مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)

مطالعه بوم شناختی، فیزیونومی و فلورستیک منطقه بیابانی کوه نمک قم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه قم

چکیده

چکیده:
فرآیندهای جبر گرایانه و اتفاقی در سازماندهی اجتماعات گیاهی مؤثر است ولی اهمیت هرکدام به عوامل مختلفی از قبیل نوع اکوسیستم بستگی دارد. اکوسیستم های بیابانی از شکننده ترین اکوسیستم‌ها هستند. رویشگاه های مذکور مساحت بسیار وسیعی از استان قم را در بر می‌گیرند. نواحی شمالی، شرقی و جنوب شرقی این استان را نواحی بیابانی در بر گرفته است. هدف از این مطالعه بررسی برخی از فاکتورهای اکولوژیکی مؤثر بر پوشش گیاهی و تعیین لیست فلورستیک منطقه بیابانی کوه نمک که از کانون های بحرانی فرسایش بادی استان قم بحساب می آید، می باشد. در این مطالعه تعدادی ترانسکت 100 متری با روش آمار برداری سیستماتیک تصادفی در منطقه ای با وسعت حدود 1500 هکتار پیاده شد و ضمن جمع آوری و شناسایی گیاهان بمنظور مطالعه فلورستیکی، نسبت گونه، تعداد افراد، و مساحت تاج پوشش گونه ها و پارامترهای آماری و درصد خطای نمونه برداری با فرمول ها و جداول آماری تعیین گردید. بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق، 28 گونه گیاهی، متعلق به 11 خانواده شناسایی شد، که بیشترین سهم گونه ای از آن خانواده اسفناج می باشد. این یافته با نتایج اکثر مطالعات فلورستیکی مناطق بیابانی مطابقت دارد. نسبت گونه در هر ترانسکت بطور میانگین 7/2 بدست آمد (درصد خطای کمتر از %5). با توجه به شرایط ژئو مورفولوژی منطقه، میزان کم و نامناسب بارندگی، فاکتورهای مربوط به خاک و سایر عوامل اکولوژیک در این عرصه بیابانی، اجتماعات گیاهی توسعه کمی داشته و بیشترین فرم رویشی مربوط به کامفیت ها و تروفیت ها می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ecological, physiognomic and floristic investigation of the saline mountain area, Qom

نویسنده [English]

  • Reza Sheikhakbari-Mehr

چکیده [English]

Plant communities' organization is influenced by deterministic and stochastic processes so that, importance of them depends on various factors, such as type of ecosystem. Desert ecosystems are very fragile and delicate. Aim of this study is investigation on some ecological factors that affect on plant communities' mixture and determination of flora in saline mountain desert area in Qom. In this research 47 transects with 100 meters long were landed at a randomly systematic inventory method, in 1500 hectares ambit of area studied. Afterwards, plant species were collected and identified in order to determination of floristic situation, species ratio, number of individuals, vegetative coverage. Statistics parameters and sampling error percentage were presented using appropriate statistical formulas and tables. Results of gathering data are followings: 2.7 mean of species ratio in transect on region with less of 5% error, floristic study revealed 28 species belonging to 11 families. Family Chenopodiaceae showed the most number of species than others. According to area geomorphology and geology, low precipitation, soil factors, our results revealed low-rich plant communities in the area studied. The most prevalent vegetative life-forms were pertaining to Chamaephytes and Therophytes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Floristic
  • ecology
  • Qom
  • Life form

مطالعه بوم­شناختی، فیزیونومی و فلورستیک منطقه بیابانی کوه­نمک قم

رضا شیخ اکبری مهر

قم، دانشگاه قم، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی

تاریخ دریافت: 25/5/95                                تاریخ پذیرش: 3/2/96

چکیده

فرآیندهای جبر گرایانه و اتفاقی در سازماندهی اجتماعات گیاهی مؤثر است ولی اهمیت هرکدام به عوامل مختلفی از قبیل نوع  اکوسیستم بستگی دارد. اکوسیستم­های بیابانی از شکننده­ترین اکوسیستم­ها هستند. رویشگاه­های مذکور مساحت بسیار وسیعی از استان قم را در بر می­گیرند. نواحی شمالی، شرقی و جنوب شرقی این استان را نواحی بیابانی در بر گرفته است. هدف از این مطالعه بررسی برخی از فاکتورهای اکولوژیکی مؤثر بر پوشش گیاهی و تعیین لیست فلورستیک منطقه بیابانی کوه نمک که از کانون­های بحرانی فرسایش بادی استان قم بحساب می­آید، می­باشد. در این مطالعه تعدادی ترانسکت 100 متری با روش آمار برداری سیستماتیک تصادفی در منطقه­ای با وسعت حدود 1500 هکتار پیاده شد و ضمن جمع­آوری و شناسایی گیاهان بمنظور مطالعه فلورستیکی، نسبت گونه، تعداد افراد، و مساحت تاج پوشش گونه­ها و پارامترهای آماری و درصد خطای نمونه برداری با فرمول­ها و جداول آماری تعیین گردید. بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق، 28 گونه گیاهی، متعلق به 11 خانواده شناسایی شد، که بیشترین سهم گونه­ای از آن خانواده اسفناج می­باشد. این یافته با نتایج اکثر مطالعات فلورستیکی مناطق بیابانی مطابقت دارد. نسبت گونه در هر ترانسکت  بطور میانگین 7/2  بدست آمد ( با درصد خطای کمتر از %5). با توجه به شرایط  ژئو­مورفولوژی منطقه، میزان کم و نامناسب بارندگی، فاکتورهای مربوط به خاک و سایر عوامل اکولوژیک در این عرصه بیابانی، اجتماعات گیاهی توسعه کمی داشته و بیشترین فرم رویشی مربوط به کامفیت­ها و تروفیت­ها می­باشد.

واژه­های کلیدی: اکولوژی، قم، فلورستیک، فرم رویشی 

نویسنده مسئول، تلفن:  02532103081 ، پست الکترونیکی: reza.sheikhakbari@gmail.com

مقدمه

 

سازماندهی اجتماعات گونه­ها در جوامع در نتیجه دو نوع فرایند عمده بررسی می­شود: قواعد آشیان اکولوژیک و قواعد انتشار. قواعد آشیان اکولوژیک تحت فرایندهای جبرگرایانه و قواعد انتشار تحت فرایندهای اتفاقی صورت می­گیرند. این فرایندها هر دو در عملکرد طبیعت دخیل هستند، اما اهمیت نسبی آنها در تشریح الگوهای مورد مشاهده در اکولوژی اجتماع گیاهی، بستگی به عوامل مختلفی نظیر نوع اکوسیستم منطقه دارد (25).

اصولاً پراکنش گیاهان در محدوده واجد نیازهای اکولوژیکی خاص آنها امکان پذیر می­باشد و استقرار گونه­ها، جوامع و ریختارهای گیاهی تحت تأثیرعوامل اقلیمی، خاک و ژئومورفولوژی می­باشد، که در این میان رویشگاه­ها به عنوان رکن اساسی این آشیان­های اکولوژیکی محسوب می­شوند. این اکوسیستم­ها به عنوان حافظ تنوع گونه­های گیاهی، تأمین غذای دام، زیستگاه جانوران وحشی، جذب اکو توریسم و غیره عمل می­نمایند (14).

در استان قم برخورد دو ناحیه اقلیمی بیابانی و کوهستانی ایران مرکزی سبب ایجاد آشیان­های اکولوژیکی متفاوتی گردیده که هر کدام به نوبه خود استقرار رویشگاه­ها و گونه های متنوع گیاهی را در این منطقه پدید آورده است (3).  رویشگاه های استان از ابعاد فلورستیک و الگوهای پوششی تا کنون به وسیله تعدادی از محققین مورد بررسی قرار گرفته است. پوشش گیاهی رویشگاه­های شوره­زار استان  (20)، ارتباط پوشش گیاهی، شوری خاک و عمق ایستابی در رویشگاه های اطراف حوض سلطان (16)، پوشش گیاهی رویشگاه های پلنگ دره (13)، فلور حوضه آبخیز کاسوا غرب استان (14) و فلور حوزه آبخیز سد کهک - کبار (24) نمونه هایی از این مطالعات محسوب می شوند. در مطالعه اخیر محرابیان و همکاران (15) انواع رویشگاه­های موجود در استان را شناسایی و بررسی نموده­اند. مطالعات مشابه و منطقه­ای دیگری نیز در مناطق مختلف کشور انجام شده است. به عنوان مثال، رویش­های شور­رست نواحی کم ارتفاع و ساحلی مناطق نفت خیز در خوزستان از نظر ترکیب فلورستیک و چگونگی توزیع عناصر و گونه های گیاهی مورد مطالعه قرار گرفته اند (6). روش طبقه بندی تیپ های گیاهی در طرح شناخت مناطق اکولوژیک کاشان به روشی مرکب از سیمای ظاهری (Physiognomy) و ترکیب گونه ای (Floristic) مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است (19). طبق مطالعات دفتر تثبیت شن و بیابانزدایی کشور بالغ بر 6/19 میلیون هکتار از اراضی بیابانی ایران تحت تاثیر فرسایش بادی هستند که 95/11 درصد از کل کشور را شامل می شوند (12). در استان قم سه کانون بحران فرسایش بادی به نام­های حسین آباد میش مست، کوه نمک و مسیله شناسایی شده است که منطقه مورد مطالعۀ تحقیق حاضر، در کانون بحرانی کوه نمک واقع می­باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسی وضعیت اکولوژیک و پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه جهت تصمیم­گیری برای اقدامات بعدی در راستای حفاظت از منابع طبیعی می­باشد.

مواد و روشها

منطقهموردبررسی:استان قم از نظر جغرافیایی در تقاطع بخش شمالی کوه­های ایران مرکزی و بخش شمال غربی کویر مرکزی واقع شده است. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق، بیابان­های اطراف کوه نمک در شمال غرب شهر قم می باشد (شکل 1).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1- محدوده منطقه مورد مطالعه در استان قم.

 

میانگین ارتفاع از سطح دریا برای منطقه مورد مطالعه 900 متر بوده و بین طول­های جغرافیایی "58 ¢47 °50 تا "56 ¢49 °50 و عرض­های جغرافیایی "54 ¢41 °34 تا "58 ¢43 °34 قرار گرفته است (شکل 1) و مساحتی حدود 1500 هکتار را شامل می­شود. شیب منطقه مورد مطالعه به طور متوسط 5/1 درصد می باشد.

برای ارزیابی و آمار برداری از روش ترانسکت (خط نمونه) با طول ثابت و بصورت سیستماتیک تصادفی استفاده شد (8). با توجه به گستره و وضعیت بیابانی منطقه مورد مطالعه، تعداد 47 خط نمونه 100 متری برداشت گردید تا بیشینه نمونه­برداری حاصل شود. به منظور مطالعه فلورستیکی پوشش گیاهی در منطقه مورد نظر، در دو سال متوالی از اسفند ماه تا شهریور ماه سال بعد، گیاهان جمع آوری، پرس و خشک گردیده و بر روی شیت­های هرباریومی قرار داده شدند و مشخصات مربوط به هر یک درج گردید. سپس  شناسایی آنها با استفاده از منابع و کلیدهای مربوطه انجام گردید (4، 5، 10، 22 و 26). نمونه­های جمع آوری شده پس از شناسایی در هرباریوم دانشگاه قم (UQH) قرار داده شدند. تعیین فرم رویشی گیاهان منطقه بر اساس روش رونکیه انجام پذیرفت (21). برای ارزیابی آماری و رسم نمودارها، از نرم افزارهای SPSS statistics 19 و Excel استفاده شد.

روش نمونه برداری خطی یا ترانسکت در آمار برداری پوشش گیاهی کاربردهای متفاوتی دارد. در این مطالعه از روش آمار برداری از خط نمونه با طول ثابت 100 متری استفاده شد و نسبت گونه­های گیاهی و اشتباه آمار برداری و حدود احتمال از روابط زیر محاسبه شد (27):

 

Pi: نسبت گونه در خط نمونه i

PI: نسبت گونه در کل منطقه

n: تعداد خط نمونه یا مسیرهای با طول ثابت

اشتباه معیار، حدود اعتماد و درصد خطا از روابط زیر محاسبه می گردد:

 

Spi: اشتباه معیار     E: خطا       E%: درصد خطا 

     : میانگین       t:  عدد جداول t- student

حدود اعتماد: E ±

E = t × Spi

 

نتایج

میزان بارندگی و دمای متوسط سالیانه بر اساس نزدیکترین ایستگاه هواشناسی (ایستگاه شکوهیه) در قالب منحنی آمبروترمیک ارائه شد (شکل 2).

با توجه به اینکه آمار برداری با خط نمونه با طول ثابت و جدا از یکدیگر انجام گرفت، برای محاسبه نسبت گونه، اشتباه معیار و حدود احتمال، از روابط  فوق الذکر استفاده شد و نتایج با توجه به درجه آزادی و عدد t بدست آمده از جداول آماری مربوطه، در ذیل ارائه شده است:

Spi = 0.06

= 2.703

E = 2.03 × 0.06 = 0.12

E% = 4.5%

حدود اعتماد از 58/2 تا 82/2 با 5% خطا بدست آمد.

بررسی زمین شناسی و ژئومورفولوژی نشان می دهد حدود 28 درصد محدوده مورد مطالعه بصورت تپه ماهورهای کم ارتفاع است و بقیه که 72 درصد منطقه را شامل می­شود، بصورت  دشت پایکوبی (دشت سرلخت) می­باشد. این تپه­ها و دشت رسوبی (دشت سرانتهایی)، حاصل رسوبگذاری رودخانه فصلی است که از میان منطقه عبور می­کند. همچنین رخساره جلگه – رسی شور و مسطح با رخنمون کویری و سطوح پف کرده، در منطقه نمایان است.

خاکهای این منطقه از رده­های اریدی­سول (Aridisol) و انتی­سول (Entisol) تشکیل شده است. وضعیت اقلیمی منطقه نشان می دهد متوسط بارندگی سالیانه 9/12 میلی متر با پراکنش نامناسب و درجه حرارت میانگین 19 و رطوبت نسبی حدود 40 درصد بوده که حاکی از خشک بودن هوا در محدوده مورد نظر می باشد. شکل 2، منحنی آمبروترمیک منطقه مورد مطالعه را نشان می دهد که با توجه به آن حدود نیمی از سال، منطقه فاقد بارندگی می باشد. جهت باد غالب سالیانه، غربی بوده و فقط در تابستان جهت باد شرقی می باشد. در نهایت، اقلیم منطقه به روش گوسن، نشان دهنده اقلیم نیمه بیابانی شدید با 270 روز خشک در سال می باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2- منحنی آمبروترمیک منطقه مورد مطالعه

 

بر اساس مطالعه فلورستیکی انجام شده در این تحقیق، مجموعاً 28 گونه گیاهی از 11 خانواده در منطقه مورد مطالعه، شناسایی گردید. نام علمی، خانواده و نام فارسی گونه های گیاهی شناسایی شده، همچنین مشخصات اکولوژیک از جمله تعداد افراد، تاج پوشش و فرم رویشی، در جدول 1 ارائه شده است.

همانطور که در شکل 3 مشاهده می شود، دو خانواده

 Asteraceae و Chenopodiaceae  بیشترین سهم پوشش گیاهی منطقه را دارا می باشند.

فرم رویشی گونه های گیاهی منطقه بر اساس روش رونکیه (21) در جدول 1 آمده است. همانطوریکه در شکل 4 مشاهده می­گردد، بیشترین سهم فرم رویشی را کامفیت ها به خود اختصاص داده و کمترین آن، متعلق به فانروفیت ها می باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 3- درصد فراوانی خانواده های گیاهی موجود در منطقه مورد مطالعه

جدول 1- مشخصات علمی و اکولوژیک گونه های گیاهی منطقه مورد مطالعه (انواع فرم رویشی بر اساس سیستم رونکیه: تروفیت (Th)، کامفیت (Cha)، فانروفیت (Ph) و همی­کریپتوفیت (Hem)).

طول تاج پوشش گونه در کل ترانسکتها (cm)

تعداد افراد گونه در کل ترانسکت ها

فرم رویشی

نام خانواده

نام فارسی

نام علمی

133

14

Th

Asteraceae

سرخار

Acantholepis orientalis Less.

4

1

Cha

Caryophyllaceae

چوبک

Acantophyllum gracile Bge ex. Boiss.

170

5

Cha

Fabaceae

خار شتر ایرانی

Alhagi persarum Boiss. & Buhse

40

1

Cha

Boraginaceae

گل عسلی

Arnebia decumbens (Vent.) Coss. & Kral

756

23

Cha

Asteraceae

درمنه

Artemisia sieberi Besser

779

22

Cha

Chenopodiaceae

سلمکی

Atriplex canescens James

50

1

Cha

Chenopodiaceae

سلمکی دانه عدسی

Atriplex lentiformis S. Wats.

50

3

Th

Poaceae

یولاف

Avena sativa L.

31

4

Th

Poaceae

علف بام

Bromus tectorum L.

25

1

Th

Asteraceae

گل گندم مهاجر

Centurea Bruguieriana (DC.) Hand.-Mzt.

113

10

Hem

Asteraceae

هزار خار خیزان

Cousinia decumbens Boiss. & Buhse

105

4

Cha

Thymelaeaceae

سیاه گینه

Dendrostellera lessertii Von. & Tiegh.

25

1

Th

Geraniaceae

نوک لک لکی بیابانی

Erodium deserti (Eig) Eig

54

3

Th

Chenopodiaceae

گل شوره زار

Halanthium rariflorum C. Koch

255

9

Hem

Chenopodiaceae

عجوه گوشک دار

Halothamnus auriculus Botsch.

255

7

Hem

Boraginaceae

آفتاب پرست بیابانی

Heliotropium Aucheri DC. Subsp. Aucheri

25

1

Th

Asteraceae

هزار پایی

Koelpinia linearis Pall.

15

1

Hem

Asteraceae

چرخه

Launea acanthodes (Boiss.) O.Kuntze

35

1

Th

Zygophyllaceae

اسفند

Peganum harmala L.

115

3

Th

Polygonaceae

علف هفت بند

Polygonum aviculare Boiss. & Haussk.

15

1

Cha

Fabaceae

جغجغه

Prosopis farcta (Banks & Soland.) Macbr.

40

1

Ph

Tamaricaceae

گل گزی

Reaumaria turkestanica Gorschk.

1000

40

Hem

Chenopodiaceae

شور الوان

Salsola Crassa M.B.

30

2

Cha

Chenopodiaceae

شور شرقی

Salsola orientalis S. G. Gmelin

210

3

Hem

Poaceae

سبط پا کوتاه

Stipagrostis plumosa (L.) Munro ex. T.Anders

55

3

Cha

Chenopodiaceae

سیاه شور مصری

Suaeda aegyptiaca (Hasselq.) Zoh.

897

65

Cha

Chenopodiaceae

اشنان

Seidlitzia rosmarinus (Ehrh.) Bge.

320

2

Ph

Tamaricaceae

گز پرشاخه

Tamarix ramosissima Ledeb.

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 4- درصد فراوانی فرم­های رویشی گیاهان موجود در منطقه مورد مطالعه، بر اساس روش رونکیه (Raunkiaer, 1934).

 

بحث و نتیجه گیری

در منطقه مورد مطالعه تعداد 28 گونه گیاهی متعلق به 11 خانواده مشاهده و شناسایی شد (جدول شماره 1) که تعداد 8 گونه از کل گونه های شناسایی شده مربوط به خانواده اسفناج (Chenopodiaceae) می­باشد. این نتیجه با نتایج حاصل از سایر مطالعات مناطق بیابانی که خانواده اسفناج را خانواده گیاهی غالب معرفی کرده اند، مطابقت می­نماید. اگرچه تعداد گونه­های شناسایی شده در منطقه مورد مطالعه نسبت به مطالعات مشابه در کشور، کمتر می­باشد (1، 2، 11، 18 و 23)، اما باید در نظر داشت که منطقه کوه نمک در استان قم یک منطقه بیابانی است و با توجه به شرایط اقلیمی و اکولوژیکی چنین مناطقی و همچنین وسعت منطقه مورد مطالعه، تعداد گونه های موجود، قابل قبول می­باشد. همانطور که جدول شماره 1 نشان می­دهد، خانواده Chenopodiaceae با داشتن 6 جنس متداولترین تاکسون منطقه می­باشد. در کلِ ترانسکت­های برداشت شده حدود 15%  از طول کل خط نمونه­ها را پوشش گیاهی در بر داشته است ولی با توجه به وسعت منطقه و با استفاه از روش نسبت گونه­های گیاهی، درصد پوشش حدود 3 درصد بدست آمده است که با تعریف بیابان ( پوشش گیاهی کمتر از %5 ) مطابق است (8). رونکیه در اکوسیستمهای بیابانی سهم کامفیت­ها و فانروفیت­ها را مجموعاً کمتر از 20%، همی کریپتوفیت­ها را در حدود 20 % و سهم کریپتوفیت­ها را کمتراز 5 % و سهم تروفیت­ها را 60% ارزیابی کرده است (8). در این تحقیق، سهم کامفیت­ها حدود %38 ، فانروفیت­ها %7، همی کریپتوفیت­ها %21، تروفیت­ها %32 بدست آمد. سهم کریپتوفیت­ها در این مطالعه صفر بوده است. بنابراین بیشترین فرم رویشی متعلق به کامفیت­ها و تروفیت­ها می­باشد که با تعریف پوشش گیاهی مناطق بیابانی منطبق است.

بطور­کلی پراکنش جوامع گیاهی تحت تاثیر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، عمق و شدت جریان آبهای زیر زمینی و سطحی، رسوبات بستر و عوامل زیستی قرار دارد (7 و 9). البته در مناطق بیابانی اطراف کوه نمک استان قم، خاکهای بار متغیر وجود دارد و منطقه مورد مطالعه دارای شوری زیادتری ( با توجه به واقع شدن در کنار منطقه لق شور ) نسبت به دیگر مناطق مجاور و بیابانی می­باشد (3). بهرحال، کمبود نزولات جوی و شوری خاک منطقه مورد مطالعه، در کنار وسعت نچندان زیاد منطقه، توجیه­کننده تعداد کم گونه­های گیاهی شناسایی شده بوده و بمنظور ارزیابی بهتر و مدیریت صحیح اکوسیستم بیابانی منطقه، پیشنهاد می­شود مطالعات بیشتر با افزایش وسعت منطقه بهمراه بررسی­های ادافیکی و جغرافیای گیاهی انجام پذیرد.

1. جعفری، ع. و ظریفیان، آ. 1394. مطالعه فلوریستیک کوه ساورز در استان کهگیلویه و بویراحمد. مجله پژوهش­های گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)، جلد 28، شماره 5 (ویژه نامه)، صفحه 951-929.
2. گرگین کرجی،م. و همکاران ، معرفی فلور ،شکل زیستی و کورولوژی گیاهان منطقه سارال کردستان (زیرحوزه فرهادآباد). 1392. مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)، جلد 26، شماره 4، صفحه 525-510.
 
3. Ahani H. 2004. Final report of executive plan on critical wind erosion in Chahar-Aghol area, Qom. Natural resources headquarter, Qom. 112 pp. (In Persian).
4. Akhiani K. 1993. Zygophyllaceae. In: Assadi et al. (Eds.), Flora of Iran. Research institute of forests and rangelands Publications, Tehran, Iran. (In Persian).
5. Akhiani K. 1997. Thymelaeaceae. In: Assadi et al. (Eds.), Flora of Iran. Research institute of forests and rangelands Publications, Tehran, Iran. (In Persian).
6. Alaei E., Ghahreman A. 2000. Halophyte studies on the oil-rich regions in the southwest of Iran, Distribution and floristic composition. Journal of Environmental Studies, 26:1-11. (In Persian).
7. Asri Y. 2005a. Phytosociology. Payam Noor University Publication. (In Persian).
8. Asri Y. 2005b. Plant Ecology. Payam Noor University Publication. (In Persian).
9. Asri Y., Moradi A. 2006. Plant communities and phytosociological mapping of Amir-kelayeh protected area. Research and Construction in natural resources, 19(1): 25-37. (In Persian).
10. Davis P.H. (chief editor). 1965-1988. Flora of Turkey, Volumes: 1-10. University of Edinburg Press.
11. Habibi M., Sattarian A., Ghorbani Nohooji M., Gholamalipour Alamdari E. 2012. Flora, life form and geographical distribution of vegetation in ecosystems of Nayband national park. Journal of Plant Ecosystem Conservation, 1(3): 47-72.
12. Kholdebarin A., Ganji R., Gandaghi M. 1985. A contribution to the sand fixation and de-desertification programs. Technical office of sand fixation and de-desertification Bulletin, 23: 1-21.
13. Maivan Z., Bakhshi Khaniki G., Miezaei M. 2003. A survey of vegetation of Palangdarreh region in south west of Qom province.Paghohehsh-va-Sazandegi,55: 2-6.
14. Massoumi M. 1997. Plant vegetation of E. Tafresh (Kasva watershed) and vegetation map. M.Sc. Thesis of faculty of sciences of Tehran University.
15. Mehrabain A., Abdoli A., Mostafavi H., Mahini A., Ahmadzadeh F., Ebrahimi M., 2007. A Physiognomical Overview of Plants Habitats in Qom Province. Environmental Sciences, 5(1): 81-96.
16. Moghimi, J. 2000. Correlation between vegetation, soil salinity and deep of water statist in around of Hoz-e-Soltan of Qom. M.Sc. Thesis of Natural Resources University of Tehran.
17. Mozaffarian V. 2003. Encyclopedia of Iranian plant names. Farhang Moaser publications, Tehran. (In Persian).
18. Naqinezhad A., Hosseini S., Rajamnd M.A., Saeidi Mehrvarz S. 2010. A floristic study on Mazibon and Sibon protected forests, Ramsar, across the altitudinal gradient (300-2300 m). Journal of Taxonomy and Biosystematics, 2(5):93-114.
19. Pourbabaei H., Ahani H., Bonyad A.E. 2004. Investigation of spatial pattern of Acer platanoides (Aceraceae), Shafaroud forests. Environment, 1: 24-30.
20. Rahmatizadeh, A. 1997. The determination of saline and halophytic plant of Qom region. MSc. Thesis of natural resources of industrial University of Isfahan.
21. Raunkiaer C. 1934. The Life Forms of Plants and Statistical Plant Geography. Calerndon Press, Oxford.
22. Rechinger K.H. (Chief Editor). 1963-2010. Flora Iranica, Vol. 1-178. Akademische druck-u. Verlagsanstalt Graz-Austria.
23. Safikhani K., Rahomonejad M.R., Kalvandi R. 2005. Florestic investigation and life form identifying of flora of the Khangormaz protected area, Hamedan. Research and Construction in natural resources, 19(1): 38-47. (In Persian).
24. Tavakoli, Z., Mozaffarian V. 2005. Flora the watershed of Kobar dam. Pajohesh-Va-Sazandegi, 66: 56-67.
25. Whittaker R.H. 1977. Evolution of species diversity in land communities.Evolution Biology, 10: 1-67.
26. Zaifi M. 1996. Mimosaceae. In: Assadi et al. (Eds.), Flora of Iran. Research institute of forests and rangelands Publications, Tehran, Iran. (In Persian).
27. Zobeiri, M. 2001. Forest Biometry. Tehran university press. (In Persian).
مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)
دوره 31، شماره 4
بهمن 1397
صفحه 852-859
  • تاریخ دریافت: 25 مرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 06 مهر 1395
  • تاریخ پذیرش: 03 اردیبهشت 1396