش شده است (4). در مطالعه بر روی گیاه گلرنگ با مصرف اسید سالیسیلیک عملکرد دانه بیشتری نسبت به تیمار شاهد بدست آمده است (3).

کاهش محتوی کلروفیل در تنش خشکی گزارش شده است (34). گورنیک و همکاران گزارش کردند تحت شرایط تنش خشکی میزان کلروفیل قلمه گیاه انگور کاهش یافته اما با مصرف کیتوزان میزان کلروفیل افزایش پیدا کرده است (25). در تحقیقات دیگری نیز تاثیر کیتوزان بر افزایش میزان کلروفیل، کربوهیدرات کل و پروتئین گزارش شده است (34 و 37). تاثیر اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر میزان پروتئین بسته به گونه گیاهی، شدت تنش و غلظت سالیسیلیک و اندام گیاهی متفاوت است به طوریکه در بعضی مطالعات افزایش و یا کاهش میزان پروتئین گزارش شده است (45). در تحقیق حاضر کیتوزان و اسید سالیسیلیک  در شرایط تنش بر میزان پروتئین تاثیر معنی داری نداشت، که احتمالا به دلیل شدت تنش و غلظت تیمار استفاده شده باشد.

در مورد تأثیر تنش خشکی بر درصد روغن گزارشات ضد و نقیضی وجود دارد. اصولاً درصد روغن یک صفت کمی است و توسط چندین ژن کنترل می­شود، که ممکن است در اثر تنش خشکی همه ژن­های کنترل کننده آسیب نبینند و بنابراین کاهش درصد روغن در اثر تنش خشکی جزئی باشد (29).  محققین گزارش کرده اند درصد روغن تحت تأثیر تنش خشکی و عوامل محیطی قرار نمی­گیرد. افت درصد روغن در اثر تنش خشکی شدید در مقایسه با تنش خشکی ملایم نسبتاً بالاتر است که نشان می­دهد، اگر شدت تنش زیاد نباشد، تأثیر چندانی بر درصد روغن دانه نخواهد داشت (5).

نتیجه­گیری

نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که اگرچه دور آبیاری می­تواند بر ویژگی­های کمی و کیفی گیاه گلرنگ تأثیر گذارد، ولی میزان تأثیر آن بر هر یک از ویژگی­ها متفاوت بود. تنش کم‌آبیاری باعث کاهش معنی‌دار ارتفاع، شاخه فرعی، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، پروتئین دانه، کربوهیدرات های محلول و کلروفیل گردید. محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان در شرایط غیر تنش به طور معنی داری موجب افزایش تمامی شاخص ها به جز کلروفیل و شاخص سطح برگ شد. در شرایط تنش، محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان به طور معنی داری  عملکرد بیولوژیک را افزایش داد ولی بر سایر شاخص ها اثر نداشت.

1- امیدی تبریزی، آ ح. احمدی، م ر. شهسواری، م ر. و کریمی س. 1379. بررسی پایداری عملکرد دانه و روغن در چند رقم و لاین گلرنگ زمستانه. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. جلد 16، شماره 2: 145-130.
2- بالجانی، ر. و شکاری، ف. 1389. اثر پیش تیمار با اسید سالیسیلیک بر رشد و عملکرد روابط در گیاه زراعی گلرنگ Cartamus) tinctorius L.). تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل. مجله کشاورزی و تولید پایدار است. جلد 4 ، شماره 1: 91-103.
3- سیبی، م.، میرزا خانی، م و گماریان، م. 1389. مطالعه بی ثباتی غشای سلولی گلرنگ تحت فشار آب، با استفاده از زئولیت و سالیسیلیک اسید. مجله زراعت و اصلاح نباتات. جلد 8، شماره 2 :119-136.
4- شکاری، ف.، پاکمهر،آ.، راستگو، م، صبا، ج، وظایفی، م و زنگانی، آ. 1388. اثر پرایمینگ اسید سالیسیلیک بر خصوصیات مرفولوژیکی لوبیا (.Vigna unguiculata L) در مرحله غلاف بندی تحت شرایط تنش خشکی. فناوری های نوین کشاورزی (به ویژه در کشاورزی و باغبانی). جلد ، شماره 1: 10-26.
5- فرخی نیا، م.، رشدی، م.، پاسبان اسلام، ب. و ساسان دوست، ر. 1390. بررسی برخی از ویژگی­های فیزیولوژیک و عملکرد گلرنگ بهاره تحت تنش کمبود آب. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. جلد42، شماره3: 545-553.
6- کافی، م .و رستمی، م. 1388. اثر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام گلرنگ در شرایط آبیاری با آب شور. مجله پژوهش­های زراعی ایران. جلد 5، شماره 1: 132-121.
7- دانشمند، ف.، آروین، م.ج و کرامت، ب. 1391. تغییرات ایجاد شده توسط سالیسیلیک اسید در گیاهان گلرنگCartamus) tinctorius L.). تحت تنش شوری. مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران) جلد 27 ، شماره2: 215-204.
8- مهدوی، ب.، مدرس ثانوی، س م ع.، آقا علیخانی، م. و شریفی م. 1390. اثر غلظتهای مختلف کیتوزان بر جوانه زنی بذر و آنزیمهای آنتی اکسیدانت گلرنگ(.Cartamus tinctorius L) در شرایط تنش کم آبی. مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران) جلد 26 ، شماره3: 365-352.
 
9- Abdalla, M.M. 2011. Beneficial effects of diatomite on the growth, the biochemical contents and polymorphic DNA in Lupinus albus plants grown under water stress. Agriculture and Biology Journal of North American. 2: 207-220.
10- Abolhasani, K. Saeni G. 2006. Investigation of agronomic traits for safflower genotypes in two moisture regimes in Isfahan. Journal of Agriculture Scince and natural resources. 13(4): 100-108. Acad. Press. New York.
11- Banon S.J, Ochoa J, Franco J.A, Alarcon J.J, Sanchez-Blanco MJ. 2006. Hardening of coleander seedlings by deficit irrigation and low air humidity. Environmental and Experimental Botany. 56: 36-43.
12- Bates, L. S., Waldern., S. P. Teave, I. D. 1973. Rapid determination of proline for water stress studies. Journal of Plant and soil. 39: 205-207.
13- Bideshki, A., Arvin, M.J. 2010. Effect of salicylic acid (SA) and drought stress on growth, bulb yield and allicin content of garlic (Allium sativum) in field. Journal of Plant Ecophysiol. 2: 73-79.
14- Bradford, M.M. 1976. A rapid and sensitive method for the quantitation of microgram quantities in utilizing the principle of protein-dye binding. Analytical Biochemistry. 72: 248-254.
15- Cheng, X., Zhou U. Cui, X. 2006. Improvement of phenylethanoid glycosides biosynthesis in Cistanche deserticola cell suspension cultures by chitosan elicitor. Journal of Biotechnology. 121: 253-260.
16- Dajue L. I and Mundel H. H. 1996. Safflower (Carthamus tinctorius L.) safflower aerial parts. INRST, Adaptation and plant improvment labratory, BP 95 2050, Hammam-Lif, Tunisia. 95: 21-52.
17- Hussain, M., Malik, M.A, Farooq, M., Ashraf, M.Y. Cheema, M.A. 2008. Improving drought tolerance by exogenous application of glycinebetaine and salicylic acid in sunflower. Journal of Agriculture Crop Scince. 194: 193-199.
18- Farooq, M, Wahid, A., Lee, D.J, Cheema S.A, Aziz, T. 2010. Comparative time course action of the foliar applied glycinebetaine, salicylic acid, nitrous oxide, brassinosteroids and spermine in improving drought resistance of rice. Journal of Agriculture Crop Scince.  196: 336-345.
19- Farouk, S., A.R Amany. 2012. Improving growth and yield of cowpea by foliar application of chitosan under water stress. Egyptian Journal of Biology. 14: 14-26.
20- Farouk, S., Ghoneem K.M, Ali Abeer, A. 2008. Induction and expression of systematic resistance to downy mildew disease in cucumber plant by elicitors. Egyptian Journal of Phytopathology. 1-2: 95-111.
21- Farouk, S., Mosa, A.A, Taha, A.A, Ibrahim Heba, M., EL-Gahmery, A.M. 2011. Protective effect of humic acid and chitosan on radish (Raphanus sativus L. var. sativus) plants subjected to cadmium stress. Journal of Stress Physiology and Biochemistry. 7(2):99-116.
22-Ghoname, A.A., EL-Nemr, M.A., Abdel-Mawgoud, AMR, El-Tohamy, W.A. 2010. Enhancement of sweet pepper crop growth and production by application of biological, organic and nutritional solutions. Research Journal of Agriculture and Biological Science. 6(7): 349-355.
23-Gifford, R.M and Evans, L.T. 1981. Photosynthesis, carbon partitioning and yield. Journal of Annual Review of Plant Physiology. 32: 485-509.
24- Gong, H, J. Chen, K. M., Zhao, Z. G., Chen G. C. Zhou, W. J. 2008. Effects of silicon on defense of wheat against oxidative stress under drought at different developmental stages. Journal of Biological Plantarum. 52(3): 592-596.
25- Gornik, k., M. Grzesik, and B R, Duda. 2008. The  Effect of chitosan on rooting of grapevine cuttings and on subsequent plant growth under drought and temperature stress. Journal of Fruit and Ornamental Plant Research. 16: 333-343.
26- Guan, Y.J., Hu, J., Wang, X.J., Shao, C.X. 2009. Seed priming with chitosan improves maize stress germination and seedling growth in relation to physiology changes under low temperature. Journal of Zhejiang University- Science. 10: 427-433.
27- Guo, Z.Y., R.E. Xing, S. Liu, H.H. Yu, P.B. Wang, C.P. Li, and P.C. Li. 2005. The synthesis and antioxidant activity of the Schiff bases of chitosan and carboxymethyl chitosan. Journal of Bioorganic and Medicinal Chemistry Letters. 15: 600–4,603.
28- Hefny, M.M .2011. Agronomical and biochemical responses of white lupin Lupinus albus L. genotypes to contrasting water regimes and inoculation treatments. Journal of American Science 7(3):187-198.
29-Johnson, R.R. and Wax, L.M. 1978. Relationship of soybean germination and vigor tests of field performance. Journal of Agronomy. 75: 859-803.
30- Joshi, N. L., P. C. Mali. Sexena, A. 1998. Effect of nitrogen and sulphur application on yield and fatty acid composition of mustard (Brassica juncea L.). Journal of Oil Agronomy and Crop Science. 180: 59-63.
31-Kang, C.,Wang, Ch. 2003. Salicylic acid changes activities of H2O2 metabolizing enzymes and increases the chilling tolerance of banana seedlings. Journal of Environment and Experimental Botany. 9-15.
32- Kerepsi, I., Toth, M. Boross, L. 1996. Water-soluble carbohydrates in dried plant. Journal of Agricultur Food Chemical. 10: 3235-3239.
33- Khan, M.H, Singha, KLB, Panda, S.K. 2002. Changes in antioxidant levels in Oryza sativa L. roots subjected to NaCl salinity stress. Journal of Acta Physiology Plantarum. 24:145–14.
34- Kumar, R., Krishna, K., Naik. GR. 2011. Effect of polyethylene-glycol-induced water stress on physiological and biochemical responses in Pigeonpea (Cajanus cajan L. Millsp.). Journal of Recent Research in Science and Technology. 3(1):148-152.
35- Mathur, N., Vyas, A. 2007. Physiological effect of some bioregulators on vegetative growth, yield and chemical constituents of pearl millet (Pennisetum typhoides (Burm) Stapf. and Hubb). International Journal of Agricultur Research. 2 (3): 238-245.
36- Mondal, M.M.A., M.A. Malek., A.B. Puteh., M.R. Ismail, M. Ashrafuzzaman, L. 2011. Effect of foliar application of chitosan on growth and yield in okra. Australian Journal of Crop Science. 6(5):918-921.
37- Nikolaeva, M.K, Maevskaya, S.N., Shugaev, A.G., Bukhov, N.G. 2010. Effect of drought on chlorophyll content and antioxidant enzyme activities in leaves of three wheat cultivars varying in productivity. Russian Journal of Plant Physiology. 57: 87–95.
38- Sadeghipour,O., Aghaei, P. 2012. Impact of exogenous salicylic acid application on some traits of common bean (Phaseolus vulgaris l.) under water stress conditions. International Journal of Agriculture and Crop Sciences. 15:4,600–4,603.
39- Popova, L., Ananieva, V., Hristova, V., Christov, K., Georgieva, K., Alexieva, V. and Stoinova, Zh. 2003.“Salicylic acid- andMethyl jasmonate- induced protection onphotosynthesis to paraquat oxidative stress”. Bulg Journal plant physiology special issue. 133-152.
40- Popova, L., Pancheva,T., and Uzunova, A. 1997.” Salicylic acid:properties , biosynthesis and physiological role”. Journal of Review Plant Physiology. 85-93.
41- Raskin, L.1992. Role of salicylic acid in plants. Journal of Annual Review Plant Physiology and Plant Molecular Biology. (USA) 43: 439-463.
42- Reddy, T.Y., Reddy, V.R., Anbumozhi, N. 2003. Physiological responses of groundnut (Arachis hypogaea L.) to drought stress and its amelioration: critical review. Plant Growth Regulation. 41(3): 75-78.
43- Sheikha, S.A, Al-Malki, F.M. 2011. Growth and chlorophyll responses of bean plants to chitosan applications. European Journal of Scientific Research. 50(1): 124-134.
44- Sheikha, S.A.K., F. M. AL-Malki. 2009. Growth and Chlorophyll Responses of Bean Plants to the Chitosan Applications. European Journal of Scientific Research. 50: 124-134.
45- Singh, V. D., Verma, S. K. and Singh, B. L.1990. Effect of irrigation and phosphorus on safflower (Carthamus tinctorious L.) yield in Rajasthan. Indian Journal of Agricultural Science. 40: 644-647.
46- Vurayai R, Emongor V, Moseki B. 2011. Effect of water stress imposed at different growth and development stages on morphological traits and yield of bambara groundnuts (Vigna subterranean L.). American Journal of Plant Physiology. 6(1): 17-27.
47- Yazdanpanah, S., Baghizadeh, A., Abbassi, F. 2011. The interaction between drought stress and salicylic and ascorbic acids on some biochemical characteristics of Satureja hortensis. African Journal of Agricultural Research. 6(4): 798-807.
48- Harish Prashanth, K.V., S.M. Dharmesh, K.S. Jagannatha Rao, Tharanathan, R.N. 2007. Free radical-induced chitosan depolymerized products protect calf thymus DNA from oxidative damage. Journal of Carbohydr Research. 342:190–195.
49- Rafiee, M. 2012. Effect of Every Other Furrow Irrigation and Planting Density on Physiological Traits in Corn (Zea mays L.). World Applied Sciences Journal. 17(2):189-193.
Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology)
Volume 28, Issue 4 - Serial Number 4
March 2016
Pages 712-725
  • Receive Date: 23 May 2014
  • Revise Date: 03 December 2014
  • Accept Date: 30 December 2014