نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
2 استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
3 ساری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، دانشکده منابع طبیعی، گروه جنگلداری
چکیده
در تحقیق حاضر ترکیبگیاهی بانکبذرخاک و پوششگیاهیروزمینی پارکجنگلینور مورد بررسی قرارگرفت. نمونهبرداری از ترکیبگیاهیروزمینی براساس اطلاعات تعداد 30 قطعهنمونه 400 مترمربعی در دو دوره زمانی اسفندماه و خردادماه انجامشد. مطالعه بانکبذرخاک نیز با استفاده از روش کشت گلخانهای به مدت 7 ماه براساس تعداد 240 (30 قطعه-نمونه × 4 تکرار × 2 عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتری) نمونه خاک 400 سانتیمترمربعی انجامشد. نتایج نشانداد که در بخش پوششگیاهیروزمینی منطقه تعداد 66 گونه متعلق به 58 جنس و 38 تیره و در بانکبذرخاک منطقه، تعداد 103 گونه گیاهی متعلق به 90 جنس و 48 تیرهگیاهی حضور دارد. تیرههای Rosaceae، Lamiaceae، Poaceae (6گونه) و Asteraceae (4گونه) در بخش روزمینی و Poaceae (11گونه)، Asteraceae (8گونه)، Lamiaceae (6گونه)، Cyperaceae،Fabaceae و Scrophulariaceae (5گونه) به عنوان مهمترین تیرههایگیاهی موجود در بانکبذرخاک منطقه محسوب میشوند. نتایج نشانداد در بخش ترکیبگیاهیروزمینی فانروفیتها با 33 درصد و عناصر اروپا–سیبری با 34 درصد و در بخش بانکبذرخاک تروفیتها و عناصر چندمنطقهای با 5/31 درصد بهعنوان مهمترین گروههای ساختاری طیفزیستی و فیتوکوریون منطقه محسوب میشوند. از مجموع تعدادکل 119 گونهگیاهی منطقه، سهم گونههایی که فقط در ترکیبگیاهیروزمینی یا بانکبذر-خاک و گونههای که به طور مشترک در هر دو بخش بانکبذرخاک و پوششگیاهیروزمینی حضور یافتند به ترتیب 16، 53 و 50 گونه بود. این موضوع نهتنها شباهت کم بین پوششگیاهیروزمینی و بانکبذرخاک در اکوسیستمهای جنگلی معتدله را تایید میکند بلکه اهمیت مطالعه بانکبذرخاک در معرفی دقیقتر ظرفیت تنوعزیستیگیاهی منطقه را نیز نشان میدهد.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Flora, Life Form and Chorological Study of Aboveground Vegetation and Soil Seed Bank in Noor Forest Park
نویسنده [English]
3 Department of Forestry, Faculty of Natural resource, Sari Agricultural Sciences and Natural resources University
چکیده [English]
Aboveground vegetation were sampled by 30 plots of 400 m2 during two periods of March and June. Seed bank flora was studied using seedling emergence method from basis of 240 soil samles (30 plot×4 replication×2 depths of 0-5 and 5-10 cm) which had been hammered by a hollow 400 cm2 metal frame. The floristic results in aboveground vegetation revealed 66 plant species belonging to 58 genera and 38 families, while a total of 103 species, 90 genera and 48 families were represented in the soil seed bank. Lamiaceae, Rosaceae, Poaceae (6 species) and Asteraceae (4 species) in the extant vegetation but in seed bank part Poaceae (11 species), Asteraceae (8 species), Lamiaceae (6 species), Scrophulariaceae, Cyperaceae and Fabaceae (5 species) were the most important families. Results also showed that Phanerophytes (33%) and Euro-Siberian (34%) were the most important biological spectrum and phytochorion respectivly in the aboveground vegetation, whereas therophytes and pluriregional regions elements (31/5%) were the most in the seed bank floras. From total of 119 plant species, the proportion of species that presented only in the aboveground vegetation, only in soil seed bank and in both of them were 16, 53 and 50, respectively. This condition confirms low similarity between above-ground vegetation and persistent soil seed bank and it also reiterate the importance of soil seed bank study for introducing more accurate capacity of plant biodiversity.
کلیدواژهها [English]
معرفی فلور، شکل زیستی و کورولوژی پوشش گیاهی روزمینی و بانک بذر خاک
پارک جنگلی نور
ثریا یوسفوند1، امید اسماعیلزاده1*،سید غلامعلی جلالی1و حامد اسدی2
1 نور، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی، گروه جنگلداری
2 ساری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، دانشکده منابع طبیعی، گروه جنگلداری
تاریخ دریافت: 19/12/93 تاریخ پذیرش: 22/6/94
چکیده
در این تحقیق ترکیبگیاهی بانکبذرخاک و پوششگیاهیروزمینی پارک جنگلی نور مورد بررسی قرارگرفت. نمونهبرداری از ترکیبگیاهیروزمینی براساس اطلاعات تعداد 30 قطعهنمونه 400 مترمربعی در دو دوره زمانی اسفندماه و خردادماه انجامشد. مطالعه بانکبذرخاک نیز با استفاده از روش کشت گلخانهای بمدت 7 ماه براساس تعداد 240 (30 قطعهنمونه × 4 تکرار × 2 عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتری) نمونه خاک 400 سانتیمترمربعی انجامشد. نتایج نشانداد که در بخش پوششگیاهیروزمینی منطقه تعداد 66 گونه متعلق به 58 جنس و 38 تیره و در بانکبذرخاک منطقه، تعداد 103 گونه گیاهی متعلق به 90 جنس و 48 تیرهگیاهی حضور دارند. تیرههای Rosaceae، Lamiaceae، Poaceae (6گونه) و Asteraceae (4 گونه) در بخش روزمینی و Poaceae (11 گونه)، Asteraceae (8 گونه)، Lamiaceae (6 گونه)، Cyperaceae،Fabaceae و Scrophulariaceae (5 گونه) بعنوان مهمترین تیرههایگیاهی موجود در بانکبذرخاک منطقه محسوب میشوند.. در بخش ترکیبگیاهیروزمینی فانروفیتها با 33 درصد و عناصر اروپا–سیبری با 34 درصد و در بخش بانکبذرخاک تروفیتها و عناصر چندمنطقهای با 5/31 درصد مهمترین گروههای ساختاری طیفزیستی و فیتوکوریون منطقه بودند. از مجموع تعدادکل 119 گونهگیاهی منطقه، سهم گونههایی که فقط در ترکیبگیاهیروزمینی یا بانکبذرخاک و گونههایی که بهطور مشترک در هر دو بخش بانکبذرخاک و پوششگیاهیروزمینی حضور یافتند بهترتیب 16، 53 و 50 گونه بود. این موضوع نهتنها شباهت کم بین پوششگیاهیروزمینی و بانکبذرخاک در اکوسیستمهای جنگلی معتدله را تأیید میکند بلکه اهمیت مطالعه بانکبذرخاک در معرفی دقیقتر ظرفیت تنوعزیستیگیاهی منطقه را نیز نشان میدهد.
واژههای کلیدی: پوشش گیاهی روزمینی، بانک بذر خاک، شکل زیستی، کوروتیپ، پارک جنگلی نور
* نویسنده مسئول: تلفن: 3-4453101-011، پست الکترونیکی: oesmailzadeh@modares.ac.ir
مقدمه
پارک جنگلی نور یک تکه بزرگ از جنگلهای جلگهای طبقهبندی شده هیرکانی محسوب و بعنوان "پارک جنگلی طبیعی"در منایع طبیعی ایران است. میتوان اذعان داشت که این جنگلها تنها باقی مانده از جنگلهای جلگهای خزری بعد از تخریب و آسیب های شدید انسانی در دهه های اخیر است (24). گیاهان هر منطقه بعنوان یکی از منابع تجدید شونده باید مورد بررسی، مطالعه و شناخت دقیق قرار گیرند. جمعآوری اطلاعات گیاهشناسی منطقه، موجب شناخت توانایی های بالقوه و بالفعل پوشش گیاهی منطقه میگردد. شناخت گونههای گیاهی و دقت در روند تغییرات آن، امکان برنامهریزی و انتخاب راهکارهای مناسب برای کنترل اکوسیستم منطقه را فراهم میآورد. مطالعات فلوریستیکی یکی از فرایندهای مهم سیستماتیک گیاهی است که با ارائه ویژگیهای کمی و کیفی پوشش گیاهی، زوایای ناشناخته پوشش گیاهی مناطق را آشکار ساخته و همانند شناسنامهای برای آن منطقه محسوب میشود (5). شکل زیستی هر گونه گیاهی ویژگیهای است که آن گونه براساس سازش و انطباق با محیط از خود بروز میدهد و تفاوت شکل زیستی در جوامع مختلف گیاهی اساس ساختار آنها را تشکیل میدهد (14). کورولوژی پراکنش جغرافیایی، توصیف نحوه انتشار گیاهان و تحلیل و تفسیر آنهاست (14). هر گونه گیاهی گستره اکولوژیک منحصر بفرد دارد و میزان معینی از تغییرات اکولوژیک را تحمل میکند، بنابراین عرصه انتشار هر گونه باتوجه به شرایط زیستی و میزان سازش آنها با محیط ممکن است محدود یا وسیع باشد. بنابراین، تحقیقات فلوریستیک و بررسی پراکنش جغرافیایی گونههای گیاهی این مناطق برای شناخت دقیقتر توان محیط و نیز مدیریت و حفاظت از ذخایر ژنتیکی بمنظور برخورداری از شبکههای حیاتی پیچیدهتر و در نتیجه محیط پایدارتر، ضروریست (30).
Zabinski و همکاران (36) بیان کردند که بانک بذر خاک یک منبع از بذرهای زنده و ذخیره شده در خاک است و نشان دهنده جزء زیست محیطی مهمی از هر جامعه گیاهی است و یک عامل مهم در بازرویش طبیعی در رویشگاههای آشفته است. Anderson و همکاران (16) بانک بذر خاک را، منبع مهم از افراد جدید جمعیتهای گیاهی میدانند که بتنوع ژنتیکی در آینده کمک میکند. امروزه در مطالعات مرتبط با پوشش گیاهی اعتقاد بر این است که نباید فقط به بخش پوشش گیاهی روزمینی بعنوان ترکیب کنونی توجه شود، بلکه باید به بانک بذر خاک (Soil seed bank) که بعنوان یک منبع بالقوه در تجدید حیات و احیاء پوشش گیاهی کاربرد دارد، توجه ویژهای شود (3). همچنین اعتقاد بر این است که بانک بذر خاک بعنوان آخرین منبع تأمین بذر در مناطق بشدت تخریبیافته (26) محسوب شده و نقش مهمی در کاهش خطر حذف هر گونه گیاهی از لیست فلورستیک یک منطقه در صورت بروز عوامل تخریب ایفا میکند (33).
اهمیت مطالعه بانک بذر به این دلیل است که ترکیب گونهای بسیاری از جمعیتهای اولیه هر رویشگاه طبیعی تخریب شده مربوط به گیاهانی است که در بانک بذر خاک حضور مییابند (3). این در حالی است که مطالعات تنوع زیستی گیاهی در رویشگاههای جنگلی معتدله اغلب به بررسی ترکیب پوشش گیاهی روزمینی محدود شده و بهترکیب گیاهی بانک بذر خاک به عنوان بخشی از تنوع زیستی گیاهی بالقوهای که در داخل خاک مدفون بوده و ممکن است که اصلا در پوشش گیاهی روزمینی حضور نیابند توجهی نمیشود (19، 35). ضمن اینکه برخی از گونهها بدلیل تولید بذر و کم دوام، قابلیت تشکیل بانک بذر خاک دائمی را نداشته، از اینرو تجدیدحیات آنها وابستگی زیادی به بذرافشانی سالانه و حضور پایههای مادری دارد که شناخت آنها میتواند راهنمای مناسبی برای برنامههای مدیریتی و احیایی هر منطقه باشد (3) و بعکس برخی از گونههای گیاهی که قادر به تولید بذور بادوام هستند و قابلیت نفوذ به عمق پایینتر خاک را دارند در تجدید حیات خود وابستگی کمتری به پایههای مادری داشته، بنابراین در برنامههای مدیریتی بمنظور احیای آنها در سطح منطقه نیاز به بذرپاشی و یا نهال کاری نبوده، بلکه با اعمال یک خراش سطحی میتوان در بازسازی جمعیتهای آنها در سطح منطقه اقدام کرد. بر این اساس این تحقیق در نظر دارد تا با بررسی گونههای گیاهی موجود در پوشش گیاهی روزمینی و بانک بذر خاک پارک جنگلی نور، ظرفیت دقیقتری از ترکیب فلوریستیک و شناسایی پتانسیلهای گیاهی این رویشگاه را ارائه نماید تا برنامهریزیهای آینده بخشهای اجرایی بر پایه بررسی انجام شده صورت گیرد.
مواد و روشها
موقعیت منطقه: منطقه مورد مطالعه، پارک جنگلی نور میباشد که با مساحت حدود چهار هزار هکتار در محدوده شرقی شهرستان نور در مختصات جغرافیایی ́32 ˚36 تا ́36 ˚36 عرض شمالی و ́00 ˚56 تا ́6 ˚56 طول شرقی قرار دارد. پارک جنگلی نور که بعنوان یکی از معدود رویشگاههای جنگلی جلگهای شمال کشور محسوب میشود از نظر وسعت، یکی از بزرگترین پارکهای خاورمیانه است که بدلیل جاذبههای گردشگری و ارزشهای طبیعی از پارکهای جنگلی شاخص محسوب میشود. منطقه مورد مطالعه از نظر زمینشناسی به عهد کواترنری و از نظر رخساره جزء دشتهای آبرفتی محسوب می شود. نوع سنگ مادر رسوبات آبرفتی با منشأ آهکی می باشد. از نظر خاک شناسی، خاک منطقه آبرفتی بوده و از رسوبات ریز تجمع یافته در قسمت مسطح کنار دریای خزر تشکیل شده است و خاک آن هیدرومورف کامل است. میانگین بارندگی در منطقه 5/1097 میلیمتر و میانگین دمای سالیانه 4/16 درجه سانتیگراد برآورد گردید. اقلیم منطقه به روش دومارتن در نوع اقلیم خیلی مرطوب با زمستانهای معتدل طبقهبندی میشود (7).
روش تحقیق: نمونهبرداری از ترکیب پوشش گیاهی روزمینی منطقه در دو دوره زمانی: فصل زمستان (بهمنماه و اسفندماه) برای ثبت پوشش پیشبهاره جنگل و فصل رویش (خردادماه) هنگامی که انتظار میرود اکثر گیاهان در منطقه حضور داشته و به رشد کامل رسیدند، انجام شد (4). برای این منظور تعداد 30 قطعه نمونه 400 متر مربعی (18) در منطقه پیاده شد. در انتخاب قطعات نمونه تلاش گردید تا قطعات نمونه ضمن برخورداری از شرایط مشابه نوسانهای آبی در لایه سطحی خاک از ترکیب توده (اشکوب فوقانی) نسبتا یکسانی نیز برخوردار باشند. در هر قطعه نمونه ابتدا فهرست کلیه گونههای گیاهی بهتفکیک فرم رویشی ثبت شده و بعد درصد تاج پوشش گونههای گیاهی بر اساس ضرایب فراوانی- غلبه وان در مارل ثبت گردید (10).
نمونهبرداری از بانک بذر خاک در اوایل آذرماه، زمانی که انتظار میرود بذرافشانی اکثر گونههای گیاهی تکمیل شده است، انجام شد (3). برای این منظور در بخش مرکزی هر یک از قطعات نمونه، تعداد چهار نمونه بانک بذر خاک (4 تکرار) 400 سانتیمتر مربعی به صورت تصادفی با استفاده از قاب فلزی 20×20 سانتیمتر در دو عمق 5-0 و 10- 5 سانتیمتر استخراج گردید (13). هر یک از نمونههای بانک بذر پس از استخراج، داخل کیسههای پلاستیکی ریخته شده و پس از برچسبدهی به محل سردخانه مرکز بذر کلوده بمنظور اعمال سرمادهی مصنوعی منتقل شدند. نمونهها در سردخانه در دمای سرد (دمای 2 تا 4 درجه سانتیگراد) و خشک بمدت 2 ماه نگهداری شده و بعد بمحیط گلخانه ارسال شدند تا مطالعه بانک بذر آنها به روش پیدایش نهال (Seedling emergence method) موسوم به روش کشت گلخانهای انجام شود (3). نمونههای خاک در گلدانهای پلاستیکی که در زیر دارای چند حفره ریز بمنظور جذب رطوبت بودند، برای جوانه زنی کشت داده شدند. در داخل هر گلدان، نمونههای خاک بر روی لایه نازکی از ماسه استریل شده (ضخامت 3 سانتیمتری جهت جذب رطوبت اشباع برای جوانهزنی) به گونهای پخش گردید تا ضخامت آنها بیشتر از 2 سانتیمتر نباشد تا کلیه بذرها در معرض نور و هوا قرار گرفته و از شانس بالای جوانهزنی برخوردار باشند (20). بمنظور تأمین رطوبت مورد نیاز برای جوانهزنی بذرها و رشد نونهالها، نمونهها هر 2-1 روز با استفاده از شیر آب و بروش کرتی آبیاری شدند (1، 3). نهالهای ظاهر شده در هر گلدان بطور هفتگی پس از کشت نمونههای خاک تا 7 ماه (زمانی که دیگر هیچ نهالی سبز نشد) بررسی گردید (1، 3، 6، 13).
سپس با استفاده از منابع موجود شامل فلور ایرانیکا (32)، مجموعه فلورهای فارسی ایران (2) و فلور رنگی ایران (8) بطور دقیق مورد شناسایی قرار گرفتند. شکل زیستی گیاهان بر اساس ردهبندی رانکایر (31) تعیین گردید. در این ردهبندی گیاهان بر اساس موقعیت جوانههای تجدید حیات کننده که شاخهها و برگهای جدید بعد از فصل نامساعد در آنها منشأ میگیرند به گروه فانروفیتها (Phanerophytes)، کامهفیتها (Chamaephytes)، همیکریپتوفیتها (Hemicrptophytes)، کریپتوفیتها (Crptohytes) و تروفیتها(Therophytes) تقسیم میشوند (10). سپس اشکال زیستی گیاهان منطقه تعیین شده و طیف زیستی منطقه ترسیم گردید. بمنظور بررسی پراکنش جغرافیایی یا کورولوژی (Chorology) گیاهان، ابتدا مناطق انتشار آنها با استفاده از منابع فلوری مذکور تعیین شده و بعد کوروتیپ گونهها بر مبنای تقسیمبندی نواحی جغرافیایی و مناطق فلوریستیک زهری (37) تعیین گردید. طیف پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه نیز به صورت هیستوگرام ترسیم شد.
نتایج
براساس مطالعه پوشش گیاهی روزمینی در منطقه تعداد 38 خانواده، 58 جنس و 66 گونه در منطقه شناسایی گردید (جدول 1). خانوادههای Rosaceae، Lamiaceae و Poaceae هریک با 6 گونه (9 درصد)، Asteraceae با 4 گونه (6 درصد)، Cyperaceae، Fabaceae، Scrophulariaceae و Solanaceae هریک با 3 گونه (5/4 درصد) بعنوان مهمترین خانوادههای گیاهی موجود در منطقه هستند که در مجموع 5/51 درصد از کل گونهها را شامل میشوند (شکل1).
جدول 1- ترکیب گیاهی، شکل زیستی، کورولوژی پوشش گیاهی روزمینی و بانک بذر خاک در دو عمق
گونههای گیـاهی
|
شکل رویشی |
شکل زیستی |
فقط پوشش گیاهی رو زمینی |
مشترک بین بانک بذر خاک و پوشش گیاهی روزمینی |
فقط بانک بذر خاک |
منطقـه رویشی |
|
Aceraceae |
|
|
|
|
|
|
|
Acer velutinum Boiss. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Adiantaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Adiantum capillus-veneris L. |
سرخس |
Cry |
|
|
* |
Cosm. |
|
Adoxaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Sambucus ebulus L. |
علفی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Amaranthaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Alternanthera sessilis (L.) DC. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Amaranthus hybridus L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Apiaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Helosciadiumnodiflorum W.D.J.Koch |
علفی |
Cry |
|
|
* |
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Araliaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Hedera pastuchovii Woronow ex Grossh. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Asteraceae |
|
|
|
|
|
|
|
Artemisia annua L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Bidens tripartita L. |
علفی |
Th |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Carpesium cernuum L. |
علفی |
He |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Conyza canadensis (L.) Cronquist |
علفی |
Th |
|
* |
|
Scosm. |
|
Conyzanthus squamatus (spreng).Tamamsch. |
علفی |
He |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Eclipta prostrata (L.) L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Pulicaria dysenterica (L.) Bernh. |
علفی |
Cry |
|
|
* |
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Sonchus oleraceus L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Betulaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Alnus glutinosa (L.) Gaertn |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Brassicaceae |
|
|
|
|
|
|
|
علفی |
|
|
|
* |
|
||
Cardamine hirsuta L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Scosm. |
|
Cardamine tenera S.G.Gmel. ex C.A.Mey |
علفی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Nasturtium officinale W.T.Aiton |
علفی |
He |
* |
|
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Caryophyllaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Polycarpon tetraphyllum (L.) L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Stellaria media (L.) Vill. |
علفی |
Th |
|
* |
|
Scosm. |
|
Sagina sp. |
علفی |
|
|
|
* |
|
|
Chenopodiaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Chenopodium album L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Scosm. |
|
Chenopodium sp. |
علفی |
|
|
|
* |
|
|
Clusiaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Hypericum androsaemum L. |
چوبی |
Ch |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Convolvulaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Calystegia sepium R.Br. |
علفی |
Cry |
* |
|
|
Plurreg. |
|
Corylaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Carpinus betulus L. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Crassulaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Sedum hispanicum L. |
علفی |
He |
|
|
* |
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Cyperaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Carex sylvatica Huds. |
گندمی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit. |
|
Carex divulsa Stokes subsp. Divulsa |
گندمی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Carex remota L. |
گندمی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Carex riparia Curtis. |
گندمی |
Cry |
|
|
* |
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Cyperus esculentus L. |
گندمی |
Cry |
|
|
* |
Cosm. |
|
Dryopteridaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Dryopteris pallida Fomin. |
سرخس |
Cry |
|
|
* |
Euro-Sib. |
|
Ebenaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Diospyros Lotus L. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Euphorbiaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Acalypha australis L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
plurreg. |
|
Euphorbia indica Boiss. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Fabaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Coronilla varia L. |
علفی |
He |
|
|
* |
Euro-Sib. |
|
Gleditsia caspica Desf. |
چوبی |
Ph |
* |
|
|
Euro-Sib. |
|
Lotus corniculatus L. |
علفی |
He |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Melilotus indicus (L.) All. |
علفی |
Th |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Trifolium repens L. |
علفی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Fagaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Quercus castaneifolia C.A.Mey. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Gentianaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Centaurium pulchellum (Sw.) Druce. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Geraniaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Geranium robertianum L. |
علفی |
He |
* |
|
|
Plurreg. |
|
Hamamelidaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Parrotia persica C.A.Mey. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Juglandaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Pterocarya fraxinifolia ( Lam) Spach. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Juncaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Juncus inflexus L. |
علفی |
Cry |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Lamiaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Ajuga reptans L. |
علفی |
He |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Lamium album L. |
علفی |
He |
* |
|
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Lycopus europaeus L. |
علفی |
He |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Clinopodium umbrosum (M.Bieb.) K. Koch |
علفی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Scutellaria tournefortii Benth. |
علفی |
Cry |
* |
|
|
Euro-Sib. |
|
Mentha aquatica L. |
علفی |
Cry |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Prunella vulgaris L. |
علفی |
Cry |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Teucrium hyrcanicum L. |
علفی |
Cry |
|
|
* |
Euro-Sib. |
|
Lythraceae |
|
|
|
|
|
|
|
Lythrum salicaria L. |
علفی |
He |
|
|
* |
Scosm. |
|
Malvaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Sida rhombifolia L. |
چوبی |
He |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Moraceae |
|
|
|
|
|
|
|
Ficus carica L. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Morus alba L. |
چوبی |
Ph |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Onagraceae |
|
|
|
|
|
|
|
Circaea lutetiana L. |
علفی |
He |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Ludwigia palustris (L.) Elliot. |
علفی |
Th
|
|
|
* |
Plurreg. |
|
Oleaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Fraxinus excelsior L. |
چوبی |
Ph |
* |
|
|
Euro-Sib. |
|
Oxalidaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Oxalis corniculata L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Phytolaccaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Phytolacca americana L. |
علفی |
He |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Plantaginaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Plantago major L. |
علفی |
He |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Portulacaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Portulaca oleracea L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Cosm. |
|
Poaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Bromus sterilis L. |
گندمی |
Th |
* |
|
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Cynodon dactylon (L). pers. |
گندمی |
He |
|
|
* |
Cosm. |
|
Digitaria sanguinalis (L.) Scop. |
گندمی |
Th |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Eleusine indica (L.) Gaertn. |
گندمی |
Th |
|
|
* |
Scosm. |
|
Microstegium vimineum (Trin.) A.Camus |
گندمی |
Th
|
|
* |
|
Plurreg. |
|
Oplismenus undulatifolius (Ard.) Roem.&Schult |
گندمی |
He
|
|
* |
|
Plurreg. |
|
Paspalum dilatatum Poir. |
گندمی |
Cry |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Paspalum distichum L. |
گندمی |
Cry |
|
|
* |
Scosm. |
|
Phragmites australis (Cav.) Steud |
گندمی |
Th |
|
|
* |
Scosm. |
|
Poa annua L. |
گندمی |
Th |
|
* |
|
Scosm. |
|
Poa trivialis L. |
گندمی |
Th |
|
* |
|
Scosm. |
|
Setaria glauca (L.) P.Beauv. |
گندمی |
Th |
|
|
* |
Scosm. |
|
Polygonaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Polygonum aviculare L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Polygonum hydropiper L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Polygonum lapathifolium L. |
علفی |
Th |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Rumex sanguineus L. |
علفی |
He |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Primulaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Anagallis arvensis L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Samolus valerandi L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Cosm. |
|
Pteridaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Pteris cretica L. |
سرخس |
Cry |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Ranunculaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Batrachium trichophyllum (Chaix) Bosch. |
علفی |
Cry |
|
|
* |
Scosm. |
|
Ranunculus dolosus Fisch. & C.A.Mey. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Euro-Sib. |
|
Ranunculus muricatus L. |
علفی |
Th |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Ranunculus ophioglossifolius Vill. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Rosaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Crataegus microphylla C.Koch. |
چوبی |
Ph |
* |
|
|
Euro-Sib. |
|
Fragaria vesca L. |
علفی |
He |
|
|
* |
Plurreg. |
|
Geum urbanum L. |
علفی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Potentilla reptans L. |
علفی |
He |
|
* |
|
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Prunus divaricata Ehrh. |
چوبی |
Ph |
* |
|
|
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Rubus persicus Boiss. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Rubus caesius L. |
چوبی |
Ph |
* |
|
|
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Rubiaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Galium spurium L. |
علفی |
Th |
* |
|
|
Plurreg. |
|
Ruscaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Ruscus hyrcanus Woronow . |
چوبی |
Ph |
* |
|
|
Euro-Sib. |
|
Salicaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Populus caspica ( Bornm.) Bornm. |
چوبی |
Ph |
* |
|
|
Euro-Sib. |
|
Scrophulariaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Kickxia elatine (L.) Dumort. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Linaria sp. |
علفی |
|
|
|
* |
|
|
Veronica arvensis L. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Veronica anagallis -aquatica L. |
علفی |
He
|
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Veronica persica Poir. |
علفی |
Th |
|
* |
|
Scosm. |
|
Veronica serpyllifolia L. |
علفی |
He |
* |
|
|
Ir-Tur./ Euro-Sib. |
|
Smilacaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Smilax excelsa L. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib. |
|
Solanaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Physalis alkekengi L. |
علفی |
Cry |
|
* |
|
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Solanum dulcamara L. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
Solanum nigrum L. |
علفی |
Th |
|
* |
|
Scosm. |
|
Typhaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Typha Latifolia L. |
علفی |
Cry |
|
|
* |
Scosm. |
|
Ulmaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Ulmus minor Mill. |
چوبی |
Ph |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit./Ir-Tur. |
|
Zelkova carpinifolia (pall) K.Koch. |
چوبی |
Ph |
* |
|
|
Euro-Sib. |
|
Urticaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Urtica dioica L. |
علفی |
Cry |
|
* |
|
Plurreg. |
|
Verbenaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Phyla nodiflora (L.) Greene. |
علفی |
Th |
|
|
* |
Cosm. |
|
Violaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Viola alba Bess. |
علفی |
He |
|
* |
|
Euro-Sib./Medit. |
|
Vitaceae |
|
|
|
|
|
|
|
Vitis sylvestris Blume. |
چوبی |
Ph |
|
|
* |
Euro-Sib./Ir-Tur. |
|
ناشناس |
علفی |
|
|
|
* |
|
(شکل زیستی: Ph: فانروفیت، Ch: کامهفیت، He: همیکریپتوفیت، Cr: کریپتوفیت و Th: تروفیت)
(ناحیه رویشی: Euro- Sib.: اروپا- سیبری، Ir-Tur: ایران- توران، Medit.: مدیترانهای، Plurireg.: چند ناحیهای و Cosm: جهان وطن)
شکل 1- تعداد گونههای مربوط به هر تیره گیاهی موجود در پوشش گیاهی روزومینی پارک جنگلی نور
(1 sp= خانوادههایی که فقط با یک گونه در سطح منطقه حضور یافتند)
مطالعه بانک بذر خاک منطقه منجر به شناسایی تعداد 103 گونه گیاهی متعلق به 48 خانواده و90 جنس گردید. البته تعداد 3 تاکسون در حد جنس شناسایی شده و یک تاکسون نیز شناسایی نشده و بعنوان گونه ناشناس در لیست فلوریستیک منطقه ارائه شد (جدول2). در بررسی مهمترین تیرههای گیاهی بانک بذر خاک مشخص شد که خانواده های Poaceae (11 گونه)، Asteraceae (8 گونه)، Lamiaceae (6 گونه)، Cyperaceae،Fabaceae و Scrophulariaceae (هریک با 5 گونه) سهم زیادی (8/38 درصد) از غنای گونهای بانک بذر خاک منطقه را بخود اختصاص میدهند (شکل 2).
جدول 2- طبقهبندی گونههای گیاهی پارک جنگلی نور براساس شکل رویشی
شکل رویشی |
پوششگیاهی روزمینی |
|
بانک بذر خاک |
|||||
|
لایه سطحی |
|
لایه عمقی |
|||||
شمار گونهها |
درصد |
|
شمار گونهها |
درصد |
|
شمار گونهها |
درصد |
|
علفیها |
33 |
50 |
|
63 |
64 |
|
47 |
5/63 |
گیاهان چوبی |
23 |
35 |
|
17 |
18 |
|
10 |
5/13 |
گندمیها |
9 |
14 |
|
15 |
15 |
|
14 |
19 |
سرخسها |
1 |
1 |
|
3 |
3 |
|
3 |
4 |
کل گونهها |
66 |
100 |
|
98 |
100 |
|
74 |
100 |
شکل 2- تعداد گونههای مربوط به هر تیره گیاهی موجود در بانک بذر خاک پارک جنگلی نور
(1 sp= خانوادههایی که فقط با یک گونه در سطح منطقه حضور یافتند)
در بررسی شکلهای رویشی ترکیب گیاهی روزمینی و بانک بذر خاک منطقه به تفکیک چوبی، علفی، گندمی و سرخس مشخص گردید که گیاهان علفی با 50 درصد و گیاهان چوبی با 35 درصد بیشترین سهم گونههای گیاهی روزمینی را تشکیل دادند (جدول 2). این در حالی است که در بانک بذر خاک عمق اول گیاهان علفی با 64 درصد و گیاهان چوبی 18 درصد و در عمق دوم علفیها با 5/63 درصد و چوبیها با 5/13 درصد بیشترین سهم را بخود اختصاص دادند (جدول 2).
بررسی طیف بیولوژیک عناصر گیاهی پوشش روزمینی بروش رانکایر نشان داد که فانروفیتها، کریپتوفیتها، همیکریپتوفیتها، تروفیتها و کامهفیتها بهترتیب با 33، 24، 21، 19 و 5/1 درصد بیشترین حضور را بخود اختصاص دادند. اما در بررسی طیف بیولوژیک عناصر گیاهی بانک بذر خاک تروفیتها، کریپتوفیتها، همیکریپتوفیتها، فانروفیتها و کامهفیتها بهترتیب با 3/38، 2/28، 17، 15 و 1 درصد بیشترین حضور را در ترکیب بانک بذر خاک بخود اختصاص دادهاند (شکل3). در بررسی پراکنش جغرافیایی پوشش گیاهی روزمینی، اروپا – سیبری با 34 درصد (22 گونه)، عناصر چند منطقهای با 24 درصد (16 گونه) و اروپا سیبری – مدیترانه – ایرانی تورانی با 16 درصد (11 گونه) بهترتیب بیشترین حضور را بخود اختصاص دادند (شکل 4). اما در پراکنش جغرافیایی عناصر بانک بذر خاک چند منطقهای با 5/31 درصد (31 گونه)، جهان وطنی و تقریبا جهان وطنی با 4/21 درصد (21 گونه)، اروپا سیبری با 3/19 درصد (19 گونه) بهترتیب بالاترین حضور را بخود اختصاص دادند (شکل 4).
شکل 3 - طیف زیستی عناصر گیاهی روزمینی و بانک بذر خاک
(Ph: فانروفیت، Ch: کامهفیت، He: همیکریپتوفیت، Cry: کریپتوفیت و Th: تروفیت)
شکل 4-درصد فراوانی پراکنش جغرافیایی گیاهان پارک جنگلی نور (Euro-sib.: اروپا- سیبری، Ir-Tur.: ایران- تورانی، Medit.: مدیترانهای، Plureg.: چند ناحیهای، Cosm &Scosm : جهانوطنی و تقریبا جهانوطنی).
بحث
براساس مطالعه پوشش گیاهی روزمینی در منطقه تعداد 38
خانواده، 58 جنس و 66 گونه شناسایی گردید. خانوادههای Rosaceae، Lamiaceae و Poaceae هریک با 6 گونه (9 درصد) بهمراه Asteraceae با 4 گونه (6 درصد) نسبت به سایر تیرهها سهم بیشتری در فلور ترکیب گیاهی روزمینی منطقه داشتند، همچنین تیرههای Poaceae، Rosaceae و Cyperaceae در مطالعه نورایی (13) در جنگل حفاظت شده سفید پلت پارک جنگلی نور؛ تیرههای Rosaceae و Lamiaceae در مطالعه قهرمانینژاد و همکاران (9) در منطقه حفاظت شده جنگلی سمسکنده و دشت ناز؛ تیرههای Poaceae و Rosaceae در مطالعه اسماعیلزاده و همکاران در جنگل راش دارکلا (3)؛ در مطالعه Naqinezhed و Zarezadeh (29) تیرههای Poaceae، Asteraceae و Rosaceae در جنگلهای جلگهای سیسنگان و پارک جنگلی نور و تیرههای Asteraceae، Poaceae، Rosaceae و Lamiaceae توسط اسماعیلزاده و همکاران (5) در مطالعه فلورستیک جنگلهای صلاح الدین کلاً، غنی ترین تیره ها از نظر سهم گونهها معرفی شدند. شایان ذکر است در مطالعهAkhani و همکاران (15) نیز تیرههای مذکور را بعنوان غنیترین تیره گیاهی در معرفی ارایههای گیاهی ناحیه هیرکانی معرفی کردند.
حضور نسبتا قابل توجه فانروفیتها، برخورداری منطقه از اقلیم معتدله با رطوبت کافی و مناسب را برای رویشگاه جنگلی که در آن گونههای درختی پهنبرگ خزان کننده حضور مییابند، دلالت میکند. اگر چه غلبه بالای سه فرم رویشی همیکروپتوفیتها، کروپتوفیتها و فانروفیتها در اغلب مطالعات فلورستیکی انجام شده در سطح جنگلهای شمال توسط قهرمانینژاد و عاقلی (9)، نقینژاد و همکاران (12)، اسدی و همکاران (1)، اسماعیلزاده و همکاران (5) بهترتیب اهمیت به عنوان فراوانترین شکل رویشی گزارش شدند. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که بدلیل جلگهای بودن منطقه و در نتیجه فراهم بودن شرایط مورد نیاز برای حضور انواع گونههای چوبی، فانروفیتها از بالاترین سهم حضور برخودار بوده و پس از آن کرپتوفیتها در درجه بعدی اهمیت قرار گرفتهاند. غلبه بالای کرپتوفیتها و همیکرپتوفیتها در جنگلهای کوهستانی شمال با قابلیت سپری کردن جوانهها تجدید حیات کننده آنها در داخل خاک (کرپتوفیتها) و در سطح خاک در میان لاشبرگ و زیر برف زمستانی (همیکرپتوفیتها) همخوانی دارد (25). از این رو غلبه بالای این دو فرم رویشی کوهستانی بودن رویشگاههای جنگلی را دلالت میکند. این در حالی است که در منطقه مورد مطالعه به دلیل جلگهای بودن و بهرهمندی از اقلیم معتدله مرطوب با زمستانهای فاقد یخ و برف، زمینه برای رشد و توسعه فانروفیتها نسبت به سایر فرمهای زیستی فراهم میباشد (10).
بررسی پراکنش جغرافیای گونههای گیاهی منطقه نشان داد که سهم عمدهای از ترکیب گیاهی منطقه مربوط به ناحیه اروپا/ سیبری میباشد و با توجه به اینکه جنگلهای شمال ایران از نظر جغرافیای گیاهی متعلق به پروانس اکسین- هیرکانی از زیر حوضههای پونتیک از ناحیه بزرگ اروپا/ سیبری است، درصد بالای عناصر اروپا/ سیبری در فلور منطقه دور از ذهن نمیباشد. این مسئله در دیگر مطالعات فلورستیکی انجام شده در سطح جنگلهای شمال مانند اسماعیلزاده و همکاران (3)، نقینژاد و همکاران (12)، اسدی و همکاران (1) و اسماعیلزاده و همکاران (5) نیز قابل مشاهده است.
در بررسی تعیین مهمترین تیرههای گیاهی بانک بذر خاک منطقه، تیرههای گیاهی Poaceae، Asteraceae، Lamiaceae، Cyperaceae، Fabaceae و Scrophulariaceae بیشترین سهم (ترکیب گونهای) را بخود اختصاص میدهند، بنابراین میتوان آنها را بعنوان مهمترین تیرههای گیاهی بانک بذر خاک پارک جنگلی نور قلمداد کرد. تیرههای Poaceae، Asteraceaeو Lamiaceae در مطالعه نورایی و همکاران (13)؛ تیرههای Poaceae، Lamiaceae در مطالعهBossuyt و Honnay (17) و اسماعیلزاده و همکاران (21)؛ تیرههای Asteraceae و Poaceae در مطالعه Gomaa (24)؛ تیره Poaceae در مطالعه Ma و همکاران (28) وZhang و Chu (37) و تیره Asteraceae در مطالعه Wang و همکاران (38) نیز بعنوان مهمترین تیرههای گیاهی بانک بذر خاک معرفی شدند. در بررسی طیف زیستی عناصر گیاهی در بانک بذر خاک تروفیتها بعنوان فراوانترین شکلهای زیستی در ترکیب گیاهی بانک بذر خاک بودند و با توجه به اینکه تروفیتها بیشتر شامل گونههای علفی و پیشگام و دارای بذرهای ریز و بادوام (با قابلیت ماندگاری بالا در خاک) میباشند، از اینرو در بخش عمدهای از ترکیب گیاهی بانک بذر را بخود اختصاص داده و بعنوان فرم گیاهی رویشی غالب در بانک بذر خاک منطقه محسوب میشود. Thompson و Grime (33) تروفیتها را جزء گونههای حاضر در بانک بذر دائمی معرفی کردند. علت حضور تروفیتها در بانک بذر دائمی شاید به علت کوچکی بذرها باشد که سبب میشود تا بذر این گیاهان آسیب کمتری دیده و قدرت زندهمانی خود را برای دوره بیشتری حفظ کنند (11). همچنین اندازه کوچک بذر و بذرافشانی سالیانه فراوان تروفیتها به آنها اجازه میدهد تا راحت تر، سریع تر و با تراکم بیشتر در خاک نفوذ کرده و تشکیل بانک بذر پایدار بدهد (22). در واقع حضور نسبتا بالای تروفیتها در بانک بذر خاک منطقه بدلیل راهبرد تولید بذر آنها میباشد. تروفیتها بدلیل تولید بذرهای ریز که سهم مواد ذخیرهای آنها نسبت به بذرهای درشت گونههای اصلی در جنگلهای معتدله بسیار اندک است، خیلی کم دچار فساد و زوال شده و قادر هستند تا برای چندین سال در داخل خاک باقی بمانند. آنها همچنین به دلیل تولید بذرهای ریز از یکسو کمتر مورد تغذیه جمعیت بذرخواران قرار گرفته و از سوی دیگر بدلیل سهولت در نفوذ به اعماق پایینتر خاک از شانس ماندگاری بالاتری برخوردار میشوند (22).
بذرهای تروفیتها در شرایط مناسبی که در گلخانه برای آنها فراهم میشود براحتی جوانه میزنند و رشد میکنند. کریپتوفیتها و همیکریپتوفیتها نیز پس از تروفیتها بعنوان مهمترین شکلهای زیستی حاضر در ترکیب بانک بذر خاک منطقه معرفی شدند. حضور فراوان این عناصر رویشی در ترکیب بانک بذر خاک این منطقه همانند ترکیب گیاهی روزمینی آن ویژگیهای یک جنگل معتدله را بنمایش میگذارد. فانروفیتها هم که با تعداد 17 گونه در ترکیب گیاهی بانک بذر خاک منطقه حضور یافتند در درجه چهارم اهمیت قرار گرفتند. تنزل رتبه فانروفیتها از رتبه یک در ترکیب پوشش گیاهی روزمینی به رتبه چهار در ترکیب گیاهی بانک بذر خاک منطقه در وهله نخست به دلیل حضور نیافتن بذرهای برخی از گونههای فانروفیت منطقه شامل ون، ولیک، آلوچه، کوله خاس، سفیدپلت و آزاد میباشد. همچنین در وهله دوم میتواند بدلیل حضور یافتن تعداد 53 گونه گیاهی علفی منطقه (44 درصد) فقط در بخش بانک بذر خاک منطقه باشد که اصلا در ترکیب گیاهی روزمینی منطقه قابل مشاهده نمیباشد. حضور گونههای مزبور که اغلب غیر چوبی (به غیر از گونه چوبی مو) میباشند در ترکیب بانک بذر خاک سبب گردید تا سهم عناصر تروفیتها (به نسبت بیشتر) بهمراه کریپتوفیتها و همیکریپتوفیتها (به نسیت کمتر) افزایش یابد. باصری و همکاران (6) نیز در معرفی ترکیب فلورستیکی و شکلهای زیستی بانک بذر خاک ذخیرهگاه شمشاد پارک جنگلی سیسنگان تروفیتها را بعنوان فراوانترین طیف زیستی منطقه معرفی کرده که پس از آن، همیکروپتوفیتها و کروپتوفیتها در درجه بعدی اهمیت معرفی شدند. در بررسی پراکنش جغرافیای عناصر گیاهی بانک بذر خاک عناصر چند ناحیهای، جهان وطنی و پس از آنها عناصر اروپا- سیبری به ترتیب بیشترین حضور را بخود اختصاص دادند. حضور بالای عناصر چند ناحیهای و جهان وطنی در ترکیب گیاهی بانک بذر خاک میتواند بدلیل حضور فراوان عناصر گیاهی پیشاهنگ و مراحل اولیه توالی (بویژه گونههایی که فقط در بخش بانک بذر خاک حضور دارند) باشد که بدلیل کم نیاز بودن و برخورداری از دامنه بومشناختی گسترده در طیف وسیعی از سرزمینهای گیاهی حضور یافته و تعلق خاصی را به یک اقلیم مشخص و یا جغرافیای گیاهی نشان نمیدهند (21). بنابراین حضور بالای عناصر گیاهی اروپا- سیبری در ترکیب بانک بذر خاک منطقه با توجه به اینکه پارک جنگلی نور بعنوان یکی از معدود رویشگاههای محدود جگلهای ناحیه هیرکانی متعلق به حوزه (Province) اکسینو- هیرکانی از زیر حوزه پونتیک از ناحیه بزرگ اروپا- سیبری محسوب میشود، دور از ذهن نیست.