Document Type : Research Paper
Authors
Abstract
The importance of the study of the flora of the country of Iran as a platform for a variety of ecological, environmental, range management, forestry, watershed management, agriculture and so is undeniable. The study forest habitat is located in 24 km east and north east of Ardabil, and 9 km south eastern of Namin on the area about 913 ha. From this area, 252 ha is forest habitat and study of flora was conducted only at these areas. Forty three families, 108 genera and 128 species were identified. Rosaceae, Poaceae, Fabaceae, Apiaceae and Asteraceae families have the highest frequency in these areas. Hemicryptophytes with 47% (61 species) and Phanerophytes with 22% (28 species) are with the highest frequency life forms at the study area. Choryotypes identification show that most of the species belongs to Euro Siberian (Hyrcanian) and Irano Turanean regions.
Keywords: Flora, Geographical distribution, Life forms, Fandogloo, Ardabil province.
Keywords
Main Subjects
بررسی فلور، شکل زیستی و کورولوژی گیاهان جنگلهای جنوبشرقی شهرستان نمین (اسیقران، فندوقلو، حسنی و بوبینی) در استان اردبیل
علی تیمورزاده1، اردوان قربانی1* و امیرحسین کاویانپور2
1 اردبیل، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، گروه مرتع و آبخیزداری
2 گرگان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشکده منابع طبیعی، گروه مرتع و آبخیزداری
تاریخ دریافت: 17/1/91 تاریخ پذیرش: 9/9/93
چکیده
رویشگاه جنگلی مورد مطالعه در 24 کیلومتری شرق و شمال شرقی اردبیل و در 9 کیلومتری شرق نمین با مساحت بالغ بر 913 هکتار قرار دارد. که تنها 252 هکتار از عرصه بصورت جنگلی و در این تحقیق مورد بررسی فلورستیک قرارگرفته است. در نتیجه مطالعات، 128 گونه شناسایی شده است که متعلق به 43 خانواده و 108 جنس گیاهی میباشند. تیرههای Rosaceae، Poaceae، Fabaceae، Apiaceae و Asteraceae بیشترین فراوانی را در منطقه دارا میباشند. همیکریپتوفیتها با 47 درصد (61 گونه) و فانروفیتها با 22 درصد (28 گونه) فراوان ترین اشکال زیستی منطقه را تشکیل میدهند. از نظر مطالعات کورولوژی، بیشترین عناصر رویشی منطقه بترتیب اهمیت مربوط به ناحیه ارو- سیبری (هیرکانی) و ایران- تورانی است.
واژه های کلیدی: فلور، پراکنش جغرافیایی، شکل زیستی، فندوقلو، استان اردبیل.
* نویسنده مسئول، تلفن: 55120291-0451 ، پست الکترونیکی: a_ghorbani@uma.ac.ir
مقدمه
اهمیت مطالعه فلور کشور ایران بعنوان یک بستر لازم برای مطالعات مختلف بوم شناختی، زیست محیطی، مرتعداری، جنگلداری، آبخیزداری، کشاورزی و غیره غیرقابل انکار میباشد (بطور مثال، 1، 2، 3). همچنین با توجه به اهداف طرح جامع فلورستیک مناطق رویشی ایران شناسایی و معرفی رستنیهای یک منطقه بطور اختصاصی و محلی اهمیت ویژهای دارد که از آن جمله میتوان امکان دسترسی به گونههای گیاهی خاص در محل و زمان معین، تعیین پتانسیلها و قابلیتهای رویشی منطقه، امکان افزایش تراکم گونههای منطقه، شناسایی گونههای مقاوم، مهاجم و گونههای در حال انقراض، امکان دستیابی به گونه یا گونههای جدید گیاهی و شناسایی عوامل مخرب رستنیهای منطقه را میسر میسازد.
ناحیه هیرکانی یکی از مناطق مهم فلورستیک ایران بشمار میآید. وجود شرایط مختلف توپوگرافیکی و اختلاف ارتفاع زیاد و نزدیکی به دریا باعث شده است تا شرایط رویشی مناسبی برای آشیان گزینی انواع گونهها و استقرار اجتماعات گیاهی مختلف در این گستره فراهم آید (2). در ناحیه ارسباران و بعضاً در برخی دامنههای جنوبی و جنوب غربی البرز همانند ارتفاعات مشرف به استان گیلان در استان اردبیل، بعلت نفوذ آب و هوای ناحیه هیرکانی فلور منطقه، تحت تأثیر فلور هیرکانی قرار گرفته و عناصر گیاهی مشابه گسترش یافته است (7، 8، 9). بر اساس شواهد، تخریبهای صورت گرفته در این رویشگاهها بسیار گستردهتر از دامنههای شمالی البرز بوده و در حال حاضر تنها لکههایی از این رویشگاههای جنگلی منصوب به ناحیه هیرکانی باقی مانده است. از این رو بمنظور حفظ و حراست از این رویشگاهها و آگاهی از بنیان فلورستیکی اصلی منطقه، شناسایی فلور این عرصهها ضروری میباشد.
زهری (36) دامنههای شمالی البرز از سواحل خزر تا حدود ارتفاعی 3000 متری را در قالب ناحیه گیاهی ارو- سیبری (پروانس هیرکانی) و دامنههای جنوبی آن را نیز در محدوده کمتر از 3000 متر جزو پروانس ایران- تورانی طبقهبندی کرده است. در مقابل تختاجان (33) رویشگاه خزری ایران را جزو زیر ناحیه ایران- تورانی طبقهبندی کرده است. همچنین بر اساس طبقه جغرافیای گیاهی اسدی (26) با استفاده از منابع مختلف این پهنه را در منطقه آتروپاتانی (Atropatanean) طبقهبندی نموده است. بنابراین، در حالت کلی براساس این طبقهبندیها مناطق شرقی استان اردبیل بیشتر جزو ناحیه ایران- تورانی و یا حد فاصل (اکوتون) مناطق ایران- تورانی، آتروپاتانی و یا زیر ناحیه هیرکانی میباشد.
شکل زیستی گیاهان نشانگر سازشهای ریختی آنها نسبت به شرایط اقلیمی، خاکی، زیستی و در نهایت اکولوژیکی یک رویشگاه میباشد (25). از کاربردهای دیگر شکل زیستی، نمایش و تشریح تغییرات پوشش گیاهی در طول سال است بطوری که با ترسیم و ارائه طیف زیستی گونهها در فصول مختلف، میتوان سهم نسبی هر شکل را تعیین نمود (25). همچنین غلبه یک گروه مشخص شکل زیستی نشان از شرایط زیستی معین در هر رویشگاه و تطابق و وابستگی اکولوژیکی گروه با شرایط محیطی مورد نظر دارد. بطور مثال، بر اساس بررسیهای آرچیبالد (25) غلبه همیکریپتوفیتها در یک منطقه نشانگر سازگاری خاص آنها با شرایط اقلیمی سرد و کوهستانی میباشد.
در ناحیه رویشی هیرکانی مطالعات فلورستیک پراکندهای صورت گرفته است که از آن جمله میتوان به تحقیقات آتشگاهی و همکاران (1)، اسدی و همکاران (3)، اکبرزاده (5)، اکبری نیا و همکاران (6)، رضوی و عباسی (12)، روانبخش و همکاران (13 و 14)، عصری و افتخاری (16)، محمودی (22) مصداقی و رشتیان (21)، نقینژاد و همکاران (24) و غیره اشاره کرد. ولی در ارتباط با فلور دامنههای جنوبی و جنوب غربی ارتفاعات البرز که متأثر از آب و هوا و اقلیم هیرکانی است بررسیهای قابل توجّهی انجام نگرفته است. هدف این تحقیق بررسی فلور، تعیین تعلق گونههای گیاهی به مناطق جغرافیایی و تعیین و تفسیر شکلهای زیستی، در چهار لکه جنگلی باقی مانده از جنگلهای شرق استان اردبیل در نواحی مجاور با استان گیلان است.
مواد و روشها
منطقه مورد مطالعه: رویشگاه جنگلی مورد مطالعه در 24 کیلومتری شرق و شمال شرقی اردبیل و در 9 کیلومتری جنوب شرقی نمین در موقعیت جغرافیایی '22، °38 تا '24، °38 عرض شمالی و '31، °48 تا '34، °48 طول شرقی در سطح 913 هکتار قرار دارد (شکل 1). از سطح فوق 252 هکتار در غالب 4 قطعه با نامهای اسیقران، فندوقلو، حسنی و بوبینی انتخاب و گیاهان منطقه در سطح این واحدها مورد بررسی قرار گرفت. عرصه جنگلی فوق از سنگهای آتشفشانی دوره ائوسن و رسوبات دوره نئوژن از خاک عمیق تا نسبتاً عمیق با بافت متوسط تا سنگین و حاصلخیز تشکیل شده است. از نظر شیب متنوع (3 تا 60 درصد)، ولی تغییرات ارتفاعی آن محدود و بین1370 تا 1500متر از سطح دریا میباشد. آب و هوای منطقه متأثر از عوامل جغرافیایی- فیزیکی (دریا- کوهستان) است و بعبارت دیگر این منطقه در مجاورت و تحت تأثیر آب و هوا و اقلیم دریای خزر و دیواره کوهستانی البرز غربی و نفوذ هوای مرطوب به این منطقه قرار دارد. متوسط بارندگی منطقه با استفاده از اطلاعات نزدیکترین ایستگاه (ایستگاه نمین با ارتفاع 1345 متر از سطح دریا) 378 میلیمتر، و متوسط دمای منطقه 9/8 درجه سانتیگراد (متوسط حداقل 03/3 و متوسط حداکثر 7/14 درجه سانتیگراد) میباشد. منحنی آمبروترمیک ایستگاه نمین در شکل 2 نشان داده شده است. بنابر شواهد موجود و اطلاعات محلی کسب شده، این تودههای گسسته در گذشته بهم پیوسته بود ولی در حال حاضر تنها پوشش جنگلی در لکههایی نظیر چهار قطعه مورد نظر باقی مانده است (7، 8، 9).
شکل 1- موقعیت منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل
شکل 2- منحنی آمبروترمیک ایستگاه هواشناسی نمین
روش تحقیق: بمنظور بررسی پوشش گیاهی، پس از بررسیهای اولیه و بازدیدهای میدانی با توجه به تنوع ارتفاعی و جهتهای جغرافیایی اقدام به جمعآوری نمونههای گیاهی گردید. نمونههای گیاهی برداشت شده از عرصه، پس از انتقال به هرباریوم دانشگاه محقق اردبیلی و با استفاده از منابع گیاهشناسی موجود (4، 17، 18، 20، 27، 28، 29، 32، 34 و 35) مورد شناسایی قرار گرفتند. همچنین اختصار اسامی مؤلفان گونهها با نمایه بینالمللی نامهای گیاهی (30) یکسان سازی شد. شکلهای زیستی گونهها با استفاده از روش رانکایر (31) تعیین گردید. برای تعیین کورولوژی گونهها از فلورهای مربوطه و منابع دیگر نظیر شالوده ژئوبوتانیکی ایران (36) و تاختاجان (33) استفاده گردید.
نتایج
تعداد 128 گونه گیاهی متعلق به 108 جنس و 43 خانواده در سطح تودههای جنگلی مزبور مورد شناسایی قرار گرفتند (جدول 1). خانوادههای گیاهی Rosaceae با 13 جنس و 18 گونه، Poaceae با 12 جنس و 14 گونه، Asteraceae با 9 جنس و 9 گونه، Apiaceae با 8 جنس و 9 گونه و Fabaceae با 6 جنس و 11 گونه بیشترین تعداد گونهها را بخود اختصاص دادهاند (شکل 3).
نتایج طبقهبندی گیاهان از نظر شکل زیستی بروش رانکایر در منطقه نشان داد که همیکرپتوفیتها (He) با 47 درصد (61 گونه)، فانروفیتها (Ph) با 22 درصد (28 گونه) فراوان ترین اشکال زیستی منطقه بودند و تروفیتها (Th) با 19 درصد (24 گونه)، و کریپتوفیتها (Cry) با 12درصد (15 گونه) در مرتبههای بعدی از نظر اهمیت و تعداد گونه قرار دارند (شکل 4).
پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه نشان دهنده آن است که 8/39 درصد گونهها (51 گونه) به ناحیه رویشی ارو- سیبری (هیرکانی) و ایران- تورانی؛ و سایر گونهها علاوه بر این ناحیه، در سایر نواحی رویشی نیز به شرح ذیل تعلق دارند. 2/24 درصد (31 گونه) به ناحیه ارو- سیبری (حوزه هیرکانی)؛ 3/13 درصد (17 گونه) به ناحیه رویشی ایران- تورانی، مدیترانهای و ارو-سیبری؛ 2/10 درصد (13 گونه) به ناحیه رویشی ایران- تورانی و سایر گروهها با تعداد گونه کمتر در شکل 5 نشان داده شده است.
شکل 3- نمودار خانوادههای غالب گیاهی منطقه بر اساس فراوانی گونه
جدول 1- فهرست گونهها، شکلهای زیستی و کوریوتیپ منطقه مورد مطالعه |
|||
گیاهان منطقه |
شکل زیستی |
کوریوتیپ |
|
Aceraceae |
|
|
|
|
Acer campestre L. |
Ph |
ES |
Apiaceae |
|
|
|
|
Apium nodiflorum (L.) Lag. |
He |
ES, IT |
|
Cervaria caucasica (M. Bieb.) Pimenov |
He |
IT |
|
Chaerophyllum crinitum Boiss. |
He |
ES |
|
Daucus microscias Bornm. & Gauba |
Cry |
ES, IT |
|
Eryngium caucasicum Trautv. |
He |
ES, IT |
|
Heracleum rechingeri Manden. |
He |
ES, IT |
|
Heracleum trachyloma Fisch. et Mey. |
He |
ES, IT |
|
Laser trilobum (L.) Borkh. |
He |
M, ES |
|
Sanicula europaea L. |
He |
ES, IT |
Aquifoliaceae |
|
|
|
|
Ilex spinigera Loesn. |
Ph |
ES |
Aspidiaceae |
|
|
|
|
Dryopteris filix-mas (L.) Schott. |
Cry |
ES |
Asteraceae |
|
|
|
|
Arctium lappa L. |
He |
ES, IT |
|
Carduus hamulosus Ehrh. |
Th |
IT |
|
Centaurea hyrcanica Bornm. |
He |
ES |
|
Chrysanthemum coronarium L. |
He |
ES, IT |
|
Cichorium intybus L. |
He |
Plur |
|
Lapsana intermedia M. Bieb. |
He |
ES, IT |
|
Petasites hybridus (L.) P. Gaertn., B. Mey. |
He |
ES, IT |
|
Tripleurospermum disciforme (C. A. Mey) Schultz- Bip. |
He |
IT |
|
Tussilago farfara L. |
Cry |
ES |
Boraginaceae |
|
|
|
|
Onosma bodeanum Boiss. |
He |
IT |
|
Trichodesma incanum (Bunge) A. DC. |
He |
IT |
Brassicaceae |
|
|
|
|
Alliaria petiolata (M. Bieb.) Cavara & Grande |
He |
ES, IT |
|
Barbarea stricta Andrz. |
Th |
ES, IT |
|
Barbarea vulgaris R. BR. |
Th |
ES, IT |
Campanulaceae |
|
|
|
|
Campanula rapunculus L. |
Th |
ES, IT |
|
Campanula simplex DC. in Lam. & DC. |
Th |
ES, IT |
Caprifoliaceae |
|
|
|
|
Lonicera caucasica Pall. |
Ph |
IT |
|
Viburnum Lantana L. |
Ph |
ES |
Caryophyllaceae |
|
|
|
|
Melandrium eriocalycinum Boiss. |
He |
ES, IT |
|
Stellaria holostea L. |
He |
ES |
Celasteraceae |
|
|
|
|
Evonymus europaeus L. |
Ph |
ES |
Convallariaceae |
|
|
|
|
Polygonatum polyanthemum (M. Bieb.) Link. |
Cry |
ES, IT |
Cornaceae |
|
|
|
|
Cornus australis C. A. Mey. |
Ph |
ES, IT,M |
Corylaceae |
|
|
|
|
Carpinus betulus L. |
Ph |
ES |
|
Corylus avellana L. |
Ph |
ES |
Crassulaceae |
|
|
|
|
Sedum spurium M. Bieb. |
Th |
ES |
Cyperaceae |
|
|
|
|
Carex acuta L. |
He |
IT |
Dioscoreaceae |
|
|
|
|
Tamus communis L. |
He |
ES,IT,M |
Equisetaceae |
|
|
|
|
Equisetum arvense L. |
Cry |
ES/IT |
Euphorbiaceae |
|
|
|
|
Euphorbia macroceras Fisch. & C. A. Mey |
He |
IT |
Fabaceae |
|
|
|
|
Coronilla varia L. |
He |
ES |
|
Lathyrus incurvus (Roth) Willd. |
Th |
IT |
|
Lathyrus laxiflorus (Desf.) O. Kuntze |
Th |
M, ES |
|
Lathyrus rotundifolius Willd. |
Th |
M,ES |
|
Lotus corniculatus L. |
He |
Plur |
|
Medicago orbicularis (L.) Bertolini & All. |
Th |
IT,M, ES, SS |
|
Trifolium arvense L. |
He |
ES,IT,M |
|
Trifolium prenne L. |
He |
ES, IT |
|
Trifolium repens L. var. macrorrhizum (Boiss.) Boiss. |
He |
ES, IT |
|
Vicia angustifolia L. |
He |
ES, IT |
|
Vicia truncatula Fischer & M. Bieb. |
He |
ES, IT |
Fagaceae |
|
|
|
|
Fagus orientalis Lipsky |
Ph |
ES |
|
Quercus castaneaefolia C. A. Mey. subsp. castaneaefolia |
Ph |
ES |
|
Quercus macranthera F. et. M. |
Ph |
ES |
|
|
|
|
Geraniaceae |
|
|
|
|
Geranium pyrenaicum Burm. |
He |
ES, IT |
|
Geranium rotundifolium L. |
Th |
ES,IT,M |
Hypericaceae |
|
|
|
|
Hypericum perforatum L. |
He |
ES |
Iridaceae |
|
|
|
|
Crocus cancellatus Herbert. |
Cry |
IT,M |
Juncaceae |
|
|
|
|
Juncus acutus L. |
He |
IT,M |
|
Luzula rostrata Buchen. |
He |
ES, IT |
Lamiaceae |
|
|
|
|
Lamium album L. |
Th |
ES, IT |
|
Origanum vulgare L. subsp. viride |
He |
ES, IT |
|
Stachys byzanthina C. Koch. |
He |
ES |
|
Stachys persica Gmel. |
He |
ES |
Onagraceae |
|
|
|
|
Epilobium dodonaei Vill. |
He |
ES,IT |
|
Epilobium hirsitum L. |
He |
ES,IT,M |
Orchidaceae |
|
|
|
|
Orchis masculata L. |
Cry |
ES, IT |
|
Platanthera bifolia (L.) L. C.Rich. |
Cry |
ES, M |
Plantaginaceae |
|
|
|
|
Plantago lanceolata L. |
He |
ES,IT,M |
Poaceae |
|
|
|
|
Agropyron repens (L.) P. Beauv. |
Cry |
IT, M |
|
Alopecurus vaginatus (Willd.) Pall. ex Kunth |
He |
IT, ES |
|
Briza minor L. |
Th |
ES,IT,M |
|
Bromus lanceolatus Roth. |
Th |
IT |
|
Crypsis schoenoides (L.) Lam. |
Th |
ES,IT,M |
|
Cynosurus echinatus L. |
He |
ES, IT |
|
Dactylis glomerata L. subsp. glomerata |
He |
M,IT,ES |
|
Festuca altissima All. |
He |
ES |
|
Festuca ovina subsp. sulcata Hach. |
He |
IT, ES |
|
Hordeum bulbosum L. |
Cry |
ES,IT,M |
|
Lolium multiforum Lam. |
Th |
ES, IT |
|
Milium pedicellare (Bornm.) Roshev. ex Melderis |
Th |
ES |
|
Phalaris arundinacea L. |
He |
Plur |
|
Poa aitchisonii Boiss. |
He |
IT, ES |
Polygonaceae |
|
|
|
|
Rumex elbursensis Boiss. |
He |
ES, IT |
|
Rumex tuberosus L. |
He |
ES, IT |
Polypodiaceae |
|
|
|
|
Phyllitis scolopendrium (L.) Newman. |
Cry |
ES, IT |
|
Polypodium vulgare L. |
Cry |
Plur |
|
Pteridium aquilinum (L.) Kuhn. |
Cry |
IT |
Primulaceae |
|
|
|
|
Primula acaulis Boiss. |
Cry |
ES, IT |
Ranunculaceae |
|
|
|
|
Paeonia wittmanniana Hartw. |
He |
ES |
|
Ranunculus brutius Ten. |
He |
ES, IT |
|
Ranunculus sabalanicus Mobayen. |
He |
ES, IT |
Rhamnaceae |
|
|
|
|
Rhamnus cathartica L. |
Ph |
ES |
Rosaceae |
|
|
|
|
Alchemilla millefolium L. |
He |
ES |
|
Alchemilla pectiniloba Frohner. |
He |
ES |
|
Cerasus mahaleb (L.) Mill. |
Ph |
ES |
|
Crataegus melanocarpa M. B. Rech. |
Ph |
ES |
|
Crataegus szovitsii A. Pojark. |
Ph |
ES |
|
Cydonia oblonga Mill. |
Ph |
IT |
|
Filipendula vulgaris Moench. |
Cry |
ES, IT |
|
Geum urbanum L. |
He |
ES, IT, M |
|
Malus orientalis Ugl. |
Ph |
ES, IT |
|
Mespilus germanica L. |
Ph |
ES, IT, M |
|
Potentilla crantzii (Crantz) G. Beck ex. Fritsch. |
He |
ES, IT |
|
Prunus divaricata Ledeb. |
Ph |
ES |
|
Prunus spinosa L. |
Ph |
ES, IT |
|
Pyrus hyrcana Fedor. |
Ph |
ES |
|
Rosa canina L. |
Ph |
ES,IT,M |
|
Rosa iberica Steven ex M. Bieb. |
Ph |
ES, IT |
|
Rubus astrae Gilli. |
Ph |
ES, IT |
|
Rubus hyrcanus Juz. |
Ph |
ES |
Rubiaceae |
|
|
|
|
Galium aparine L. |
Th |
ES,IT,M |
Salicaceae |
|
|
|
|
Salix aegyptiaca L. |
Ph |
ES,IT,M |
|
Salix caprea L. |
Ph |
ES, IT |
Scorophullariaceae |
|
|
|
|
Digitalis nervosa Steud. & Hochst. ex Benth. |
Th |
IT |
|
Pedicularis sibthorpii Boiss. |
He |
ES, IT |
|
Rhynchocorys maxima C. Richter |
Th |
IT,ES |
|
Scrophularia umbrosa Dumort. |
He |
ES,IT,M |
|
Veronica ceratocarpa C. A. Mey. |
Th |
ES, IT |
|
Veronica persica Poir. |
Th |
Plur |
Solanaceae |
|
|
|
|
Solanum nigrum L. |
Th |
Plur |
Thymelaeaceae |
|
|
|
|
Daphne mezerum L. |
Ph |
IT,ES |
Urticaceae |
|
|
|
|
Urtica dioica L. |
He |
Plur |
Violaceae |
|
|
|
|
Viola alba Besser. |
Th |
ES, ES |
|
Viola odorata L. |
He |
ES, IT, ES |
|
Viola suavis M. Bieb. |
He |
M,IT |
IT= Irano- Toranian, M= Mediterranean, ES= Euro-Siberian, SS, Saharo-Sindian, Plur= Plurring, Th= Therophyte, He= Hemicryptophyte, Cry=Cryptophyte and Ph= Phanerophyte اا
شکل 4– درصد طیف زیستی گونههای گیاهی منطقه مورد مطالعه
شکل 5 - نمودار پراکنش جغرافیایی گونههای گیاهی منطقه بر اساس فراوانی گونه
بحث
حضور 128 گونه با طیفهای زیستی متفاوت در سطحی معادل 252 هکتار و با تغییرات ارتفاعی کم (130 متر) و شرایط خاکی تقریباً یکسان نشان دهنده تنوع مطلوب در رابطه با فلور این منطقه میباشد. با توجه به حضور گونههای ارو- سیبری (هیرکانی) (7/86 درصد) و ایران - تورانی (7/72 درصد، تعدادی گونه که بصورت مشترک به دو ناحیه تعلق دارند، شکل 5) و با در نظر گرفتن اسدی (26)، تاختاجان (33) و زهری (36) و همچنین با توجه به عوامل اکولوژیکی منطقه مورد مطالعه، این منطقه انطباق کاملی با ناحیه زیست اقلیمی هیرکانی، یا ایران- تورانی و یا آتروپاتانی بصورت کامل نداشته و بیشتر یک حالت بینابینی یا منطقه اکوتون میباشد. این حالت ناشی از: الف) میزان بارندگی منطقه که حدود 387 میلیمتر و برابر با پایینترین حد بارش در ناحیه هیرکانی است. ب) منطقه مورد مطالعه در دامنههای شمالی البرز واقع نشده بلکه در بخش جنوب غربی این رشته کوه قرار گرفته است. بنابراین، با توجه به خصوصیات توپوگرافی منطقه هم از شرایط زیست- اقلیمی هیرکانی و هم ایران- تورانی بهرهمند است. ج) وجود عناصر گیاهی شاخص از ناحیه هیرکانی مانند Quercus castaneaefolia C. A. Mey.، Quercus macranthera F. et. M. ،Carpinus betulus L.، Fagus orientalis Lipsky، Corylus avellana L.، Acer campestre L. و سایر گونههای معرف این مناطق (31 گونه، جدول 1) از یک سو و حضور گونههای اختصاصی از ناحیه ایران- تورانی مانند گونههای مختلف از خانوادههای Rosaceae،Poaceae ،Fabaceae و Asteraceae از سوی دیگر در این منطقه (جدول 1) از شواهد این ارتباط میباشد. بنابراین، همانگونه که اشاره شد منطقه مورد مطالعه منطقه اکوتون بین دو ناحیه هیرکانی و ایران- تورانی و حتی آتروپاتانی میباشد. تبدیل، تغییر کاربری و تخریب باعث برهم خوردن شرایط اکولوژیکی پایه و در نتیجه از پوشش جنگلی و بیشهزاری کاسته و تنها لکههایی نظیر فندوقلو و امثال آن در سطح منطقه باقی مانده است.
خانوادههای گیاهی غالب منطقه مورد مطالعه Rosaceae، Poaceae، Asteraceae، Apiaceae و Fabaceae میباشند، خانوادههای مذکور در مطالعات شریفی و همکاران (15) در دامنههای شمالی و شرقی سبلان، همچنین در مطالعات حمزهای و همکاران (10) در ذخیرهگاه زیستکره ارسباران و همچنین در مطالعات اکبری نیا و همکاران (6) در منطقه سنگده ساری بعنوان مهمترین خانوادههای گیاهی از نظر سهم گونهها معرفی شدهاند. مقایسه گونههای شناسایی شده در منطقه مورد مطالعه با مطالعات و گزارشات فلور ناحیه هیرکانی (1، 2، 3، 5، 6، 12، 13، 14، 21، 22) نشان داد که، شباهت کمتر از 40 درصدی بین فلور منطقه مورد مطالعه با فلور هیرکانی وجود دارد. همچنین در مقایسه فلور ارسبارانی (10) با منطقه مورد مطالعه تشابه متوسطی وجود دارد که شاید دلیل این امر تخریب گسترده اتفاق افتاده باشد.
شکل زیستی گیاهان نشانگر سازشهای ریختی آنها نسبت به شرایط اقلیمی، خاکی، زیستی و در نهایت اکولوژیکی یک رویشگاه میباشد (25). همیکریپتوفیتها بدلیل کوهستانی و آب و هوای سرد و معتدل منطقه بیشتر از سایر فرمها در منطقه مورد مطالعه گسترش دارد که با مطالعات شریفی و همکاران (15) مطابقت دارد. میرزاده واقفی و رجامند (23) حضور فراوان همیکریپتوفیتها را ناشی از وجود خاک حاصلخیز گزارش کردهاند. در مقایسه خاک منطقه مورد مطالعه نیز بسیار حاصلخیز و یکی از علل حضور فراوان همیکریپتوفیتها در منطقه مورد مطالعه میباشد. همچنین با توجه به مجموع شرایط آب و هوایی فانروفیتها از نظر تراکم حضور بعنوان دومین شکل زیستی فراوان منطقه که نشانگر سازگاری این گروه از گیاهان به شرایط آب و هوایی سرد و نسبتاً مرطوب منطقه دارد و چنانچه عوامل اکولوژیکی دیگری بخصوص فعالیت انسانی تأثیر گذار نباشد انتظار حضور گستردهتر و غلبه بیشتر این گروه از گیاهان در سطح منطقه مورد مطالعه میرود. اکبرزاده (5) نیز در بررسی شکل زیستی گیاهان مراتع ییلاقی واز مازندران دریافت که همیکریپتوفیتها با توجه به اقلیم کوهستانی و سرد منطقه غلبه دارد. اما گروه دوم شکل زیستی در مطالعات اکبرزاده (5) تروفیتها گزارش شده که در مقایسه با منطقه مورد مطالعه که فانروفیتها میباشند، در تضاد است. آتشگاهی و همکاران (1) در مطالعه شکل زیستی گیاهان جنگلهای شرق دودانگه ساری نیز همیکریپتوفیتها را بعنوان فراوانترین شکل زیستی معرفی کردهاند.
در مجموع گونههای یک منطقه تابع شرایط محیطی و اقلیمی آن است. با توجه به اینکه اقلیم منطقه، تحت تأثیر جریانهای هیرکانی، سیبری و اندکی مدیترانهای است در دامنههای جنوب و جنوب غربی ارتفاعات رشته کوه البرز در استان اردبیل، عناصر رویشی ناحیه هیرکانی و ایران- تورانی گسترش و نتایج بر ارتباط اقلیم با گسترش گیاهان و ترکیب گونهای تأکید نموده است. هر چند که فراوانی تیرههای گیاهی Rosaceae، Poaceaeو Fabaceae در منطقه مورد مطالعه امیدوار کننده است، اما حضور نسبی تیره Asteraceae نگران کننده و نشان از تخریب منطقه دارد. نتایج مشابهی از گسترش گیاهان خانواده Asteraceae در ارتباط با ترکیب گونهای و تخریب حاصله در منطقه سارال استان کردستان (19) و منطقه شکار ممنوع کرکس استان اصفهان (11) نیز گزارش شده است. همچنین عدم پیوستگی این جوامع و جزیرهای شدن آنها و ادامه شدت استفاده از این منابع بخصوص توسط تفرج کنندگان نگران کنندهتر میباشد.