تاثیر غلظت‌های مختلف هورمونی و نوع ریزنمونه بر کالوس‌زایی گیاه شقایق ایرانی papaver bracteatum)).

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو/دانشگاه تهران

2 استاد/دانشگاه تهران

چکیده

با توجه به مزایای تکثیر درون شیشه ای نسبت به روش های رایج در پژوهش حاضر اثر غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد گیاهی 2,4-D (دی کلروفنوکسی استیک اسید) و BAP (بنزیل آمینو پورین) و نوع ریز نمونه (ریشه، برگ و طوقه) بر القای کالوس زایی گیاه شقایق ایرانی از طریق اندازه گیری صفات وزن تر، سطح و حجم کالوس بررسی شد. تحقیق حاضر بر پایه آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار صورت گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده بیشترین وزن تر کالوس (1.52 گرم)، بیشترین سطح کالوس (1.25 سانتی متر مربع) و بیشترین حجم کالوس (0.562سانتی متر مکعب) مربوط به ریزنمونه ریشه می باشد که در غلظت هورمونی 0.5 میلی گرم بر لیتر 2,4-D و 0.5 میلی گرم لیتر BAP مشاهده شد. کمترین وزن تر حاصل ( 0.061 گرم) مربوط به ریز نمونه طوقه بود که در غلظت 0.1 میلی گرم لیتر 2,4-D و 0.1 میلی گرم بر لیتر BAP مشاهده شد. کمترین سطح کالوس (0.13 سانتی متر مربع) برای ریز نمونه ریشه در غلظت 0.5 میلی گرم لیتر 2,4-D و 1 میلی گرم بر لیتر BAP و کمترین حجم کالوس (0.008 سانتی متر مکعب) متعلق به ریز نمونه ریشه می باشد که در غلظت هورمونی هورمونی 0.1 میلی گرم بر لیتر 2,4-D و 0.1میلی گرم بر لیتر BAP حاصل شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The effect of different concentrations of hormones and explant type on callus induction on persian poppy

چکیده [English]

According to the in vitro advantages compared to conventional method, the effect of different concentrations of plant growth regulators (2,4-D and BAP) and explants (root, leaf and crown) on callus production in Iranian poppy plants by measuring the fresh weight, callus volume and callus surface was studied. The present study performed on base of factorial experiment in a completely randomized design with three replications. According to the obtained results, the highest callus fresh weight (1.52 g), the highest callus surface (1.25 cm2) and the highest callus volume (0.562 cm3) related to the root explant in hormone treatment of 0.5 mg/l 2,4- D and 0.5 mg/l BAP. The lowest fresh weight (0.061 g) observed in concentration of 1.0 mg/l 2,4-D and 1.0 mg/l of BAP and the crown explant. The lowest surface of callus (0.13 cm2) for root explant was obtained at 0.5 mg/l 2,4-D and 1 mg/l BAP and the lowest callus volume (0.008 cm3) was owned by root explant in hormone concentration of 0.1 mg/l 2,4-D and 0.1 mg/l BAP.

کلیدواژه‌ها [English]

  • plant growth regulators
  • Explant
  • callus induction
  • tissu culture
  • persian poppy

تأثیر غلظت­های مختلف هورمونی و نوع ریزنمونه بر کالوس­زایی گیاه شقایق ایرانی papaver bracteatum)) 

سیده شکوفه مجتوی* و منصور امیدی

کرج، دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، گروه بیوتکنولوژی کشاورزی 

تاریخ دریافت: 18/1/93                تاریخ پذیرش: 19/12/93

چکیده

با توجه به مزایای تکثیر درون شیشه­ای نسبت به روش­های رایج، در پژوهش حاضر اثر غلظت­های مختلف تنظیم‌کننده­های رشد گیاهی 2,4-D (دی کلروفنوکسی استیک اسید) و BAP (بنزیل­آمینوپورین) و نوع ریزنمونه (ریشه، برگ و طوقه) بر القای کالوس­زایی گیاه شقایق ایرانی از طریق اندازه­گیری صفات وزن تر، سطح و حجم کالوس بررسی شد. تحقیق حاضر بر پایه آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. با توجه به نتایج بدست آمده بیشترین وزن تر کالوس (52/1 گرم)، بیشترین سطح کالوس (25/1 سانتی­متر مربع) و بیشترین حجم کالوس (562/0 سانتی­متر مکعب) مربوط به ریزنمونه ریشه می­باشد که در غلظت هورمونی 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 5/0 میلی­گرم لیتر BAP مشاهده شد. کمترین وزن تر حاصل ( 061/0 گرم) مربوط به ریزنمونه طوقه بود که در غلظت 1/0 میلی­گرم لیتر 2,4-D و 1/0 میلی­گرم بر لیتر BAP مشاهده گردید. کمترین سطح کالوس (13/0 سانتی­متر مربع) برای ریزنمونه ریشه در غلظت 5/0 میلی­گرم لیتر 2,4-D و 1 میلی­گرم بر لیتر BAP و کمترین حجم کالوس (008/0 سانتی متر مکعب) متعلق به ریزنمونه ریشه در غلظت هورمونی 1/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 1/0 میلی­گرم بر لیتر BAP حاصل شد.

واژه­های کلیدی: تنظیم‌کننده­های رشد گیاهی، ریزنمونه، کالوس­زایی، کشت بافت، شقایق ایرانی

* نویسنده مسئول، تلفن: 09334297464 ، پست الکترونیکی: shokufemojtavi@gmail.com

مقدمه

 

گیاهان دارویی از هزاران سال پیش بعنوان یکی از مهمترین منابع دارویی کاربرد داشته­اند. در طول تاریخ همیشه با انسان قرابت خاصی داشته­اند و آثار دارویی و موارد استفاده آن بر هیچ کس پوشیده نیست. اگرچه علاقه­مندی و توجه به این گیاهان در سال­های گذشته ناچیز بود ولی خوش­بختانه اخیرا مورد توجه و عنایت بیشتری قرار گرفته است  (1).

گیاه دارویی شقایق ایرانی (Papaver bracteatum) از خانواده Papaveraceae  قدمتی فراتر از 4 هزار سال دارد.  برای اولین بار توسط لیندلی در سال 1821 شناخته شد. این گونه قرابت نزدیکی با گونه­های P. orientale و P. pseudoorientale دارد و گیاهی دیپلوئید (2n = 14) می‌باشد (3). این گیاه دارای ریشه مخروطی یا مارپیچی شکل است که بطور مستقیم در زمین فرو می‌رود و طول ریشه اصلی این گیاه متفاوت بوده و به گونه گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و به طور متوسط بین 18 تا 20 سانتی‌متر طول و قطر آن 1 تا 2 سانتی‌‌متر متغیر می­باشد. ریشه خشخاش دارای انشعاب­های کمی است و ریشه‌های جانبی شبکه بسیار وسیعی از ریشه‌های ظریف را تا عمق 50 تا 100 سانتی‌متر خاک بوجود می‌آورند و بخش فوقانی ریشه قطورتر است که باعث استحکام می‌شود. ساقه مستقیم استوانه‌ای شکل با سطحی صاف به رنگ سبز روشن و ارتفاع آن با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش، متفاوت است. برگ­‌های این گیاه بیضی شکل و در سطح زمین قرار می‌­گیرند و بدون دمبرگ هستند و به طور متناوب بر روی ساقه قرار می‌گیرند و برگ‌های پایین ساقه بزرگتر بوده که بتدریج به طرف بالا کوچک­تر و تخم­مرغی شکل می‌شوند. گل‌­های این گیاه انتهای ساقه‌­های اصلی و فرعی پدیدار می‌­شوند و دارای گلبرگ سفید هستند که ناحیه فوقانی به رنگ بنفش یا روشن است و میوه خشخاش به شکل گرز بوده که شیره‌­های مخصوص تولید می‌­کند( 2). در مطالعاتی بر روی گیاه سیکاس Cycas revoluta تأثیر 2,4-D و پیکلورام با غلظت 5، 10 و 20 میکرومولار بر کشت ریز نمونه آندوسپرم مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد که افزایش غلظت 2,4-D از 5 به 20 میکرومولار باعث کاهش کالوس­زایی شد، در حالی که در ریزنمونه آندوسپرم با افزایش غلظت پیکلورام از 5 به 20 میکرومولار، میزان کالوس­زایی افزایش یافت (8). القای کالوس از نمونه­های برگ گیاه Leonurus heterophylus Sw. در غلظت­های مختلف 2,4-D (5/0 – 2 میلی­گرم در لیتر) مورد بررسی قرار گرفت که بیشترین میزان القای کالوس در 2 میلی­گرم در لیتر به دست آمد (11). طبق نتایج حاصل از آزمایش‌ها کشت برگ­های اولیه حاصل از بذر F1 گیاه خیار (Cucumis sativus) در محیط کشت MS حاوی غلظت­های 2,4-D (صفر، 1، 2 و 3 میلی­گرم در لیتر) و غلظت­های NAA ( صفر و 0.25 میلی­گرم در لیتر)، بیشترین وزن­تر کالوس در غلظت 3 میلی­گرم در لیتر
2,4-D بدست آمد (5).

همچنین در بررسی انجام شده روی گیاه P.somniferum، گزارش شده هنگامی که فقط یک نوع هورمون در محیط کشت وجود داشته باشد کالوس تولید نخواهد شد. البته اکسین و سیتوکنین بطور گسترده­ای به عنوان تنظیم­کننده­های گیاهی استفاده می­شوند و معمولا نیز با هم به­کار می­روند (4). با توجه به اینکه کالوس­زایی از مراحل اساسی جهت تکثیر درون شیشه­ای  گیاهان می­باشد و تولید کالوس مناسب، مستلزم داشتن ریزنمونه و محیط بهینه می­باشد، بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر نوع ریز نمونه و غلظت­های مختلف مواد تنظیم کننده رشد بر القای کالوس­زایی گیاه شقایق ایرانی به عنوان یک مرحله اساسی در تکثیر درون شیشه­ای این گیاه انجام شد.

مواد و روشها

تهیه­ بذر: بذر گیاه Papaver bracteatum رقم پلور از پژوهشکده گیاهان دارویی دریافت شد (منطقه پلور با طول جغرافیایی:  36 دقیقه و 52 درجه و عرض جغرافیایی: 42 دقیقه و 35 درجه) و به مدت 3-22 ماه در یخچال با دمای 4 درجه سانتیگراد نگهداری شدند.

آماده سازی بذر و کشت آنها: ابتدا بذرها سترون شدند، بدین صورت که ابتدا با الکل 70% به مدت 3-2 دقیقه شسته شده و بعد با آب مقطر سترون 2 بار شستشو نموده و به مدت 10-9 دقیقه در هیپوکلراید سدیم 7% قرار داده شد و ظرف بمنظور ضد عفونی بهتر بذرها تکان داده ­شد. در نهایت 6-4 بار با آب مقطر سترون شسته شدند. بذرهای سترون شده زیر محفظه هود که قبلا با الکل 70% و اشعه UV به مدت 30-20 دقیقه سترون شده بود در محیط کشت MS10/1 (موراشیک و اسکوگ، 1962) با 3% شکر، 7/0% آگار، آهن کامل و ویتامین B5 بمنظور تهیه گیاهچه سترون کشت شدند و در اتاقک کشت با دمای 21-20 سانتی­گراد و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی نگهداری شدند (4). بعد از 9-8 هفته از گیاهچه­های حاصل در شرایط سترون (زیرهود) ریز نمونه بمنظور تولید کالوس تهیه شد. ریز نمونه ها شامل ریشه، طوقه و برگ بود که در محیط MS2/1 با ویتامین B5 و آهن کامل و 5 غلظت هورمونی مختلف کشت شدند (جدول 1)  و دو بار واکشت به فاصله زمانی 8 هفته انجام شد.  


 

جدول 1- تیمارهای هورمونی مورد استفاده در محیط کشت MS2/1 به‌منظور تشکیل کالوس از ریزنمونه‌های مختلف گیاه شقایق­ ایرانی

2.4-D(mg/l)

1/0               1                    5/0                      5/0                  1

BAP(mg/l)

1/0                5/0                 5/0                     1                     1


اندازه گیری وزن، سطح و حجم کالوس: بررسی کالوس­های حاصل با اندازه­گیری سطح و حجم آنها و اندازه­گیری وزن تر انجام شد. با توجه به اینکه برای اندازه­گیری سطح کالوس به دلیل نامنظمی شکل کالوس­ها، باید از یک روش مطمئن استفاده گردد. برای این منظور از کاغذ میلی­متری استفاده شد. برای اندازه­گیری سطح کالوس بزرگ­ترین طول و عرض کالوس اندازه گیری و از حاصل­ضرب آنها سطح کالوس به­دست آمد. حجم کالوس نیز از ضرب سطح کالوس در بزرگترین ارتفاع کالوس حاصل شد. این تحقیق بر پایه آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و پنج ریز نمونه در هر تکرار انجام شد. در پایان آزمایش، داده­ها با استفاده از نرم­افزار SAS 9.2 مورد آنالیز قرار گرفتند و میانگین­ها نیز مطابق آزمون چند دامنه­ای دانکن در سطح احتمال 1 درصد با یکدیگر مقایسه شدند.

نتایج

اثر تنظیم کننده­های رشد 2,4-D و BAP در غلظت­های متفاوت بر کالوس­زایی اندام­های ریشه، برگ و طوقه گیاه شقایق ایرانی بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ساده غلظت تنظیم کننده و ریز نمونه و همچنین اثر متقابل غلظت تنظیم کننده و نوع ریز نمونه بر صفات اندازه­گیری شده شامل وزن تر و سطح کالوس در سطح احتمال 1% معنی دار بود، در حالی که اثر ساده نوع ریز نمونه برای صفت حجم کالوس با اطمینان 99 درصد معنی دار نبود. ولی سایر فاکتورها تأثیر معنی‌داری بر روی حجم کالوس در سطح احتمال 1% داشت (جدول 2).

 

 

جدول 2- تجزیه واریانس اثر نوع ریزنمونه و غلظت تنظیم‌کننده رشد مورد استفاده بر وزن تر، سطح و حجم کالوس‌های شقایق ایرانی در شرایط درون شیشه‌ای

منابع تغییرات             درجه آزادی                                                 میانگین مربعات

                                                 وزن تر کالوس (گرم)     سطح کالوس (سانتی­مترمربع)     حجم کالوس (سانتی­مترمکعب)

تنظیم‌کننده رشد                       5                 1 **68/1                 ** 34/0                          ** 21/0

ریزنمونه                                2                 ** 030/0             ** 044/0                             0009/0   

ریزنمونه ×  تنظیم‌کننده رشد       10                  ** 14/0             ** 149/0                          ** 037/0 

خطای آزمایشی                       36                    002/0                005/0                             0007/0

ضریب تغییرات (%)                   --                   56/9                91/15                               74/16                       

1: میانگین مربعات           **: معنی­دار بودن در سطح احتمال یک درصد

 

جدول 3- اثر غلظت­های مختلف تنظیم‌کننده­های رشد بر صفات مورد بررسی  بعد از 8 هفته

  تیمارهورمونی                             وزن تر کالوس                سطح کالوس                           حجم کالوس

  (میلی­گرم در لیتر)                            (گرم)                   (سانتی­مترمربع)                    (سانتی­مترمکعب) 

شاهد                                                e 00/0                         e  00/0                                  e 00/0

= 2,4-D 5/0 و BAP = 1                      d45/0 c                          35/0                                   d08/0

2,4-D =1/0 و BAP =1/0                    e 07/0                         d 11/0                                  e01/0

2,4-D = 5/0 و BAP = 5/0                  a 06/1                         a 92/0                                 a 37/0

2,4-D = 1 و BAP = 1                         b89/0                         a 87/0                                b31/0

2,4-D = 1 و BAP  = 5/0                     c67/0                          b 59/0                                 c18/0

 

در هر ستون، اختلاف میانگین­های دارای حداقل یک حرف مشترک مطابق آزمون چند دامنه­ای دانکن در سطح احتمال 1 درصد معنی­دار نمی­باشد.

 

بیشترین وزن تر (06/1 گرم) و سطح (92/0 سانتی­مترمربع) و حجم کالوس (37/0 سانتی­مترمکعب) مربوط به غلظت 5/0 میلی­گرم بر لیتر  2,4-Dو 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP می­باشد. کمترین میزان وزن تر (07/0گرم) و سطح (19/0 سانتی­مترمربع) و حجم کالوس ( 04/0 سانتی­مترمکعب) در تیمار 1/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 1/0 میلی­گرم بر لیتر BAP مشاهده شد. در تیمار شاهد هیچ‌گونه کالوس‌زایی مشاهده نشد (جدول 3).

همان­طور که در جدول 4 نشان داده شده بین ریز نمونه­های مورد استفاده، ریشه بیشترین وزن تر (57/0 گرم) و برگ و طوقه بترتیب با وزن تر 51/0 و 49/0 گرم از نظر آماری با یکدیگر اختلاف معنی­داری نشان ندادند. ریز نمونه طوقه بیشترین سطح کالوس (53/0 سانتی متر مربع) را نشان داد. ریز نمونه برگ با سطح 17/0 سانتی متر مکعب بیشترین سطح کالوس را داشت، با ذکر این نکته که هر سه ریز نمونه با یکدیگر از نظر میزان سطح، اختلاف معنی­داری نداشتند.

 

 

 

جدول 4- اثر نوع ریزنمونه بر صفات مورد بررسی  بعد از 8 هفته

  نوع ریزنمونه                            وزن تر کالوس                سطح کالوس                    حجم کالوس

                                                  (گرم)                   (سانتی­مترمربع)                   (سانتی‌مترمکعب) 

ریشه                                          a 57/0                         b 45/0                              a15/0

برگ                                          b 51/0                             b 44/0                            a 17/0      

 طوقه                                         b49/0                           a 53/0                            a15/0

در هر ستون، اختلاف میانگین­های دارای حداقل یک حرف مشترک مطابق آزمون چند دامنه­ای دانکن در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار نمی­باشد.

 

 

در بررسی اثر متقابل تیمارهای هورمونی در نوع ریز نمونه بر وزن تر کالوس، بیشترین وزن تر کالوس (52/1گرم) در ریزنمونه ریشه و ریز نمونه طوقه (96/0 گرم) در تیمار هورمونی 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP بدست آمد. و کمترین وزن تر حاصل ( 061/0 گرم) مربوط به ریز نمونه طوقه بود که در غلظت 1/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 1/0 میلی­گرم بر لیتر BAPمشاهده شد. البته در این غلظت سایر ریز نمونه­ها نیز با هم اختلاف معنی­داری نداشتند. بیشترین وزن تر ریز نمونه برگ (06/1 گرم) مربوط به یک میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و یک میلی­گرم بر لیتر BAP می­باشد (شکل 1). برای صفت وزن کالوس، ریز نمونه ریشه به­طور معنی­داری بیشترین تأثیر را ایجاد کرد.

بیشترین سطح کالوس (25/1 سانتی­متر مربع) مربوط به ریز نمونه ریشه می­باشد که در غلظت هورمونی 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP مشاهده شد که در این غلظت ریز نمونه طوقه نیز بیشترین سطح کالوس (01/1سانتی­متر مربع) را نشان داد و کمترین سطح کالوس (13/0 سانتی­متر مربع) برای ریز نمونه ریشه در غلظت 5/0 میلی­گرم  بر لیتر 2,4-D و یک میلی­گرم بر لیترBAP بدست آمد. برای ریز نمونه برگ بیشترین سطح (043/1 سانتی­متر مربع) و کمترین سطح (135/0 سانتی­متر مربع) بترتیب در غلظت­های یک میلی­گرم 2,4-D و یک میلی­گرم بر لیتر BAP و 1/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 1/0 میلی­گرم بر لیتر BAP مشاهده شد (شکل 2).

 

 

 

شکل1- اثر متقابل تیمارهای هورمونی و نوع ریزنمونه بر وزن تر کالوس

اختلاف میانگین­های دارای حداقل یک حرف مشترک مطابق آزمون چند دامنه­ای دانکن در سطح احتمال 1 درصد معنی­دار نمی­باشد.

 

 

شکل 2- اثر متقابل تیمارهای هورمونی و نوع ریزنمونه بر سطح کالوس

 اختلاف میانگین­های دارای حداقل یک حرف مشترک مطابق آزمون چند دامنه­ای دانکن در سطح احتمال 1 درصد معنی­دار نمی­باشد.

 

 

شکل 3- اثر متقابل تیمارهای هورمونی و نوع ریزنمونه بر حجم کالوس

اختلاف میانگین­های دارای حداقل یک حرف مشترک مطابق آزمون چند دامنه­ای دانکن در سطح احتمال 1 درصد معنی­دار نمی­باشد.

 

همان­طور که در شکل 3 مشاهده می­شود بیشترین حجم کالوس (562/0 سانتی­متر مکعب) در غلظت هورمونی 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP مشاهده شد که مربوط به ریز نمونه ریشه می­باشد و کمترین حجم کالوس (008/0 سانتی‌متر مکعب) متعلق به ریز نمونه ریشه می­باشد که در غلظت هورمونی 1/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 1/0 میلی­گرم بر لیتر BAP حاصل شد. بیشترین سطح (45/0 سانتی­متر مکعب) برای ریز نمونه برگ در غلظت هورمونی یک میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و یک میلی­گرم بر لیتر BAP بدست آمد.

 

 

B

 

A

 

 

C

 

5/0 cm

 

 

 

 



 
 

شکل 4- شکل ظاهری کالوس‌های حاصل از ریزنمونه‌های A: ریشه B: برگ و C: طوقه در تیمار هورمونی 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D  و 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP بعد از 8 هفته


بحث

با توجه به نتایج بدست آمده، حضور هورمون اکسین و سیتوکنین در القا و رشد کالوس ضروری بنظر می­رسد. ریز نمونه­های ریشه، برگ و طوقه در محیط شاهد (کنترل) هیچ گونه پاسخی به کالوس­زایی نشان ندادند و پس از یک ماه سیاه شده و از بین رفتند. به­طور مشابه در آزمایشی روی گیاه Artemisia absinthium هیچ پاسخ کالوس­زایی در ریز نمونه برگ و ساقه در محیط بدون هورمون مشاهده نشد و ریزنمونه­ها بعد از چند روز از بین رفتند( 7).

بین ریز نمونه­های مورد استفاده (ریشه، برگ و طوقه)، از نظر وزن، حجم و سطح کالوس تفاوت وجود داشت. در تحقیقی مشاهده شد که در ریز نمونه­های مختلف (برگ، دمبرگ، کوتیلدون و ...) گیاه کاکائو در ایجاد کالوس تفاوت وجود داشت که این تغییرات مربوط به شرایط فیزیولوژیکی و عوامل ژنتیکی بود (9). در محیط کشت حاوی غلظت هورمونی 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP برای ریزنمونه ریشه و طوقه کالوس بهتری حاصل شد و برای ریز نمونه برگ در غلظت هورمونی 1 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D با 1 میلی­گرم بر لیتر BAP به دست آمد که این نتیجه با نتایج حاصل روی گیاه p.orientale مطابقت داشت (12). تیمار هورمونی 1/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D با 1/0 میلی­گرم بر لیتر BAP از نظر آماری اختلاف معنی داری با شاهد نداشت. در غلظت­های بالاتر وقتی این دو هورمون به نسبت مساوی به محیط کشت اضافه شدند پاسخ مناسب­تری را نشان دادند که در این میان غلظت 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP با توجه به نتایج به دست آمده برای تولید کالوس در گیاه شقایق ایرانی مناسب­تر است که نتایج حاصل با بررسی انجام شده در کشت درون شیشه­ای گیاه  Papaver bracteatum مطابقت نشان داد (4).

جمع‌بندی کلی

ریز­نمونه ریشه نسبت به سایر ریز نمونه ها کالوس بهتری تولید کرد که در غلظت هورمونی 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP بدست آمد. ریز نمونه برگ نیز در غلظت هورمونی 1 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 1 میلی­گرم بر لیتر BAP کالوس بهتری نسبت به سایر تیمارهای هورمونی تولید کرد، و کالوس مناسب برای ریزنمونه طوقه در غلظت هورمونی 5/0 میلی­گرم بر لیتر 2,4-D و 5/0 میلی­گرم بر لیتر BAP بدست آمد. که با توجه به اهداف بعدی می­توان ریزنمونه و تیمار مناسب را انتخاب کرد.

  1. Akçam OE (2006) Alkaloid Production in Tissue Cultures of Papaver. Plant Tissue Cult. & Biotech. 16: 1-4
  2. Faribarin JW, Helliwel K (1977) Papaver btacteatum Lindly: thebaine content in relation to plant development. Journal of Pharmacy and Pharmmacology 29: 65-69.

3.  Goldblatt P (1974 (Biosystematic studies in Papaver section Oxytona. Ann of the Misso. Bot. Garden 2: 264-296.

4.  Ilahi I, Ghauri EG (1994) Regeneration in cultures of Papaver bracteatum as influenced by growth hormones and temperature. Plant Cell,issue and Organ Culture 38: 81-83, 1994.

  1. Khaled M, Elmeer S, Michael H (2008) Observations on the combined effects of light, NAA and 2, 4-D on somatic embryogenesis of cucumber (Cucumis sativus) hybrids. Plant Cell, Tissue, Organ Culture, 95: 381.384.

6.  Mihalik E (1998) Biology of poppy. Taxonomy. In Bernath, J. (ed.) Poppy: the genus Papaver. Harwood Academic Publishers. Australia. pp 7-47

7.  Nin S, Morosi E, Schiff S, Bennici A. (1996). Callus culture of Atremisia absinthium L.initiation, growth optimization and organogenesis. Plant Cell Tissue & Organ Culture, 45: 67-72.

  1. Pick kA, Shu Thing Y, Gansau J, Hussein S (2008) Induction and multiplication of callus from endosperm of Cycas revoluta. African Journal of Biotechnology 7: 4279-4284.
  2. Traore A, Guiltinan MJ (2006) Effects of carbon source and xeplant type on somatic embryogenesis of four cacao genotypes. HortScience 41: 753-758.
  3. Wang YD, Yuan YJ, Wu JC (2003) Translocation of isopentenyl pyrophosphate for Taxol biosynthesis in suspension cultures of Taxus chinensis var. mairei. Plant Cell Tissue Organ Cult. 74: 283–288
  4. Yang J, Gong ZC, Tan X (2008) Induction of callus and extraction of alkaloid from Yimu Cao (Leonurus hetrophyllus Sw.) culture. African Journal of biotechnology 7:1157-1162
  5. Zakaria RA, Haghighat Hour M, Zare N (2011) Callus production and regeneration of the medicinal plant Papaver orientale. African Journal of Biotechnology 54: 11152-11156.
  • تاریخ دریافت: 18 فروردین 1393
  • تاریخ بازنگری: 31 فروردین 1394
  • تاریخ پذیرش: 16 اردیبهشت 1394