مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)
معرفی فلور، شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی و شناسایی وضعیت حفاظتی گیاهان (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 دانشگاه تهران
چکیده
بهطورکلی 184 گونه گیاهی در منطقه شناسایی که به 37 تیره و 106 جنس گیاهی تعلق دارند. بزرگترین تیرههای گیاهی منطقه از لحاظ تعداد گونه عبارتنداز: Poaceae با 33 گونه گیاهی (93/17 درصد)، Asteraceae با 31 گونه گیاهی (84/16 درصد)، Lamiaceae با 22 گونه گیاهی (95/11 درصد) و تیره Fabaceae با 19 گونه گیاهی (32/10 درصد). همچنین نتایج نشان داد از نظر شکلزیستی، همیکریپتوفیتها با 82 گونه (5/ 44 درصد) مهمترین شکلزیستی منطقه و پس از آن
تروفیتها با 48 گونه (27 درصد)، کامفیتها با 28 گونه (15 درصد)، کریپتوفیتها 9 گونه ( 5 درصد)، ژئوفیتها با 9 گونه (5 درصد) و فانروفیتها با 7 گونه (4 درصد) بیشترین تعداد گونهها را به خود اختصاص دادهاند. بررسی طیف جغرافیایی گیاهی گونههای منطقه نشاندهنده غلبه گونههای انحصاری ناحیه رویشی ایران-تورانی است (6/57 درصد). وضعیت حفاظتی گونههای گیاهی منطقه نشان داد که هیچ یک از آنها در گروه گیاهان در معرض انقراض نیستند. 1 گونه (Ziziphora chinopoides lam.) در گروه گیاهان آسیبپذیر (6/0 درصد) و 14 گونه (7/7 درصد) در گروه گیاهان با تهدید کمتر (نسبتاً آسیبپذیر) و 5 گونه (8/2 درصد) در گروه گیاهانی قرار دارند که اطلاعات کافی از شرایط آنها در دسترس نیست. همچنین بررسیها نشان میدهد بیشتر گونههای موجود در منطقه را گونههای دائمی تشکیل میدهند که نشاندهنده سازگاری گونههای چندساله به شرایط آب و هوایی و ادافیکی منطقه می باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
An introduction into the flora, life forms, geographical distribution, and plant protection status species (case study: Chaharbagh summer rangelands in Golestan Province)
نویسنده [English]
- reza yari 1
چکیده [English]
Generally identified 184 plant species that belong to 37 families and 106 genus of plant. The largest plant families of the region in terms of number of species are: Poaceae with 33 species (17.93 Per.), Asteraceae with 31 species (16.84 Per.), Lamiaceae with 22 species (11.95 Per.) and Fabaceae with 19 species (10.32 Per.). The results also showed that life form consist of: Hemicryptophytes with 82 species (44.5 Per.), Theroghyte with 48 species (27 Per.), Chamoghyte with 28 species (15 Per.), Cheryptoghytes with 9 species (5 Per.), Geophytes with 9 species (5 Per.) and Phanerpphytes with 7 species (4 Per.). Reviews the geographical range of plant species, indicates overcoming of endemic species of Iran-Turan was higher than other plants. (57.6 Per.). Conservation status of plant species in the area showed that none of them are endangered species. One species (Ziziphora clinopodioides lam.) in the plants vulnerable groups (0.6 Per.), fourteen species (0.6 Per.)
کلیدواژه‌ها [English]
- Iran-Turan
- Chorotype
- hemicryptophyte
- Protection status
معرفی فلور، شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی و شناسایی وضعیت حفاظتی گیاهان (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان)
رضا یاری1*، غلامعلی حشمتی1 و حامد رفیعی2
ایران، گرگان، دانشگاه علوم و متابع طبیعی گرگان، گروه علوم مرتع
ایران، تهران، دانشگاه تهران، گروه اقتصاد کشاورزی
تاریخ دریافت: 23/4/95 تاریخ پذیرش: 10/8/95
چکیده
شناسایی گیاهان هر منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا فهرست گیاهان، شناسنامهای مفید برای هر منطقه و پتانسیلهای آن به حساب میآید. با توجه به اهمیت شناخت فلور، هدف از تحقیق حاضر بررسی فلور، شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی و شناسایی گیاهان در معرض انقراض مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان است. ابتدا گونههای گیاهی منطقه مورد مطالعه جمعآوری و با استفاده از منابع موجود، شناسایی شد. سپس نام فارسی، تیره گیاهی، طول عمر، شکل زیستی، در معرض انقراضبودن و کوروتیپ هر یگ از گونهها با استفاده از منابع موجود تعیین شد. بهطورکلی 184 گونه گیاهی در منطقه شناسایی که به 37 تیره و 106 جنس گیاهی تعلق دارند. بزرگترین تیرههای گیاهی منطقه از لحاظ تعداد گونه عبارتنداز: Poaceae با 33 گونه گیاهی (93/17 درصد)، Asteraceae با 31 گونه گیاهی (84/16 درصد)، Lamiaceae با 22 گونه گیاهی (95/11 درصد) و تیره Fabaceae با 19 گونه گیاهی (32/10 درصد). همچنین نتایج نشان داد از نظر شکلزیستی، همیکریپتوفیتها با 82 گونه (5/ 44 درصد) مهمترین شکلزیستی منطقه و پس از آن تروفیتها با 48 گونه (27 درصد)، کامفیتها با 28 گونه (15 درصد)، کریپتوفیتها 9 گونه ( 5 درصد)، ژئوفیتها با 9 گونه (5 درصد) و فانروفیتها با 7 گونه (4 درصد) بیشترین تعداد گونهها را به خود اختصاص دادهاند. بررسی طیف جغرافیایی گیاهی گونههای منطقه نشاندهنده غلبه گونههای انحصاری ناحیه رویشی ایران-تورانی است (6/57 درصد). وضعیت حفاظتی گونههای گیاهی منطقه نشان داد که هیچ یک از آنها در گروه گیاهان در معرض انقراض نیستند. 1 گونه (Ziziphora clinopodioides lam.) در گروه گیاهان آسیبپذیر (6/0 درصد) و 14 گونه (7/7 درصد) در گروه گیاهان با تهدید کمتر (نسبتاً آسیبپذیر) و 5 گونه (8/2 درصد) در گروه گیاهانی قرار دارند که اطلاعات کافی از شرایط آنها در دسترس نیست. همچنین بررسیها نشان میدهد بیشتر گونههای موجود در منطقه را گونههای دائمی تشکیل میدهند که نشاندهنده سازگاری گونههای چندساله به شرایط آب و هوایی و ادافیکی منطقه می باشد.
واژه های کلیدی: ایران-تورانی، کوروتیپ، همیکریپتوفیت، وضعیت حفاظتی.
* نویسنده مسئول، تلفن: 02333335405 ، پست الکترونیکی: yarireza1364@gmail.com
مقدمه
یکی از پیش نیازهای اساسی در مدیریت صحیح دستیابی به توسعه پایدار عرصههای طبیعی، به دست آوردن اطلاعات پایه از طریق ارزیابی پوشش گیاهی و تهیه لیست فلورستیک هر منطقه است (8). فلور ایران به علت وسعت و تنوع شرایط اقلیمی و توپوگرافیک آن بسیار غنی است، بنابراین مطالعه و شناخت انواع پوششهای گیاهی جوامع و گونهها از لحاظ ارزیابی گیاهان در برنامههای مدیریت امری ضروری است (11). شناسایی و معرفی رستنیهای یک منطقه به طور اختصاصی و محلی اهمیت ویژهای دارد که از آن جمله میتوان امکان دسترسی به گونههای گیاهی خاص در محل و زمان معین، تعیین پتانسیل و قابلیتهای رویشی منطقه، امکان افزایش تراکم گونههای منطقه، شناسایی گونههای مقاوم، مهاجم و گونههای درحال انقراض، کمک به تعیین پوشش گیاهی کشور، امکان دستیابی به گونه یا گونههای جدید گیاهی و شناسایی عوامل مخرب رستنیهای منطقه را نام برد (12). بررسی فلورستیکی هر منطقه مانند شناسنامهای جود گیاهان و وضعیت آنها را نشان میدهد (3). گیاهان بر اساس سرشت اکولوژیکی، رویشگاه خود را انتخاب میکنند و از روی گیاهان یک منطقه میتوان پتانسیل رویشگاهی آن منطقه را تعیین و در مدیریت صحیح آن منطقه از جمله در جنگلکاری و احیای پوشش گیاهی استفاده کرد. همچنین براساس نتایج حاصل از مطالعه پوشش گیاهی میتوان تغییرات آینده را پیشبینی کرد (1، 15). شکلزیستی گیاهان افزون بر خصوصیات ژنتیکی به شرایط محیطی بستگی دارد (5، 7، 10) یعنی با توجه به شکلزیستی گیاهان میتوان شرایط آب و هوایی یک منطقه را پیشبینی کرد (20، 21). پراکنشجغرافیایی گیاهان هر منطقه، وابستگی عناصر رویشی آن منطقه را به نواحی مختلف رویشی (ایران- تورانی، مدیترانهای و ...) نشان میدهد شکل زیستی اولین بار توسط همبولت (1806) مطرح گردید (19)، بعد از وی چندین طبقهبندی بر اساس نحوه رشد گیاهان ارائه شده است (22) اما کاملترین سیستم
طبقهبندی شکلزیستی، سیستم طبقهبندی Raunkiare میباشد (25). در این روش طبقهبندی اشکالزیستی گونههای گیاهی بر اساس افزایش حفاظت از جوانهها به ترتیب به فانروفیت، کاموفیت، همیکریپتوفیت، کریپتوفیت و تروفیت تقسیم میشوند (25). کشتکار و همکاران (1390) در تحقیقی به بررسی فلورستیک و اشکالزیستی گیاهان منطقه حفاظتشده قرخود پرداختند همچنین خواجهالدین و یگانه (1391) به معرفی فلور، شکلزیستی و گونههای در معرضخطر منطقه شکار ممنوع کرکس در استان اصفهان پرداختند. هر روزه در ایران بر تعداد گونههای گیاهی نادر و در معرض انقراض افزوده میشود و بررسی و شناخت آنها به منظور جلوگیری از تخریب آنها بسیار مهم است. با توجه به اهمیت شناخت فلوریستیکی، شکلزیستی و شناسایی گیاهان در معرض خطر انقراض جهت حفاظت از تخریب، هدف از تحقیق حاضر بررسی فلور، شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی و شناسایی گیاهان در معرض خطر مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان است.
مواد و روشها
منطقه مورد مطالعه: منطقه مورد مطالعه مراتع ییلاقی چهارباغ گرگان با وسعتی در حدود 9 هزار هکتار در فاصله 45 کیلومتری جنوبشرقی شهرستان گرگان و در دامنههای جنوبی رشتهکوه البرز قرار دارد. مختصات جغرافیایی منطقه °54 "28 '39 تا 36 '40 °39 عرض شمالی و "36 '35 °44 تا "36 '40 °39 طول شرقی میباشد (شکل 1). این منطقه جزء مراتع ییلاقی استان گلستان بوده که در گذر بین ناحیه رویشی هیرکانی و منطقه رویشی نیمهاستپی قرار دارد. میزان متوسط بارندگی 348 میلیمتر بوده که بیشتر ریزش در فصل زمستان و به شکل برف میباشد. میزان دمای متوسط سالانه 5/6 درجه سانتیگراد است. حداقل ارتفاع از سطح دریا 2000 متر و حداکثر ارتفاع از سطح دریا 3218 متر همچنین ارتفاع متوسط منطقه 2609 متر میباشد. اغلب مساحت منطقه کوهستانی و با تپههای کوچک و بزرگ، از نظر زمینشناسی سنگ بستر منطقه از سازند مبارک با لیتولوژی سنگهای آهکی تیرهرنگ کرتاسه تا کواترنری است. اقیلم منطقه بر اساس روشهای آمبرژه و دومارتن سرد و مدیترانهای میباشد. پوشش گیاهی اغلب بالشتکی و گراس به همراه ارسهای پراکنده میباشد. مراتع چهارباغ به دلیل تنوع گیاهی دارای گیاهان دارویی، صنعتی و خوراکی همانند Achillea millefolium، Astragalus gossypinus، Berberis vulgaris، Onobrychis cornuta، Rhamnus pallasii، Stachysinflata، Thymus kotschyanusو Centuraechvaldii و همچنین صدها گونه گیاهی دیگر را دارا میباشد. این منطقه در صورت بهرهبرداری مناسب میتواند به عنوان یک منطقه پرورش و برداشت گیاهان دارویی و صنعتی قرار گیرد.
شکل 1- موقعیت مراتع ییلاقی چهارباغ در استان گلستان و ایران
روش کار: جهت شناسایی فلور مراتع ییلاقی چهارباغ، طی بازدیدهای منظم در فصل رشد گیاهان در سال 1394 و لیستبرداری از گونههای شناختهشده و گونههایی که در عرصه شناسایی نشد، از اندام گیاه نمونهبرداری و عکس تهیه و بر اساس روشهای مرسوم مطالعات شناسایی، گونه مورد نظر شناسایی شد (2، 14، 16، 17، 26). بعد از شناسایی، خانواده و جنس، گونه، دورهرویشی و نام فارسی آن با استفاده از منابع موجود تعیین شد. جهت تعیین نام فارسی گیاهان از کتاب فرهنگ فارسی نامهای گیاهی (16) و سایر منابع موجود استفاده شد. به منظور تعیین اشکالزیستی گیاهان منطقه از روش رانکیر (25) استفاده شد. در این روش براساس زمستانگذرانی و محل قرارگرفتن جوانهرویشی گونههای گیاهی به فانروفیت (Ph)، همیکریپتوفیت (He)، کریپتوفیت (Ch)، ژئوفیت (Ge) و تروفیت (th) تقسیم میشوند. کوروتیپ گیاهان منطقه که شامل ناحیه ایرانی-تورانی، اروپائی-سیبریائی، سودانی-دکنی و یا به تعبیر دیگر مدیترانهای و صحرایی- سندی است، با استفاده از منابع موجود تعیین شد (27). در این بررسی طبقاتحفاظتی گونههای گیاهی منطقه از معیارهای سازمان IUCN (23) و کتابIran Red Data Book of استفاده شد (24) استفاده شد. گونههای گیاهی منطقه از لحاظ طبقات حفاظتی به گونههای در خطرانقراض (EN)، گونههای آسیبپذیر(VU)، گونههای دارای وضعیت با خطرکم (LR) و گونههای دارای کمبودداده (DD) تقسیم شدند.
نتایج
معرفی فلور منطقه: بهطورکلی 184 گونه گیاهی در مراتع ییلاقی استان گلستان شناسایی شد که به 37 تیره گیاهی و 106 جنس گیاهی تعلق دارند (شکل 2).
|
شکل 2- تیرههای گیاهی و تعداد گونههای گیاهی هر تیره در مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان
|
بزرگترین تیرههای گیاهی منطقه از لحاظ تعداد گونه عبارتنداز: Poaceae (گندمیان) با 33 گونه گیاهی (93/17 درصد)، Asteraceae (مرکبان) با 31 گونه گیاهی (84/16 درصد)، Lamiaceae (نعناییان) با 22 گونه گیاهی (95/11 درصد) و تیره Fabaceae (نخودیان) با 19 گونه گیاهی (32/10 درصد)، Caryophyllaceae (میخک) با 8 گونه گیاهی (34/4 درصد)، Brassicaceae (شببو) با 7 گونه گیاهی (8/3 درصد)،Rosaceae (گلسرخیان) با 6 گونه گیاهی (26/3 درصد) و Liliaceae (پیاز) با 6 گونه گیاهی (26/3 درصد). بزرگترین جنسهای مشاهدهشده در منطقه به ترتیب Astragalus، Cousinia، Silene و Bromus به ترتیب با 8، 6، 6 و 5 گونه میباشد.
دوره رویشی: با توجه به بررسی دورهرویشی گیاهان مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان، نتایج نشان داد از 184 گونه گیاهی شناختهشده 125 گونه (93/67 درصد) چندساله، 57 گونه (97/30 درصد) یکساله و تنها یک گونه گیاهی (54/0 درصد) دوساله میباشد.
معرفی شکل زیستی (زمستانگذرانی) گونههای گیاهی منطقه: نتایج نشان داد از نظر شکلزیستی (جوانهرویشی و زمستانگذرانی)، همیکریپتوفیتها با 82 گونه (5/ 44 درصد) مهمترین شکلزیستی منطقه مورد مطالعه است و پس از آن تروفیتها با 48 گونه (27 درصد)، کامفیتها با 28 گونه (15 درصد)، کریپتوفیتها 9 گونه ( 5 درصد)، ژئوفیتها با 9 گونه (5 درصد) و فانروفیتها با 7 گونه (4 درصد) بیشترین تعداد گونهها را به خود اختصاص دادهاند (شکل 3).
معرفی پراکنش جغرافیایی (کوروتیپ) گونههای گیاهی منطقه: بررسی پراکنش جغرافیایی گیاهی گونههای منطقه نشاندهنده غلبه گونههای انحصاری ناحیه رویشی ایران و تورانی است.
گونههای متعلق به ناحیه ایرانی-تورانی به تنهایی 6/57 درصد گونههای موجود در منطقه را به خود اختصاص دادهاند (106 گونه). 23/9 درصد (17 گونه) متعلق به ناحیه اروپا-سیبری و مدیترانهای، 06/7 درصد (13 گونه) متعلق به ناحیه چندناحیهای، 06/7 درصد (13 گونه) متعلق به ناحیه ایرانی-تورانی و مدیترانهاای، 06/7 درصد (13 گونه) متعلق به ناحیه ایرانی-تورانی- اروپا-سیبری، 43/5 درصد (10 گونه) متعلق به ناحیه جهانوطن، 26/3 درصد (6 گونه) متعلق به ناحیه اروپا-سیبری، 08/1 درصد (2 گونه) متعلق به ناحیه نیمهجهانوطن، 54/0 درصد (1 گونه) متعلق به ناحیه ایرانی-تورانی، مدیترانهای، اروپا-سیبری و صحرا-سندی و 54/0 درصد (1 گونه) متعلق به ناحیه ایرانی-تورانی، مدیترانهای و صحرا-سندی میباشد.
وضعیت حفاظتی گونههای گیاهی منطقه: نتایج بررسیها بر اساس معیارهای سازمان IUCN (1981) نشان داد که هیچ یک از گونههای گیاهی مراتع ییلاقی چهارباغ در گروه گیاهان در معرضانقراض (EN) نیستند. یک گونه گیاهی
(Ziziphoraclinopodioideslam.) در گروه گیاهان آسیبپذیر (VU) (6/0 درصد) و 14 گونه (7/7 درصد) در گروه گیاهان با تهدیدکمتر (LR) (نسبتاً آسیبپذیر) و 5 گونه (8/2 درصد) در گروه گیاهانی قرار دارند که اطلاعات کافی از شرایط آنها در دسترس نیست (DD) (جدول 1).
|
جدول 1- لیست گونههای در معرضخطر مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان |
|
||||||
|
گونه گیاهی |
وضعیت گونه |
|
|||||
|
--- |
EN |
|
|||||
|
Ziziphora clinopodioides Lam |
VU |
|
|||||
|
Achillea millefolium L.-Astragalus effususBunge- Astragalus gossipinus Fisch.- Astragalus squarrosus Bunge- Astragalus verus Olivier- Cousinia pinarocephala Boiss.- Ferula gomosa Boiss.- Fumaria vaillantii Loisel.- Lagochilus aucheri Boiss.- Mentha longifolia (L.) Hudson- Reseda bungei Boiss.- Rhamnus pallasii Fisch. & C. A. Mey- Scrophularia gaubae Bornm.-Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen |
LR |
|
|||||
|
Acantholimon embergeri Mobayen- Acantholimon scirpinum Bunge-Antheis triumfettii (L.)- Cousinia decipiens Boiss. & Buhse- Cousinia glaucopsis Bornm. & Rech.f. |
DD |
|
|||||
|
EN: گیاهان در معرضانقراض، VU: گیاهان آسیبپذیر، LR: گیاهان نسبتاً آسیبپذیر، DD: گیاهانی که اطلاعات کافی از شرایط آنها وجود ندارد.
|
|
||||||
|
جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
||
|
He |
IT |
A |
هویچ کوهی |
Astrodaucus orientalis Drude |
Apiaceae |
||
|
He |
IT |
P |
چوچاغ- گیلکی |
ʺ |
|||
|
Ch |
IT |
P |
باریجه |
Ferula gomosa Boiss. |
ʺ |
||
|
He |
IT, ES |
P |
جاشیر |
Prangos ferulacea (L.) Lindl. |
ʺ |
||
|
IT |
He |
P |
بومادرانزرد |
Achillea biebersteinii A. fanasiev |
Asteraceae |
||
|
Cosm |
Th |
A |
بومادران |
Achillea micrantha Willd. |
ʺ |
||
|
IT, ES |
He |
P |
بومادران |
Achillea millefolium L. |
ʺ |
||
|
Cosm |
Th |
P |
تلخه |
Acroptilon repens (L.) de Candolle |
ʺ |
||
|
IT |
Th |
A |
بابونه |
Antheis arvensis L. |
ʺ |
||
|
IT |
Th |
A |
بابونه |
Antheis triumfettii (L.) DC. |
ʺ |
||
|
IT |
Ch |
p |
درمنهکوهی |
Artemisia aucheri Boiss. |
ʺ |
||
|
Ch |
IT |
p |
درمنهدشتی |
Artemisia sieberi Besser |
ʺ |
||
|
Th |
IT |
A |
مینایچمنی |
Bellis annua L. |
ʺ |
||
|
Th |
IT |
A |
گلگندم |
Centaurea arvense L. |
ʺ |
||
|
Th |
IT |
A |
گلگندم |
Centaurea depressa M.Bieb. |
ʺ |
||
|
Th |
IT |
A |
گلگندم |
Centaurea sianus L. |
ʺ |
||
|
He |
IT |
p |
گلگندم |
Centaurea virgata Lam. |
ʺ |
||
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
|
He |
Pl |
p |
کاسنی |
Cichorium intybus L. |
Asteraceae |
|
He |
IT |
p |
کنگرخاردار |
Cirsium lappaceum (M.Bieb.) Fisch |
ʺ |
|
He |
IT |
p |
کنگر |
Cirsium vulgare (Savi) Ten. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
هزارخارفریبا |
Cousinia decipiens Boiss & Buhse |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
هزارخارزولی |
Cousinia eryngioides Boiss. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
هزارخار چشمآبی |
Cousinia glaucopsis Rech.F& Bornm |
ʺ |
|
He |
IT, M, ES |
P |
هزارخارکوهسری |
Cousinia multiloba DC. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
هزارخارکویری |
Cousinia pinarocephala Boiss. |
ʺ |
|
He |
IT, M, ES |
P |
هزارخارکردی |
Cousinia smirnowii Trautv |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
- |
Crepis kotschyana Boiss. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
P |
شکرتیغالمشهدی |
Echinops ritrodes Bunge. |
ʺ |
|
Geo |
IT |
A |
کنگرخوراکی |
Gundelia tournefortii L. |
ʺ |
|
Th |
PL |
A |
گاوچاقکن |
Lactuca orientalis Boiss. |
ʺ |
|
He |
IT |
A |
بابونهزرد |
Matricaria aurea (Loefl.) Sch.Bip. |
ʺ |
|
Geo |
IT |
P |
- |
Scorzonera hispanica L. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
گلقاصدک |
Taraxacum officinalis (C.A.Mey.) DC. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
شنگایرانی |
Tragopogon buphthalmoides (DC.) Boiss. |
ʺ |
|
Cr |
IT , ES |
A |
شنگ |
Tragopogon graminifolius DC. |
ʺ |
|
Ph |
ES |
p |
زرشک |
Berberis vulgaris L. |
Berberidaceae |
|
He |
IT, ES, M |
p |
گلگاوزبان |
Anchusa italica Retzius. |
Boraginaceae |
|
He |
IT, M |
p |
گلگاوزبان |
Anchusa strigosa Retz. |
ʺ |
|
Cr |
ES |
A |
فراموشممکن |
Myosotis lithospermifolia (Wild.) Hornem. |
ʺ |
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
|
Th |
IT |
A |
زنگولهای پشمآلو |
Onosma dichroanthum Boiss. |
Boraginaceae |
|
Th |
Cosm |
A |
قدومه |
Alyssum minus (L.) Rothm. |
Brassicaceae |
|
Th |
Cosm |
A |
قدومهآراراتی |
Alyssum szowitsianum Fisch. |
ʺ |
|
He |
Cosm |
A |
ازمک |
Cardaria draba (L.) Desv. |
ʺ |
|
Th |
IT |
A |
خاکشیر |
Descurainia sophia (L.) Webb. & Berth |
ʺ |
|
Th |
IT, M, ES |
A |
شلمی |
Rapistrum rugosum (L.) All. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
خاکشیتلخ |
ʺ |
|
|
He |
IT |
P |
سنبل‌الطیب |
Caprifoliaceae |
|
|
Ch |
IT |
P |
چوبک |
Acanthaphyllm glandulosum Bunge ex Boiss. |
Caryophyllaceae |
|
Th |
PL |
D |
میخکشرقی |
Dianthus orientalis Adams |
ʺ |
|
He |
IT, ES |
P |
سیلنسرنیزهای |
Silene bupleuroides L. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
سیلنگرجی |
Silene cyri Schischk. |
ʺ |
|
He |
IT, ES |
P |
سیلنچمنزار |
Silene latifolia Pair. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
سیلنمازندرانی |
Silene schafta Gamel. |
ʺ |
|
He |
IT, ES |
P |
سیلنچسبناک |
Silene viscosa (L.)Pers. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
سیلنبادکنکی |
Silene vulgaris (Moench)Garcke |
ʺ |
|
Th |
IT |
A |
شاخسر |
Ceratocarpus arenarius L. |
Chenopodiaceae |
|
Th |
Cosm |
A |
سلمه |
Chenopodium album L. |
ʺ |
|
Th |
IT |
A |
اروشیا |
Eurotia ceratoides (L.) C.A.Meyer |
ʺ |
|
Ch |
IT, M |
P |
خارگونی |
Noaea mucronata (forssk.)Aschers.et schweinf. |
ʺ |
|
Th |
IT, ES |
A |
گلحسرت |
Colchicum autumnale |
Colchiaceae |
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
|
He |
SCO |
A |
پیچکصحرایی |
Convolvulus arvensis L. |
Convolvulaceae |
|
He |
ES |
P |
فاشرایزبر |
Bryonia aspera stev. & ledeb |
Cucurbitaceae |
|
Ph |
IT, M, ES |
P |
پیرو- بالشخرس |
Juniperus communis L. |
Cupressaceae |
|
Ph |
IT, M |
P |
سروکوهیایران |
Juniperus excelsa M.B |
ʺ |
|
Ph |
IT |
P |
ارس |
Juniperus polycarpus L. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
A |
ریشبز- ارمک |
Ephedra procera Fisch. Et Meyer |
Ephedraceae |
|
Th |
IT |
P |
دماسب |
Equisetum arvense L. |
Equisetaceae |
|
He |
IT |
P |
شیرسگ |
Euphorbia alata Hook. |
Euphorbiaceae |
|
Th |
IT |
A |
فرفیونشمیرانی |
Euphorbia cheiradenia Boiss. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
P |
خارشتر |
Alhagi camelorum Fisch. |
Fabaceae |
|
He |
IT |
p |
گون |
Astragalus effusus Bunge. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
p |
گونکتیرا |
Astragalus gossipinus Fisch |
ʺ |
|
Ch |
IT, M |
p |
نوعیگون |
Astragalus jolderensis Fedtsch |
ʺ |
|
Ch |
IT, M |
p |
نوعیگون |
Astragalus lineatus LAM. |
ʺ |
|
He |
IT |
p |
نوعیگون |
Astragalus mollis Bieb. |
ʺ |
|
Ch |
IT, M |
p |
گون |
Astragalus sp. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
P |
نتر |
Astragalus squarrosus Bunge |
ʺ |
|
Ch |
IT |
p |
گون زرد |
Astragalus verus L. |
ʺ |
|
He |
ES |
A |
شبدرک- برگسنا |
Coronilla varia L. |
ʺ |
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
|
He |
PL |
p |
یونجه باغی |
Lotus corniculatus L. |
Fabaceae |
|
Th |
IT |
A |
یونجه |
Medicago lupulina L. |
ʺ |
|
He |
PL |
p |
یونجه |
ʺ |
|
|
He |
IT |
p |
شاهافسر |
Melilotus officinalis (L.) Desf |
ʺ |
|
Ch |
IT |
P |
اسپرسخاردار |
Onobrychis cornuta (L.) Desv. |
ʺ |
|
Th |
IT |
A |
اسپرس گلستانی |
Onobrychis sintenisii Bornm. |
ʺ |
|
He |
IT, ES, M |
P |
شبدر |
Trifolium alba |
ʺ |
|
He |
ES, M, IT |
p |
شبدرقرمز |
Trifolium pratense L. |
ʺ |
|
Cr |
ES, IT, M |
p |
شبدرسفید |
Trifolium repense L. |
ʺ |
|
Th |
IT |
P |
شاهترهایرانی |
Fumaria vaillantii Loisel. |
Fumariaceae |
|
Th |
IT, ES, M |
A |
سوزنچوپانتاجخروسی |
Geranium albanum M.Bieb. |
Geraniaceae |
|
He |
IT, ES |
P |
گلراعی- علفچای |
Hypericum perforatum L. |
Hypericaceae |
|
Cr |
IT, ES, SS |
A |
خیارک |
Ixiolirion tataricum (Pall.) Herb. & Traub |
Ixioliriaceae |
|
Cr |
Cosm |
P |
سازویقشلاقی |
Juncus inflexus L. |
Juncaceae |
|
Ch |
IT |
P |
برازمبل |
Proveskia abrotanoides Karel |
Lamiaceae |
|
Th |
IT |
A |
- |
Eremostachys hyoscyamoides Boiss. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
p |
لبخرگوشی |
Lagochilus aucheri Boiss. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
فراسیونناجوردندان |
Marrubium anisodon K.Koch |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
فراسیونکوهستان |
Marrubium astracanium L. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
فراسیونگلریز |
ʺ |
|
|
He |
IT |
P |
پونهآبی |
Mentha aquatic L. |
ʺ |
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
|
He |
PL |
P |
پونه |
Lamiaceae |
|
|
Th |
IT |
A |
نعناع گربهای |
Nepeta catarica L. |
ʺ |
|
Th |
IT |
A |
پونهسای شکافنده |
ʺ |
|
|
He |
IT |
P |
مریمگلی سفید |
Salvia chloroleuca Rech. f. & Aellen |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
مریمگلی چسبناک |
Salvia glutinosa L. |
ʺ |
|
He |
ES |
P |
زبانبره |
Stachys byzantina K.Koch. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
سنبله ای ارغوانی |
Stachys inflata Benth. |
ʺ |
|
He |
IT |
P |
چایچوپان |
Stachys lavandulifolia Vahl |
ʺ |
|
He |
ES |
P |
مریم نخودیطناز |
Teucrium chamaeldrys L. |
ʺ |
|
He |
IT, M |
p |
کلپوره |
Teucrium polium L. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
P |
آویشنکرمانی |
Thymus carmanicus Fisch. & C.A. Mey. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
P |
آویشندنایی |
Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
P |
آویشنخراسانی |
Thymus transcaspicus Klokov |
ʺ |
|
Ch |
IT |
p |
کاکوتی چندساله |
Ziziphora clinopodioides Lam. |
ʺ |
|
Th |
IT |
A |
کاکوتی یکساله |
Ziziphora tenuior L. |
ʺ |
|
Geo |
IT |
A |
والک ستارهای |
Allium christophii Trautv |
Liliaceae |
|
Ch |
IT, ES |
A |
پیازصورتی |
Allium rubellum M.B. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
A |
پیازوحشی |
Allium sp. |
ʺ |
|
Th |
ES, M, IT |
A |
نجمطلاییتوری |
Gagea reticulata (Pall.) Schult. & Schult.f. |
ʺ |
|
Geo |
IT |
A |
لاله هفترنگ |
Tulipa biflora Pall. |
ʺ |
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
|
Geo |
IT |
A |
لاله کوهی |
Tulipa montana Lindl. |
Liliaceae |
|
Cr |
IT |
A |
لاله |
Tulipa sp. |
ʺ |
|
Th |
IT, M |
A |
پنیرک برگریز |
Malva parviflora L. |
Malvaceae |
|
Th |
IT |
A |
شقایق ایرانی |
Papaver fugax Poir. |
Papaveraceae |
|
Th |
IT |
A |
شقایقسیاه |
ʺ |
|
|
Th |
IT, M, SS |
A |
شقایق |
Roemeria hybrid (L.) DC. |
ʺ |
|
He |
PL |
P |
بارهنگکاردی |
plantago lanceolata L. |
Plantaginaceae |
|
Th |
PL |
A |
بارهنگ |
Plantago major L. |
ʺ |
|
Ch |
IT |
P |
کلاهمیرحسن خوشییلاقی |
Acantholimon embergeri Mobayen |
Plumbaginaceae |
|
Ch |
IT |
P |
کلاهمیرحسن خارپشتی |
Acantholimon erinaceum (Jaub. & Spach) Lincz. |
ʺ |
|
IT |
Ch |
P |
کلاهمیرحسن مشهدی |
Acantholimon scirpinum Bunge |
ʺ |
|
Cosm |
Th |
A |
جارو علفی |
Bromus tectorum L. |
Poaceae |
|
IT, M |
He |
P |
قیاقکوهی |
Agropyron cristatum (L.) Gaert |
ʺ |
|
IT |
Th |
P |
چمنگندمی بیابانی |
Agropyron desertorum (Fisch. ex Link) Schult. |
ʺ |
|
IT, ES, M |
Geo |
P |
چمنگندمی بلند |
Agropyron elongatum (Host). Beauv. |
ʺ |
|
IT |
He |
P |
چمنگندمی میانی |
Agropyron intermedium (Host) Beauv. |
ʺ |
|
IT |
He |
P |
چمنگندمی سیخک دراز |
Agropyron longe-aristatum auct. none (Boiss.) Boiss |
ʺ |
|
IT, M |
Ch |
P |
چمنگندمی کرکدار |
Agropyron trichophorum K. Richt. |
ʺ |
|
IT, ES |
He |
P |
دمروباهی نیمانند |
Alopecurus arundinacea Poir. |
ʺ |
|
IT, M |
Th |
p |
جاروعلفیهرز |
Bromus danthoniae Trin |
ʺ |
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
|
IT |
Th |
p |
بروموس |
Bromus sericeus Drobov |
Poaceae |
|
IT |
Th |
A |
بروموس |
Bromus sp. |
ʺ |
|
IT, M, ES, SS |
He |
p |
جاروعلفی |
Bromus tomentellus Boiss. |
ʺ |
|
IT |
He |
p |
جگن |
Carex halleriana Asso |
ʺ |
|
IT |
Th |
A |
مرغ |
Cynodon dactylon (L.) pers |
ʺ |
|
IT |
Geo |
P |
علفباغ |
Dactylis glomerata L. |
ʺ |
|
PL |
Th |
P |
بیابانگندمی |
Eremopyrum distans (K.Koch) Nevski |
ʺ |
|
IT |
He |
P |
علفبره |
Festuca ovina L. |
ʺ |
|
IT |
Geo |
P |
جوپیازدار |
ʺ |
|
|
IT, M |
Th |
A |
جوموشی |
Hordeum murinum L. |
ʺ |
|
IT |
He |
P |
جوبنفش |
Hordeum violaceum Bioss. & Huet. |
ʺ |
|
PL |
He |
P |
علفنرمه |
Koeleria cristata Pers. |
ʺ |
|
IT |
He |
P |
ملیکا |
Melica persica Kunth |
ʺ |
|
IT |
Th |
A |
فالاریس |
Phalaris minor Retz. |
ʺ |
|
ES, IT, M |
He |
P |
دمگربهای پانیکولی |
Phleum paniculatum Hudson. var paniculatum |
ʺ |
|
SCO |
He |
P |
نیقلم |
ʺ |
|
|
IT, ES, M |
He |
P |
چمنبرگ باریک |
ʺ |
|
|
IT, ES, M |
He |
P |
چمنپیازکدار |
Poa bulbosa L. |
ʺ |
|
PL |
He |
P |
جمن |
Poa pratensis L. |
ʺ |
|
IT |
He |
P |
جووحشی |
Psathyrostachys fragilis (Boiss.) Nevski |
ʺ |
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|
||||||||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
|
|||||
|
IT |
He |
P |
استپیریشدار |
Stipa barbata Desf |
Poaceae |
|
|||||
|
IT |
He |
P |
استیپا |
Stipa turkamanestanika |
ʺ |
|
|||||
|
IT |
Th |
A |
گونه گراس یکساله |
ʺ |
|
||||||
|
IT, ES |
He |
P |
دمروباهی بافته |
Alopecurus textiles Boiss. |
ʺ |
|
|||||
|
Cosm |
Th |
A |
هفتبند پیچکی |
Polygonaceae |
|
||||||
|
IT , M |
Th |
A |
هفتبندپاکوتاه |
ʺ |
|
||||||
|
Cosm |
Th |
A |
هفتبند بغدادی |
Polygonum polynemidae |
ʺ |
|
|||||
|
IT |
Th |
P |
ترشک |
ʺ |
|
||||||
|
IT |
He |
P |
زباندرقفا |
Delphinium consolida (L.) Raf. |
Ranunculaceae |
|
|||||
|
IT, ES, M |
Th |
A |
- |
Reseda bungei Boiss. |
Resedaceae |
|
|||||
|
ES, IT |
Ph |
P |
تنگرس |
Rhamnus pallasii Fisch. & C.A.Mey |
Rhamnaceae |
|
|||||
|
IT |
Ch |
P |
ورک |
Hultheia persica Bornm. |
Rosaceae |
|
|||||
|
IT, ES |
He |
P |
پنجه برگ |
Potentilla bungei Boiss. |
ʺ |
|
|||||
|
PL |
He |
P |
پنج انگشتی |
Potentilla recta L. |
ʺ |
|
|||||
|
IT |
Ph |
P |
رزسفید |
ʺ |
|
||||||
|
IT |
Ph |
P |
نسترنوحشی |
ʺ |
|
||||||
|
IT, ES, M |
He |
P |
توتروباهی |
Scop. Sanguisorba minor |
ʺ |
|
|||||
|
PL |
Geo |
A |
شیرپنیر |
Galium aparine L. |
Rubiaceae |
|
|||||
|
IT |
He |
P |
گلمیمونی پلزنگولهای |
Scrophularia gaubae Bornm. |
Scrophulariaceae |
|
|||||
|
IT |
He |
P |
گلماهور |
Verbascum aureum Boiss. |
Scrophulariaceae |
|
|||||
|
ادامه جدول 2- فهرست گونههای گیاهی، نامفارسی، تیره گیاهی، طول عمر، کوروتیپ و فرمرویشی گیاهان. |
|||||||||||
|
فرم رویشی |
کوروتیپ |
طول عمر |
نام فارسی |
نام علمی |
تیره |
||||||
|
IT |
He |
p |
گلماهور تماشایی |
Verbascum speciosum schrad. |
Scrophulariaceae |
||||||
|
PL |
He |
P |
گزنه دوپایه |
Urtica dioica L. |
Urticaceae |
||||||
|
IT, ES, M |
He |
P |
اسپند |
Peganum harmala L. |
Zygophyllaceae |
||||||
|
طولعمر: A = یکساله، D = دوساله و P = چندساله شکلزیستی: Ch = کامفییت، Geo = ژئوفیت، He = همیکریپتوفیت، Ph = فانروفیت، Th = تروفیت کوروتیپ: ES = اروپا-سیبری، IT = ایرانی-تورانی،M = مدیترانهای، PL = چند ناحیهای، SS = صحرا-سندی، SA = صحرا-عربی، Cosm = جهان وطن،SCO = نیمهجهان وطنی. |
|||||||||||
بحث و نتیجهگیری
مراتع ییلاقی چهارباغ به دلیل داشتن شرایط خاص (قرارگرفتن در دو منطقه حفاظتشده جهاننما و منطقه شکارممنوع چلچلی)، از شرایط اکولوژیکی متنوعی برخوردار است. همچنین این منطقه بهدلیل برخورداری از شرایط مطلوب اکولوژیکی از نقطه نظر بارندگی و داشتن خاک مساعد دارای تنوع گونهی گیاهی بالایی است، بطوری که در منطقه 184 گونهگیاهی از 106 جنس و 37 تیره گیاهی شناسایی شد. باتوجه بهاینکه شکلزیستی گیاهان در اقلیمهای مختلف با هم متفاوت است و هر نوع آب و هوا و موقعیت خاص، طیف بیولوژیکی مخصوص خود دارد (5) و به دلیل اینکه اقلیم مراتع ییلاقی چهارباغ سرد، کوهستانی و مدیترانهای میباشد، شکلزیستی همیکریپتوفیت به دلیل سازگاری بیشتر با محیط، حدود 5/44 درصد، پوشش گیاهی منطقه را دارا میباشد و ژئوفیتها و فانروفیتها نیز به دلیل عدم تحمل شرایط آب و هوایی منطقه کمترین درصد تیپزیستی گیاهان منطقه را به خود اختصاص دادهاند. که این یافته با نتایج کشتکار و همکاران (8 و 13) مطابقت دارد. دیناروند و همکاران (9) در منطقه حفاظتشده شیمبار استان خوزستان و تقیپور و همکاران (6) در منطقه اعلاء و رودزرد استان خوزستان در بررسیهای خود بیان میکنند که گیاهان همیکریپتوفیت و تروفیت به دلیل داشتن اقلیم خشک و سرد منطقه و نبود بارندگی تابستانه بیشترین درصد شکلزیستی گیاهان را به خود اختصاص دادهاند که با نتایج تحقیق حاضر مطابقت دارد. پراکنش جغرافیایی گونههای گیاهی یک منطقه نشاندهنده تاثیرپذیری آنها از ناحیه یا نواحی رویشی مختلف است (4). باتوجه به اینکه اکثر گونههای گیاهی منطقه به ناحیه رویشی ایرانی-تورانی تعلق دارد؛ بنابراین مراتع ییلاقی چهارباغ جزء ناحیه رویشی ایرانی-تورانی میباشد. پوشش گیاهی غالب منطقه نیمهاستپی میباشد که مشخصه ناحیه ایرانی-تورانی است (2). نتایج نشان داد بیشترین سطح منطقه مورد مطالعه از گونههایAcanthaphyllmglandulosum ، Acantholimonembergeri، Onobrychiscornuta و Rhamnuspallasii در کوهپایهها و ارتفاعات و گونههای Peganumharmala، Phalaris minor،Eremopyrum distans ،Verbascum aureum Boiss وNoaeamucronata در اطراف آغل، آبشخورها و مناطق تخریبشده میباشد. تیرههای گیاهی Poaceae، Asteraceae، Lamiaceae و Fabaceae بیشترین تعداد جنس وگونه گیاهی را به خود اختصاص دادهاند، که دلیل اصلی آن سازگاری بیشتر گیاهان این تیرهها و شکلزیستی گیاهان در این تیرهها با شرایط اکولوژیکی منطقه است. وجود آثار گونههای قدیمی درختان ارس در منطقه، حاکی از وجود جنگل وسیعی از این درختان در گذشته نهچندان دور دارد که به دلیل تخریب و بهرهبرداریهای غیراصولی نابود شدهاند. وجود گیاهان در معرضانقراض و یا آسیبپذیر نیز میتواند نشان دیگری از تخریب در این منطقه باشد. در منطقه مورد مطالعه حدود 20 گونه آسیبپذیر وجود دارد که به علت شدت تخریب اعمالشده توسط انسان و دام این گونهها ممکن است به مرور زمان از منطقه حذف شوند. جهت جلوگیری از حذف و انقراض این گونههای با ارزش دارویی و صنعتی راهکارهای کاهش فشار چرای دام و جلوگیری از تخریب مراتع در اثر تغییر کاربری و بهرهبرداری بیش از حد توصیه میشود. اکثر گونههای آسیبپذیر منطقه علفی و چندساله هستند که با مطالعات جلیلی و جمزاد (24) مطابقت دارد. آنها بیان کردند که 83 درصد از گونههای آسیبپذیر و 71 درصد از گونههای در معرضخطر انقراض کشور گونههای چندساله علفی هستند. نتایج نشان میدهد بیشتر گونههای گیاهی موجود در منطقه را گونههای دائمی تشکیل میدهند، که نشاندهنده سازگاری گونههای چندساله به شرایط آبو هوایی و ادافیکی منطقه است. البته، در بعضی از سالها به علت تخریب زیاد، شرایط محیط برای استقرار گیاهان یکساله مساعد شده، آنها در محیط یک رویشگاه موقتی ایجاد میکنند. تخریب و به همخوردن محیط تنها پدیدهاییست که مناسب استقرار یکسالهها باشد، برای مثال، بیش از 90 درصد فلور بیابانی درهمرگ کالیفرنیا را یکسالهها تشکیل میدهند (18).
نتیجه گیری کلی
مطالعه فلور، شکلزیستی و خطر انقراض گونههای گیاهی مراتع ییلاقی چهارباغ نشان داد که مراتع مذکور از تنوع گونهای بالایی برخوردار است که اکثر این گونهها دارویی، صنعتی و خوراکی و همچنین گونههای گیاهی علوفهای مناسب چرای دام هستند که با بهرهبرداری مناسب و اصولی از گیاهان دارویی و صنعتی میتوان ضمن کاهش فشار چرای دام، به اقتصاد مردم بومی و اشتغالزایی آنها کمک کرد. همچنین اکثر گیاهان منطقه شهدزا و گردهدار بوده و مناسب پرورش زنبورعسل و زنبورداری هستند. با توجه به اینکه حدود 20 گونهگیاهی منطقه براساس معیارهای IUCN در وضعیت حفاظتی هستند، باید بهرهبرداری از علوفه و گیاهان دارویی و صنعتی اصولی و منطبق با شرایط اکولوژیکی منطقه باشد.
- اسدی، م. 1364. بررسی جوامع گیاهی خیرودکنار سری پاتم، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده منابعطبیعی دانشگاه تهران، 79 صفحه.
- اسدی، م. 1367-1374. فلور ایران، جلد 3. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. تهران، ایران.
- اشرفی، ک.، اسدی، م. و نجاحی، ر. 1383. معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه ورامین، مجله پژوهش و سازندگی در منابعطبیعی، شماره 62، صفحه 63-51.
- اکبرزاده، م. 1386. بررسی فلورستیک، شکل زیستی و کورولوژی گیاهان مراتع ییلاقی واز مازندران. مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 75، صفحه 200-188.
- اکبرنیا، الف. و باباخانلو، پ. 1380. گیاهان دارویی استان قزوین، مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر، شماره 16، صفحه 41-1.
- تقیپور، ش. حسنزاده، م. حسینیسرقین، س. 1390. معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی منطقه اعلاء و رودزرد استان خوزستان. مجله تاکسونومی و بیوسیستماتیک، جلد 3، شماره 9، صفحه 15-30.
- حبیبی، م.، ستاریان، ع.، قربانیبهنوجی، م. و غلامعلیپور علمداری، الف. 1392. معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان در زیستبومهای پارک ملی پابند، استان مازندران. نشریه حفاظت زیستبوم گیاهان، جلد 1، شماره 3، صفحه 72-47.
- خواجهالدین، ج. و یگانه، ح. 1391. معرفی فهرست، شکلزیستی و گونههای در معرض خطر منطقه شکار ممنوع کرکس. مجله زیستشناسی ایران، جلد 25، شماره 1، صفحه 20-7.
- دیناروند، م.، اجتهادی، ح.، جنگجو، م. و اندرزیان، ب. 1394. معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه حفاظت شده شیمبار (استان خوزستان). مجله زیستشناسی گیاهی ایران، جلد 7، شماره 23، صفحه 1-14.
- شیرمردی، ح.، شاهرخی، الف.، محمدینجفآبادی، ح. و طالبی، م. 1390. مطالعه فلور منطقه قیصری استان چهارمحال و بختیاری با 179 گونه گیاه دارویی، فصلنامه داروهای گیاهی، جلد 2، شماره 1، صفحه 15-22.
- عصری، ی.، جلیلی، ع. و اسدی، م. 1379. نگرشی بر فلور ذخیرگاه بیوسفر توران. فصلنامه پژوهش و سازندگی، شماره 4. صفحه 27-41.
- قلاسیمود، ش.، جلیلی، ش. و بخشیخانیکی، ج. 1385. معرفی فلور و شکل زیستی گیاهان منطقه غرب بیرجند. فصلنامه پژوهش و سازندگی، شماره 73، صفحه 65-73.
- کشتکار، ح.، یگانه، ح. و جبارزاده، الف. 1390. بررسی فلورستیک و اشکال زیستی گیاهان منطقه حفاظتشده قرخود. مجله زیستشناسی ایران. جلد 24، شماره 3، صفحه 431-421.
- مبین، ص. 1354-1373. فلور رنگی ایران، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. تهران ایران.
- مرادی، غ.، عباسی، الف. و زارعچاهوکی، م. 1389. فلور، شکلزیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان شهرستان لامرد استان فارس. مجله پژوهشهای آبخیزداری، شماره 86؛ صفحه 80-70.
- مظفریان، و. 1377. فرهنگ نامهای گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، تهران. ایران.
- معصومی، ع.الف. 1365-1384. گونهای ایران. جلد 5-1. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. تهران ایران.
- مقدم، م. 1380. اکولوژی توصیفی و آماری پوشش گیاهی. انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 220 صفحه.
- Batalha M. A. Martins F. R. 2002. The vascular flora of the cerrado in Emas National Park (Goigs, central Brazil). Sida, No, 20. Pp: 295–312.
- Cody M.L. 1986. Diversity, rarity, and conservation in Mediterranean-climate regions. In: Soule, M.E. Conservation Biology: The Science of Scarcity and Diversity. Sunderland, Massachusetts: Sinauer, Pp:122-152.
- Crosswhite F. Crosswhite C. 1984. A classification of life forms of the Sonoran desert with emphasis on seed plants and their survival strategies, Desert Plants, No, 5. Pp: 131–161.
- Duckworth J.C., Kent M., Ramsay P.M. 2000. Plant functional types: an alternative to taxonomic plant community description in biogeography? Progress in Physical Geography, No, 24. Pp: 515–542.
- IUCN, 1994. Red list categories. Prepared by species survival commission.
- Jalili A. Jamzad Z. 1999. Red Data Book of Iran: A preliminary of Endemic, Rare and Endangered plant species in Iran Research Institute of forest and Rangelands, Tehran.
- Raunkiaer C. 1934. Life forms of plants. Oxford, University press. 621p.
- Rechinger K. H. (editor) 1963-2003. Flora Iranica, (No. I-168) Akademische Drucku, Verlagsanstalt. Graz- Austria.
- Zohary M. 1973. Geobotanical foundations of the Middle East, 2 vols. Stuttgart. 739 p.
(علمی)', './data/plant/coversheet/cover_fa.jpg'))
دوره 31، شماره 3
آذر 1397صفحه 736-750
- تاریخ دریافت: 23 تیر 1395
- تاریخ بازنگری: 29 شهریور 1395
- تاریخ پذیرش: 10 آبان 1395