نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
هیئت علمی مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره)
چکیده
استویا (Stevia rebaudiana) یک گیاه تجاری و دارویی مهم است که دارای خاصیت شیرین کنندهگی قوی بوده و برای افراد مبتلا به دیابت و چاقی مناسب میباشد. هدف این تحقیق مقایسه اثر نوع بستر و تیمارهای غذایی بر ویژگیهای فیتوشیمیایی گیاه استویا است. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی با شانزده تیمار در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی مرکز آموزش عالی امام خمینی اجرا شد. در این آزمایش عامل نسبت ورمیکمپوست در سه سطح شامل بستر پایه بدون خاک متشکل از پرلیت و کوکوپیت و نیز بستر متشکل از خاک مزرعه بعلاه 0، 30 و 40 درصد ورمیکمپوست و عامل تیمار غذایی شامل کودهای آلی (ورمی واش و تیکمپوست) و محلول غذایی هوگلند بود. نتایج حاصل از تحقیق حاضر بیانگر تأثیر معنی دار و مثبت (01/0P<) تیمارهای استفاده شده بر صفات مورد بررسی شامل میزان کل پروتئین، فنل، قند محلول و قند استویولی ریبودیوزاید (rebaudioside) بود. بنابر این استفاده از نسبت مناسب ورمیکمپوست در بستر بدون خاک تأثیر مثبت بر برخی ویژگیهای فیتوشیمیایی مورد بررسی در این تحقیق داشت. اگرچه در مورد شیرین-کننده استویولی (ریبودیوزاید) وجود تیکمپوست به تنهایی در بستر بدون خاک، قند محلول کل و فنل کل وجود ورمی واش به تنهایی در بستر بدون خاک و در مورد پروتئین محلول هوگلند در بستر خاکی بدون نیاز به استفاده از ورمی-کمپوست بیشترین تأثیر را داشتند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The compared effect of nutrient treatment and growth bed on some of the phytochemical characters of stevia
نویسنده [English]
Imam Khomeini Higher education Institute
چکیده [English]
Stevia rebaudiana Bertoni is an economically important medicinal plant which produces sweet steviol glycosides that act as a sugar substitute for diabetic and obese people. This study was conducted in order to comparing the effects of nutrient treatment and growth bed (included 16 media) on phytochemical characters of stevia grown on soil and soil less bed. The experiment was carried out in completely randomized design, three replications and the data were analyzed statistically. The studied treatments of the related characters included total protein, soluble sugar, total phenols and Rebaudioside in the form of diterpenoid glycosides. The Results indicated positive significace of (p< 0.01) due to the effect of using fertilizer and their kinds on the studied characters. Therefore soilless growth bed combined with perlit and vermicompost without additional fertilizer supply is more sufficient condition than the other media used in the study. However different additional fertilizers can help to the increasing of each components such as, tea compost for Rebaudioside, vermiwash for phenols and soluble sugar and chemical fertilizer for proteins.
کلیدواژهها [English]
مقایسه اثر تیمار تغذیه ای و نوع بستر کشت بر برخی خصوصیات فیتوشیمیایی گیاه استویا
ربابه اصغری
کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره)
تاریخ دریافت: 6/10/94 تاریخ پذیرش: 6/7/95
چکیده
استویا (Stevia rebaudiana) یک گیاه تجاری و دارویی مهم است که دارای خاصیت شیرین کنندهگی قوی بوده و برای افراد مبتلا به دیابت و چاقی مناسب میباشد. هدف این تحقیق مقایسه اثر نوع بستر و تیمارهای غذایی بر ویژگیهای فیتوشیمیایی گیاه استویا است. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی با شانزده تیمار در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی مرکز آموزش عالی امام خمینی اجرا شد. در این آزمایش عامل نسبت ورمیکمپوست در سه سطح شامل بستر پایه بدون خاک متشکل از پرلیت و کوکوپیت و نیز بستر متشکل از خاک مزرعه بعلاه 0، 30 و 40 درصد ورمیکمپوست و عامل تیمار غذایی شامل کودهای آلی (ورمی واش و تیکمپوست) و محلول غذایی هوگلند بود. نتایج حاصل از تحقیق حاضر بیانگر تأثیر معنی دار و مثبت (01/0P<) تیمارهای استفاده شده بر صفات مورد بررسی شامل میزان کل پروتئین، فنل، قند محلول و قند استویولی ریبودیوزاید (rebaudioside) بود. بنابر این استفاده از نسبت مناسب ورمیکمپوست در بستر بدون خاک تأثیر مثبت بر برخی ویژگیهای فیتوشیمیایی مورد بررسی در این تحقیق داشت. اگرچه در مورد شیرینکننده استویولی (ریبودیوزاید) وجود تیکمپوست به تنهایی در بستر بدون خاک، قند محلول کل و فنل کل وجود ورمی واش به تنهایی در بستر بدون خاک و در مورد پروتئین محلول هوگلند در بستر خاکی بدون نیاز به استفاده از ورمیکمپوست بیشترین تأثیر را داشتند.
واژه های کلیدی: استویا ، ورمی کمپوست، تی کمپوست و ورمی واش، ریبودیوزاید
نویسنده مسئول، تلفن: 09352394098 ، پست الکترونیکی: fariba2022@yahoo.com
مقدمه
استویا) (Stevia rebaudiana Bertoni گیاه علفی و چندساله متعلق به خانواده Asteraceae و از ارزشمندترین گیاهان دارویی مناطق حاره میباشد. این گیاه بومی پاراگوئه و برزیل(12،14) است و یکی از اعضای جنس Stevia میباشد که قندهای استویلی شیرین تولید میکنند (4،20). برگهای استویا منبع گلیکوزیدهای دی ترپنی است که عمدتاً استویوزید و ریبودیوزاید (Stevioside , Rebaudioside) هستند، میباشد. این ترکیبات 300 بار از قند سوکروز موجود در چغندر قند، نیشکر و سایر منابع شیرین تر است (22). استویوزید ارزشمندترین شیرین کننده طبیعی است که تولید شده است، چون از طعم نسبتاً خوب و پایداری شیمیایی کافی برخوردار است؛ و در عین حال فاقد کالری میباشد(5). استویا بعنوان یک گیاه دارویی و دارای شیرین کننده فاقد کالری از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی مورد استفاده قرار میگیرد (18،21). این گیاه برای افراد دیابتی، دارای فشار خون بالا و افراد دارای ناراحتیهای قلبی و نیز در داروهای لاغری و داروهای ضد سرطان مورد استفاده قرار میگیرد (2، 7، 8، 17، 12، 23). این گیاه دارویی مهم علاوه بر موارد مصرفی که پیشتر اشاره شده در سایر موارد از جمله مشکلات گوارشی، تهیه محلولهای پاک کننده پوست و نیزدر صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگیرد (4). سایر جذابیت های این ماده طبیعی شیرین شامل غیر قابل تخمیر بودن، بی رنگ بودن، پایداری در دمای بالا (تا 1000 درجه سانتی گراد) و ماندگاری بالا میباشد. این فرآورده را می توان به چای، قهوه و انواع نان، غذاهای فرآوری شده و نوشابهها افزود (11،21).
کودها موادی آلی یا غیر آلی طبیعی یا غیر طبیعی میباشند که نیازهای معدنی گیاهان را برای رشد و تولید محصول در حد بهینه فراهم میسازند. کودهای آلی موادی طبیعی از منابع گیاهی یا حیوانی هستند که بعنوان منبعی از تمام عناصر میکرو و ماکرو بوده که در طی فرآیند معدنی شدن به فرمهای قابل دسترس تبدیل شدهاند و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک را بهبود می بخشند و تأثیر مستقیم بر رشدگیاهان دارند (6) و نقشی مهم در افزایش رشد، بسیاری از تولیدات کشاورزی دارند (19). گزارشها نشان میدهد که کودهای آلی تأثیر معنی داری بر ارتفاع، سطح برگ و میوه گوجه فرنگی و تعدادی از گیاهان دارند (1). ورمی کمپوست که یکی از انواع کودهای آلی حاصل از اکسیداسیون زیستی مواد آلی توسط کرمهای خاکی و میکروارگانیسم های خاک است، بعنوان یک فرآورده پایدار در شرایط محیطی شناخته میشود (3). ورمی واش و تی کمپوست از کودهای محلول تهیه شده از ورمی کمپوست هستند که در کشاورزی ارگانیک به هر دو صورت جایگزین و یا مکمل کودهای جامد بکار میرود و دارای اثرات منحصر به فردی در تأمین مواد غذایی میباشند (9).
کودهای شیمیایی یا غیر آلی محتوی عناصر پرمقدار اصلی شامل نیتروژن، فسفات و پتاسیم میباشند که بر رشد رویشی و مرحله زادآوری گیاه تأثیر بسزایی دارند. همچنین قابل انحلال بودن عناصر و سرعت آزاد شدن آنها در این کودها نسبت به کود آلی بیشتر است. این امر موجب شده کودهای غیرآلی بیش از کودهای آلی استفاده شوند. البته در کشورهای توسعه یافته مصرف این کودها هزینه بالایی را به کشاورزان بخصوص کشاورزان خرد که معمولاً از نظر مالی بنیه ضعیفی دارند را تحمیل می نماید. استفاده از کودهای شیمیایی، آفت کشها و علف کشها موجب افزایش محصول می شود، در عین حال مصرف آنها تأثیرات نگران کننده ای بر کیفیت محیط زیست و فرآورده های حاصل از خاک یا همان تولیدات کشاورزی را سبب شده است.
کودهای آلی نسبت به کودهای غیر غیر آلی، کیفیت خاک را بهبود می بخشند. کیفیت مناسب و میزان بالای عناصر قابل جذب در این نوع کودها میتواند مزایای زیادی در تولید ازجمله کاهش هزینه های تولید کشاورزان، به خصوص در کشورهای توسعه یافته داشته باشند (15). مدیریت ترکیب عناصر غذایی خاک با استفاده توأم از کودهای زیستی و شیمیایی موجب افزایش کمیت و کیفیت تولید استویا میشود (17 ).
با توجه به اهمیت تأمین نیازهای غذایی گیاهان و تأثیر آن بر کمیت و کیفیت محصول تولیدی آنها و نیز نقش بسترهای کشت و کودهای مصرفی در این خصوص و تأثیرات زیست محیطیشان این تحقیق به منظور بررسی اثر بسترهای کشت، کودهای شیمیایی و زیستی بر ویژگیهای بیوشیمیایی (شامل قندهای محلول، فنل کل، پروتئین کل و گلیکوزید های استویولی ) موثر بر خواص دارویی و ارزش تجاری گیاه استویا انجام شد.
مواد و روشها
آزمایشهای انجام شده بر روی استویا به منظور ارزیابی تأثیر بسترهای کشت و کودهای مختلف بر ویژگیهای رویشی و فیتوشیمیایی استویا در طی سال 94 در گلخانه گروه تولیدات گیاهی مرکز آموزش عالی امام خمینی کرج انجام شد. گیاهچه های استویا از بخش بیوتکنولوژی موسسه جهاد دانشگاهی واقع در کرج تهیه و در گلدانهایی به قطر 30 سانتی متر پر شده با بسترهای کشت مورد نظر که ترکیب آنها در جدول یک آورده شده است، کاشته شدند. در جدول یک ویژگیهای محیطهای استفاده شده در این تحقیق مشخص شدهاست. استویا در گلخانهای با دوره نوری شانزده ساعت و دمای روز / شب به ترتیب 25و 17 درجه سانتی گراد قرار دادهشدند.
جدول 1- مشخصات بستر و تیمارهای کودی استفاده شده
Growth bed name |
Growth bed |
Additional fertilizer |
Growth bed name |
Growth bed |
Additional fertilizer |
G1 |
100%Soil |
tea compost |
G9 |
40%vearmicompost+60%pearlite |
--------------- |
G2 |
100%Soil |
Vermiwash |
G10 |
30%vermicompost+60%pearlite+10%Cocopeat |
Teacompost |
G3 |
100%Soil |
Hogland |
G11 |
30%vermicompost+60%pearlite+10%Cocopeat |
------------- |
G4 |
40%Cocopeit+60%pearlite |
tea compost |
G12 |
30%vermicompost+60%pearlite+10%Cocopeat |
Vermiwash |
G5 |
40%Cocopeat+60%pearlite |
Hogland |
G13 |
60%Soil+40%vermicompost |
tea compost |
G6 |
40%cocopeat+60%perlite |
Vermiwash |
G14 |
60%Soil+40%vermicompost |
Vermiwash |
G7 |
40%vermicompost+60%pearlite |
Teacompost |
G15 |
60%Soil+40vermicompos |
Hogland |
G8 |
40%vearmicompost+60%pearlite |
Vearmiwash |
G16 |
100%Soil |
------------- |
قند محلول کل: قند محلول کل به روش Thimmaiah (2004) ارزیابی شد. یکصد میلی گرم از نمونه خشک شده با 5 میلی لیتر اسید کلریدریک 5/2 نرمال در حمام آب به مدت 3 ساعت به منظور هیدرولیز جوشانده شد و سپس با کربنات سدیم خنثی شد. حجم آن به 100 میلی لیتر افزایش داده شد و در 5000 دور به مدت 10 دقیقه سانتریفوژ گردید. محلول رویی جدا شده و یک میلی لیتر جهت آنالیز برداشته شد. 4 میلی لیتر معرف آنترون به آن افزوده شد و در حمام آب گرم (70 درجه سانتی گراد) به مدت یک دقیقه گرم شد. سپس نمونه به سرعت سرد شد و رنگ آن از سبز به خاکستری تغییر یافت و جذب آن در 630 نانومتر خوانده شد و بر اساس واحد میلی گرم بر گرم وزن خشک محاسبه شد.
فنل کل: جهت اندازه گیری فنل کل از معرف Folin-Ciocalteau استفاده شد. 5/0 میلی لیتر از این معرف به 5/0 میلی لیتر عصاره استخراج شده گیاهی و استانداردهای گالیک اسید اضافه و سپس به مخلوط حاصل 4 میلی لیتر سدیم کربنات 1 مولار اضافه شد. پس از 15 دقیقه نگهداری در دمای محیط جذب نمونه ها در طول موج 765 نانومتر توسط دستگاه اسپکتروفتومترUV-Vis قرائت گردید. نتایج براساس واحد میلی گرم بر گرم وزن خشک محاسبه شد.
پروتئین کل و گلیکوزیدهای استویولی: برای تعیین میزان پروتئین کل محلول از روشBiuret استفاده شد. در این روش محلوه بیوره را با استفاده از 1.5 میلی گرم سولفات مس و 6.0 گرم سدیم پتاسیم تارتارات که در 500 میلی لیتر آب مقطر حل شدند تهیه و به 300 میلی مول هیدروکسید سدیم 10% اضافه نمودیم و با افزودن آب مقطر حجم کل به یک لیتر رسید. به ازاء 0.5 میلی لیتر از عصاره حاوی پروتئن استخراج شده از برگ گیاه استویا 2.5 میلی لیتر از محلول تهیه شده استفاده شد و پس از 30 دقیقه جذب آن در طول موج 540 نانومتر خوانده شد و بر اساس میلی گرم برمیلی لیترمحاسبه شد.
آنالیز و اندازه گیری میزان گلیکوزیدهای استویولی که با استفاده از آب گرم و سپس خالص سازی با استفاده از ستون رزینی تهیه شده بود با HPLC (Pump Model S7131)، Sykam انجام شد. که در این روش کروماتوگرافی از دو ستون C18 به صورت سری و دتکتور UV-vis در طول موج 202 استفاده شد. دمای ستون 40 درجه سانتی گراد نگهداری شد و استاندارد استفاده شده ریبودیوزاید خالص بود.
آنالیز آماری: نتایج به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار آماری SPSS (نسخه 16)، Microsoft Office Excel (نسخه 2007) انجام شد و جهت ترسیم نمودارها از نرم افزار Excell 2003 استفاده شد. داده ها با استفاده از آنالیز واریانس یک سویه(ANOVA) آنالیز شد. همچنین ضرایب همبستگی ساده برای بدست آوردن میزان ارتباط صفات با یکدیگر با روش دانکن محاسبه گردید.
نتایج
بررسی های انجام شده بر روی صفات بیوشیمیایی مورد مطالعه در این تحقیق شامل پروتئین کل، قند کل، فنل کل و ریبودیوزاید نشان داد که محیطهای مختلف استفاده شده به طور معنی داری بر میزان ترکیبات مذکور تأثیر دارند(P<0.01)(جدول 2). همانطور که در جدول 3 نشان داده شده است بیشترین مقدار پروتئین در محیط 3 و کمترین آن در محیط 7 مشاهده شده است. بالاترین مقدار قند کل و فنل کل در محیط 6 و کمترین مقدار آنها در محیط 16 وجود داشت، در مورد ریبودیوزاید محیط 4 بیشترین و محیط های 10، 11 و 13 کمترین مقادیر را نشان دادند. همانطور که مشاهده می شود بالاترین میزان قند محلول، ترکیبات آنتی اکسیدانی که در اینجا مقدار فنل معرف آن می باشد و نیز ریبودیوزاید از گروه قندهای دی ترپنی با خاصیت شیرین کنندگی بالادر محیطهایی که بستر کشت متشکل از پرلیت و کوکوپیت هستند مشاهده می شود اما میزان آنها با تیمار غذایی داده شده در محیطهای متفاوت تأثیرات متفاوتی گرفته اند بطوری که تی کمپوست موجب افزایش ریبودیوزاید و ورمی واش بر افزایش فنل ها و قندهای محلول بیشترین تأثیر را داشته است.
بحث
تحقیق حاضر ضمن تأیید نتایج حاصل از تحقیقات گذشته (13،16) مبنی بر تأثیر پذیری خصوصیات بیوشیمیایی گیاه استویا از محیط کشت، نشان داد بستر کشت و نوع ماده مغذی افزوده شده به بستر نقش بسزایی در میزان تولید فرآوردههای بیوشیمیایی گیاه استویا دارند. بنابراین با توجه به هدف کشت گیاه، بایستی محیط و تیمار غذایی مناسب انتخاب شود.
جدول 2- آنالیز واریانس تیمارهای مختلف
Rebaudiosides (mg/gDW) |
Phenols (mg/gDW) |
Glucose (mg/gDW) |
Protein % |
df |
Changes sources |
7871.2** |
3459.3** |
90371.1** |
1.286** |
15 |
Treatment |
4.4 |
5.6 |
45.4 |
0.002 |
31 |
Error |
3.5 |
2.6 |
15.3 |
2.5 |
|
CV |
جدول 3-- اثر بسترهای کشت مختلف و تیمارهای مغذی بر خصوصیات فیتوشیمیایی برگ استویا
Rebaudiosides (mg/gDW) |
Phenols (mg/gDW) |
Glucose (mg/gDW) |
Protein mg/ml |
Treatment |
57.8h |
80.7i |
398.2h |
1.90f |
G1 |
77.8g |
86.2gh |
429.7f |
2.26d |
G2 |
58.1h |
92.0ef |
454.5e |
3.26a |
G3 |
184.3a |
126.3c |
625.6c |
1.42h |
G4 |
180.3b |
147.2b |
728.9b |
1.23i |
G5 |
158.9c |
153.2a |
758.2a |
1.00j |
G6 |
117.3d |
50.1l |
248.1k |
0.92k |
G7 |
106.2e |
76.0j |
263.3j |
1.92ef |
G8 |
91.3f |
88.1g |
435.0f |
2.65b |
G9 |
35.2k |
89.7fg |
439.1f |
1.95ef |
G10 |
38.6k |
119.0d |
588.1d |
1.57g |
G11 |
52.1i |
83.1hi |
411.1g |
2.57c |
G12 |
38.0k |
56.3k |
280.1i |
1.53g |
G13 |
43.6j |
80.1i |
395.3h |
2.22d |
G14 |
48.5i |
94.1e |
464.3e |
1.99e |
G15 |
50.4i |
21.5m |
105.3k |
1.07j |
G16 |
با توجه به نتایج بدست آمده بهترین شرایط برای افزایش تولید پروتئین در بستر خاکی و تیمار غذایی اعمال شده با محلول هوگلند فرآهم میشود. میزان تولید قند های محلول کل و میزان فنل کل نیز همچون سایر صفات مورد بررسی تغییرات معنی داری بسته به نوع بستری که گیاه در آن کشت شده و نیز تیمار غذایی بکار رفته برای گیاه نشان دادند. بطوری که در محیط شماره 6 با بستری مرکب از 40%cocopeat+60%perlite و تیمار غذایی ورمی واش بالاترین میزان تولید قند محلول و فنل اندازهگیریشد؛ درحالیکه میزان تولید این دو فرآورده در گیاهان کشت داده شده درمحیط شاهد یا محیط 16 که بستر گیاه خاک بود و از هیچ تیمار غذایی استفاده نشده بود، کمترین مقدار را نشان داد.
الف
ب
ج
د
نمودار 1 - اثر محیط های کشت مختلف و تیمارهای مغذی بر خصوصیات فیتوشیمیایی برگ استویا: الف) میزان تغییرات پروتئین کل ب) میزان تغییرات قند محلول کل ج) میزان تغییرات فنل کل د) ریبودیوزاید
ریبودیوزاید (Rebaudiosides) نیز مانند سایر صفات مورد مطالعه در این گیاه با تغییر بستر و نوع ماده غذایی بکار رفته تغییرات قابل ملاحظهای را نشان داد. در بین محیط های بررسی شده در این تحقیق بهترین شرایط از این نظر محیط 4 میباشد که بستر آن مرکب از 40%Cocopeit+ 60%pearlite بود و با تی کمپوست تیمار شده است. محیطهای 4 و 10 که در آنها به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار ریبودیوزاید اندازه گیری شد هر دو توسط تی کمپوست تیمار شده بودند یکی همراه با ورمی کمپوست و دیگری بدون آن . بنابر این می توان گفت بیش از ماده مغذی مورد استفاده نوع بستر کشت و تأمین نیازهای غذایی است که بر تولید این نوع قند مؤثر است. در مورد ورمی کمپوست که به عنوان جزیی از بستر و تأمین کننده نیازهای غذایی گیاه کشت شده بکار میرود می توان نتیجه گرفت آن بخش از ترکیبات موجود در ورمی کمپوست در تولید ریبودیوزاید موثر است که به هنگام تهیه تیکمپوست جدا شده و وارد این کود محلول میشود و اثر مثبت آن در تولید این شیرین کننده قابل مشاهده است؛ بطوری که بالاترین سطح تولید آن توسط تی کمپوست در بستر آلی اندازهگیری شد(محیط 4). اما استفاده توأم ورمی کمپوست و تی کمپوست نه تنها اثر مثبت ندارد بلکه اثر منفی بر تولید آن می گذارد و حتی همانطور که در نتایج ملاحظه میشود کاربرد ورمی کمپوست به تنهایی هم در تولید این جز از ترکیبات بیوشیمیایی مورد مطالعه اثر قابل ملاحظهای ندارد، ولی استفاده از محلول هوگلند که بعنوان یک کود شیمیایی بکار میرود میتواند تأثیر مثبت بر تولید ریبودوزاید داشته باشد اگرچه نه به اندازه تی کمپوست و در مقام مقایسه نسبت به آن در جایگاه دوم قرار میگیرد.
بنابراین بستر مناسب از نظر تولید قندهای محلول کل، فنل کل و قندهای ترپنی بستر مرکب از 40%Cocopeit+ 60%pearlite بود با این تفاوت که تیمار مناسب برای قندهای محلول و فنلها ورمی واش و برای ریبودیوزاید تی کمپوست تشخیص دادهشد. بدین ترتیب درمورد گیاه استویا که به دلیل تولید و استخراج قندهای دیترپنی اهمیت بیشتری دارند، استفاده از بستر بدون خاک آلی و تیمار غذایی زیستی میتوان تولید ماده مؤثره را به بالاترین میزان خود افزایش دهد. البته در مورد قندهای محلول و فنلها، همین ترکیب برای بستر و تی کمپوست برای تیمار غذایی میتواند استفاده شود. تنها در مورد میزان پروتئین بستر خاکی با تیمار غذایی شیمیایی، شرایط مناسبتری را برای تولید فراهم مینماید.
با توجه به نتایج تحقیق انجام شده برای به حداکثر رساندن تولید هر یک از اجزای مورد مطالعه وجود تیمارهای مغذی متفاوت می تواند مؤثر باشد. در مجموع تی کمپوست در بستر آلی مرکب از 40%Cocopeit+60%pearlite برای تقویت تولید ریبودیوزاید و ورمی واش در همین بستر برای افزایش تولید قند محلول و فنلها و تیمار کود شیمیایی در بستر خاک برای تولید پروتئین مناسبترین شرایط کشت تشخیص داده شدند. اما در صورتیکه مجموع صفات مورد مطالعه شامل قدرت شیرین کنندگی، خاصیت آنتی اکسیدانی، قندهای محلول و پروتئین ها در نظر گرفته شوند، محیط دارای 60% پرلیت و 30-40 درصد ورمی کمپوست بدون تیمار غذایی مناسبترین شرایط را فراهم میآورد و این محیط میتواند نیازهای غذایی گیاهرا تأمین نماید.