مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)

مطالعه فلورستیک نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج‌ کشاورزی، بوشهر، ایران

2 بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع ‌طبیعی استان هرمزگان، سازمان-تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس،

چکیده

820 کیلومتر از ساحل شمالی خلیج‌فارس اغلب صخره‌ای، مرجانی، ماسه‌ای و رسوبی است که بستری مناسب برای استقرار گروه‌های متنوعی از گیاهان دریازی، اعم از میکروجلبک، ماکروجلبک و تراکئو فیتا می‌باشد و هم‌جوار با 7 شهرستان از 10 شهرستان استان بوشهر است. گیاهان دریازی نه‌تنها از نظر اقتصادی بعنوان غذا و علوفه بلکه از نظر دارویی، صنعتی و داروسازی نیز حائز اهمیت هستند. نمونه‌برداری از گیاهان دریازی نوار ساحلی، از مرحله رویشی تا تولیدمثلی، به‌مدت پنج سال و به‌صورت فصلی انجام شد. بخشی از هر نمونه جمع‌آوری‌شده جلبک و علف دریایی در محلول 4‌% فرمالدئید-آب دریا در ظروف شیشه‌ای نگهداری شد و از بخش دیگر آن، نمونه‌ هرباریومی تهیه شد. شناسایی تراکئوفیتا و جلبک‌ها بر اساس صفات مورفولوژیکی در مرحله رویشی و زایشی و با استفاده از منابع مختلف انجام شد. در این تحقیق، در مجموع 45 تیره گیاه دریازی شناسایی‌ شد. نمونه‌های شناسایی‌شده شامل 40 تیره ماکروجلبک با 146 گونه از 71 جنس، 2 تیره میکروجلبک با 4 گونه از 4 جنس و 3 تیره متعلق به گیاهان آوندی (تراکئوفیتا) با 3 جنس و 3 گونه بودند. از بین ماکروجلبک‌های شناسایی‌شده، ماکروجلبک‌های سبز با 34 گونه، دارای کمترین و ماکروجلبک‌های قرمز با 73 گونه دارای بیشترین غنای گونه‌ای بودند. حداکثر و حداقل تنوع گونه‌ای متعلق به تیره‌های سارگاسه از ماکروجلبک‌های قرمز با 23 گونه و کلادوفوراسه از ماکروجلبک‌های سبز با 12 گونه بود. به‌طورکلی هدف از اجرای این پروژه، مطالعه فلورستیک دریایی و تدوین مرجعی منسجم از گیاهان دریازی مستقر در نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Fluoristic study of the tidal zones of Bushehr province coasts

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Gholamian 1
  • Kohzad Sartavi 1
  • jelveh sohrabipour 2
  • Reza Rabiei 2

1 Research Division of Natural Resources, Bushehr Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Bushehr, Iran

2 Research Division of Natural Resources, Hormozgan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center,Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Bandar Abbas, Iran

چکیده [English]

820 km north of the Persian Gulf is often rocky, coral and sedimentary, suitable for deploying diverse groups of marine plants, including microalgae, macroalgae and Tracheophyta and is adjacent to 7 out of the total 10 counties in Bushehr province. The Marin plants are economically important not only as feed and fodder, but also are medicinally, industrially and pharmaceutically important. Sampling of coastal marine plants, from the vegetative to reproductive stages, was carried out for five years and seasonally. The collected samples of seagrasses and seaweeds were preserve in a 4% Formalin-seawater solution in glass containers and from the rest of the collected samples was made dry herbarium specimens. Identification of vascular plants, microalgae and macroalgae was done based on morphological (vegetative and reproductive) characters using different sources. In this study, a total of 45 families of marine plants were identified. The identified samples included 40 macroalgae families with 146 species of 71 genus, 2 microalgae families with 4 species of 4 genus and 3 families belonging to vascular plants (tracheophyta) with 3 species and 3 genus. Among the identified macroalgae, green macroalgae with 34 species had the lowest and red macroalgae with 73 species had the highest species richness. Maximum and minimum species diversity belonged to Sargaceae family with 23 species and Cladophoraceae family with 12 species. Overall, the aim of this project was to study marine floristic and coherent reference writing of marine plants grown on the tidal zones of Bushehr province coasts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • marine plant
  • seaweed
  • seagrass
  • Bushehr
  • Persian Gulf

مطالعه فلورستیک نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

فاطمه غلامیان1*، کهزاد سرطاوی1، جلوه سهرابی پور2 و رضا ربیعی2

1 ایران، بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج­ کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی

استان بوشهر، بخش تحقیقات منابع طبیعی

2 ایران، بندرعباس، سازمان ­تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش­کشاورزی و منابع ­طبیعی

استان هرمزگان، بخش تحقیقات منابع طبیعی

تاریخ دریافت: 07/12/1398          تاریخ پذیرش: 07/07/1399

چکیده

820 کیلومتر از ساحل شمالی خلیج‌فارس اغلب صخره­ای، مرجانی، ماسه­ای و رسوبی است که بستری مناسب برای استقرار گروه­های متنوعی از گیاهان دریازی، اعم از میکروجلبک، ماکروجلبک و تراکئوفیتا می­باشد و هم‌جوار با 7 شهرستان از 10 شهرستان استان بوشهر است. گیاهان دریازی نه ‌تنها از نظر اقتصادی بعنوان غذا و علوفه بلکه از نظر دارویی، صنعتی و داروسازی نیز حائز اهمیت هستند. نمونه‌برداری از گیاهان دریازی نوار ساحلی، از مرحله رویشی تا تولیدمثلی، بمدت پنج سال و بصورت فصلی انجام شد. بخشی از هر نمونه جمع‌آوری‌شده جلبک و علف دریایی در محلول 4­% فرمالدئید-آب دریا در ظروف شیشه­ای نگهداری شد و از بخش دیگر آن، نمونه­ هرباریومی تهیه شد. شناسایی تراکئوفیتا و جلبک­ها بر اساس صفات مورفولوژیکی در مرحله رویشی و زایشی و با استفاده از منابع مختلف انجام شد. در این تحقیق، در مجموع 45 تیره گیاه دریازی شناسایی‌ شد. نمونه‌های شناسایی‌شده شامل 40 تیره ماکروجلبک با 146 گونه از 71 جنس، 2 تیره میکروجلبک با 4 گونه از 4 جنس و 3 تیره متعلق به گیاهان آوندی (تراکئوفیتا) با 3 جنس و 3 گونه بودند. از بین ماکروجلبک­های شناسایی‌شده، ماکروجلبک­های سبز با 34 گونه، دارای کمترین و ماکروجلبک­های قرمز با 73 گونه دارای بیشترین غنای گونه­ای بودند. حداکثر و حداقل تنوع گونه‌ای متعلق به تیره­های سارگاسه از ماکروجلبک­های قرمز با 23 گونه و کلادوفوراسه از ماکروجلبک­های سبز با 12 گونه بود. بطورکلی هدف از اجرای این پروژه، مطالعه فلورستیک دریایی و تدوین مرجعی منسجم از گیاهان دریازی مستقر در نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر بود.  

واژه­های کلیدی: گیاه دریازی، جلبک، علف دریایی، بوشهر، خلیج‌فارس

* نویسنده مسئول، تلفن: 09177749015  ، پست الکترونیکی:  f.gholamian@areeo.ac.ir

مقدمه

 

بخش جنوبی مرزهای آبی و ساحلی ایران که به آب­های آزاد راه دارد حدود 1850 کیلومتر بدون احتساب جزایر و 2250 کیلومتر با احتساب جزایر است که حدود 1400 تا 1800 کیلومتر آن (بدون احتساب و احتساب جزایر) مربوط به خلیج‌فارس و حدود 450 کیلومتر هم مربوط به دریای عمان است و با دیگر کشورهای هم‌جوار خلیج‌فارس مانند عربستان (253 کیلومتر)، عراق (24 کیلومتر)، کویت (144 کیلومتر)، بحرین (27 کیلومتر) امارات (284 کیلومتر) مرز دریایی دارد (10). بطورکلی، تنوع محیطی و زیستگاهی در حوزه خلیج‌فارس موجب حضور گونه‌های بسیار متنوعی از جوامع گیاهی و همچنین جوامع جانوری شده است (6). استان بوشهر با مختصات جغرافیایی '14  °27 تا '16  °30 عرض شمالی و '16  °50 تا  '58  °52  طول شرقی با 820 کیلومتر نوار ساحلی، طولانی‌ترین مرز آبی را با خلیج‌فارس در مقایسه با دیگر استان‌های هم‌جوار با خلیج‌فارس دارد. استان بوشهر دارای 10 شهرستان است که 7 شهرستان آن دارای سواحلی مرجانی، سنگی، رسوبی و شنی هستند و 3 شهرستان دیگر آن شامل شهرستان دشتی (به­جز در مسیر ورود آب‌شور رودخانه مُند به خلیج‌فارس)، شهرستان جم-ریز و شهرستان دشتستان، غیر ساحلی هستند و رودخانه‌های مُند (شهرستان دشتی)، دالکی (شهرستان دشتستان) و شور (شهرستان گناوه) سه رودخانه پُر آبِ شور این استان هستند که به خلیج‌فارس می‌ریزند.

 شناسایی ماکروجلبک‌های دریایی سواحل جنوبی کشور از سال 1845 توسط Endlicher و Diesing با شناسایی 6 گونه جلبک (4 گونه جلبک قرمز و 2 گونه جلبک قهوه‌ای) از سواحل جزیره خارگ استان بوشهر آغاز شد و توسط دیگر جلبک­شناسان خارجی و داخلی تاکنون بدین شرح ادامه داشته است: Borgesen (1939) از سواحل بوشهر، جزایر خارگ و کیش، 103 گونه جلبک (26 گونه جلبک قهوه‌ای، 46 جلبک قرمز، 22 گونه جلبک سبز و 9 گونه جلبک سبز-آبی) را منتشر کرد؛ Nizamuddin و  Gessner(1970) در نیمه دوم قرن بیستم در کتاب خود لیست 68 گونه ماکروجلبک دریایی را ذکر کرده­اند که 33 گونه از آن‌ها متعلق به ماکروجلبک­های دریایی سواحل ایران است. گزارشات دیگری از کشورهای عربی حاشیه‌نشین خلیج‌فارس مانند کویت با 85 گونه ماکروجلبک و 2 گونه تک­لپه دریازی (11) عربستان سعودی با 84 گونه (16 و 17)، بحرین با 88 گونه (18) و غیره منتشر شده است. Jones (1986) در اطلسی رنگی، 54 گونه ماکروجلبکی (13 گونه از کلروفیتا، 20 گونه از فئوفیتا، و 21 گونه از رودوفیتا) جمع­آوری­شده از سواحل کشورهای عربی حاشیه‌نشین خلیج­فارس را شرح داده است. سهرابی پور و همکاران (1375)، 9 گونه جلبک رکورد (8 کلروفیسه و 1 فئوفیسه) برای فلور ایران، در سال 1378(2007)، 62 گونه جلبک سبز از خلیج‌فارس و دریای عمان در نوار ساحلی ایران و در سال 1396 بالغ ‌بر 347 گونه از انواع جلبک‌ها از سواحل دریایی جنوب کشور گزارش داده­اند. کوکبی و یوسف زادی (2015)، 309 گونه ماکروجلبک دریایی از ایران گزارش کرده­اند. قرنجیک و همکاران (1379)، 85 گونه جلبک دریایی از سواحل سیستان و بلوچستان و در سال 1389 اقدام به چاپ اطلس رنگی جلبک‌های خلیج‌فارس و دریای عمان با 180 گونه جلبک‌های سبز، قهوه‌ای و قرمز کرده­اند. سرطاوی و همکاران (1385)، 80 گونه ماکروجلبک سبز، قرمز و قهوه‌ای از سواحل استان بوشهر گزارش داده­اند.

علف­های دریایی منبع غذایی مهمی برای انواع موجودات دریایی در نواحی کم‌عمق جزر و مدی دریاها هستند (24 و 26). از خلیج‌فارس 3 گونه علف ­دریایی Halodule uninervis (Forssk.) Ashr.، Halophila ovalis (R. Brown) J. D. Hooker و H. stipulacea (Forsk.) Aschers. گزارش شده است. رویش 2 گونه
H. uninervis و H. ovalis از سواحل ایران (37) و رویش هر 3 گونه مذکور در سواحل کشورهای امارات متحده عربی، قطر، بحرین و عربستان ­سعودی گزارش شده ­است (24).

بخشی از فلور سواحل جنوبی کشور ایران در قالب جوامع مانگرو قابل مشاهده است. جوامع مانگرو در سواحل جنوبی کشورمان از دو گونه انحصاری حَرّا (Avicennia marina (Forsk.) Vierh.) و چَندَل (Rhizophoramucronata Lam.) تشکیل ‌شده‌ است (5) که از این 2 گونه، فقط گونه حَرّا در سواحل شهرستان­های دَیِّر ، عسلویه و خلیج نایبَند استان بوشهر رویش دارد.

هدف از این تحقیق، تهیه منبعی منسجم از تنوع گیاهان دریازی، اعم از گونه‌های ماکروجلبکی، میکروجلبکی و تراکئوفیتا یا گیاهان عالی دریازی سواحل استان بوشهر بمنظور دستیابی به دانشی کلی از تنوع زیستی و عرصه­های رویشگاهی آن­ها جهت برنامه‌ریزی‌های مدیریت توسعه­ای در راستای حمایت از سرمایه­‌های طبیعی و ملی است.

مواد و روشها

نمونه‌برداری از گیاهان دریایی مناطق بالا، میانه و زیر جزر و مدی در فصول مختلف سال­های 1392 تا 1397 از محدوده جزر و مدی 7 شهرستان ساحلی استان بوشهر در زمان جزر کامل انجام شد (شکل 1). موقعیت جغرافیایی نمونه‌برداری از سواحل جزر و مدی شهرستان­های ساحلی دیلم، گناوه، بوشهر، تنگستان، دَیِّر، کنگان و عسلویه با GPS تعیین شد (جدول 1). برای مشخص شدن زمان حداکثر جزر نوار ساحلی هر شهرستان، از وبگاه اداره هواشناسی استان­ بوشهر (www.Bushehrmet.ir) استفاده شد. ­بخشی از نمونه‌های جمع‌آوری ­شده از مجموعه ماکروجلبک‌ها و علف‌های دریازی پس از شستشو و حذف ضایعات سطحی نظیر گل‌ولای و یا بقایای سایر جلبک‌ها بر روی صفحه مقوایی مخصوص هرباریومی (A3) قرارگرفته و سپس روی هر شیت تهیه ‌شده، یک پارچه نخی با آبگیری بالا قرار گرفت تا آب اضافی ماکروجلبک­ها و علف­های دریازی بسرعت جذب پارچه­ها شوند (3 تا 4 بار تعویض پارچه نخی روی شیت­ها در روز اول) و شیت­های تهیه ‌شده به یکدیگر نچسبند، سپس مقواهای حاوی نمونه‌های پرس­شده تا خشک شدن کامل پیکره ماکروجلبک به درون آون با دمای 55 درجه سانتی­گراد منتقل شدند. با توجه به رطوبت بالای شهر بوشهر (80-50­%)، امکان خشک شدن سریع ماکروجلبک‌ها و علف­های دریازی پرس ­شده تنها با استفاده از تخته پرس امکان­‌پذیر نبود. بخش دیگر نمونه‌های ماکروجلبکی در ظروف شیشه‌ای حاوی محلول 4 % فرمالدئید- آب دریا (14 و 38) قرار داده شدند و با شماره مشابه نمونه پرس­شده شماره‌گذاری شدند؛ نگهداری نمونه‌های جلبکی در محلول تثبیت بسیار ضروری است زیرا جهت حصول اطمینان از نام­گذاری صحیح برخی از گونه‌های جلبکی علاوه بر صفات مورفولوژیکی، نیاز به تهیه برش‌ طولی و عرضی از بخش‌های رویشی و زایشی آن‌ها و بررسی بیشتر میکرومورفولوژی آن‌ها با میکروسکوپ است.

شکل 1- شهرستان­های همجوار سواحل خلیج­فارس در استان­ بوشهر

جدول 1- موقعیت جغرافیایی سواحل جزر و مدی استان بوشهر

شهرستان

عرض جغرافیایی(N)

طول جعرافیایی (E)

دیلم

29° 48' 47.48"

30° 5' 2.49"

50° 15' 47.89"

50° 8' 17.43"

گناوه

29° 23' 17.81"

29° 39' 49.49"

50° 39' 33.13"

50° 23' 19.29"

بوشهر

29° 6' 16.19"

28° 48' 32.82"

50° 52' 7.20"

50° 55' 7.43"

تنگستان

28° 18' 35.53"

28° 45' 34.00"

51° 12' 20.42"

51° 1' 52.56"

دَیِّر

27° 50' 22.06"

27° 49' 21.28"

51° 35' 37.27"

51° 57' 23.34"

کنگان

27° 37' 37.80"

27° 48' 26.05"

52° 24' 20.59"

52° 2' 57.08"

عسلویه

27° 21' 18.69"

27° 30' 37.80"

52° 36' 2.99"

52° 32' 46.31"

 

شناسایی و طبقه‌بندی ماکروجلبک­ها بر اساس صفات مورفولوژیکی شاخص (ساختارهای تولید مثلی، اشکال رویشی، ترتیب و ساختارهای تخصصی، رنگدانه­ و غیره) با استفاده از منابع مختلف جلبک‌شناسی و نتایج تحقیقات انجام ‌شده در داخل کشور و کشورهای هم‌جوار با خلیج‌فارس و دیگر کشورها انجام شده است (16، 17، 18، 19، 20، 21، 27، 28، 30، 31، 32، 33، 36، 40، 41، 42،  44، 45، 46 و 47). تائید نام علمی دقیق کنونی تاکسون‌ها با کمک سایت مرجع https://www.algaebase.org انجام شد.

نتایج

پس از جمع­آوری و شناسایی گیاهان دریازی مشخص شد جلبک­های دریائی جمع­آوری شده متعلق به 42 تیره هستند که در نواحی مختلف جزر و مدی سواحل استان بوشهر رویش دارند. 40 تیره  از ماکروجلبک­های جمع­آوری شده متعلق به 3 شاخه کلروفیتا (جلبک­های سبز با 12 جنس از 10 تیره)، ردوفیتا (جلبک­های قرمز با 45 جنس از 24 تیره) و فئوفیتا (جلبک­های قهوه­ای با 14جنس از 6 تیره) با 146 گونه از 71 جنس است (جدول 2 تا 4 و شکل 2) و 2 تیره دیگر آن متعلق به میکروجلبک­های شاخه سیانوفیتا (جلبک­های سبز- آبی با 4 جنس از 2 تیره) است (جدول 5). از گیاهان عالی (تراکئوفیتا) دریازی بجز گیاه حَرّا از رده دو لپه­ای­ها، 2 تیره از رده تک ­لپه­ای­ها (2 جنس و 2 گونه) نیز در نواحی بین جزر و مدی سواحل استان بوشهر رویش دارند (جدول 6).

 

جدول 2- ماکروجلبک­های سبز (Chlorophyta) نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

                     Species

Family

Cladophoropsis fasciculata (Kjellman) Wille R, Co- I, T

C. membranacea (C. Agardh) Børgesen R, Co- I, T

Boodleaceae

Bryopsis corymbosa J. Agardh = Bryopsis implexa De Notaris R, Co- I

B. hypnoides J.V. Lamouroux R, Co- I

B. plumosa (Hudson) C. Agardh R, Co- I

 

Bryopsidaceae

Caulerpa chemnitzia (Esper) J.V. Lamououx = Caulerpa peltata J. V. Lamouroux R, Co- I

C. mexicana Sonder ex Kützing = Caulerpa crassifolia (C. Agardh) J. Agardh R, Co- I

C. sertularioides (S.G. Gmelin) M. Howe R, Co- I

C. sertularioides (S.G. Gmelin) M. Howe forma farlowii (Weber-Van Bosse) Børgesen R, C -  I

C. taxifolia (Vahl) C. Agardh R, C -  I

 

 

Caulerpaceae

Chaetomorpha aerea (Dillwyn) Kützing R, C -  I

C. brachygona Harvey R, C -  I

C. californica F.S. Collins R, C -  I

C. gracilis (Kützing) Kützing R, C -  I

C. linum (O.F. Muller) Kützing R, C -  I

Cladophora albida (Nees) Kützing = Cladophora magdalenae Harvey R, C -  I

C. coelothrix Kützing R, C -  I

C. echinus (Biasoletto) Kützing R, C -  I

C. koeiei Børgesen R, C -  I

C. nitellopsis Børgesen R, C -  I

C. sericioides Børgesen R, C -  I

C. herpestica (Montagne) Kützing = Cladophoropsis javanica (Kützing) P.C. Silva = Cladophoropsis zollingerii (Kützing) Reinbold R, C -  I

 

 

 

 

 

Cladophoraceae

Avrainvillea calathina Kraft et Olsen-Stojkovich R, C -  I

Dichotomosiphonaceae

Phaeophila dendroides (P.l. Crouan et H.M. Crouan) Batters R, C -  I

Phaeophilaceae

Dictyosphaeria cavernosa (Forskal) Børgesen R, C -  I

Siphonocladus feldmannii Børgesen R, C -  I

Siphonocladaceae

Ulva clathrata (Roth) C. Agardh=Enteromorpha clathrata (Roth) Greville J. Agardh R, C - I, T

U. compressa Linnaeus= Enteromorpha compressa (Linnaeus) Nees R, C -  I

U. intestinalis Linnaeus= Enteromorpha intestinalis (Linnaeus) Link R, C -  I

U. lactuca Linnaeus= Ulva fasciata Delile R, C -  I, T

U. linza Linnaeus= Enteromorpha linza (Linnaeus) J. Agardh R, C -  I

U. reticulata Forsskal R, C -  I

 

 

Ulvaceae

Ulvella viridis (Reinke) R. Nielsen, C.J.O. Kelly et B. Wysor=Entocladia viridis Reinke=Endoderma viride (Reinke) Lagerh=Acrochaete viridis (Reinke) Nielsen R, C -  I

Ulvellaceae

Valonia utricularis (Roth) C. Agardh R, C -  I

Valoniaceae
     

* نوع بستر رویشی تاکسون: C (Coral)، (Rocky) R، Sd (Sedimentary)،S  (Sandy)

* موقعیت رویشی تاکسون نسبت به خط مرزی ساحلی: I  (Intertidal zone)،T (Tidal zone)،S  (Subtidal zone)

جدول 3- ماکروجلبک­های قهوه‌ایPhaeophyta)) نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

                     Species

Family

Feldmannia mitchelliae (Harvey) H.S. Kim = Hincksia mitchelliae (Harvey) P.C. Silve R, C -  T

Acinetosporaceae

Stilophora iranica Børgesen R, C -  T

Chordariaceae

Canistrocarpus cervicornis (Kützing) De Paula et De Clerck = Dictyota cervicornis Kuetzing = D. indica Sonder et Kützing = D. divaricata (J. Agardh) J. Agardh R, C -  T

Dictyota implexa (Desfontaines) J.V. Lamouroux R, C -  T

Lobophora variegata (J.V. Lamourax) Womersley ex E.C. Oliveira R, C -  T

Padina antillarum (Kützing) Piccone R, C -  T, S

P. australis Hauck R, C -  T, S

P. boergesenii Allenderet Kraft R, C -  T, S

P. boryana Thivy = Padina tenuis Bory R, C -  T, S

P. pavonica (Linnaeus) Thivy R, C -  T

P. tetrastromatica Hauck R, C -  T, S

 

 

 

Dictyotaceae

Hormophysa cuneiformis (J.F.Gmelin) P.C. Silva R, C -  T, S

Polycladia indica (Thivy et Doshi) Draisma, Ballesteros, F. Rousseau et T. Thibaut = Cystoseira indica (Thivy et Doshi) Mairh R, C -  T, S

P. myrica (S.G. Gmelin) Draima, Ballesteros, F. Rousseau et T. Thibaut = Cystoseira myrica (S.G. Gmelin) C. Agardh R, C -  T, S

Sargassum acinaciforme Montagne R, C -  T, S

S. angustifolium C. Agardh R, C -  T, S

S. aquifolium (Turner) C. Agardh = Sargassum crassifolium J. Agardh = S. binderi Sonder ex J. Agardh R, C -  T, S

S. baccularia (Mertens) C. Agardh R, C -  T, S

S. boveanum J. Agardh R, C -  T, S

S. boveanum J. Agardh var. aterrimum Grunow R, C -  T, S

S. gemmiphorum C.K. Tseng et B. Lu R, C -  T, S

S. henslowianum C. Agardh R, C -  T, S

S. herbaceum Kützing R, C -  T, S

S. ilicifolium (Turner) C. Agardh = Sargassum cristaefolium C. Agardh R, C -  T, S

S. latifolium (Turner) C. Agardh R, C -  T, S

S. longifructum C.K. Tseng et B. Lu R, C -  T, S

S. persicum Kützing R, C -  T, S

S. spinuligerum Sonder R, C -  T, S

S. swartzii J. Agardh = Sargassum acutifolium Greville R, C -  T, S

S. tenuissimum (Endlicher et Diesing) Grunow = Sargassum vulgare C. Agardh var. tenuissimum Endlicher et Diesing R, C -  T, S

S. virgatum C. Agardh R, C -  T, S

S. vulgare var. angustifolium (Turner) C. Agardh R, C -  T, S

S. vulgare var. latifolium Endlicher et Diesing R, C -  T, S

Sirophysalis trinodis (Forsskal) Kützing = Cystoseira trinodis (Forskal) C. Agardh R, C -  T, S

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sargassaceae

Colpomenia sinuosa (Mertens ex Roth) Derbes et Solier R, C -  T

Iyengaria stellata (Børgesen) Børgesen R, C -  T

Rosenvingea intricata (J. Agardh) Børgesen R, C -  T

R. floridana (W.R. Taylor) W.R. Taylor R, C -  T

 

Scytosiphonaceae

Sphacelaria rigidula Kützing R, C -  T

Sphacelariaceae

* نوع بستر رویشی تاکسون: C (Coral)، (Rocky) R، Sd (Sedimentary)، S  (Sandy)    

* موقعیت رویشی تاکسون نسبت به خط مرزی ساحلی: I  (Intertidal zone)،T (Tidal zone)،S  (Subtidal zone)

 

جدول 4- ماکروجلبک‌های قرمز (Rhodophyta) نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

                     Species

Family

Asparagopsis taxiformis (Delile) Trevisan R, C -  S

Bonnemaisoniaceae

Antithamnion cruciatum (C. Agardh) Nägeli = A. cruciatum var. radicans (J. Agardh) F.S. Collins R, C -  S

Centroceras clavulatum (C. Agardh) Montagne R, C -  S

 

Ceramiaceae

Ceramium cruciatum F.S. Collins et Hervey R, C -  S

C. maryae Weber-van Bosse R, C -  S

Champia globulifera Børgesen R, C -  S

C. indica Børgesen R, C -  S

C. kotschyana (C. Agardh) Harvey R, C -  S

C. parvula (C. Agardh) Harvey R, C -  S

 

Champiaceae

ادامه جدول 4- ماکروجلبک‌های قرمز (Rhodophyta) نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

                                     Species

Family

 

Hydrolithon farinosum (J.V. Lamouroux) D. Penrose et Y.M. Chamberlain = Fosliella farinosa (J.V. Lamouroux) M. Howe R, C -  S

Jania adhaerens J.V. Lamouroux R, C -  S

J. pumila J.V. Lamouroux R, C -  S

J. rubens (Linnaeus) J.V. Lamouroux R, C -  S

Pneophyllum fragile Kützing = Melobesia lejolisii Rosanoff R, C -  S

 

 

Corallinaceae

 

 

Hypnea cornuta (Kützing) J. Agardh R, C -  S

H. spinella (C. Agardh) Kützing = Hypnea cervicornis J. Agardh R, C -  S

H. musciformis (Wulfen) J.V. Lamouroux R, C -  S

H. pannosa J. Agardh R, C -  S

H. valentiae (Turner) Montagne R, C -  S

 

 

Cystocloniaceae

 

Dasya anastomosans (Weber-van Bosse) M.J. Wynne = Dasya pilosa (Weber-van Bosse) A. Millar R, C -  S

Heterosiphonia crispella (C. Agardh) M.J. Wynne = H. crispella var. laxa (Børgesen) M.J. Wynne R, C -  S

Dasyaceae

 

 

Myriogramme okhaensis Børgesen R, C -  S

Delesseriaceae

 

Erythrotrichia carnea (Dillwyn) J. Agardh R, C -  S

Erythrocladia irregularis Rosenvinge R, C -  S

Sahlingia subintegra (Rosenvinge) Kornmann = Erythrocladia subintegra Rosenvinge R, C - S

 

Erythrotrichiaceae

 

Furcellaria lumbricalis (Hudson) J.V. Lamouroux=F. fastigiata (Turner) J.V. Lamouroux R, C - S

Furcellariaceae

 

Dichotomaria obtusata (J. Ellis et Solander) Lamarck R, C -  S

 

Galaxauraceae

 

Galaxaura rugosa (Ellis et Solander) J.V. Lamouroux = G. lapidescens (Ellis et Solander) J.V. Lamouroux R, C - S

 

Gelidium crinale (Hare ex Turner) Gaillon R, C - S

G. pusillum (Stackhouse) Le Jolis R, C - S

G. pusillum var. pulvinatum (C. Agardh) Feldmann R, C - S

 

Gelidiaceae

 

Gelidiella acerosa (Forsskal) Feldmann et G. Hamel R, C - S

G. myrioclada (Børgesen) Feldmann et G. Hamel R, C - S

Gelidiellaceae

 

Gracilaria canaliculata Sonder = G. crassa Harvey ex J. Agardh R, C - S

G. corticata (J. Agardh) J. Agardh R, C - S

G. foliifera (Forskal) Børgesen R, C - S

G. salicornia (C. Agardh) Dawson = Corallopsis cacalia J. Agardh R, C - S

 

Gracilariaceae

 

Grateloupia comorinii Børgesen R, C - S

Halymeniaceae

 

Liagora distenta (Mertens ex Roth) J.V. Lamouroux R, C - S

Liagoraceae

 

Ceratodictyon variabile (J. Agardh) R.E. Norris = Gelidiopsis variabilis (Greville ex J. Agardh) F. Schmitz R, C - S

 

Lomentariaceae

 

Lomentaria divaricata (Durant) M.J. Wynne = Lomentaria baileyana (Harvey) Farlow R, C - S

 

Acanthophora nayadiformis (Delile) Papenfuss R, C - S

 

 

 

Rhodomelaceae

 

A. spicifera (M. Vahl) Børgesen R, C - S

 

Chondria cornuta Børgesen R, C - S

 

C. dasyphylla (Woodward) C. Agardh R, C - S

 

C. seticulosa (Forsskal) C. Agardh = Chondria hypnoides Børgesen R, C - S

 

Digenea simplex (Wulfen) C. Agardh R, C - S

 

Herposiphonia secunda (C.Agardh) Ambronn R, C - S

H. secunda f. tenella (C. Agardh) M.J. Wynne R, C - S

 

Laurencia dendroidea J. Agardh = Laurencia majuscula (Harvey) A.H.S. Lucas R, C - S

L. intricata J.V. Lamouroux R, C - S

L. obtusa (Hudson) Lamouroux R, C - S

L. snyderae E.Y. Dawson R, C - S

 

 

 

 

 

 

 

Amelaceae

Leveillea jungermannioides (Hering et Martens) Harvey R, C - S

Lophocladia lallemandii (Montagne) F. Schmitz R, C - S

Lophosiphonia obscura (C. Agardh) Falkenberg = Lophosiphonia subadunca (Kützing) Falkenberg R, C - S

Palisada perforata (Bory) K.W. Nam = Chondrophycus papillosus (C. Agardh) Garbary et Harper = Laurencia papillosa (C. Agardh) Greville R, C - S

P. thuyoides (Kützing) Cassano, Sentíes, Gil-Rodríguez et M.T. Fujii = Laurencia paniculata (C. Agardh) J. Agardh R, C – S

Polysiphonia crassicollis Børgesen R, C - S

P. kampsaxii Børgesen R, C - S

P. denudata (Dillwyn) Greville ex Harvey= Polysiphonia variegate (C. Agardh) Zanardini R, C – S
       

ادامه جدول 4- ماکروجلبک‌های قرمز Rhodophyta)) نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

                 Species

Family

Tolypiocladia glomerulata (C. Agardh) F. Schmitz = Roschera glomerulata (C. Agardh) Weber-van Bosse R, C - S

Amelaceae

Botryocladia leptopoda (J. Agardh) Kylin R, C - S

Rhodymeniaceae

Scinaia hatei Børgesen R, C - S

Scinaiaceae

Sarconema filiforme (Sonder) Kylin R, C - S

 

 

Solieriaceae

Solieria anastomosa P.W. Gabrielson et Kraft R, C - S

S. filiformis (Kützing) Gabrielson R, C - S

S. robusta (Greville) Kylin R, C - S

Wurdemannia miniata (Sprengel) Feldmann et G. Hamel R, C - S

Spyridia filamentosa (Wulfen) Harvey R, C - S

Spyridiacceae

Chroodactylon ornatum (C. Agardh) Basson = Asterocytis ornata (C. Agardh) Hamel R, C - S

Stylonemataceae

Stylonema alsidii (Zanardini) K. Drew R, C - S

Anotrichium tenue (C. Agardh) Nägeli = Griffithsia tenuis C. Agardh R, C - S

Wrangeliaceae

* نوع بستر  رویشی تاکسون: C (Coral)، (Rocky) R، Sd (Sedimentary)، S  (Sandy)    

* موقعیت رویشی تاکسون نسبت به خط مرزی ساحلی: I  (Intertidal zone)،T (Tidal zone)،S  (Subtidal zone)

 

جدول 5- گیاهان آوندی (Tracheophyta) نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

                     Species

Family

Halophila ovalis (R. Brown) J.D. Hooker Sd, Sa – I

Hydrocharitaceae

Halodule uninervis (Forssk.) Ashr. Sd, S – I

Cymodoceaceae

Avicennia marina (Forsk.) Vierh.M, Sa – I

Avicenniaceae

* نوع بستر رویشی تاکسون: Sd (Sedimentary)،Sa  (Sandy)، M (Marsh)    

* موقعیت رویشی تاکسون نسبت به خط مرزی ساحلی: I  (Intertidal zone)،T (Tidal zone)،S  (Subtidal zone)

 

جدول 6- جلبک­های سبز- آبی (Cyanophyta) نواحی جزر و مدی سواحل استان بوشهر

                     Species

Family

Colothrix confervicola C. Agardh ex Bornet & Flaault C, R, Sd, Sw- I, T, S

Microchaete grisea Thuret ex Bornet & Flahault C, R, Sd, Sw- I, T, S

Nostocaceae

Lyngbya majuscule Harvey C, R, Sd, Sw- I, T, S

Phormidium nigroviride (Thwaites ex Gomont) Anagnostidis & Komárek C, R, Sd, Sw- I, T, S

Oscillatoriaceae

* نوع بستر رویشی تاکسون:(Seawater) Sw, (Sedimentary) Sd , (Rocky) R, (Coral) C  

* موقعیت رویشی تاکسون نسبت به خط مرزی ساحلی: I  (Intertidal zone)،T (Tidal zone)،S  (Subtidal zone)

 

   

شکل 2- مقایسه گونه­ها (سمت چپ) و تیره­های ماکروجلبکی (سمت راست) جمع­آوری شده از سواحل استان بوشهر به تفکیک شهرستان­ها

 

بحث و نتیجه گیری

رویشگاه‌‌ طبیعی ماکروجلبک­ها در نوار ساحلی استان بوشهر، اغلب صخره­ای، مرجانی و رسوبی است. در بخشی از سواحل شنی استان که بمنظور موج شکنی، سنگریزی شده ­است، تعداد اندکی از گونه­های جلبکی بصورت پراکنده بر روی قالب­های بتنی یا سنگ­های انداخته شده در محدوده جزر و مدی روئیده است. در روزهای بادی آب دریا بشدت متلاطم می­شود و موج­های سهمگینی در سواحل جزر و مدی ایجاد می­شود که این موج­ها در سواحل ماسه­ای و گِلی بدلیل روان و غیرثابت بودن جنس بستر، سبب جابجایی، شن ریزی و شن برداری بستر در محدوده جزر و مدی می­شوند؛ بنابراین در اینگونه سواحل فرصت کافی برای اتصال و استقرار ریزوئید ماکروجلبک­ها به اغلب جلبک­ها داده نمی­شود. در نتیجه وسعت رویشگاه­های جلبکی و تعداد گونه­های جلبکی قادر به رویش در اینگونه مناطق، بسیار کم و محدود است. از طرف دیگر وجود شن و ماسه از عوامل ایجاد کننده کدورت آب و یکی از عوامل کاهش رشد در جلبک­ها است. اما در سواحل سنگی و مرجانی گاهی شاهد حوضچه­هایی با مقداری شن هستیم که روی شن درون حوضچه­ها، ماکروجلبک­هایی مانند برخی گونه‌های Padina از Dictyotaceae و Caulerpa از Caulerpaceae بخوبی استقرار یافته‌اند، زیرا دیواره­های این حوضچه­ها بعنوان موج‌ شکن‌های طبیعی عمل می­کنند و مانع از جابجایی زیاد و سریع شن‌های درون این حوضچه‌ها و تکان­های شدید بر پیکره ماکروجلبک­ و آسیب رسیدن به آن می­شوند. در نقاطی که سواحل شنی دارای شیب بسیار کم و موج­های بسیار کوتاه و کندی هستند شاید بتوان رویش محدود برخی از گونه­های ماکروجلبکی را شاهد بود. Luning  (1990)، ربیعی و همکاران (1384)، نیز وجود بسترهای سخت و جامد در سواحل جزر و مدی را از عوامل اساسی و موثر بر پراکنش و حضور گونه­های جلبکی ذکر کرده­اند.

رویشگاه­‌ طبیعی اغلب جلبک‌های سبز استان بوشهر از جمله گونه‌های Ulva از Ulvaceae، Caulerpa از Caulerpaceae و Chaetomorpha ازCladophoraceae ، در نواحی بین جزر و مدی(Intertidal zone)  و ابتدای نواحی جزر و مدی است. رویشگاه­های اغلب جلبک­های قهوه‌ای مانند گونه­های Sargassum و Polycladia ازSargassaceae ، در نواحی جزر و مدی(Tidal zone)  و ابتدای نواحی زیر جزر و مدی است. همچنین رویشگاه اغلب جلبک­های قرمز مانند گونه­های Gelidiella از Gelidiellaceae،Herposiphonia ،Chondria  و Acanthophora از Rhodomelaceae و Gracilaria از Gracilariaceae ، در نواحی زیر جزر و مدی (Subtidal zone) و بخش­های عمیق‌تر دریا و دور از ساحل است. Subba Rao و همکاران (2018)،Stephenson  و Stephenson (1949)، De Clerck وCoppejans  (1996)، Phang  (2000)، و گراوند کریمی (1389)، نیز مناطق جزر و مدی و زیر جزر و مدی را مناطق رویش و زیستگاه اصلی جلبک­ها ذکر کرده­اند. زیرا در این نواحی، جلبک­ها بدلیل قرارگرفتن در زیر آب، قادر به استفاده از مواد غذایی موجود در آب هستند و شرایط زیست محیطی آن­ها، از پایداری بیشتر و تنش کمتری برخوردار است، در نتیجه این جلبک­ها فرصت رشد، گسترش و تنوع بیشتری در این نواحی خواهند داشت (49) به تعبیری دیگر، عمق آب، بستر و شیب بستر، اعم از شیب کُند یا تُند سواحل در پراکندگی و جمعیت جلبک‌ها اثر مستقیم دارد. با افزایش عمق آب، مقدار نور خورشیدی که بداخل آب نفوذ می­کند کمتر می­شود، پس یکی از عوامل تفاوت در غالبیت پراکنش جنس­های جلبک­های سبز، قرمز و قهوه­ای در عمق­های مختلف دریا می­تواند تفاوت در نوع رنگیزه­های جلبکی باشد. Kapur (2000) با مطالعه­ بر روی جلبک­های قرمز اعلام کرد که اغلب جلبک­های قرمز دارای بهترین شرایط زیستی در مناطق عمیق دریا هستند و علت آن را غالبیت دو رنگدانه فیکوبیلینی در جلبک­های قرمز نسبت به دیگر جلبک­ها بیان کرد. در بخش­های عمیق­تر دریا، این رنگدانه­های فیکوبیلینی در جلبک­های قرمز هستند که موجب جذب نور آبی، اشباع نوری و انجام عمل فتوسنتز در آن­ها می­شوند (7). تحقیقات Lobban   و  Wynne(1981) بر روی گونه­های نواحی جزر و مدی حاکی از آن است که گونه­های نواحی زیر جزر و مدی (اغلب جلبک­های قهوه­ای) در شدت نور کمتری نسبت به گونه­های بین جزر و مدی (اغلب جلبک­های سبز) به اشباع نوری می­رسند. همچنین نتایج تحقیقات Firendler (1991) بر روی جلبک­های نواحی بین جزر و مدی نشان داد جلبک­های نواحی بین جزر و مدی که در هنگام جزر، در معرض تنش­های محیطی از جمله خشکی، شدت نور زیاد، دمای شدید و وزش باد قرار می­گیرند قادر به تحمل دامنه بسیار وسیعی از تغییرات شرایط محیطی هستند، اما گونه­های زیر جزر و مدی در دامنه باریکی از تغییرات عوامل محیطی رشد می­کنند.

جنگل­های حَرّا در بخشی از سواحل بین جزر و مدی با بستری لجنی- ماسه­ای و یا باتلاقی در شهرستان­های دَیِّر (مَلِّ گُنزِه)، عسلویه و خلیج نایبند استان بوشهر رویش دارد و بطور مداوم تحت تاثیر جزر و مد دریا و غرقاب قرار دارند و گزارش صفیاری (1386) نیز موید این مطلب است. جنگل­های حَرّا از اهمیت اکولوژیکی خاصی برخوردار هستند، زیرا آن­ها حائل بین بسترهای علف­های دریازی در نواحی بین جزر و مدی و صخره­های مرجانی پوشیده از جلبک در برابر ضربات­ ناشی از سیلاب رودخانه­ها هستند، همچنین محافظت کننده آن­ها از نابودی و مرگ بخاطر مدفون شدن در زیر گل­و­لای انبوه آورده شده بهمراه سیلاب رودخانه­ها هستند (12و 15).

سپاسگزاری

بدینوسیله از همکاری صمیمانه مسئولان محترم موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان‌های بوشهر و هرمزگان که امکانات این پژوهش را فراهم آوردند تشکر می­گردد.

1- ربیعی، ر.، اسدی، م.، نژاد ستاری، ط.، مجد، ا. و سهرابی پور، ج.، 1384. بررسی تنوع گونه­های جلبک­ها در رویشگاه جلبک قرمز در سواحل جزیره قشم. مجله پژوهش و سازندگی،  شماره 11، صفحات 92-85.
2- سرطاوی، ک.، غلامیان، ف.، صفوی، س. ر.، مزارعی، ح.، سهرابی پور، ج.، 1385. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی جمع‌آوری و شناسایی جلبک‌های خلیج‌فارس. صفحات 28-32.
3- سهرابی پور، ج.، ربیعی، ر.، 1396. رویشگاه­های ساحلی جلبک در جنوب ایران، مجله طبیعت ایران، 2 (1)، صفحات 62-68.
4- سهرابی پور، ج.، نژاد ستاری، ط.، اسدی، م.، قهرمان، ا. و ربیعی، ر.، 1382. تحقیقی پیرامون تولید جلبک قهوه­ای و تأثیر عوامل اکولوژیک بر روی این گونه­ها در سواحل بندرلنگه. مجله پژوهش و سازندگی، شماره ۵9،  صفحات 58-44.
5- صفیاری، ش.،1396. جنگل­­های مانگرو در ایران. مجله طبیعت ایران، 2 (2)، صفحات 49-52.
6- عسگری، س.، صادقی، ف.، خان محمدی، ز.، 1392. ویژگی­های زیست ‌محیطی خلیج‌فارس و جایگاه آن در کنوانسیون­های کویت و حقوق بین‌الملل دریاها (1982). مجله سپهر، 23 (89)، صفحات 17-25.
7- فیلی زاده، ی.، 1380. بررسی کاشت جلبک گراسیلاریا در سواحل جزیره قشم. مجله علمی شیلات، 10 (4). صفحات 45-21.
8- قرنجیک، ب.م.، پوررنگ، ن.، اسلامی، ف. و سراجی، ف.، 1379. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی ایجاد بانک اطلاعاتی ماکروجلبک­ها و علف­های دریایی کشور (فاز اول). صفحات 34-42.
9- گراوند کریمی، م.، 1389 .بررسی اکولوژیکی جلبک­های ماکروسکوپی سواحل استان بوشهر، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر. صفحات 40-72.
10- نامی، م. ح.، 1396. ویژگی­های خلیج‌فارس. مجله مطالعات خلیج‌فارس، 4 (8)، صفحات 48-58.
 
11- Al-Yamani, F. Y., Polikarpov, I., Al-Ghunaim, A., Mikhaylova, T., 2014. Field guide of marine macroalgae (Chlorophyta, Rhodophyta, Phaeophyceae) of Kuwait. Kuwait Institute for Scientific Research, Kuwait.190 p.
12- Alzubaidy, H., Essack, M., Malas, T.B., Bokhari, A., Motwalli, O., Kamanu, F.K., Jamhor, S.A., Mokhtar, N.A., Antunes, A., Simões, M.F., Alam, I., Bougouffa, S., Lafi, F.F., BajiR, V.B., Archer, J.A.C., 2016. Rhizosphere microbiome metagenomics of gray mangroves (Avicennia marina) in Red Sea. Journal of Gen. 576(2): 626–636.  
13- Andreote, F.D., Jimenez, D.J., Chaves, D., Dias, A.C., Luvizotto, D.M., Dini-Andreote, F., Fasanella, C.C., Lopez, M.V., Baena, S.,Taketani, R.G., Melo, I.S. , 2012. The microbiome of Brazilian mangrove sediments as revealed by metagenomics. PLoS one. 7(6): e38600, 1-14.
14- Arraj, H., Mayhoob, H. and Abbas, A. , 2016. First records of two Padina species (Dictyotales, Phaeophyceae) from the Syrian coast (eastern Mediterranean). Journal of Marine Biodiversity Records. 9(93): 1-5.
15- Basak, P., Majumder, N.S., Nag, S., Bhattacharyya, A., Roy, D., Chakraborty, A., SenGupta, S., Roy, A., Mukherjee, A., Pattanayak, R., Ghosh, A., Chattopadhyay, D., Bhattacharyya, M., 2015. Spatiotemporal analysis of bacterial diversity in sediments of sundarbans using parallel 16S rRNA gene tag sequencing. Journal of Microbial Ecology. 69 (3): 500-511.  
16- Basson, P.W., 1979a. Marine algae of the Arabian Gulf coast of Saudi Arabia (first half). Botanica Marina. 22 (1): 47-64.
17- Basson, P.W., 1979b. Marine algae of the Arabian Gulf coast of Saudi Arabia (Second half). Botanica Marina. 22 (2): 65-82.   
18- Børgeson, F., 1939. Marine algae from the Iranian Gulf especially from the inner most part near Bushire and the Island Kharg. In Jessen, K. & Spärck, R. (Eds) Danish Scientific Investigations in Iran, Part 1, Ejnar Munksgaard, Copenhagen.141 p.
19- De Clerck, O. and Coppejans, E., 1996. Marine algae of the Jubail Marine Wildlife Sanctuary, Saudi Arabia. In: (F. Krupp, A.H. Abuzinada and I.A. Nader, eds) A marine wildlife sanctuary for the Arabian Gulf. Environmental research and conservation following the 1991 Gulf War Oil Spill. NCWCD, Riyadh and Senckenberg Research Institute, Frankfurt, pp. 199–289.
20- Endlicher, S.L. and Diesing, C.M., 1845. Enumeration algarum, quas ad oram insulae karek, Sinus persici legit Theodoras kitschy,- Botanische. Zeitung, 3: 268-269.
21- Erftemeijer, P. and Shuail, D.A., 2012. Seagrass habitats in the Arabian Gulf: distribution, tolerance thresholds and threats, Journal of Aquatic Ecosystem Health and Management. 15: 73-83.
22- Firendler, M., 1991. Growth rate, epiphyte biomass and agar yield of Gracilaria conferta in an annual outdoor experiment. Irradiance and nitrogen. Journal of Bioresource Technology. 38: 203-208.
23- Frederick T., Gregg E. Moore, and Kimberly A. Peyton, 2010. Halophila ovalis in the Tropical Atlantic Ocean, Journal of Aquatic Botany. 93 (3): 141-146. 
 24- Gharanjik, B.M. and K. Rohani-Ghadikolaei. 2011. Atlas of the seaweeds of the Persian Gulf and the Gulf of Oman. 1st edition. Iranian Jornal of Fisheries Research Organization, Tehran, Iran. pp. 170 (in Persian).
 25- John, D.M. and Al-Thani, R.F., 2014. Benthic marine algae of the Arabian Gulf: a critical review and analysis of distribution and diversity patterns. Journal of Nova Hedwigia. 98: 341–392.
26- Jones, D.A., 1986. A Field Guide to the Seashore of Kuwait and the Arabian Gulf. UK: Blandford Press, 192 p.
27- Kapur, D., 2000. Summary of international production and demand for seaweed colloids In: Technical papers,Regional Workshope on the culture and utilization of seaweeds. Vol. II.
28- Kokabi, M. and Yousefzadi, M., 2015. Checklist of the marine macroalgae of Iran, Journal of Botanica Marina. 58(4): 307-320.
29- Kokabi, M., Yousefzadi, M., Ahmadi, A., Feghhi, M.A., and Keshavarz, M., 2013. Antioxidant activity of extracts of selected algae from the Persian Gulf, Iran. Journal of the Persian Gulf. 4: 45–50.
30- Kokabi, M., Yousefzadi, M., Feghhi, M.A. and Keshavarz, M., 2014. Identifying the intertidal seaweeds of Qeshm coastline, the Persian Gulf. In: The first national congress on biology and natural sciences of Iran. Tehran, Iran. Mehr Arvand International group (MiG) (in Persian).
31- Lawson, G. and John, B., 1987. The marine algae and coastal environment of tropical west Africa (Zoel Editin), Berlin. 415 p.
32- Lobban, C.S., and Wynne, M.J., 1981. The biology of seaweeds. University of California Press. Oakland, Black well scientific. 17: 766 p.
33- Luning, K., 1990. Seaweeds, Their environment, Biogeography and Ecophysiology. Wiley XIII: 527 p.
34- Maghsoudlou, A. and Eghtesadi, P., 2008. Coral reefs and related ecosystems in Iran: monitoring and management. Country report of the Islamic Republic of Iran. Powerpoint presentation, Marine Living Sciences Department, Iranian National Center for Oceanography (INCO).
35- Manzelat, S.F., Mufarrah, A.M., Hasan,, B.A., Najwa and Hussain, A., 2018. Macro algae of the Red Sea from Jizan , Saudi Arabia, Journal of Gene. 576 (2): 626-636.
36- Nizamuddin, M. and Gessner. F., 1970. The marine algae of the northern part of the Arabian Sea and of the Persian Gulf. Metero Forsch-Ergebnisse, Reihe D, Biologie. 6: 1–42.
37- Phang, S. A., 2000. Diversity of seaweeds along the straits of Malacca Regional seafarming development and demonstration project. PAS/90/2002. FAO/UNDP. Seafarming project. August .1990. Cebu City.
38- Rabiei, R., Asadi, M., Nejad Satari, T.,  Majd, A., and Sohrabipour, J., 2005. The study of species diversity in association of Gracilaria salicornia in northeast of Qeshm Island. Iranian Journal of Pajouhesh-va-Sazandegi. 66: 85–92 .
39- Shams, M., Afsharzadeh, S., Balali, G., Valinassab, T. and De Clerck, O., 2013. New records of Sargassum species (Sargassaceae, Phaeophyta) from the Persian Gulf and Oman Sea in Iran. Iranian Journal of Botany. 19 (2): 250-258.
40- Silva, P.C., Basson, P.W. and Moe, R.L., 1996. Catalogue of the benthic marine algae of the Indian Ocean. University of California Publications in Botany, Berkeley and Los Angeles, California. 79: 1-1259.
41- Sohrabipour, J. and Rabiei, R., 1999. A list of marine algae of seashores of Persian Gulf and Oman sea in the Hormozgan province. Iranian Journal of Botany. 8 (1):131-162.
42- Sohrabipour, J. and Rabiei, R., 2007. The checklist of green algae of the Iranian coastal lines of the Persian Gulf and Gulf of Oman. Iranian Journal of Botany. 13(2): 146-149.
43- ohrabipour, J. and Rabiei, R., 2008. Rhodophyta of Oman Gulf (South East of Iran). Iranian Journal of Botany. 14: 70–74.
44- Sohrabipour, J., Nejadsatari, T., Assadi, M. and Rabiei, R., 2004. The marine algae of the southern coast of Iran, Persian Gulf, Lengeh area. Iranian Journal of Botany. 10: 83–9.
45- Stephenson, T.A. and Stephenson, A., (1949). The universal features of zonations between tide marks on rocky coasts. Journal  of Ecology. 37: 289–305.
46- Subba Rao, P.V., Periyasamy, C., Suresh Kumar, K., Srinivasa Rao, A. and Anantharman, P., 2018. Bioprospecting of Algae (Seaweed: distribution, production and uses), Society for plant research india. Chapter 6: 59-78.
47- Trono, G., Ohno, M. and Cricthlry, A., 2008. Eucheuma and Kappaphycus: taxomony and cultivation. In seaweed cultivation and marine ranching. Micronesica, 5: 25-119.
مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)
دوره 34، شماره 4
دی 1400
صفحه 1027-1038
  • تاریخ دریافت: 07 اسفند 1398
  • تاریخ بازنگری: 24 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 09 مرداد 1399