Document Type : Research Paper
Author
University of Semnan
Abstract
Present study deal with to ability of two Eucalyptus species (Eucalyptus Microtheca, Eucalyptus camaldulensis) for Pb and Cu absorption from pollutant soil. To design a test, the 6-months seedlings of Eucalyptus were selected from seedling with similar quality. To heavy metals test, three treatments of Cu (5, 10, 20 mm) using CuSO4 and three treatments of Pb (50, 100, 200 mm) using Pb(NO3)2 were choosing to adding soil (loam) pots. Then sampling were done from leave, root and stem of two species in 3 repeat. Dry acid digestion method was used to prepare the samples. The concentrations of heavy metals in the samples were analyzed using ICP-OES. Results between two species showed that totally there is no significant difference between two species (Eucalyptus Microtheca, Eucalyptus camaldulensis) in Pb and Cu absorption. But result of comparing between different concentrations and organs indicated roots showed better function and in this regard E. camaldulensis illustrated better results. As Maximum Pb absorbtion in root of two species (E. camaldulensis and Eucalyptus Microtheca) are 4323.3, 3226 mg/kg respectively and Maximum Cu absorbtion in root of two species are 1382/2, 846 mg/kg respectivel . Also, there is significant difference between absorption and threshold limit in two species that showed this species has a good ability for phytoremediation and removal pollutant from soil.
Keywords
Main Subjects
بررسی دو گونه اکالیپتوس (Eucalyptus Microtheca , Eucalyptus camaldulensis) در جذب فلزات سرب و مس از خاک
محمدرضا دهقان1، علیرضا مشکی2، مریم ملاشاهی2* و علی صلاحی 3
1 سمنان، دانشگاه سمنان، دانشکده کویرشناسی، گروه بیابانزدایی
2 سمنان، دانشگاه سمنان، دانشکده کویرشناسی، گروه جنگلداری مناطق خشک
3 گرگان، مرکز تحقیقات استان گلستان
تاریخ دریافت: 3/3/95 تاریخ پذیرش: 14/10/95
چکیده
هدف از این تحقیق بررسی میزان توانایی دو گونه اکالیپتوس (Eucalyptus Microtheca, Eucalyptus camaldulensis) در جذب فلزات سنگین سرب و مس از خاکهای آلوده بود. بهمنظور اجرای آزمایش نهالهای 6 ماهه و یکدست اکالیپتوس تهیه شدند. برای اعمال تیمار فلزات سنگین، سه تیمار مس (غلظتهای 5، 10، 20 میلی مولار) از منبع CuSO4 و سه تیمار سرب (غلظتهای 50، 100 و 200 میلی مولار) از منبع Pb(NO3)2 برای افزودن به خاک (لومی) گلدانها در نظر گرفته شد. سپس از برگ، ریشه و ساقه هر دو گونه اکالیپتوس در 3 تکرار نمونهبرداری شد. عصارهگیری به روش هضم خشک توسط اسید انجام شد. غلظت فلزات سنگین در نمونهها با استفاده از دستگاه ICP-OES اندازهگیری شد. نتایج بین دو گونه نشان داد که این دو گونه به لحاظ جذب عناصر سرب و مس تفاوت معنیداری باهم ندارند. اما با مقایسه غلظتهای مختلف در اندامهای مختلف هر دو گونه مشاهده شد که ریشهها عملکرد بهتری داشته (معنیداری در سطح 05/0 p<)، در این راستا گونه
E. camaldulensis نتایج بهتری را ارائه داد. بهطوریکه حداکثر میزان سرب جذب شده در ریشههای گونه
E. camaldulensisوE. Microtheca بهترتیب برابر 3/4323 و 3226 میلیگرم بر کیلوگرم بوده و حداکثر میزان مس جذب شده بهترتیب برابر 2/1382 و در 846 میلیگرم بر کیلوگرم بود. همچنین تفاوت بین میزان جذب شده این عناصر با میزان آستانه تحمل هر دو گونه معنیدار بوده که نمایانگر توانایی بالای گونه اکالیپتوس در گیاه پالایی و حذف این مواد از خاکها دارد.
واژههای کلیدی: آلودگی خاک، گیاه پالایی، سرب، مس، اکالیپتوس
* نویسنده مسئول، تلفن: 02331535587 ، پست الکترونیکی: Maryam.Mollashahi@semnan.ac.ir
مقدمه
امروزه فعالیت های انسانی موجب رها سازی انواع آلایندهها به محیط شده است. برای نمونه مراکز صنعتی، معادن، مراکز دفن زباله، مصرف انواع آفت کش ها و علف کش ها موجب آلودگی محیط به آلایندههایی مانند فلزات سنگین شده است. در واقع الگوی فعالیتهای صنعتی امروزی منجر به آلودگیهای زیستمحیطی، بهویژه آلودگی با فلزات سنگین میشود (6). با افزایش زندگی شهری میزان تخلیه آلایندههای فلزی در محیط اطراف افزایش یافته و از طرفی با توسعه مصرف انواع کودها و سموم، آلودگی زمینهای کشاورزی به فلزات سنگین بیشتر میشود.Moura و همکاران در سال 2010 منشأ سرب موجود در محیط را عمدتا ناشی از فعالیتهای انسانی مانند استفاده از کودهای شیمیایی و انتشار دود خودروها بیان کردند. در سال های اخیر موضوع آلودگی خاک ها بهعنوان یکی از مهمترین پیامدهای فعالیتهای انسان بر محیط زیست مورد توجه بسیاری از محققان علوم طبیعی قرار گرفته است (4).
گیاهپالایی، تکنولوژی پاکسازی خاکها و سیستمهای آبـی از فلزات سنگین آلاینده است (7). پاکسازی محیطزیست آلوده به فلزات سنگین و آلایندههای آلی توسط جذب آنها بهوسیله گیاهان یا گیاهپالایی امروزه جایگاه ویژهای پیدا کرده است. با توجه به اینکه روشهای سنتی برداشت عناصر سنگین از خاک و آب بسیار پرهزینه و دشوار و اغلب ناموفق است، لزوم استفاده از گیاهان کاهشدهنده آلودگی خاک و آب روشن است.
تأثیر و کارایی گیاهان انباشت کننده فلزات سنگین به مقدار زیادی بستگی به خصوصیات گیاهان ازجمله سرعت رشد، بیوماس زیاد، دامنه تحمل و تجمع عناصر سنگین در خاک دارد. اکالیپتوس به دلیل سریع الرشد بودن، تولید چوب بیشتر، توان بالا در جذب و نگهداری بیشتر عناصر بهویژه فلزات سنگین از خاک آبیاری شده با فاضلاب در اندامهای خود و تعریق فزونتر نسبت به سایر گونههای درختی، در پالایش خاک از آلایندهها نقش مهمی را ایفا میکند (18).
عنصر سرب در سالهای گذشته بهعنوان یک آلاینده فلزی عمده در محیطزیست و بهعنوان یک عنصر سمی برای گیاهان توجه زیادی را بهخود جلب کرده است. Broyer و همکاران در سال 1972 این موضوع را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدند که اگر سرب برای گیاهان ضروری باشد، غلظت آن باید در سطح 6- 2 میلیگرم بر کیلوگرم کافی باشد. افزایش سرب در خاک میتواند حاصلخیزی خاک را از بین ببرد و یک غلظت بسیار پایین سرب ممکن است از بعضی از فرایندهای حیاتی گیاه مانند فتوسنتز، تقسیم سلولی و جذب آب ممانعت کرده و با نشانههای سمی بهصورت برگهای سبز تیره، پژمردگی برگهای مسنتر، توقف رشد شاخه و برگ و ریشههای کوتاه قهوهای همراه باشد (19).
در جهت کاهش غلظت فلزات سنگین و نیز کاهش عملکرد آنها در خاک مطالعات متعددی انجام شده است. بهعنوان مثال Sallami و همکاران در سال 2013 به مطالعه توانایی گونه Eucalyptus camaldulensis در کاهش اثرات آلاینده ای مانند سرب در خاک پرداختند و نشان دادند که این گونه می تواند موجب تثبیت سرب در خاک های آلوده شده و از عملکرد آن بر موجودات زنده خاک بکاهد. از این رو روش هایی را برای تسهیل انتقال این دسته از آلاینده ها به ساقه و ریشه این گونه پیشنهاد کردند.
در میان علائم عمومی سمیت عنصر مس نیز، کلروز (زردی) و ناهنجاری شکلی ریشه متداولترین علائم میباشند. در غلظت 15 تا 20 mg/kg کاهش رشد بافتها در گیاهان حساس مشاهده شده است.
در سال 2013، Coupe و همکاران نیز به مقایسه سه گونه Eucalyptus camaldeulensis، Brassica junceaو Medicago sativum در جذب فلزات سنگین (مس، روی و کروم) از خاک پرداختند و بیان کردند که گونه Eucalyptus دارای بهترین توان در پالایش این دسته از آلاینده ها از خاک می باشد.
با توجه به نیاز روزافزون جنگلکاری در ایران، لازم است که تحقیقی جامع بر روی گونههای اکالیپتوس و نقش این گیاهان در جذب عناصر سنگین انجام شود. گیاهپالایی یک گزینه کم هزینه، بهویژه برای مناطق آلوده محسوب میشود. بهعنوانمثال Rad و همکاران در سال 2010، پس از آزمایش سازگاری و عملکرد هشت گونه اکالیپتوس با استفاده از فاضلاب شهری و صنعتی یزد، نتیجه گرفتند که گونه E.camaldulensis از نظر سازگاری، رشد ارتفاعی و قطری و قدرت جذب آب، موفقتر از سایر گونهها بوده است.
در واقع هدف از انجام این مطالعه بررسی دو گونه اکالیپتوسEucalyptus Microtheca و
Eucalyptus camaldulensis در جذب فلزات سنگین سرب و مس و توانایی اندامهای مختلف این گونه از قبیل برگ، ساقه و ریشه در انباشت این مواد میباشد.
مواد و روشها
برای انجام این مطالعه در ابتدا نهالهای 6 ماهه و یکدست از هر دو گونه از نهالستان اداره کل مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابعطبیعی استان گلستان تهیه شده و به گلخانه این مرکز منتقل گردیدند. سپس سه تیمار مس (غلظتهای 5، 10، 20 میلی مولار) و سه تیمار سرب (غلظتهای 50، 100، 200 میلی مولار) در نظر گرفته شد. برای فراهم نمودن غلظتهای عناصر سنگین سرب و مس به ترتیب از نمکهای Pb(NO3)2و CuSO4 استفاده شد. غلظتهای مورد نظر در تیمارهای مختلف بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم تهیه گردید و بعد به خاک گلدانها (لومی) اضافه شد. بدین شکل که آبیاری روزانه گلدانها با آب مقطر (به میزان 150 سی سی) و سطوح مختلف از فلزات سنگین به یک اندازه بهصورت حجمی یا وزنی انجام شد.
پس از 13 هفته دوره کشت بخش هوایی در هر گلدان قطع و پس از اندازهگیری وزن تر و شستشو با آب مقطر به مدت سه روز در دمای 0c60 خشک و وزن خشک آنها اندازه گیری گردید (2).
ریشه گیاهان نیز به دقت از خاک گلدان جدا گردید و پس از شستشو و اندازه گیری وزن تر، مقدار یک تا دو گرم از ریشه های ریز توسط قیچی جدا و با آب شستشو شده و در الکل 50 درصد برای اندازهگیری میزان جذب ریشه نگهداری شدند. ریشهها نیز در دمای 0c65 به مدت 72 ساعت خشک و وزن خشک آنها اندازه گیری شد.
بهمنظور تعیین غلظت فلزات سنگین در نمونههای گیاهی، برای آمادهسازی نمونهها از روش هضم خشک اسیدی استفاده شد (10). در پایان، تعیین غلظت فلزات سنگین در تمام نمونهها با استفاده از دستگاه ICP-OES(Inductively Coupled Plasma-Optical Emission Spectrometry) انجام گردید. برای مقایسه میزان تجمع عناصر سنگین در دو گونه اکالیپتوس Eucalyptus microtheca و Eucalyptus camaldulensis از آزمون تی مستقل (Independent-Samples T Test) استفاده شد و بهمنظور مقایسه مقدار میانگین عناصر سنگین جذب شده در گونههای اکالیپتوس با مقادیر مجاز و بحرانی تعریف شده استانداردهای جهانی، از آزمون تی یک نمونهای (One Sample T-test)، با یک مقدار ثابت استفاده گردید. همچنین برای بررسی اثرات متقابل فاکتور ها از آزمون GLM استفاده شد (1).
نتایج
در جدول 1 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مورد استفاده در تحقیق گلخانهای نشان داده شده است.
نتایج اندازهگیری عنصر سرب (Pb): نتایج حاصل از غلظتهای مختلف عنصر سرب در برگ، ساقه و ریشه دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد که در مجموع بین اندام های دو گونه از نظر جذب عنصر سرب اختلاف معنیداری وجود ندارد (جدول 1).
اما در بین اندامهای مختلف دو گونه اختلاف در سطح ریشهها معنیدار میباشد. همانطور که در شکل 1 مشاهده میشود میزان جذب در ریشه گونه E. camaldulensis بیشتر از گونه E. microtheca میباشد. جدول 2 آزمون اثرات متقابل فاکتورها را در بین دو گونه و در غلظتهای متفاوت در مورد عنصر سرب نشان میدهد.
همانطور که مشاهده میشود تفاوت در تیمار غلظت های مختلف معنیدار میباشد. همینطور در میان اندامهای مختلف تفاوت معنیدار بوده و علاوه بر این تفاوت اثر متقابل گونه و اندام نیز معنیدار میباشد.
نتایج اندازهگیری غلظت مس (Cu): نتایج حاصل از غلظتهای مختلف مس در برگ، ساقه و ریشه دو گونه اکالیپتوس E. microtheca و E. camaldulensis مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد که در مجموع بین دو گونه از نظر جذب عنصر مس اختلاف معنیداری وجود ندارد (جدول 3).
شکل 1- گیاهان اکالیپتوس در طول دوره داشت در گلخانه
جدول 1- نتایج خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مورد استفاده
فسفر قابل جذب (میلی گرم به کیلوگرم) |
پتاسیم قابل جذب (میلی گرم به کیلوگرم) |
درصد نیتروژن کل |
درصد کربن آلی |
درصد آهک |
درصد رس |
درصد سیلت |
درصد شن |
Ec (dS/m) |
pH |
سرب اولیه خاک Mg/kg |
مس اولیه خاک Mg/kg |
19 |
253 |
12/0 |
05/1 |
22/12 |
22 |
37 |
41 |
27/0 |
09/7 |
20/31 |
35/29 |
ادامه جدول 1- آزمون t-test عنصر سرب بین دو گونه
آزمون لوون |
آزمون تی تست |
|||||||
Fمیزان |
معنی داری |
میزان t |
درجه آزادی |
معنی داری |
اختلاف میانگین |
اختلاف انحراف معیار |
حدود اعتماد در سطح 95% |
|
حد پایینی |
حد بالایی |
|||||||
18/3 |
08/0 |
78/0- |
52 |
436/0 |
-49/402 |
60/512 |
11/1431-
|
11/626 |
جدول 2- آزمون اثرات متقابل فاکتورهای مختلف در مورد عنصر سرب
|
میانگین مربعات |
Fآزمون |
معی داری |
|||
اثر تیمارغلظت |
64/12154810 |
704/31 |
00/0 |
|
||
گونه |
25/2187064 |
328/1 |
36/0 |
|
||
اندام |
56/75495798 |
833/45 |
02/0 |
|
||
گونه*اندام |
118/1647180 |
296/4 |
01/0 |
|
||
شکل 1- میانگین میزان جذب سرب در برگ، ساقه و ریشه دو گونهE. microtheca و E. camaldulensis
جدول 3- آزمون t مستقل برای غلظتهای مختلف مس بین دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis
آزمون لون |
آزمون تی تست |
|||||||
Fآزمون |
معنی داری |
میزان t |
درجه آزادی |
معنی داری |
اختلاف میانگین |
اختلاف انحراف معیار |
حدود اعتماد در سطح 95% |
|
|
|
|
|
|
|
|
حد پایینی |
حد بالایی |
94/4 |
06/0 |
94/0- |
52 |
34/0 |
66/161- |
89/170
|
59/504-
|
27/181
|
شکل 2- میزان جذب عنصر مس در برگ، ساقه و ریشه دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis
نتایج حاصل از آزمون t دادهها نشان داد که در برگ و ساقه دو گونه مختلف اکالیپتوس E. microtheca و
E. camaldulensis از نظر میزان مس اختلاف معنیداری وجود ندارد اما ریشه این دو گونه اکالیپتوس اختلاف معنیداری در سطح 95 درصد از نظر جذب مس دارند (جدول 4-2 و شکل 4-1).
جدول 5 دامنه عمومی عناصر سنگین در گیاهان (میلیگرم بر کیلوگرم) و حد آستانه و نیز دامنه سمیت را نشان میدهد.
جدول 4 نشان میدهد که در مورد عنصر مس اثر غلظت های مختلف، اندام ها و نیز اثر متقابل گونه و اندام معنی دار میباشد.
جدول 4- آزمون اثرات متقابل فاکتورهای مختلف در مورد عنصر مس
|
میانگین مربعات |
F آزمون |
معنی داری |
اثر تیمارغلظت |
93/2222762 |
38/20 |
00/0 |
گونه |
80/352827 |
74/0 |
47/0 |
اندام |
39/6103882 |
89/12 |
04/0 |
گونه*اندام |
15/473476 |
34/4 |
01/0 |
جدول 5- دامنه عمومی عناصر سنگین در گیاهان (میلیگرم بر کیلوگرم)
سمیت |
حد آستانه |
کمبود |
نرمال |
عنصر |
125-60 |
20 |
<1-5 |
30-3 |
Cu |
400-100 |
30 |
- |
3 |
Pb |
Levy et al., 1999, Ibnu Hajar et al., 2014
جدول 6- مقایسه غلظت عناصر سنگین در برگ E.camaldulensis و E. microtheca با غلظت بحرانی
اندام |
صفت |
گونه |
میانگین (انحراف معیار) |
درجه آزادی |
مقادیر آستانه تحمل |
معنیداری |
برگ |
Cu |
microtheca |
44/84 (08/20) |
8 |
20 |
000/0* |
camaldulensis |
11/58 (98/21) |
8 |
20 |
001/0* |
||
Pb |
microtheca |
52/193 (47/110) |
8 |
30 |
002/0* |
|
camaldulensis |
79/311 (00/120) |
8 |
30 |
000/0* |
||
|
Cu |
microtheca |
00/156 (07/51) |
8 |
20 |
000/0* |
ساقه |
|
camaldulensis |
11/131 (28/40) |
8 |
20 |
000/0* |
|
Pb |
microtheca |
79/206 (29/61) |
8 |
30 |
000/0* |
|
|
camaldulensis |
73/198 (45/84) |
8 |
30 |
000/0* |
|
Cu |
microtheca |
98/845 (87/311) |
8 |
20 |
000/0* |
ریشه |
|
camaldulensis |
20/1382 (42/903) |
8 |
20 |
002/0* |
|
Pb |
microtheca |
00/3226 (43/1210) |
8 |
30 |
000/0* |
|
|
camaldulensis |
29/4323 (36/1506) |
8 |
30 |
000/0* |
جدول 6 به مقایسه غلظت عناصر سنگین در برگ E.camaldulensis و E. microtheca با غلظت بحرانی (حد آستانه) پرداخته است.
همانطور که مشاهده میشود غلظت عناصر نسبت به حد آستانه تعریف شده (جدول 5) برای اندامهای مختلف دو گونه اکالیپتوس، نشان دهنده معنیدار بودن میزان جذب عناصر در اندامها نسبت به حد آستانه است. همانطور که در جدول 6 دیده میشود، در بسیاری از موارد غلظت عناصر در گیاه بالاتر از حد سمیت در گیاه بوده ولی از آنجاییکه هیچگونه علائم سمیت در این گیاهان وجود نداشت در نتیجه بیانگر توان بالای این گونه در تحمل شرایط آلودگی به این گونه عناصر میباشد.
بحث و نتیجهگیری
گونه اکالیپتوس و واریته های مختلف آن ازجمله گیاهانی هستند، با وجود اینکه بومی ایران نیستند اما نسبت به بسیاری از گونههای بومی از رشد سریعتری برخوردار هستند. در پنجاه سال اخیر به دلیل سازگاری این گونه به انواع خاک و نیز سریعالرشد بودن آن، در بخش های متعددی از کشور برای اهداف جنگلکاری تحت کاشت قرار گرفته است (3). از این رو در مطالعات متعددی که در مورد این گونه انجام میشود سعی در بررسی توانایی این گونه در سازگاری با شرایط مختلف محیطی ازجمله تعیین قابلیت گیاهپالایی آن در حذف آلایندهها از محیط میباشد.
نتایج آزمون T-Test در مورد هر دو عنصر نشان داد که در مجموع بین دو گونه در جذب عناصر از خاک تفاوت معناداری مشاهده نمیشود. اما با مقایسه اندام های مختلف در گونه مشاهده شد که غلظت عناصر در اندامهای مختلف هر گونه متفاوت است. همچنین نتایج نشان داد که ریشهها قدرت جذب بسیار بیستری نسبت به دیگر اندامها داشته و در این میان گونه E.camaldulensis نسبت به گونه E. microtheca از قدرت بالاتری در جذب هر دو عنصر برخوردار بوده است.
در این راستا Sallami و همکاران در سال 2013 گونه E.camaldulensis را ازجمله گونههای مناسب برای گیاهپالایی و حذف فلزات سنگین بهویژه برای حذف عنصر سرب از خاکها معرفی کردند و بیان کردند که بیشترین غلظت مشاهده شده این عنصر در ریشه این گونه بوده که از این نظر با نتایج این تحقیق همخوانی دارد. در گونه
E. microtheca نیز بیشترین میزان این عنصر در ریشهها مشاهده شد. این مطلب نمایانگر توانایی ریشهها در تجمع این عنصر در خود میباشد. Keneshlo در سال 2005 نیز اظهار داشته که در بین گونه های وارداتی، گونه اکالیپتوس بیشترین نقش را در جذب و کاهش آلودگی بهویژه سرب داشته است.
همچنین Coupe و همکاران در سال 2012 بیان کردند که گونه E.camaldulensis توانایی جذب و تجمع عنصر سرب تا غلظتmg/kg 548 را در اندامهای هوایی خود دارد که در این مطالعه این میزان در ساقه و برگ این گونه به ترتیب 206 تا 311 بوده که بسیار بیشتر از گونههای کشت شده در مناطق عاری از آلودگی به این عنصر میباشد. اما همان طور که در نتایج مربوط به دو عنصر مشاهده شد قدرت جذب هر دو عنصر در ریشه ها بسیار بیشتر از اندامهای هوایی میباشد.
در مورد عنصر مس نیز نتایج مشابه عنصر سرب مشاهده شد، در این راستا Assareh و همکاران در سال 2008 نشان دادند که در غلظت های بالای عنصر مس (در حد سمیت) گونه E.camaldulensis مقاومتر از گونه E. microthecaبوده و از قدرت جذب بالاتری برخوردار است؛ که از این نظر کاملا با نتایج این تحقیق مطابقت دارد. همچنین در مطالعات انجام شده ثابت شده ریشهها در زمان بالا بودن شدت آلودگی به عنصر مس پس از جذب آن، از انتقال آن به اندامهای هوایی و ایجاد تنش در گیاه جلوگیری کرده که این مطلب نمایانگر قابلیت زیاد بافتهای ریشه برای نگه داشتن مس میباشد (12). در بررسی اثرات متقابل نیز مشاهده شد که اثر تیمار غلظتهای مختلف، اندام ها و نیز متقابل گونه در اندام هر دو عنصر معنیدار بوده است.
از دیگر نتایج این تحقیق این بود که با افزایش غلظت آلایندهها در خاک میزان جذب آنها توسط اکالیپتوس افزایش یافته است که خود نشان دهنده توانایی بالای این گونه در بحث گیاهپالایی و زدودن آلایندهها از خاک است.
Freitas و همکاران در سال 2004 بیان کردند که در بین گونههای متعددی که قابلیت رشد در خاکهای آلوده را دارند گونه اکالیپتوس ازجمله گونههایی است که توانایی رشد را در خاکهایی که حاوی فاضلاب هستند، دارد و قدرت جذب ریشههای آن 17 برابر قدرت جذب توسط برگهای آن است. نتایج این تحقیق نیز در مورد جذب هر دو عنصر، نمایانگر بالاتر بودن قدرت جذب و تمرکز ریشههای هر دو گونه بهویژه گونه E.camaldulensis نسبت به برگهای آن میباشد.
در نهایت میتوان گفت که گیاهپالایی بهعنوان روشی نوین برای حذف فلزات آلاینده از خاکها کاربرد داشته و حذف فلزات خاص در مکانهایی با آلودگی بالا نیازمند شناخت گونههایی با توان بالا (بیشاندوزها (hyperaccumulator)) ازجمله گونههای مختلف اکالیپتوس، در جذب این دسته از آلودگیهای زیست محیطی است.