The effect of interaction between salicylic acid and penconazole on physiological and biochemical responses of safflower (Carthamus tinctorius L.) under salinity

Document Type : Research Paper

Authors

1 phD. candidate of plant physiology in Tehran University

2 professor of plant physiology in Tehran University

Abstract

In this study, the effect of salicylic acid and penconazole on some of plant growth indices, in Carthamus tinctorius under salinity was investigated. Sodium chloride (0, 100, 200 mM), salicylic acid (1 mM), and penconazole (15 mg l-1) were applied for 21 days during vegetative growth of plants. Results have shown that the exogenous application of growth regulators to salt-stressed plants increased some growth parameters. Salicylic acid increased the amount of total chlorophyll content, carotenoids, anthocyanins, and flavonoids in plants. Penconazole increased the amount of total chlorophyll content under salinity, reduced carotenoids and increased flavonoids under 200 mM treatment, increased anthocyanins in control plants and 100 mM treatment and increased total sugar in control plants and 200 mM sodium chloride treatment. Simultaneous application of salicylic acid and Penconazole increased the amount of total chlorophyll content under salinity, increased carotenoids, increased flavonoids under 200 mM treatment, increased anthocyanins in control plants and under 100 mM treatment and increased total sugar in control plants and 200 mM treatment of sodium chloride. Overall, it seems that the exogenous application of salicylic acid and penconazole can cause the adaptability of safflower to salinity. Due to the low price and availability, the use of these components can be considered in order to increase the resistance of safflower to salinity.

Keywords

Main Subjects

بررسی اثر برهم­کنش سالیسیلیک­اسید و پنکونازولبر پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیائی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت تنش شوری 

فاطمه شکی، حسن ابراهیم­زاده معبود* و وحید نیکنام 

تهران، دانشگاه تهران، پردیس علوم، دانشکده زیست شناسی 

تاریخ دریافت: 30/6/95                تاریخ پذیرش: 21/1/96

چکیده 

در این تحقیق تاثیر سالیسیلیک­اسید و پنکونازول بر برخی شاخص­های رشد گیاهی در گیاه گلرنگ تحت تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. 3 تیمار کلرید سدیم (0، 100  و 200 میلی­مولار)، 1 میلی­مولار سالیسیلیک­اسید و 15 میلی­گرم بر لیتر پنکونازول بر گیاهان اعمال گردید. گیاهان به مدت 21 روز تحت این تیمارها قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تیمار سالیسیلیک­اسید و پنکونازول به تنهایی و همزمان، اثرات قابل توجهی بر گیاهان گلرنگ داشت. تنش شوری سبب کاهش کلروفیل کل گیاه، کاروتنوئیدها، آنتوسیانین­ها و فلاونوئیدها و سبب افزایش قند کل گیاه شد. سالیسیلیک­اسید سبب افزایش معنی­دار محتوای کلروفیل کل، کاروتنوئیدها، آنتوسیانین­ها و فلاونوئیدها در گیاهان شد. پنکونازول سبب افزایش کلروفیل در گیاهان تحت تنش شوری، کاهش کاروتنوئیدها و افزایش فلاونوئیدها در گیاهان تحت تیمار 200 میلی­مولار، افزایش آنتوسیانین­ها در گیاهان شاهد و تحت تیمار 100 میلی­مولار و افزایش قند کل در گیاهان شاهد و تحت تیمار 200 میلی­مولار شد. کاربرد همزمان سالیسیلیک­اسید و پنکونازول سبب افزایش کلروفیل کل در گیاهان تحت تنش، افزایش کاروتنوئیدها و افزایش فلاونوئیدها در گیاهان تحت تیمار 200 میلی­مولار، افزایش آنتوسیانین در گیاهان شاهد و تحت تیمار 100 میلی­مولار و افزایش قند کل در گیاهان شاهد و تحت تیمار 200 میلی­مولار شد. در مجموع، به نظر مـی­رسـد کـاربرد سالیسـیلیک­اسـید و پنکونازول می­تواند باعث سازگاری گیـاه گلرنگ با تـنش شـوری شود که با توجه به ارزان و قابل دسترس بودن، برای افزایش مقاومت گیاه گلرنگ به تنش شوری می­توانند مورد توجه قرار گیرند.

واژه های کلیدی: گلرنگ، تنش شوری، سالیسیلیک­اسید، پنکونازول

* نویسنده مسئول، تلفن: 02161113637 ،  پست الکترونیکی:  ebizadeh@ut.ac.ir

مقدمه

 

گلرنگ(Carthamus tinctorius L.) گیاهی متعلق به تیره کاسنیان(Asteraceae)  می­باشد. این گیاه به صورت بوته­ای استوار رشد می­کند. گلرنگ بومی ایران است و گونه­های وحشی آن در ایران به وفور یافت می­شود. از بین کشورهای تولید کننده گلرنگ هندوستان با داشتن حدود60 درصد سطح زیر کشت جهانی بالاترین سطح زیر کشــت را به خود اختصاص داده است (31). ایالات متحده آمریکا با عملکرد 1485 کیلوگرم در هکتار بیشترین متوسط عملکرد جهانی را در بین کشورهای تولید­کننده گلرنگ داراست. متوسط عملکرد دانه گلرنگ در ایران حدود 700 کیلوگرم در هکتار براورد شده است. در گذشته کشت گلرنگ بیشتر به منظور تهیه کارتامین (رنگدانه قرمز رنگ که از گلچه­های این گیاه قابل استخراج است) و استفاده از آن در رنگرزی البسه و نیز به عنوان رنگ غذا صورت می­گرفت (1). یکی از امتیازات ارزشمند گیاه گلرنگ در کشور ما بومی بودن و سازگاری آن با شرایط خـشکی، شـوری و گرما است. وجود انواع گونه­های وحشی که در سراسر کشور پراکنده­اند نـشان از سـازگاری بالای ایـن گیـاه روغنی با آب و هوای کشور دارد (2). بـا توجـه بـه سـازگاری بالای گلرنـگ نسبت به شرایط نامساعد می­توان این گیاه را در مناطق نامساعدتر و اراضی درجه دوم جهت تولید دانه روغنی کشت نمود، که با توجه به همه این صفات مطلوب در گلرنگ با انجام مطالعات بیشتر و اصلاح ارقـام مناسـب می­توان به بهبود وضعیت آن در ایران امید داشت (3).

تنش­های محیطی در زمره مهم­ترین عوامل محدود کننده تولید محصول در کشاورزی به شمار می­روند. یکی از مشکلات اساسی بر سر راه کشاورزی کمبود منابع آب شیرین و با کیفیت جهت آبیاری است. با توجه به اجتناب ناپذیر بودن استفاده از منابع آبی با کیفیت پائین و شور، تخریب اراضی زراعی مرغوب و گرایش به سمت شور و قلیایی شدن خاک مسئله ساز خواهد بود (6). کشور ما از نظر اقلیمی در منطقه خشک و نیمه‌خشک دنیا قراردارد، از این‌رو شوری خاک و آب آبیاری یکی از مشکلات عمده پیش روی زراعت کشور است. شوری آب و خاک آبیاری سبب بروز تغییرات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیائی متعددی در گیاهان می‌شود ضمن‌ اینکه تحمل به شوری در گیاهان نیز خصوصیتی ثابت نبوده و ممکن است در مراحل مختلف رشد هر گونه، متفاوت باشد (35).

تنظیم­کننده­های رشد گیاهی، گروهی از ترکیبات طبیعی یا مصنوعی هستند که باعث تغییر در رشد گیاه و الگوهای نموی می­شوند و تاثیر عمیقی روی فرآیندهای فیزیولوژیکی دارند (30). تریازول­ها گروهی از این ترکیبات هستند که خاصیت قارچ­کشی نیز دارند. علاوه بر این باعث حفاظت از گیاهان در برابر تنش­های محیطی مختلف نیز می­گردند. بعلاوه، این ترکیبات سبب تغییرات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی از جمله جلوگیری از رشد گیاه، افزایش میزان کلروفیل، بزرگ شدن کلروپلاست­ها، ضخیم شدن بافت برگ و افزایش متابولیسم کربوهیدرات­ها می­شوند (20). یکی از این ترکیبات پنکونازول می­باشد که یک قارچ­کش تریازولی بوده و به عنوان تنظیم­کننده رشد گیاهی نیز محسوب می­گردد (16).

سالیسیلیک­اسیدتنظیم­کننده درون­زای رشد با ماهیت فنلی بوده که دارای حلقه­ای آروماتیک با یک گروه هیدروکسیل یا مشتقات عملکردی آن می­باشد. این ترکیب، دارای نقش کلیدی در تنظیم رشد و نمو گیاهی و پاسخ به تنش­های محیطی است. ثابت شده است که سالیسیلیک اسید به طور بالقوه طیف وسیعی از پاسخ­های متابولیسمی را در گیاهان موجب شد و بر پارامترهای فتوسنتزی گیاه اثر می­گذارد (17). سالیسیلیک اسید بسته به غلظت، زمان و گیاه مورد استفاده دارای آثار دوگانه­ای است، اما در غلظت­های مناسب با کاهش تخریب رنگیزه کلروفیل، افزایش توان آنتی اکسیدانی سلول و سنتز پروتئین­های جدید از دستگاه فتوسنتزی حمایت می­کند. طبق گزارش­ Khodary (25) سالیسیلیک اسید به علت تعدیل در کاهش مقدار رنگیزه­های فتوسنتزی و احتمالا با حفظ ساختار و فعالیت روبیسکو باعث افزایش مقدار قندها می­شود.

در پژوهش حاضر، اثرات تعدیل­کننده سالیسیلیک اسید و پنکونازول و برهم­کنش این دو تنظیم­کننده با یکدیگر، در کاهش اثرات تنش شوری بر رقم صفه گلرنگ بررسی گردید. مطالعه میزان کلروفیل به عنوان رنگیزه موثر در سنتز مواد قندی، میزان کاروتنوئید گیاه، فلاوونوئیدها و آنتوسیانین و همچنین قند کل گیاه نیز از اهداف این تحقیق بوده است.

مواد و روشها

این آزمایش به صورت گلدانی و در گلخانه دانشکده زیست­شناسی دانشگاه تهران در تابستان 1394 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به اجرا در آمد. بذرهای گیاه گلرنگ (رقم صفه) از موسسه اصلاح و تهیه بذر و نهال کرج تهیه گردید. بذور گلرنگ در گلدان­هایی به قطر 15سانتی­متر حاوی خاک و پرلیت به نسبت 2 به 1 کشت داده شدند. هدایت الکتریکی (EC) خاک گلدان­ها 4 دسی زیمنس بر متر و pH خاک 8/7 بوده است. گلدان­ها در گلخانه تحت شرایط دمایی 2±27 درجه سانتی­گراد و دوره نوری 15 ساعت روشنایی و 9 ساعت تاریکی قرار داشتند. پس از 20 روز گیاهان به گلدان­های حاوی پرلیت منتقل گردیدند. در سن 25 روزگی گیاهان اعمال تنش شوری بر آن­ها آغاز گردید. برای هر تیمار شوری 3 تکرار (3 گلدان) در نظر گرفته شد که هر گلدان محتوی 5 عدد گیاه بود. تیمارها، شامل 3 تیمار NaCl (صفر، 100 و 200 میلی مولار)، تیمار یک میلی­مولار سالیسیلیک اسید (48) و تیمار 15 میلی­گرم بر لیتر پنکونازول بوده است. جهت انتخاب غلظت موثر پنکونازول، غلظت­های0، 5، 10، 15 و 20 میلی­گرم بر لیتر پنکونازول به صورت پیش آزمایش بر گیاهان گلرنگ اعمال گردید. گیاهان تحت تیمار 15 میلی­گرم بر لیتر پنکونازول از نظر وزن تر، وزن خشک و رشد گیاهان افزایش معنی­داری داشتند. از این رو، از این غلظت در این پژوهش استفاده شد. سالیسیلیک اسید یک روز در میان (49) و پنکونازول هفته­ای یک بار (16) بر برگ گیاهان اسپری شد. اعمال تنش شوری از طریق تهیه تیمارها در محلول غذایی هوگلند (18) با رقت یک دوم خاص هر تیمار شوری و آبیاری گلدان­ها با این محلول به صورت یک روز در میان صورت پذیرفت. بعد از گذشت 21 روز برگ­های گیاه جمع­­آوری و در یخچال نگهداری شد.

اندازهگیریمحتوای کلروفیل و کاروتنوئید: برای تعیین میزان کلروفیل a و b، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها از روش Lichtenthaler و Wellburn (29) استفاده شد. بدین منظور یک دهم گرم بافت خشک را در 10 میلی لیتر استون 80% سائیده و محلول حاصل با کاغذ صافی واتمن شماره یک صاف گردید. حجم نهایی را به 15 میلی لیتر رسانده و جذب محلول در طول موج­های 470، 8/646 و 2/663 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه­گیری شد. غلظت کلروفیل­های a و b، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها با استفاده از فرمول­های زیر تعیین گردید.

Chla (mg/ml) = 12.25 A663.2 – 2.79 A646.8

Chlb (mg/ml) = 21.50 A646.8 – 5.10 A663.2

Tchl (mg/ml) = chla + chlb

Cx+c= (1000 A470 – 1.8 Ca – 85.02 Cb)/198

در این معادلات Chla، Chlb، Tchl و Cx+cبه ترتیب کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها (شامل کاروتن و گزانتوفیل) می­باشند. غلظت بر حسب میلی گرم در میلی لیتر عصاره تعیین گردید.

اندازه گیری محتوایآنتوسیانین­ها: برای اندازه گیری آنتوسیانین از روش ونگر استفاده شد (44). یک دهم گرم وزن تر برگ در هاون چینی حاوی 10 میلی لیتر متانول اسیدی (99 درصد متانول و 1 درصد اسید کلریدریک) ساییده شد. عصاره حاصل به مدت 10 دقیقه با دور g6000 سانتریفوژ شد و فاز بالایی آن به مدت 24 ساعت در دمای آزمایشگاه و در تاریکی قرار گرفت. جذب هر یک از نمونه ها در طول موج 550 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر خوانده شد.  برای محاسبۀ غلظت آنتوسیانین از ضریب خاموشی 150 mM cm ˉ¹ استفاده شد.

اندازه گیری محتوای  فلاونوئیدها: برای اندازه گیری فلاونوئیدها از روش Pourmorad و همکاران (33) و استاندارد کوئرستین استفاده شده است. بدین منظور، 1/0 گرم از وزن تر برگ در2 میلی­لیتر متانول 80 درصد استخراج شد. عصاره­ها را برای مدت 10 دقیقه در دور g8000 سانتریفیوژ می­کنیم. سپس روی 500 میکرولیتر عصاره، یک و نیم میلی­لیتر متانول 80 درصد، 100 میکرولیتر محلول کلرید آلومینیوم (AlCl₃) 10 درصد و 100 میکرولیتر محلول پتاسیم استات یک مولار اضافه شده است. در نهایت پس از 30 دقیقه جذب نمونه ها در طول موج 415 نانومتر خوانده شد.

اندازه­گیری  محتوای قند کل: قند محلول برگ با استفاده

از روش فنل سولفوریک اسید (14) و استاندارد گلوکز تعیین شد. مقدار  یک دهم گرم از بافت گیاهی در 3 میلی­لیتر آب مقطر حل شده و عصاره حاصل سانتریفوژ گردید. سپس مقدار 500 میکرولیتر محلول فنل 5 درصد و 5/2 میلی­لیتر سولفوریک اسید 98 درصد به هر یک از نمونه­ها اضافه شده و جذب آنها در طول موج 485 نانومتر خوانده شد.

تجزیه و تحلیل داده­ها: آزمون آماری تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) بر روی داده­ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS (نسخه 21) مورد تحلیل قرار گرفت. مقایسه میانگین داده­ها در سطح خطای  05/0 با آزمون دانکن (DMRT= Duncans Multiple Range Test) انجام شد  و  از

نرم افزار  Excel برای رسم نمودارها استفاده شد. 

نتایج  

نتایج حاصل از تجزیه واریانس کلیه صفات مورد بررسی حاکی از معنی­دار بودن اثرات تنش شوری، تنطیم­کننده­های سالیسیلیک اسید و پنکونازول به تنهایی و همزمان و اثرات متقابل تنش شوری و تنظیم­کننده­ها در سطوح احتمال 1 درصد و 5 درصد بود (جدول 1).

شاخص رشد گیاه: براساس مطالعه حاضر با افزایش غلظت کلرید سدیم، رشد گیاه بر مبنای وزن خشک اندام هوایی کاهش یافت (شکل1).

 

جدول 1- تجزیه واریانس میانگین مربعات صفات مورد مطالعه در گیاه گلرنگ

  

   

ب                                                      الف

شکل 1- اثر غلظت­های مختلف کلرید سدیم (صفر، 100 و 200 میلی مولار NaCl) و تیمار تنظیم­کننده­های سالیسیلیک­اسید (1mM) و پنکونازول (15mg/l) روی وزن تر (الف) و خشک (ب) اندام هوایی گیاهان گلرنگ. میانگین داده­ها ± خطای استاندار نشان داده شده است. (Control= گیاهان شاهد، SA= سالیسیلیک­اسید، PEN= پنکونازول، SA+PEN= برهم­کنش سالیسیلیک­اسید و پنکونازول). ستون­های دارای حروف مشابه اختلاف معنی­داری با یکدیگر ندارند.

 

در بین گیاهان تحت تیمار 100 و 200 میلی­مولار کلرید سدیم اختلاف معنی­داری وجود نداشت. تیمار سالیسیلیک اسید و پنکونازول به تنهایی و همزمان سبب افزایش معنی­دار وزن خشک در گیاهان شاهد و تحت تنش شوری شد. وزن تر اندام هوایی نیز در گیاهان تحت تیمار کلرید سدیم کاهش معنی­داری داشت. کاربرد خارجی سالیسیلیک اسید سبب افزایش معنی­دار وزن تر در گیاهان تحت تیمار 100 و 200 میلی­مولار کلرید سدیم گردید. اثر سالیسیلیک اسید بر گیاهان شاهد متفاوت بود و سبب کاهش وزن تر اندام هوایی در گیاهان شد. پنکونازول سبب افزایش معنی­دار وزن تر در گیاهان شاهد و تحت تیمار 100 میلی­مولار کلرید سدیم و کاهش معنی­دار آن در گیاهان تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم گردید. کاربرد همزمان سالیسیلیک اسید و پنکونازول بر وزن تر گیاهان شاهد اثر معنی­داری نداشت اما سبب افزایش معنی­دار وزن تر در گیاهان تحت تیمار 100 میلی­مولار کلرید سدیم گردید.

محتوای کلروفیل و کاروتنوئید: میزان کلروفیل کل با افزایش میزان شوری با کاهش معنی­داری همراه بود که نشان می­دهد با افزایش غلظت کلرید سدیم میزان کلروفیل کاهش می­یابد. همانطور که در نمودار الف در شکل 2 نشان داده شد، تاثیر غلظت­های 100 و 200 میلی­مولار کلرید سدیم بر روی میزان کلروفیل کل در اندام هوایی گیاه کاملاً مشهود می­باشد.

کاربرد خارجی سالیسیلیک­اسید بر روی مقادیر کلروفیل کل در گیاهان شاهد و تحت تنش شوری اثرات معنی­داری داشت. به طور کلی میزان کلروفیل کل با افزایش شوری کاهش یافت و تیمار با سالیسیلیک اسید میزان خسارت ناشی از شوری را کاهش داده و سبب افزایش میزان کلروفیل کل گردید. پنکونازول نیز روی مقادیر کلروفیل کل در گیاهان تحت تنش به­ویژه تنش 200 میلی­مولار کلرید سدیم اثر معنی­داری داشت و سبب افزایش مقادیر کلروفیل کل شد. اما بر روی تیمار شاهد اثر معنی­داری را نشان نداد. برهم­کنش سالیسیلیک اسید و پنکونازول نیز اثرات متفاوتی بر گیاهان شاهد و تحت تنش شوری نشان داد. به طوری که اثر برهم­کنش این دو تیمار در شرایط کنترل کاهنده و در شرایط تیمار شوری افزایش دهنده محتوای کلروفیل کل بود.

در پژوهش حاضر، تنش شوری سبب کاهش معنی­دار محتوای کاروتنوئید در گیاهان تحت تنش شوری شده است (شکل 2-ب). تیمار با سالیسیلیک­اسید سبب افزایش این محتوا در نمونه­های تحت تنش و کاهش آن در نمونه­های شاهد شد. در گیاهان تیمار شده با پنکونازول، این تنظیم­کننده تنها روی تیمار 200 میلی­مولار اثر معنی­داری داشت و سبب کاهش محتوای کاروتنوئید گردید. اما در گیاهانی که تحت اثر برهم­کنش هر دو تنظیم­کننده قرار گرفتند، افزایش معنی­دار مقادیر کاروتنوئید در تمام تیمارها مشاهده شد. 

محتوای فلاونوئید و آنتوسیانین: تیمار 100 و 200 میلی­مولار کلرید سدیم سبب کاهش معنی­دار محتوای فلاونوئید کل در گیاه شد (شکل 3-الف). تیمار سالیسیلیک اسید در گیاهان شاهد سبب کاهش معنی­دار محتوای فلاونوئید شد. این در حالی است که افزایش معنی­دار فلاونوئید در  گیاهان تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم مشاهده شد. پنکونازول اثرات معنی­داری بر گیاهان شاهد و 100 میلی­مولار کلرید سدیم نشان نداد. اما سبب افزایش محتوای فلاونوئید در تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم شد. اعمال همزمان این دو تنظیم­کننده بر گیاه سبب کاهش معنی­دار محتوای فلاونوئید در تیمار 100 میلی­مولار کلرید سدیم و گیاهان شاهد شد. اما تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم محتوای فلاونوئیدها افزایش یافت.      

تنش شوری موجب کاهش معنی دار محتوای آنتوسیانین شد (شکل 3-ب). تیمار سالیسیلیک اسید سبب شد که محتوای آنتوسیانین در تیمارهای تنش شوری افزایش یابد. در حالیکه در نمونه شاهد اثر معنی­داری نداشت. تیمار پنکونازول سبب افزایش معنی­دار محتوای آنتوسیانین­ها در نمونه شاهد و تیمار 100 میلی­مولار شد. اما اثری در نمونه تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم نداشت. در گیاهان تحت اثر همزمان دو تنظیم­کننده نیز اثرات معنی­دار تنها در تیمارهای شاهد و 100 میلی­مولار کلرید سدیم قابل مشاهده بود (شکل 3-ب). 

 

 

 

الف                                                             ب

شکل 2- اثر غلظت­های مختلف کلرید سدیم (صفر، 100 و 200 میلی مولار NaCl) و تیمار تنظیم­کننده­های سالیسیلیک­اسید (1mM) و پنکونازول (15mg/l) روی کلروفیل کل (الف) و کاروتنوئید (ب) اندام هوایی گیاهان گلرنگ. میانگین داده­ها ± خطای استاندار نشان داده شده است. (Control= گیاهان شاهد، SA= سالیسیلیک­اسید، PEN= پنکونازول، SA+PEN= برهم­کنش سالیسیلیک­اسید و پنکونازول). ستون­های دارای حروف مشابه اختلاف معنی­داری با یکدیگر ندارند.

 

 

 

الف                                                 ب

شکل 3- اثر غلظت­های مختلف کلرید سدیم  (صفر، 100 و 200 میلی مولار NaCl) و تیمار تنظیم­کننده­های سالیسیلیک­اسید (1mM) و پنکونازول (15mg/l) روی فلاونوئید کل (الف) و (ب) آنتوسیانین اندام هوایی گیاهان گلرنگ. میانگین داده­ها ± خطای استاندار نشان داده شده است. (Control= گیاهان شاهد، SA= سالیسیلیک­اسید، PEN= پنکونازول، SA+PEN= برهمکنش سالیسیلیک­اسید و پنکونازول). ستون­های دارای حروف مشابه اختلاف معنی­داری با یکدیگر ندارند.


محتوای قند کل: با افزایش تنش شوری به غلظت 200 میلی­مولار کلرید سدیم مقدار قند کل گیاه (شکل 4) افزایش معنی­داری یافت. افشانه­سازی برگ­های گیاه با سالیسیلیک اسید و پنکونازول به صورت جداگانه نیز موجب افزایش معنی­دار محتوای قند کل تیمار 200 میلی مولار کلرید سدیم گردید. بیشترین محتوای قند کل در گیاهان با شوری 200 میلی­مولار کلرید سدیم و تیمار پنکونازول بود. در گیاهان تحت اثر همزمان هر دو تنظیم­کننده، افزایش معنی­دار محتوای قند کل در گیاهان شاهد و تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم مشاهده شد. در حالیکه غلظت 100 میلی­مولار کلرید سدیم سبب کاهش محتوای قند کل گردید.

 

 

شکل 4- اثر غلظت­های مختلف کلرید سدیم  (صفر، 100 و 200 میلی مولار NaCl) و تیمار تنظیم­کننده­های سالیسیلیک­اسید (1mM) و پنکونازول (15mg/l) بر میزان قند کل اندام هوایی گیاهان گلرنگ. میانگین داده­ها ± خطای استاندار نشان داده شده است. (Control= گیاهان شاهد، SA= سالیسیلیک­اسید، PEN= پنکونازول، SA+PEN= برهمکنش سالیسیلیک­اسید و پنکونازول). ستون­های دارای حروف مشابه اختلاف معنی­داری با یکدیگر ندارند.


بحث 

تنش شوری از طریق محدودیت در جذب عناصر غذایی، کمبود آب قابل استفاده گیاه و سمیت عناصر غذایی، باعث کاهش قدرت رشد سلولی شده و کاهش سطح برگ و فتوسنتز را به همراه دارد. این موارد باعث کاهش کربوهیدرات تولیدی و در نتیجه کاهش رشد اجزای مختلف گیاه می­گردد (7، 15). به عبارتی، به دلیل وجود نمک در محیط، سلول­ها مقدار زیادی آب را از دست خواهند داد و با توجه به اینکه برای رشد و تقسیم سلولی باید فشار تورژسانس در حد بالایی باشد و سلول حجم مناسبی برای تقسیم داشته باشد، بنابراین با کاهش آب سلول و ایجاد تنش اسمزی حجم سلول کاهش می­یابد و احتمال دارد که موجب کاهش رشد و تقسیم سلولی گردد (5، 45).

نتایج تحقیقات Ashraf و Naqvi (10) نشان می­دهد که تنش شوری موجب تخریب کلروپلاست، تغییر تعداد و اندازه­ی کلروپلاست­ها و کاهش نامحسوس کلروفیل می­شود. Parida و Das (32) نیز بیان کردند که محتوای کلروفیل و کاروتنوئیدهای گیاهان، تحت تنش شوری کاهش پیدا می­کند. بر اساس گزارش Schutz و Fangmier (36) کاهش میزان کلروفیل در اثر تنش مربوط به تولید رادیکال­های آزاد اکسیژن در سلول است، که باعث پراکسیداسیون و تجزیه کلروفیل می­شود. گزارش­های متعدد دیگری نیز حکایت از کاهش محتوای کلروفیل­ها تحت تنش شوری دارد که از جمله می­توان به گزارش­هایی روی سویا (38) و باقلا (37) اشاره کرد. نتایج مشابهی در سویا توسط Wang و همکاران (43) نیز گزارش شده است. بعلاوه، تحقیقات مختلف در گیاهانی که مقدار کلروفیل با افزایش شوری کاهش می­یابد، نشان داد که کاهش مقدار کلروفیل ممکن است ناشی از تأثیر مزمن تجمع یون­ها در کلروپلاست می­باشد. شوری از طریق تنش­های اکسیداتیو باعث تخریب کلروفیل می­شود. افزایش سطح شوری، از طریق افزایش املاح منجر به کاهش تولید کلروفیل می­گردد. در پژوهش حاضر نیز اثرات معنی­دار افزایش غلظت کلرید سدیم در کاهش محتوای کلروفیل کل در گیاهان کاملاً مشهود است. 

سالیسیلیک اسید یک ترکیب موثر است که موجب ایجاد مقاومت به تنش­های زیستی و غیرزیستی در گیاهان می­شود. تاثیر سالیسیلیک اسید وابسته به غلظت، نوع گیاه و مرحله­ی نموی آن است. با وجود این وقتی که در غلظت­های بالا استفاده می­شود به عنوان یک عامل سمی برای گیاه محسوب شده که منجر به مرگ می­گردد (27). اثرات مثبت سالیسیلیک­اسید به افزایش درصد فتوسنتز توسط گیاهان تنش­دیده تحت تیمار سالیسیلیک­اسید نسبت داده شده است (4، 41). گزارش شده است کاربرد خارجی سالیسیلیک اسید ممکن است در فرایندهای مختلف در گیاهان از جمله فتوسنتز و سرعت رشد اثر داشته باشد (23). در این پژوهش نیز کاربرد خارجی سالیسیلیک­اسید روی افزایش مقادیر کلروفیل کل در تیمارهای تحت تنش و فاقد تنش کاملاً مشهود بوده که می­تواند تاًییدی بر نتایج سایر پژوهشگران باشد.   

ترکیب پنکونازول سبب افزایش معنی­دار در میزان کلروفیل کل گیاه گردیده است. بعلاوه، کاربرد پنکونازول در گیاه نعنا نیز تحت تنش خشکی سبب افزایش رنگدانه­های فتوسنتزی در گیاهان تحت تنش و گیاهان فاقد تنش شده است (16). این فرضیه وجود دارد که افزایش محتوای کلروفیل در گیاهان تیمار شده با پنکونازول می­تواند در نتیجه­ی اثرات تریازول­ها روی محتوای سیتوکینین داخلی گیاه باشد. هرچند تغییرات در میزان سیتوکینین در پژوهش حاضر اندازه­گیری نشده است، می­توان فرض کرد که افزایش در مقدار کلروفیل احتمالاً با افزایش مقدار سیتوکینین تحت تیمار پنکونازول ارتباط دارد که سبب افزایش بیوسنتز کلروفیل شده است. بعلاوه، نشان داده شده است که کاربرد زآتین ریبوزید به حفظ غلظت­های بالای کلروفیل و کارایی فتوشیمیایی تحت تنش گرمایی کمک می­کند (16).  

کاروتنوئیدها گروه بزرگی از ترکیبات ایزوپرنوئید هستند که توسط تمامی اندام­های فتوسنتزی و بسیاری از اندام­های غیرفتوسنتزی ساخته می­شوند (9). کاروتنوئیدها به کاروتن­های هیدروکربن مانند لیکوپن و بتاکاروتن یا گزانتوفیل­ها تقسیم­بندی می­شوند (19). تنش اکسیداتیو ایجاد شده در اثر تنش شوری در بافت­های گیاهی توسط فعالیت کاروتنوئید در هر دو سیستم آنزیمی و غیرآنزیمی آنتی اکسیدانی کاهش می­یابد (34). این ترکیبات نقش حفاظتی در مقابل تنش اکسیداتیو القاء شده داشته و در سمیت­زدایی از کلروفیل نیز نقش دارند (37). افزایش در محتوای کاروتنوئیدها به هنگام شوری متوسط و کاهش آن در شوری بالا نیز در گیاه سیب زمینی نشان داده شد (13). کاهش معنی دار در مقدار کاروتنوئیدهای برگی گیاهان Grevillea ilicifoliaو برنج (39)  در شرایط شوری نشان می­دهد که این ترکیبات به تنش شوری حساس هستند. تنش شوری تجزیه بتاکاروتن و تشکیل زآگزانتین را تشدید می­کند؛ این فرآیندها در حفاظت از بازدارندگی نوری مؤثر هستند (39). افزایش کاروتنوئیدها توان مقابله با شرایط تنشی در گیاه را افزایش می­دهد زیرا گیاه توانایی اتلاف انرژی نوری بالا و حذف اکسیژن­های فعال را خواهد داشت. در تحقیق حاضر نیز با افزایش غلظت کلرید سدیم محتوای کاروتنوئید گیاهان کاهش یافت که نشان می­دهد شوری زیاد می­تواند سبب آسیب کاروتنوئیدهای گیاه گلرنگ گردد. کاربرد خارجی سالیسیلیک اسید بر گیاهان شاهد و تحت تنش شوری سبب افزایش محتوای کاروتنوئید گیاهان گردید که افزایش توان مقابله گیاه به شوری را در حضور این تنظیم­کننده رشد نشان می­دهد. همانطور که گفته شد، پنکونازول بر گیاهان شاهد و تحت تیمار 100 میلی­مولار کلرید سدیم اثر معنی­داری نداشت اما در گیاهان تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم سبب کاهش معنی­دار محتوای کاروتنوئید شد. با توجه به نتایج حاصل در این پژوهش، می­توان نتیجه گرفت که پنکونازول اثر مثبتی در افزایش توان مقابله گیاه گلرنگ به شوری به واسطه­ی افزایش محتوای کاروتنوئیدها ندارد. اما هنگامی­که این تنظیم­کننده رشد همراه با سالیسیلیک اسید بر گیاهان اعمال شد اثرات مثبتی بر گیاهان گلرنگ داشت و سبب افزایش معنی­دار محتوای کاروتنوئید در گیاهان شاهد و تحت تنش گردید. به نظر می­رسد که افزایش محتوای کاروتنوئید هنگام کاربرد همزمان دو تنظیم­کننده بر گیاهان، به واسطه­ی حضور سالیسیلیک اسید بوده است.

فلاونوئیدها یکی از متنوع ترین ترکیبات طبیعی هستند که توانائی جذب رادیکال­های آزاد را دارند. مشاهدات ثابت می­کند که تیمار گیاهPanax ginseng با سالیسیلیک اسید افزایش قابل توجه میزان فلاونوئیدها را به همراه دارد (8، 47). نقش اصلی فلاونوئیدهای برگی حفاظت از سلول­های فتوسنتزی در برخورد با پرتوهای مخرب فرابنفش است (28). با این وجود تحت تنش­های محیطی متعددی مانند زخم­های مکانیکی، تنش سرمایی، تنش نوری بالا و کمبود مواد غذایی افزایش مقدار فلاونوئیدها گزارش شده است (12). برخی تجربیات حاکی از نقش آنتی اکسیدانی فلاونوئیدها در بافت­های برگی است. این ترکیبات با تجمع در واکوئل سلول­های اپیدرمی برگ و در ارتباط نزدیک با آنزیم  پراکسیداز واکوئلی در جهت سم زدایی از آب اکسیژنه رسیده از سایر بخش­های سلولی عمل می­کنند (46). در تحقیق حاضر، محتوای فلاونوئید گیاهان گلرنگ با افزایش غلظت کلرید سدیم کاهش معنی­داری داشت که نشان می­دهد افزایش غلظت کلرید سدیم می­تواند اثرات مخربی بر محتوای فلاونوئید گیاهان گلرنگ داشته باشد. کاربرد خارجی سالیسیلیک اسید سبب افزایش قابل توجه محتوای فلاونوئید گیاهان گلرنگ تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم شد که در نتیجه­ی پاسخ گیاهان در برابر سالیسیلیک اسید است. کاربرد خارجی پنکونازول نیز تنها سبب افزایش معنی­دار محتوای فلاونوئید گیاهان گلرنگ تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم شد. در گیاهان گلرنگ تحت اثر برهم­کنش همزمان دو تنظیم­کننده نیز افزایش معنی­دار محتوای فلاونوئید تنها در گیاهانی که تحت تیمار 200 میلی­مولار کلرید سدیم قرار داشتند مشاهد شد. می­توان نتیجه گرفت که هر دو تنظیم­کننده با افزایش محتوای فلاونوئید گیاهان گلرنگ در غلظت­های بالای کلرید سدیم سبب افزایش مقابله گیاهان در برابر تنش شوری می­گردند.

تولید آنتوسیانین در گیاهان تحت تاثیر متقابل عوامل داخلی و خارجی مانند نور، دما، کربوهیدرات، هورمون­های گیاهی و تنش آبی می­باشد. این عوامل اکثرا از طریق تاثیر بر عوامل رونویسی بر میزان آنتوسیانین تاثیر می­گذارند (26). مطالعات Sudha و Ravishankar (40) نشان داد که میزان آنتوسیانین در هویج تحت تاثیر غلظت 200 میکرومولار سالیسیلیک اسید در طول 9 روز اول کاهش یافته است ولی در طول یک دوره­ی زمانی 21 روزه افزایش یافته است. در تحقیقات Kim و همکاران (26) سالیسیلیک اسید تاثیری بر میزان آنتوسیانین در برگ­های غیرسبز ذرت نداشته است. در تحقیق حاضر تفاوت معنی­داری بین میزان آنتوسیانین در گیاهان شاهد و تحت تیمارهای کلرید سدیم وجود دارد و این نتایج تاثیر سالیسیلیک اسید و پنکونازول بر تولید آنتوسیانین را تاًیید می­کند. آنتوسیانین تحت اثر سالیسیلیک اسید بر گیاهان تحت تنش شوری افزایش یافت که نشان­دهنده­ی افزایش مقاومت گیاهان گلرنگ به تنش شوری است. پنکونازول در غلظت بالای کلرید سدیم اثر معنی­داری نداشت اما از آنچائیکه بر گیاهان شاهد و گیاهان تحت تیمار 100 میلی­مولار کلرید سدیم اثر افزایشی در محتوای آنتوسانین داشت، می­توان نتیجه گرفت که این تنظیم­کننده در غلظت­های پایین کلرید سدیم اثر مثبت و در غلظت­های بالای کلرید سدیم اثر منفی در تولید آنتوسیانین در گیاهان گلرنگ دارد. اعمال همزمان پنکونازول و سالیسیلیک اسید بر گلرنگ نیز اثر مثبت آنها بر گیاهان شاهد و گیاهان تحت تیمار غلظت­ پایین­تر کلرید سدیم را نشان داد.  

افزایش مقدار قندهای کل گیاه در پژوهش حاضر، می­تواند بـه علـت تولیـد قنـدهای محلـول بـرای مقابله با تنش شوری باشد. کربوهیدرات­هایی مانند گلـوکز، فروکتـوز، سوکروز و فروکتان در تـنش شـوری تجمـع می­یابند. عمل مهم آنها محافظت اسمزی، فشار اسمزی، ذخیره کربن و جارو کردن رادیکالها است. گزارش شده است که در گوجه­فرنگی (24)، برنج (21) ، گندم و جو (22) به دنبال تنش اکسیداتیو مقـدار تجمـع قندها با تیمار هورمون سالیسیلیک اسید افزایش مـی­یابـد. افزایش قندها با ایجاد شیب اسمزی در گیاهـان، مقاومـت گیاه گنـدم را در برابـر از دسـت دادن آب، محتوی آب برگ و رشد در شرایط تنش افزایش داده است (42). بطور کلی میزان قندهای کل در گیاهان تیمار شده با تنظیم­کننده نسبت به گیاهان شاهد افزایش معنی­داری داشت که نشان می­دهد تنش­های مختلف می­توانند از طریق تولید برخی تنظیم­کننده­های رشد مانند سالیسیلیک اسید علاوه بر متابولیت­های ثانوی بر متابولیت­های اولیه نیز اثر بگذارند.

در مجموع به نظر مـی­رسـد، کـاربرد سالیسـیلیک اسـید و پنکونازول در ایـن پژوهش باعث افزایش مقاومت گیـاه بـه تـنش شـوری شده است. تنش شوری موجب کاهش رشد گیاهان می­گردد، البته میـزان کـاهش بسـتگی بـه شـدت تـنش، مدت تنش و نوع گیاه دارد. با توجه به اینکه این ترکیبات نسبتاً ارزان و در دسترس می­باشند، برای افزایش مقاومت گیاهان به­ویژه گیاهان زراعی به شوری می­توانند مورد استفاده قرار گیرند.

1-      احمدی، م.، امیدی، ح. 1380. شناخت گلرنگ و بررسی مقدماتی ساختار تولید آن در ایران. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت زراعت
2-      امیدی تبریزی، ا. ح. وم. ر. احمدی، 1379. مروری بر تحقیقات به­نژادی و به­زراعی گلرنگ در جهان و ایران. ماهنامه علمی تخصصی زیتون 142: 14-18
3-      زینلی، ا. 1378. گلرنگ (شناخت تولید و مصرف)، چاپ اول، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
4-      طویلی، ع.، م. صابری، ع. شهریاری و محمد حیدری. 1392. بررسی اثر پیش تیمار سالیسیلیک اسید بر ویژگیهای جوانه زنی بذر و رشد اولیه دانه رست Bromus tomentellus Boiss. در شرایط تنش کادمیوم. مجله زیست شناسی ایران. جلد 26. شماره 2. صفحات 216-208.
5-      قلی نژاد، اسماعیل. 1393. تاثیر سطوح مختلف شوری بر جوانه زنی و رشد گیاهچه ژنوتیپ های مختلف گندم. مجله زیست شناسی ایران. جلد 27. شماره 2. صفحات 287- 276.
6-       کافی، م.، ب. کامکار و ع.م. مهدوی دامغانی.1382. واکنشهای گیاهان زراعی به محیط رشد. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
 
7-       Ali, Y., Aslam, Z., Ashraf, M. Y. and Tahir, G. R. 2004. Effect of salinity on chlorophyll concentration, leaf area, yield and yield component of rice genotypes grown under saline environment. International Journal of Environmental Science andTechnology 1(3): 221-225.
8-       Ali, M. B., Hahn, E.J. and Paek, K.Y. 2007. Methyl jasmonate and salicylic acid induced oxidative stress and accumulation of phenolics in Panax ginseng bioreactor root suspension cultures. Molecules 12:607-621.
9-       Andrew, J. S., H. Moreau, M. Kuntz, G. Pagny, C. Lin, S. Tanksley and J. McCarthy. 2008. An investigation of carotenoid biosynthesis in Coffea canephora and Coffea arabica. J. Plant Physiol. 165: 1087-1106.
10-    Ashraf, M. M. and Naqvi. I. 1992. Effect of varying Na+/Ca2+ ratios in saline sand culture on some physiological parameters of four Brassica species, Acta Physiological Plantarum 14: 197- 205.
11-    Cooper-Driver, G. A. and Bhattacharya, M. 1998. Role of phenolics in plant evolution. Phytochemistry 49: 1165-1174.
12-    Dixon, R. A. and Pavia, N. 1995. Stress induced phenylpropanoid metabolism. Plant Cell 7: .1085-1097.
13-    Doganlar, Z. B., Demir, K., Basak, H. and Gul, I. 2010. Effects of salt stress on pigment and total soluble protein contents of three different tomato cultivars. African Journal of Agricultural Research 5: 2056-2065.
14-    Dubois, M., Gilles, K. A., Hamilton, J. K. Rebers, P. A. and Smith, F. 1956. Calorimetric method for determination of sugars and related substances. Analyt. Chim. 28: 350-356.
15-    Enferad, A., Poustini, K., Majnoon Hosseini, N. and Khajeh-Ahmad-Attari, A. A. 2004. Physiological responses of rapeseed (Brassica napus L.) varieties to salinity. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources 7(4): 103-113.
16-    Hassanpour, H., Khavari-Nejad, R. A., Niknam, V., Najafi, F., Razavi, Kh. 2012. Effects of penconazole and water deficit stress on physiological and antioxidative responses in pennyroyal (Mentha pulegium L.). Acta Physiologia Plantarum 34:1537-1549.
17-    Hayat, Q., Hayat, Sh., irfan, M. and Ahmad, A. 2010. Effect of exogenous salicylic acid under changing environment: A review. Environmental and Experimental Botany 68: 14 – 25.
18-    Hoagland, D. R. and Arnon, D. I. 1950. The water culture for growing plants without soil, California Agriculture Experimental Statistics Circular 347: 32.
19-    Jaleel, C. A., Manivannan, P., Kishorekumar, A., Sankar, B., Gopi, R., Somasundaram, R. and Panneerselvam, R. 2007. Alterations in osmoregulation, antioxidant enzymes and indole alkaloid levels in Catharanthus roseus exposed to water deficit. Colloids Surf. B: Biointerfaces 59: 150-157.
20-    Jaleel, C. A., Zhao, C., Mohamed S., Al- Juburi H. J., Moussa H. R., Gomathinayagam M., Panneerselvam R. 2009. Alterations in sucrose metabolizing enzyme activities and total phenol content of Curcuma longa L. as affected by different triazole compounds. Frontiers of Biology in China 4(4): 419-423.
21-    Karimi, G., Ghorbanli, M., Heidari, H., Khavarinejad, R. A. and Assareh, M. H. 2005. The effects of NaCl on growth, water relations, osmolytes and ion content in Kochia prostrate. Biologial Plantarum 49(2): 301-304.
22-    Keles, Y. and Oncel, I. 2004. Growth and solute composition in two wheat species experiencing combined influence of stress conditions. Russian Journal Plant Physiology 51: 203-208.
23-   Khan, W., Prithiviraj, B. and Smith, D.L. 2003. Photosynthetic response of corn and soybean to foliar application of salicylates. J. Plant Physiol. 160: 485-492.
24-    Khavarinejad, R. A. and Ghafarzadeh, N. 1998. The effects of NaCl and CaCl2 on photosynthesis and growth of alfalfa plants. Photosynthetica 35: 461-466.
25-    Khodary, S. E. A. 2004. Effect of salicylic acid on the growth, photosynthesis and carbohydrate metabolism in salt- stressed maize plants, International Journal of Agriculture and Biology 6: 5-8.
26-   Kim, J. S., Lee, B. H., Kim, S. H., Ok, K. H. and Cho, K. Y. 2006. Response to environmental and chemical signals for anthocyanin biosynthesis in nonchlorophyllous corn (Zea mays L.) leafJournal of Plant Biology49: 16–25.
27-   Kovacik, J., Gruz, J., Backor, M., Strnad, M. and Repcak, M. 2009. Salicylic acid-induced changes to growth and phenolic metabolism in Matricaria chamomilla plants. Plant Cell Reports 28:135-143.
28-    Liacoura, V., Manetas, Y. and Karabourniotis, G. 2001. Seasonal fluctuations in the concentration of UV-absorbing compounds in the leaves of some Mediterranean plants under field conditions. Physiologia Plantarum 111: .491-500.
29-     Lichtenthaler, H. K., Wellburn, A. R. 1983. Determination of total carotenoids and chlorophyll a and of leaf extract in different solvents. Biochem. Soc. Trans 11(3), 2-591.
30-    Nair, V. D., Jaleel, C. A., Gopi, R., Panneerselvam, R. 2009. Changes in growth and photosynthetic characteristics of Ocimum sanctum under growth regulator treatments. Frontiers of Biology in China 4(2): 192-199.
31-    Nasr, H. G., Katkhud, N. and Tannir, L. 2003. Effect of fertilization and papulation rate- spacing on safflower yield and other characteristics. Agron. J. 72: 683-684.
32-    Parida, A. K. and Das, A. B. 2005. Salt tolerance and salinity effects on plants: a review, Ecotoxicology and Environmental Safety 60: 324-349.
33-    Pourmorad, F., Hosseinimehr, S. J. and Shahabimaid, N. 2006. Antioxidant activity, phenol and flavonoid contents of some selected Iranian medicinal plants. African Journal of Biotechnology 5(11): 142-1145.
34-    Prochazkova, D., Sairam, R. K., Srivastava, G. C. and Singh, D. V.  2001. Oxidative stress and antioxidant activity as the basis of senescence in maize leaves. Plant Sci. 161: 765-771.
35-    Sairam, R.K. and Srivastava, G. C.  2001. Water stress tolerance of wheat Triticum aestivum L.: Variation in hydrogen peroxide accumulation and antioxidant activiy in tolerant and susceptible genotype. Journal of Agronomy and Crop Science 186: 63-70.
36-    Schutz, H. and Fangmier, E. 2001. Growth and yield responses of spring wheat (Triticum aestivum L. cv. Minaret) to elevated CO2 and water limitation, Environmental Pollutions 114: 187-194.
37-    Sanitata, L. and Gabbriella, R. 1999. Response to Cd in higher plants–Review, Environment and Experimental Botany 45: 105-130.
38-    Sheteawi, S. A. 2007. Improving growth and yield of salt stressed soybean by exogenous application of jasmine acid and ascorbic, International Journal of Agriculture and Biology 9: 473-478.
39-    Singh, A. K. and Dubey, R. S. 1995. Changes in chlorophyll a and b contents and activities of photosystems 1 and 2 in rice seedlings induced by NaCl. Photosynthetica 31: 489-499.
40-   Sudha, G., Ravishankar, G. A. 2003. Influence of methyl jasmonate and salicylic acid in the enhancement of capsaicin production in cell suspension cultures of Capsicum frutescens Mill. Current Science 85:1212-1217.
41-    Szepesi, A., Csiszar, J., Bajkan, S., Gemes, K., Horvath, F., Erdei, L., Deer, A. K., Simon, M. L. and Tari, I. 2005. Role of salicylic acid pre-treatment on the acclimation of tomato plants to salt- and osmotic stress, Acta Biological Szegediensis 49: 123-125.
42-    Tasgin, E., Atici, Q. and Nalbantoglu, B. 2003. Effects of salicylic acid and cold on freezing tolerance in winter wheat leaves. Plant Growth Regulation 41: 231-236.
43-    Wang, D., Shannon, M. C. and Grieve, C. M. 2001. Salinity reduces radiation absorption and use efficiency in soybean, Field Crops Research 69: 267- 277.
44-   Wanger, G.J., 1979, Content and vacuole/extra vacuole distribution of neutral sugars, free amino acids, and anthocyanins in protoplasts. Plant Physiol. 64: 88-93.
45-     Xiong, L. and Zhu, J. K. 2002. Salt tolerance. The Arabidopsis Book, American Society of Plant Biologists, USA.
46-    Yamasaki, H., Sakihama, Y. and Ikehara, N. 1997. Flavonoid–Peroxidase reaction as a detoxification mechanism of plant cells against H2O2. Plant Physiology 115: 1405-1412.
47-   Yu, Z. Z., Fu, C. X., Han, Y. S., Li, Y. X. and Zhao, D. X. 2006. Salicylic acid enhances jaceosidin and syringin production in cell cultures of Saussurea medusa. Biotechnology Letter 28:1027-1031.
48-   Ghassemi-Golezani, K. and Hosseinzadeh-Mahootchi, A. 2015. Improving physiological performance of safflower under salt stress by application of salicylic acid and jasmonic acid. WALIA journal 31(S1): 104-109.
49-   Tariq, A., A. Khan, M. M., Teixeira da Silva, Jaime A., Mohd. Idrees, M. Naeem, Moinuddin, 2011. Role of Salicylic Acid in Promoting Salt Stress Tolerance and Enhanced Artemisin in Production in Artemisia annua L. J Plant Growth Regul 30:425-435.
Volume 31, Issue 2
August 2018
Pages 370-382
  • Receive Date: 20 September 2016
  • Revise Date: 05 January 2017
  • Accept Date: 10 April 2017