مقایسه پاسخهای فیزیولوژیکی گیاه افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) تحت تاثیر آلاینده های هوا در مازندران و سه منطقه از تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

آلاینده های هوا یکی از مشکلات زیست محیطی مهم در جهان به شمار می آیند. درخت ها و درختچه ها از مهم ترین عوامل در رفع آلاینده های هوایی می باشند و از طریق مکانیزم های مختلفی به اثرات مخرب آن ها پاسخ می دهند. در مطالعه حاضر پاسخ افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) به آلاینده های مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن از طریق برخی شاخص های فیزیولوژیکی نظیر رنگدانه های فتوسنتزی، آنتوسیانین، پروتئین کل، فنل کل و عناصر معدنی نظیر نیتروژن و فسفر مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین پارامتر های خاکی و پارامترهای اقلیمی اندازه گیری شد. گیاه افرا پلت در سه منطقه در تهران شامل تجریش، پارک لاله، پارک شهر و یک منطقه در مازندران شامل چالوس جمع آوری گردید. میزان اسیدیته، هدایت الکتریکی و دما اختلاف معنی داری در مناطق مختلف نمونه برداری نشان نداد. بررسی آمارهای موجود نشان دهنده بالاتر بودن میزان آلاینده های هوایی در مناطق مختلف تهران در مقایسه با چالوس بود. البته میزان بارندگی و رطوبت نسبی نیز در مناطق مختلف تهران کاهش یافته که می تواند از عواقب افزایش آلاینده های هوایی باشد. نتایج نشان داد که میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئیدها و همچنین غلظت پروتئین، میزان فسفر و محتوای آنتوسیانین در گیاه افرا پلت رشد یافته در مناطق مختلف تهران به طور معنی داری بیشتر از پارامترهای فیزیولوژیک یاد شده در گیاه افرا پلت رشد یافته در چالوس بوده است. در واقع پاسخ های فیزیولوژیکی گیاه افرا حکایت از مقاومت این گیاه در برابر آلاینده های هوایی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of physiological responses of Acer Velutinum Bioss. to air pollutants in Mazandaran and three areas of Tehran

نویسندگان [English]

  • Seyedeh Hamideh Taheri Otaghsara
  • Tahereh A. Aghajanzadeh
  • Naser Jafari

Department of Biology, Faculty of Basic Science, University of Mazandaran, Babolsar, I.R. of Iran

چکیده [English]

Air pollutants are one of the most important environmental problems in the world. Trees and shrubs are the most important agents to reduce air pollutants, which through various mechanisms can respond to the destructive effects of air pollutants. In current study, the resistance of Acer velutinum Bioss. to air pollutants like carbon monoxide, nitrogen dioxide and ozone contaminants through some physiological parameters such as photosynthetic pigment, anthocyanin, total protein, total phenol and mineral elements such as nitrogen and phosphorus were evaluated. Soil parameters and climate factors were also measured. A. velutinum was collected in three areas in Tehran including Tajrish, Laleh Park, Shahr Park and one area in Mazandaran including Chaloos. Acidity, electrical conductivity and temperature has been hardly changed in any areas. The results indicated that the content of air pollutants in in three areas of Tehran was higher than Chaloos. Likewise, the rainfall and relative humidity have also decreased in different parts of Tehran which can be considered as the consequences of increasing air pollutants. The results showed that the content of chlorophyll a, b and carotenoids, protein, phosphorus and anthocyanin in plant grown in three areas of Tehran with higher content of air pollutants were higher than those in plant grown in Chaloos. In deed, physiological resposes of Acer indicates its resistance to above-mentioned air pollutants.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acer
  • Mazandaran
  • Physiological response
  • Pollution
  • Tehran

مقایسه پاسخ های فیزیولوژیکی گیاه افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) تحت تاثیر آلاینده های هوا در مازندران و سه منطقه از تهران

سیده حمیده طاهری اطاقسرا، طاهره السادات آقاجانزاده* و ناصر جعفری

ایران، بابلسر، دانشگاه مازندران، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی

تاریخ دریافت: 26/10/1396          تاریخ پذیرش: 22/05/1397

چکیده

آلاینده های هوا یکی از مشکلات زیست محیطی مهم در جهان به شمار می آیند. درخت ها و درختچه ها از مهم ترین عوامل در رفع آلاینده های هوایی می باشند و از طریق مکانیزم های مختلفی به اثرات مخرب آن ها پاسخ می دهند. در مطالعه حاضر پاسخ افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) به آلاینده های مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن از طریق برخی شاخص های فیزیولوژیکی نظیر رنگدانه های فتوسنتزی، آنتوسیانین، پروتئین کل، فنل کل و عناصر معدنی نظیر نیتروژن و فسفر مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین پارامتر های خاکی و پارامترهای اقلیمی اندازه گیری شد. گیاه افرا پلت در سه منطقه در تهران شامل تجریش، پارک لاله، پارک شهر و یک منطقه در مازندران شامل چالوس جمع آوری گردید. میزان اسیدیته، هدایت الکتریکی و دما اختلاف معنی داری در مناطق مختلف نمونه برداری نشان نداد. بررسی آمارهای موجود نشان دهنده بالاتر بودن میزان آلاینده های هوایی در مناطق مختلف تهران در مقایسه با چالوس بود. البته میزان بارندگی و رطوبت نسبی نیز در مناطق مختلف تهران کاهش یافته که می تواند از عواقب افزایش آلاینده های هوایی باشد. نتایج نشان داد که  میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئیدها و همچنین غلظت پروتئین، میزان فسفر و محتوای آنتوسیانین در گیاه افرا پلت رشد یافته در مناطق مختلف تهران به طور معنی داری بیشتر از پارامترهای فیزیولوژیک یاد شده در گیاه افرا پلت رشد یافته در چالوس بوده است. در واقع پاسخ های فیزیولوژیکی گیاه افرا حکایت از مقاومت این گیاه در برابر آلاینده های هوایی دارد.  

واژه های کلیدی:

آلودگی، افرا، پاسخ فیزیولوژیکی، تهران، مازندران

* نویسنده مسئول، تلفن: 09113130705، پست الکترونیکی: t.aghajanzadeh@umz.ac.ir

مقدمه

 

آلودگی اعم از جامد، مایع و گاز در هوای آزاد بر اساس مقدار و مدت اثر برای انسان ها، حیوانات و یا گیاهان مضر می باشد و باعث اختلال در محیط زیست می گردد. بطورکلی آلودگی ها ی محیطی شامل آلودگی های مختلف در هوا، خاک و آب می باشد (9). آلاینده های اصلی هوایی به دو دسته آلاینده های اولیه از قبیل مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد، ذرات معلق با قطر کمتر از 10 میکرون، سرب و آلاینده ثانویه مانند ازن تقسیم شده اند (15). ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرون، منواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد و ازن پنج آلاینده اصلی هوای شهرهای بزرگ بویژه تهران می باشند (1).

آلودگی هوا هنگامی که از حد آستانه تجاوز کند، می تواند موجب تغییر در مورفولوژیکی، آناتومیکی و پارامترهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی در گیاهان گردد (91،5). اگر چه برخی گیاهان از طریق مکانیسم های دفاعی می توانند شانس خود را برای بقا افزایش دهند (11). برگ ها نسبت به دیگر قسمت های گیاه مانند ساقه و ریشه به آلاینده های هوا حساس تر می باشند (58). آلاینده های هوایی از طریق روزنه ها وارد برگ های گیاهان می شوند. تحقیقات نشان داده است که کاهش هدایت روزنه ای در برگ های کاج به عنوان یک مکانیزم مقاومتی مهم نسبت به آلاینده ازن محسوب می شود و بدین ترتیب باعث کاهش آسیب به گیاه می شود (26، 44، 52).تعداد، اندازه، تراکم و فراوانی روزنه ها نشان دهنده پاسخ مقاومتی برگ ها به آلودگی می باشند (39). در تحقیقی در گیاهان تحت تنش گاز CO2، افزایش تراکم کرک در برگ ها تا 57 درصد گزارش شده است (50).

به دنبال بررسی اثر آلودگی های هوایی بر پارامترهای فیزیولوژیکی درختان مشخص گردید که فعالیت آنزیم پراکسیداز و غلظت رنگدانه آنتوسیانین در اقاقیا در مناطق آلوده آزادی و پارک سرخه حصار بطور معنی داری بیشتر از گیاهان رشد یافته در مناطقی با آلودگی کمتر بوده است (12).در تحقیقی دیگر اثر آلودگی هوا بر اکالیپتوس در دو منطقه آلوده و پاک در جنوب غربی ایران نشان داد که غلظت کربوهیدرات های محلول و میزان پرولین موجود در برگ در منطقه آلوده افزایش یافته و آلودگی هوا سبب آسیب برگ ها، روزنه ها و پیری زودرس گردیده است (16). همچنین تجمع پرولین در برگ گیاهانی که در معرض تنش گاز دی اکسید گوگرد قرار داشته اند، مشاهده شد (88). آلودگی های هوایی باعث تغییر در محتوای عناصر در گیاهان نیز می گردد. مشخص شده است که در بسیاری از گیاهان مقاوم به آلودگی های هوایی میزان عنصر کلسیم و فسفر بطور معنی داری افزایش یافته است (18،  92). اثرات ازن در گیاهان حساس بصورت دخالت در تولید اسمولیت ها و آسیب به برگ آن ها است. از مهم ترین علامت مسمومیت گیاهان به ازن تغییر رنگ عمومی برگ های پیر است که غالبا به خزان زودرس مشهور بوده و در سطح شهر های بزرگ به خوبی مشاهده می شوند (76، 85).

مطالعات نشان داد که از سه دهه پیش تاکنون، تهران به عنوان یک شهر صنعتی مطرح و با افزایش میزان آلاینده ها همراه بوده که البته افزایش میزان آلاینده ها، باعث کاهش بارش های محلی، رطوبت نسبی و همچنین افزایش دما در تهران شده است (7). تغییرات آب و هوایی نیز موجب به هم خوردن مسیر رشد طبیعی گیاهان می گردد (36). وقوع پدیده های کم آبی و افزایش دما بر خصوصیات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و عملکرد گیاهان اثر می گذارد (27). مطالعات نشان داده است که کاهش بارندگی و به دنبال آن تنش خشکی باعث ایجاد ضعف فیزیولوژیک درختان بلوط شده که این مسئله زمینه را برای عوامل و یا تنش های ثانویه مانند هجوم آفات و بیماری های گیاهی فراهم کرده است (68). در پاسخ درختان به تنش کم آبی ناشی از کاهش بارندگی، مقدار بعضی از عناصر مانند ازت و پتاسیم کاهش و مقدار بعضی عناصر دیگر مانند فسفر در جهت کمک به مکانیسم های دفاعی درخت از جمله افزایش تنفس و افزایش کارایی مصرف آب در برخی بافت ها یا اندام ها افزایش یافته است (68). کیایی ضیابری و جعفری (1393) نیز واکنش درختان جنگلی پارک جنگلی لویزان را نسبت به تغییرات اقلیمی و محیطی بررسی کردند و عنوان نمودند که رشد رویشی درختان مختلف نسبت به تغییرات محیطی و اقلیمی از جمله تغییر دما متفاوت است (54). بررسی ارتباط دمای سالانه و مجموع بارندگی ماهانه و سالیانه با پهنای حلقه های سالیانه کاج الدار (Afghan Pine) در پارک جنگلی تهران نشان داد که تغییر دما بیشتر از میزان بارندگی بر گیاه تاثیر گذاشته و باعث افزایش رشد رویشی و پهنای حلقه های سالیانه شده است (79).

درخت افرا از تیره Aceraceae دارای حدود 15 گونه در ایران می باشد. ارتفاع این گیاه به بیش از 20 متر می رسد. دارای شاخه های جوان اغلب ارغوانی بی کرک، برگ های متنوع با لوب های کم و بیش کوتاه، پهنک با قائده ای قلبی و میوه های فندقه بالدار می باشد (13). افرا پلت یکی از درختان با اهمیت از نظر اکولوژیکی و اقتصادی در جنگل های شمال ایران است که از نظر سازگاری، از جلگه تا ارتفاعات بالا پراکنش دارد. گیاه افرا پلت در ایجاد فضای سبز با نقش سایه انداز کاربرد دارد و از طرفی دارای ویژگی های زیبا شناختی شکل برگ و میوه است (81). از نظر اکولوژی دارای خصوصیاتی چون نورپسندی، و در عین حال قابلیت تحمل سایه در جوانی و ریشه دوانی نسبتا عمیق است (16). درخت افرا پلت با توجه به رشد سریع، بذردهی فراوان، سهولت زادآوری و تاثیر بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک مورد توجه قرار گرفته است (53، 80).

درختانبا توجهبهطول عمرطولانیخود می توانندبهعنوانیکی از بهترین شاخص ها برایتحقیق بر رویتنش هایمحیطیباشند (10). همچنینتعیینگونه های گیاهی مقاومویافتنعلتمقاومتآن ها کمک بزرگیدرانتخابگیاهانبرایفضایشهریآلودهمی باشد. گیاهان مخصوصا درختان پهن برگ احتمالا از طریق ارائه مساحت بزرگ برگی توانایی جذب گسترده آلاینده های هوایی مختلف را دارند (42). بنابراین جهت بررسی مقاومت درخت افرا پلت و توصیه احتمالی برای کشت این گیاه در مناطقی با آلودگی بالا، در تحقیق حاضر پاسخ های فیزیولوژیک برگ درخت افرا پلت رشد یافته در مازندران و سه منطقه از تهران که از نظر میزان آلاینده های هوایی متفاوت می باشند، مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفته است.

مواد و روشها

پس از شناسایی گیاه افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) بر اساس کلید شناسایی (13) جمع آوری نمونه از یک منطقه در مازندران شامل چالوس (1)، منطقه ای با آلودگی نسبتا پایین و سه منطقه در تهران شامل تجریش (2)، پارک لاله (3) و پارک شهر (4)، مناطقی با آلودگی هوایی نسبتا بالا و همچنین متفاوت، انجام شد. برگ های میانی درخت افرا از 5 پایه به صورت تصادفی در هر چهار منطقه به طور هم زمان در خرداد سال 1395جمع آوری گردید. برگ ها در دمای 4 درجه سانتی گراد به آزمایشگاه منتقل گردیده، وزن تر آن ها برای تعیین پارامترهایی از قبیل رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل a، b و کاروتنوئیدها)، آنتوسیانین‌ها و  پروتئین تعیین شد و تا زمان سنجش به فریزر 80- درجه سانتی گراد منتقل گردیدند. همچنین تعدادی از نمونه های برگی برای سنجش درصد ماده خشک گیاهی، فسفر و ازت کل درون آون (Memert-Germany) در دمای 80 درجه سانتی گراد قرار داده شدند. برای سنجش فنل، نمونه های برگی در دمای 25 درجه سانتی گراد خشک شدند. نمونه های خاک نیز از پایه هر درخت در مجاورت ریشه گیاه برای سنجش پارامترهای خاک جمع آوری گردید.

سنجش کلروفیل ها و کاروتنوئیدها: سنجش میزان کلروفیل ها و کاروتنوئیدها با استفاده از روش  Lichtentaler (1987) صورت گرفت (60). برای استخراج رنگدانه ها به ازای هر گرم از نمونه برگی از 10 میلی لیتر استون 80 دزصد استفاده شد. سپس با همزن برقی (Gastroback, Gmbl-Germany) به مدت 50 ثانیه هموژن شده، با استفاده از کاغذ صافی برای حذف نمونه های بزرگ برگی صاف گردیده و در لوله های آزمایش قرار داده شدند. جهت جلوگیری از تاثیر نور بر محلول هموژن شده فوق، لوله های آزمایش با فویل آلومینیومی پیچانده شدند. بعد از اتمام سانتریفیوژ (Hermle, Z 206 A) برای حذف نمونه های ریز برگی به مدت 20 دقیقه با دور g 3000، جذب نمونه ها با دستگاه اسپکتروفتومتر (Spectrum, sp-2100) در طول موج های 470، 646 و 663 نانومتر تعیین شد. میزان رنگدانه ها بر حسب میلی گرم بر گرم وزن تر گیاه با استفاده از فرمولهای زیر محاسبه گردید.

 

V، حجم حلال بر حسب میلی لیتر و W وزن تر نمونه گیاهی را بر حسب میلی گرم نشان می دهد.

سنجش آنتوسیانین: سنجش میزان آنتوسیانین با استفاده از روشMasukasu  و همکارانش (2003) صورت گرفت (64). برای استخراج آنتوسیانین به ازای هر 2/0 گرم از نمونه برگی 3 میلی لیتر متانول اسیدی (V/V HCL 1%) استفاده شده و پس از هموژن شدن کامل با همزن برقی، عصاره حاصل با استفاده از کاغذ صافی صاف شد. سپس با دور g 6000 به مدت 25 دقیقه سانتریفیوژ گردید.  محلول رویی صاف شده و در لوله های شیشه ای به مدت یک شب در تاریکی و در دمای 4 درجه سانتی گراد قرار گرفتند، سپس جذب آن ها در طول موج 550 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری و برای محاسبه غلظت آنتوسیانین از فرمول زیر استفاده شد که در آن 33000 ضریب خاموشی  بر حسب سانتی متر بر مول در نظر گرفته شد. عدد 1000 جهت تبدیل گرم به میلی گرم و عدد 6/0 حاصل ضرب وزن نمونه گیاهی (2/0 گرم) در حجم حلال (3 میلی لیتر) بوده است.

 سنجش پروتئین: سنجش میزان پروتئین با استفاده از روش Bradford (1976) صورت گرفت (25). جهت سنجش پروتئین مطابق با وزن نمونه به ازای هر گرم نمونه تازه گیاهی، 10 میلی لیتر بافر استخراج فسفات پتاسیم 1/0 مولار استفاده گردیده، عصاره صاف شده به مدت 25 دقیقه با دور g 16000 سانتریفیوژ شد. پس از افزودن 4/0 میلی لیتر معرف Bradford با گذشت زمان 10 دقیقه، جذب نمونه با اسپکتروفتومتر در طول موج 595 نانومتر تعیین شد (تمامی مراحل آزمایش در سرما انجام شده است). میزان غلظت پروتئین در بافت های گیاهی بر حسب میلی گرم بر گرم وزن تر گیاه با استفاده از منحنی استاندارد آلبومین سرم گاوی محاسبه شد.

سنجش فنل: جهت سنجش فنل، استخراج با 4/0 گرم از نمونه خشک برگی پودر شده به همراه 10 میلی لیتر ترکیب متانول و آب (به نسبت 30:70) که به مدت 20 دقیقه در حمام اولتراسونیک  با بسامد 40 کیلو هرتز قرار داده شده و به مدت دو ساعت با دور rpm 90 در دستگاه شیکر (Fan azma gostar, Mod 1: TM52A) قرار داده شده بود، انجام شد. سپس به مدت 20 دقیقه با دور rpm 6000 سانتریفیوژ گردید. ارزیابی فنل کل در عصاره های استخراجی با استفاده از روش  Singletonو همکارانش (1999) صورت گرفت (84). 5/2 میلی لیتر معرف فولین 10درصد به عصاره متانولی اضافه شده و پس از گذشت 6 دقیقه 2 میلی لیتر کربنات سدیم 5/7 درصد به مخلوط حاصل اضافه شد. سپس جذب نمونه ها پس از 90 دقیقه نگهداری در شرایط بدون نور در طول موج 765 نانومتر به وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد. در نهایت مقدار کل فنل با استفاده از منحنی استاندارد اسید گالیک بر حسب میلی گرم اسید گالیک در یک گرم ماده خشک محاسبه گردید.

سنجش فسفر گیاه: پس از هضم یک گرم از  نمونه خشک برگی پودر شده به مدت 6-5 ساعت در کوره با دمای 550 درجه و اضافه نمودن چند قطره آب مقطر و 5 میلی لیتر اسیدکلریدریک 2 نرمال،  نمونه ها تا دمای 80-70 درجه سانتی گراد حرارت داده شده و در نهایت صاف شدند. پس از افزودن معرف بارتن (آمونیوم وانادات، آمونیوم مولیبدات، اسید نیتریک غلیظ و آب مقطر) به عصاره گیاهی، نمونه ها به حجم 50 میلی لیتر رسانده شدند. سپس جذب محلول با دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 470 نانومتر تعیین گردید. در نهایت غلظت فسفر بر اساس منحنی استاندارد KH2PO4 بر حسب میلی گرم بر گرم محاسبه شد (33).

سنجش ازت کل گیاه: سنجش ازت گیاه به روش Kjeldahl انجام گردید. پس از اضافه کردن اسید سولفوریک غلیظ و اسید سالیسیلیک به 3/0 گرم نمونه خشک و پودر شده گیاهی، نمونه ها از 80-70 درجه تا 280 الی 300 درجه سانتی گراد حرارت داده شده و به محض مشاهده بخارات سفید با افزودن 5 قطره آب اکسیژنه عمل هضم انجام شد. در نهایت با استفاده از محلول استاندارد میزان ازت در نمونه گیاهی بر حسب میلی گرم بر گرم بیان گردید (51، 70).

سنجش فسفر خاک: برای سنجش فسفر خاک به 5/2 گرم از خاک پودر و الک شده (الک با قطر منفذ 2 میلی متر)، 50 میلی لیتر از محلول بی کربنات سدیم (42 گرم در یک لیتر) اضافه شده و به مدت 30 دقیقه در دستگاه شیکر قرار داده شده و با استفاده از کاغذ واتمن صاف شد. به 25 میلی لیتر از محلول صاف شده، 25 میلی لیتر معرف آبی (اسید سولفوریک، مولیبدات آمونیوم، تارتارات، آب مقطر و اسید آسکوربیک) افزوده و پس از یک ساعت جذب نمونه ها با دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 720 نانومتر خوانده شد و با استفاده از نمودار استاندارد KH2PO4 بر حسب ppm محاسبه گردید (69).

آلاینده های هوایی: داده های مربوط به آلاینده های هوایی از قبیل مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن با استفاده از گزارشات اداره کنترل کیفیت هوا  طی پنج سال اخیر (1395-1390) با توجه به نزدیک ترین ایستگاه گزارش به مکان نمونه برداری در مازندران- چالوس و سه منطقه در تهران شامل تجریش، پارک لاله و پارک شهر جمع آوری گردید.

نمونه برداری خاک: نمونه های خاک از پایه هر درخت در مجاورت ریشه گیاه برای سنجش پارامترهای خاک انجام گردید.

سنجش ازت خاک: برای سنجش ازت خاک به روش Kjeldahl از یک گرم خاک خشک شده در دمای 65 درجه سانتی گراد که از الک با قطر منفذ 5/0 میلی متر عبور داده شده، استفاده گردید. پس از کامل شدن عمل هضم و افزودن معرف و در نهایت با استفاده از محلول استاندارد درصد ازت خاک تعیین شد (51، 70).

سنجش اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک: نمونه های خاکی پودر شده و با استفاده از الک با قطر منفذ دو میلی متر صاف شدند. سپس 80 گرم از نمونه خاک در 80 میلی لیتر آب مقطر حل شده و به مدت 12 ساعت بدون حرکت رسوب داده شدند. برای ارزیابی اسیدیته از دستگاه مولتی متر پورتابل مدل 8603 استفاده شد. برای ارزیابی هدایت الکتریکی خاک نیز، از محلول آبی جمع شده بر روی نمونه های خاکی استفاده و از طریق کاغذ واتمن صاف شد و هدایت الکتریکی خاک با استفاده از دستگاه مولتی متر پورتابل تعیین گردید.

تحلیل آماری: اندازه گیری پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک و پارامترهای فیزیولوژیکی افرا پلت در 5 تکرار انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار آماری  SPSSو جهت ترسیم نمودارها از نرم افزار Microsoft Office Excel استفاده شد. برای مقایسه میانگین تیمارها، از طرح اماری تصادفی و آزمون واریانس یک سویه و پس آزمون توکی در سطح احتمال یک درصد استفاده شده است.

نتایج

نتایج حاصل از  مقایسه میانگین غلظت سه آلاینده مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن طی پنج سال اخیر (1395-1390) نشان داد چالوس(1) در مقایسه با مناطق مختلف تهران دارای کمترین میزان آلاینده و مناطق تجریش (2)، پارک لاله (3) و پارک شهر (4) بترتیب با افزایش غلظت هر سه آلاینده همراه بوده است. به طوری که غلظت مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازندر پارک شهر بترتیب 5/2، 4 و 2 برابر میزان غلظت این سه آلایندهدر چالوسبوده است (جدول 1).

 

 

جدول 1- میانگین 5 سال (1395-1390) غلظت آلاینده ها در چهار منطقه مورد بررسی شامل چالوس (1)، تجریش (2)، پارک لاله (3) و پارک شهر (4). غلظت آلاینده ها ی مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن  بر حسب ppb می باشد. میانگین های دارای حروف غیر مشترک در هر ستون بر اساس آزمون واریانس یک سویه در سطح احتمال یک درصد معنی دار هستند.

مناطق جمع آوری گیاه و مختصات جغرافیایی آن ها

مونواکسیدکربن (ppb )

دی اکسید نیتروژن (ppb )

ازن (ppb )

مازندران- چالوس (1)   N 67067/36 و E 24064/51

c 172 ±1199

 c4 ±15

 b2 ± 11

تهران- تجریش   (2)     N 7952/35 و E 4323/51

b 140 ±2280

 b14 ±35

 b2 ± 15

تهران- پارک لاله (3)     N 7101/35 و E 3936/51

b 164 ±2060

 a9 ± 69

 ab3 ± 16

تهران- پارک  شهر (4)   N 6830/35 و E 4141/51

a 203 ±2810

a 12 ±77

a 3 ±22

 

 

اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک مناطق مورد مطالعه اختلاف معنی داری را نشان نداد (جدول 2). درصد ازت خاک نشان دهنده بیشترین میزان ازت در منطقه چالوس بود. درصد ازت خاک در سه منطقه در تهران  بسیار کمتر و تقریبا نصف درصد ازت خاک در چالوس بوده است (جدول 2). در حالی که میزان فسفر خاک در منطقه 4 بیشترین میزان را در بین مکان های مختلف نمونه برداری شده نشان داد. در منطقه 3 و 2 بترتیب میزان فسفر به نصف و یک چهارم کاهش یافته است و در نهایت کمترین میزان فسفر مریوط به چالوس بوده که 7 برابر کمتر از پارک شهر (4)  بوده است (جدول 2).

 

 

جدول 2- اسیدیته، هدایت الکتریکی، میزان ازت و فسفر موجود در خاک های چهار منطقه نمونه برداری شده.میانگین های دارای حروف غیر مشترک در هر ستون بر اساس آزمون واریانس یک سویه در سطح احتمال یک درصد معنی دار هستند.

فسفر

(میلی گرم بر کیلوگرم)

ازت (درصد)

هدایت الکتریکی

(دسی زیمنس بر متر)

اسیدیته

منطقه

23 ± 3/0   d

44/0 ± 010/0 a

36/1 ± 01/0 a

6/7 ± 1/0  a

چالوس (1)

42 ± 3/1   c

21/0 ± 010/0 b

19/1 ± 01/0 a

6/7 ± 1/0  a

تجریش (2)

80 ± 9/0   b

22/0 ± 017/0 b

28/1 ± 02/0 a

6/7 ± 01/0 a

پارک لاله (3)

177± 5/1   a

23/0 ± 015/0 b

24/1 ± 01/0 a

8/7 ± 1/0  a

پارک شهر (4)

 

 

نتایج حاصل از مقایسه میانگین دما، بارندگی و رطوبت نسبی طی پنج سال اخیر (1395-1390) نشان داد که میانگین دما اختلاف معنی داری در بین مناطق مختلف تهران و چالوس نداشته است. در حالی که میزان بارندگی در چالوس بطور بسیار چشمگیری بیشتر از مناطق مختلف تهران بوده است. به همین ترتیب بیشترین درصد رطوبت نسبی مربوط به چالوس بوده که تقریبا دو برابر میزان رطوبت نسبی در مناطق مختلف تهران بوده است (جدول 3).

نتایج ارزیابی های فیزیولوژیکی صورت گرفته بین نمونه های برگی جمع آوری شده از مناطق مختلف نشان داد که میزان کلروفیل a و b در برگ افرای رشد یافته در مناطق مختلف تهران بطور معنی داری بیشتر از میزان رنگیزه های یاد شده در برگ افرای رشد یافته در چالوس با میزان آلودگی کمتر بوده است.

 

 

جدول 3- میانگین 5 سال (1395-1390) میزان دما (درجه سانتیگراد)، بارندگی (میلی متر) و رطوبت نسبی (درصد) در چهار منطقه مورد بررسی شامل چالوس (1)، تجریش (2)، پارک ل

1- اجتهادی، م. 1386. بررسی آلودگی هوای شهری ناشی از سامانه حمل و نقل با تاکید بر ذرات معلق و ارائه راهکار های مدیریتی (مطالعه موردی تهران)، دهمین همایش ملی بهداشتمحیط همدان، 8-1.
2- امینی، ف.، حسین آبادی، س.، و عسکری، م. 1393. بررسی اثر آلاینده های اتمسفری بر پرولین، پروتئین و برخی از عناصر گیاهان یونجه و لوبیا (مطالعه موردی: پالایشگاه شازند اراک)، فرایند و کارکرد گیاهی، شماره 11، 4: 85-79.
3- توجه، م.، کریمیان، ن. ع.، رونقی، ع. م.، یثربی، ج.، حمیدی، ر.، و علما، و. 1393. اثر سطوح فسفر و بور بر عملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت دانه دو رقم کلزا در شرایط کشت گلخانه ای، علوم و فنون کشت های گلخانه ای، 6، 24: 111-99.
4- جعفرزاده، ل.، امیدی، ح. و بستانی، ع.الف. 1391. بررسی تنش خشکی و کود زیستی نیتروژنه بر برخی ویژگی های بیوشیمیایی گیاه دارویی همیشه بهار Calendula officinalis L. ، مجله پژوهش های گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)، 27، 2: 193-180.
5- حاج رسولی ها، ش.، امینی، ه.، هودجی، م.، و نجفی، پ.‌ 1385. زیست ردیابی آلودگی هوا و خاک در منطقه اصفهان، پژوهش در علوم کشاورزی، 2: 54-39.
6- خادم، ا.، گلچین، ا.، مشهدی جعفرلو، ا.، زارع، ا.، و ناصری، ا. 1394. تأثیر اسیدی شدن شدید خاک بر قابلیت جذب عناصر غذایی خاک و رشد ذرت .(Zea mays L.) پژوهش وسازندگی- نشریه زراعت، 107: 7-1.
7- صادقی حسینی، ع. و راحلی سلیمی، ج. 1381. تأثیر توسعه شهر نشینی بر روی فرایند بارش در تهران، مجله فیزیک زمین و فضا، 28، 2: 11-5.
8- ظفری، ط.، بی خوف تربتی، م.، مراقبی، ف.، و رضوی زاده، ر. 1395. بررسی اثرات آلودگی هوا بر برخی از شاخص های فیزیولوژیکی گیاه  Pyracanha crenulata واریته kansuensisدر دو منطقه پاک و آلوده تهران، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی، 11، 42: 84-75.
9- علومی، ح.، رضا نژاد، ف.، و کرامت، ب. 1394. ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ وﯾﮋﮔﯽ های بیوشیمیایی دو گونه Pinus nigra و Pinus eldarica  در خاک های آﻟﻮده اﻃﺮاف ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﺲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮐﺮﻣﺎن و ﺧﺎک ﻫﺎی ﮐﻤﺘﺮ آﻟﻮده ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻨﺘﻮﺋﯿﻪ، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی، 10، 40: 12-1.
10- علی احمدی کروری، س. 1378. مجموعه مقالات بررسی نحوه پاسخ آنزیم ها در درختان جنگلی به تغییرات عوامل زیست محیطی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع.
11- قربانلی، م.، بخشی خانیکی، غ.، و باکند، ز. 1386. بررسی اثر آلاینده های هوای شهر تهران بر وزن تر و خشک، غلظت پرولین، کربوهیدرات های محلول، تعداد روزنه، کرک و سلول های اپیدرمی در دو گیاه خرزهره Nerium oleander L. و اقاقیا Robinia pseoudoacacia L.، پژوهش و سازندگی، زراعت و باغبانی، 77: 34-28.
12- مداح، س. م.، مراقبی، ف.، فرهنگیان کاشانی، س.، و افدیده، ف. 1394. بررسی پاسخ های فیزیولوژیک و علل مقاومت درخت اقاقیا (Robinia pseudoacacia L.) تحت تاثیر آلودگی هوای شهر تهران، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی، 10، 38: 56-48.
13-  مظفریان، و. 1383. درختان و درختچه های ایران، انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ اول، تهران، 12-2 و 964-952.
14- ملکوتی، م.، و نفیسی، م. ۱۳۷3 . مصرف کود در اراضی فاریاب و دیم. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. جلد دوم.
15-  میرزایی، م.، و بابالو، ف. 1387. بررسی ساختار تشریحی عشقه (Hedere helix L.) و تاثیر آلودگی هوا بر آن، فصل نامه زیست شناسی تکمیلی، 1: 47-42.
 
16- Agbaire, P.O and E. Esiefarienrhe. 2009. Air pollution tolerance indices (apti) of some plants around Otorogun gasplant in Delta State, Nigeria. Journal of Applied Sciences and Environmental Management, 13(1): 11-14.
17- Akhtar, M.S., Y. Oki and T. Adachi. 2009. Mobilization and Acquisition of Sparingly Soluble P-Sources by Brassica Cultivars under P-Starved Environment I. Differential Growth Response, P-Efficiency Characteristics and P-Remobilization. Journal of integrative plant biology, 51(11): 1008-1023.
18- Akram, A and M. El-yemeni. 2010. Atmospheric air pollution effects on some exhibited plants at aljubail industrial city, Ksa. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 4:1251-1263.
19- Amani, M., G.h. Ekhlasi, M. Esmailnia, M. Hasani, S.h. Yazdani and H. Beheshti. 1996. Preliminary results of qualitative, quantitative and silvicultural investigations in young plantation of Maple (Acer velutinum Boiss.). Research and Reconstruction, 31: 6-21.
20- Anderson, K.A. and J.A Downing. 2006. Dry and wet atmospheric deposition of nitrogen, phosphorus and silicon in an agricultural region. Water, Air, and Soil Pollution, 176: 351–374.
21- Andrew, J.S., H. Moreau, M. Kuntz, G. Pagny, C. Lin, S. Tanksley and J. McCarthy. 2008. An investigation of carotenoid biosynthesis in Coffea canephora and Coffea arabica. Plant Physiology, 165:1087-1106.
22- Ashraf, M.P.J.C and P.J.C. Harris. 2004. Potential biochemical indicators of salinity tolerance in plants. Plant science, 166(1): 3-16.
23- Athar, H.R., A. Khan and M. Ashraf. 2008. Exogenously applied ascorbic acid alleviates salt-induced oxidative stress in wheat. Environmental and Experimental Botany, 63: 224-231.
24- Bouwman, A.F., D.P. Van Vuuren, R.G. Derwent and M. Posch. 2002. A global analysis of acidification and eutrophication of terrestrial ecosystems. Water Air Soil Pollution, 141: 349–382.
25- Bradford, M.M. 1976. A rapid and sensitive method for the quantitation of microgram quantities of protein utilizing the principle of protein-dye binding. Analytical biochemistry, 72(1-2): 248-254.
26- Chappelka, A.H and B.I. Chevone. 1992. Tree responses to ozone. In surface level ozone exposures and their effects on vegetation, ed. A.S Lefohn, Chelsea, MI: Lewis. 271-324 pp.
27- Chaudhuri, U.N., and E.T. Kanemasu. 1982. Effect of water gradient on sorghum growth, water relations and yield. Canadian Journal of Plant Science, 62(3): 599-607.
28- Dai, L.P., Z.T. Xiong, Y. Huang and M.J. Li. 2006. Cadmium-induced changes in pigments, total phenolics, and phenylalanine ammonialyase activity in fronds of Azolla imbricate. Environmental Toxicology, 21(5): 505-512.
29- Demirevska-Kepova, K., L. Simova-Stoilova, Z. Stoyanova, R. Hölzer and U. Feller. 2004. Biochemical changes in barley plants after excessive supply of copper and manganese. Environmental and Experimental Botany, 52 (3):253-266.
30- Doke, N. 1997. The oxidative burst: roles in signal transduction and plant stress. Oxidative stress and the molecular biology of antioxidant defenses.
31- Ying-Hua, D., Z. Ya-Li, S. Qi-Rong and W. Song-Wei. 2006. Nitrate Effect on Rice Growth and Nitrogen Absorption and Assimilation at Different Growth. Pedosphere, 16(6): 707-717.
32- Elstner, E.F., H. Schempp, G. Preibisch, S. Hippeli and W. Oßwald. 1994. Biological sources of free radicals. Free Radicals in the Environment, Medicine and Toxicology, 13-45.
33- Emami, A. 1996. Methods of Plant Analysis, Soil and Water Research Institute, Agricultural Research and Education Organization, Ministry of Agriculture, Tehran, Iran. 1: 982.
34- Foyer, C.H., M. Lelandais and K.J. Kunert. 1994. Photooxidative stress in plants. Physiologia Plantarum, 92(4): 696-717.
35- Gao, S., C. Ouyang, S. Wang, Y. Xu, L. Tang and F. Chen. 2008. Effects of salt stress on growth, antioxidant enzyme and phenylalanine ammonia-lyase activities in Jatropha curcas L. seedlings. Plant Soil Environment, 54(9): 374-381.
36- Garrett, K.A., S.P. Dendy, E.E. Frank, M.N. Rouse and S.E. Travers. 2006. Climate change effects on plant disease: genomes to ecosystems. Annuual Review Phytopathology, 44: 489-509.
37- Govindaraju, M., R.S. Ganeshkumar, P. Suganthi, V.R. Muthukumaran and P. Visvanathan. 2010. Impact assessment of air pollution stress on plant species through biochemical estimations. World Academy of Science, Engineering and Technology, 4: 784- 787.
38- Gossett, D.R., S.W. Banks and M.C. Lucus. 1996. Antioxidant response to NaCl stress in a control and a Nacl tolerance cotton cell line grown in the presence of paraquat. Plant Physiology. 12: 803-809.
39- Gostin, I.N. 2009. Air pollution effects on the leaf structure of some Fabacea species. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 37(2): 57-63.
40- Gratani, L., M.A. Crescente and M. Petruzzi. 2000. Relationship between leaf life-span and photosynthetic activity of Quercus ilex in polluted urban areas (Rome). Environmental pollution, 110(1): 19-28.
41- Gregersen, P.L and P.B. Holm. 2007. Transcriptome analysis of senescence in the flag leaf of wheat. Plant Biotecnology, 5: 192-206.
42- Grote, R., R. Samson, R. Alonso, J.H. Amorim, P. Cariñanos, G. Churkina and E. Paoletti. 2016. Functional traits of urban trees: air pollution mitigation potential, the ecological society of America, Frontiers in Ecology and the Environment, 10.1002/fee.1426.1.
43- Havaux, M. 1998. Carotenoids as membrane stabilizers in chloroplasts. Trends in Plant Science, 3: 147–151.
44- Heath, R.L. 1980. Initial events in injury to plants by air pollutants. Annual review of plant physiology, 31: 395-431.
45- Hollier, C and M. R. Rutherglen. 2005. Acid soils. Agricultural Notes, AG 1182.
46- Honour, S.L., J.N.B. Bell, T.W. Ashenden, J.N. Cape and S.A. Power. 2009. Responses of herbaceous plants to urban air pollution: effects on growth, phenology and leaf surface characteristics. Environmental pollution, 157(4): 1279-1286.
47- Imsande, J. 1997. Nitrogen deficiency during soybean pod fill and increase plant biomass by rapid N2 fixation. European Journal of Agronomy, 8: 1-11.
48- Jeyaramraja, P.R., S.N. Meenakshi, R.S. Kumar, S.D. Joshi and B. Ramasubramanian. 2005. Water deficit induced oxidative damage in tea (Camelia sinensis) plants. Plant Physiology, 162: 413-419
49- Kardel, F., K. Wuyts, M. Babanezhad, T. Wuytack, S. Adriaenssens and R. Samson. 2012. Tree leaf wettability as passive bio-indicator of urban habitat quality. Environmental and Experimental Botany, 75: 277-285.
50- Karowe D.N and C.H Grubb. 2011. Elevated CO2 increases constitutive phenolics and Ttrichomes, but decreases inducibility of phenolics in Brassica rapa (Brassicaceae). Journal of Chemical Ecology, 37(12):1332– 1340.
51- Kjeldahl, J. 1883. New method for the determination of nitrogen in organic substances. Zeitschrift für analytische Chemie, 22 (1) : 366-383.
52- Khalid, K. A. 2006. Influence of water stress on growth, essential oil, and chemical composition of herbs (Ocimum sp.). International Agrophysics, 20(4): 289-296.
53-  Khorankeh, S., 2004. Determination of diameter growth for maple (Acer velutinum Boiss.) in Mazandaran east forest-Neka Zalemroud section 2. M.Sc. Thesis, Natural Resources Faculty of Mazandaran University, 125.
54- Kiaee, M. and M. Jafari. 2014. Investigation and consideration of forest tree reaction to climate and environmental changes (Case study: Lavizan forest park). Journal of Plant Researches (Iranian journal of biology). 27: 130-141. (In Persian)
55- King, H.B., M.K. Wang, S.Y. Zhuang, J.L. Hwong, C.P. Liu and M.J. Kang. 2006. Sorption of sulfate and retention of cations in forest soils of Lien-Hua-Chi watershed in central Taiwan. Geoderma, 13: 143-153.
56- Kita, I., T. Sato, Y. Kase and P. Mitropoulos. 2004. Neutral rains at Athens, Greece: a natural safeguard against acidification of rains. Science of the Total Environment, 327: 285-294.
57- Kumar, A.J., W.A. Gough, J.D. Karagatzides, K.A. Bolton and L.J.S. Tsuji. 2001. Testing the validity of a critical sulphur and nitrogen load model in Southern Ont., Canada, using soil chemistry data from MARYP. Environmental Monitoring and Assessment, 69: 221-230.
58- Laghari, S.K and M. Asrar Zaidi. 2013. Effect of air pollution on the leaf morphology of common plant species of Quetta city. Pakistan Journal of Botany, 45: 447-454.
59- Leng, P., H. Itamura, H. Yamamura, H. and X.M. Deng. 2000. Anthocyanin accumulation in apple and peach shoots during cold acclimation. Scientia Horticulturae 83: 43-50.
60- Lichtenthaler, H. K., 1987. Chlorophylls and carotenoids: pigments of photosynthetic biomembranes. Methods in enzymology, 148: 350-382.
61- Ling, T., R. Jun and Y. Fangke. 2011. Effect of cadmium supply levels to cadmium accumulation by Salix. International Journal of Environmental Science and Technology, 8 (3): 493-500.
62- Lovett, G. M., K.C. Weathers and M.A. Arthur. 2002. Control of Nitrogen Loss from Forested Watersheds by Soil Carbon: Nitrogen Ratio and Tree Species Composition. Ecosystems, 5(7): 0712-0718.
63- Mankovska, B., B. Godzik, O.  Badea and Y. Shparyk. 2004. Chemical and morphological characteristics of key tree species of the Carpathian Mountains. Environmental Pollution, 130: 41-54.
64- Masukasu, H., O. Karin and H. Kyoto. 2003. Enhancement of anthocyanin biosynthesis by sugar in radish (Raphanus sativus) hypocotls. Plant Science, 164:2:259-265.
65- Mecord, J.M. 2000. The evolution of free radicals and oxidative stress. American Journal of Medicine, 108: 652-659.
66- Misra, A.N., D. Latowski and K. Strzalka. 2006. The xanthophyll cycle activity in kidney bean and cabbage leaves under salinity stress. Russian Journal of Plant Physiology, 53(1): 102-109.
67- Niinemets, Ü. 1999. Research review. Components of leaf dry mass per area–thickness and density-alter leaf photosynthetic capacity in reverse directions in woody plants. The New Phytologist, 144(1): 35-47.
68- Niinemets, U. 2010. Responses of forest trees to single and multiple environmental stresses from seedlings to mature plants: Past stress history, stress interactions, tolerance and acclimation. Forest Ecology and Management, 260(10): 1623-1639.
69- Olsen, S.R. 1954. Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate. United States Department of Agriculture; Washington.
70- Page, A. 1986. Methods of Soil Analysis. Part: 2, Chemical Methods. 2nd Edition. Soil Science Society of America, 1188.
71- Paine, T.D., C.C. Hanlon, D.R. Pittenger, D.M. Ferrin, and M.K. Malinoski. 1992. Consequences of water and nitrogen management on growth and aesthetic quality of drought-tolerant woody landscape plants. Journal of Environmental Horticulture, 10:94-99.
72- Pessarkli, M. 1999. Hand book of Plant and Crop Stress. Marcel Dekker Inc, 697 pp.
73- Posmyk, M.M., A. Dobranowska and K.M. Janas. 2005. Role of anthocyanins in red cabbage seedlings response to copper stress. Ecological Chemistry and Engineering 12(10): 1107-1112.
74- Posmyk, M.M., R. Kontek and K.M. Janas. 2007. Effect of anthocyanin-rich red cabbage extract on cytological injury induced by copper stress in plant and animal tissues. Environmental Protection of Natural Soures, 33: 50-56.
75- Prihatin, J., A.D. Corebima and A. Abdul Gofur. 2015. The Effect of exposure of mulberry to acid rain on the defects cocoon of Bombyx mori L. Procedia Environmental Sciences 23: 186-191.
76- Reich, P.B. 1987. Quantifying plant response to ozone: A unifying theory. Tree Physiology, 3:63-91.
77- Rezanejad, F. 2009. Air pollution effects on structure, proteins and flavonoids in pollen grains of Thuja orientalis L. (Cupressaceae). Grana, 48(3): 205-213.
78- Richards, L.A. (Ed.) 1954. Diagnosis and Improvement of saline and alkaline soil, USDA Handbook No. 60 Washington, DC.
79- Safdari, V.R., D. Parsapazhouh and A.H. Hemasi. 2005. A Dendroclimatological evalution of Pinus eldarica at three sites in Tehran. Journal of Agricultural Sciences, 11(2): 217-232.
80- Sagheb-Talebi, Kh. 2000. Site demands and Lifestyle of maple (Acer velutinus Boiss.) in Kheiroudkenar forest. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 212: 79-150.
81- Salehi, M and R. Fotouhi Ghazvini. 2016. Effect of Acid Rain on Morphological and Physiological Characteristics of Persian Maple (Acer velutinum Boiss). Journal of Plant Process and Function, 5(15): 23-32.
82- Sardans, J., and J. Penuelas. 2007. Drought changes phosphorus and potassium accumulation patterns in an evergreen Mediterranean forest. Functional Ecology, 21: 191-201.
83- Seyyednejad, S.M., M. Niknejad and M. Yusefi. 2009. The Effect of Air Pollution on Some Morphological and Biochemical Factors of Callistemon citrinus in Petrochemical Zone in South of Iran. Asian Journal of Plant Sciences, 8: 562-565.
84- Singleton, V.L., R. Orthofer and R.M. Lamuela-Raventós. 1999. Analysis of total phenols and other oxidation substrates and antioxidants by means of folin-ciocalteu reagent. Methods in enzymology, 299: 152-178.
85- Sivasakthivel, T and K.K. Siva Kumar Reddyrnational. 2010. Ozone Layer Depletion and Its Effects, Journal of Environmental Science and Development, 2(1): 2010-2064.
86- Suddutha, K. A., N.R. Kitchena., W.J. Wieboldb., W.D. Batchelorc., G.A. Bollerod., D.G. Bullockd., D.E. Claye., H.L. Palmb., F.J. Piercef., R.T. Schulerg and K.D. Thelenh. 2005. Relating apparent electrical conductivity to soil properties across the north-central USA. Computers and Electronics in Agriculture, 46: 263–283.
87- Skorzynska-Polit, E., M. Drazkiewicz, D. Wianowska, W. Maksymiec, A.L. Dawidowicz and A. Tukiendorf. 2004. The influence of heavy metal stress on the level of some flavonols in the primary leaves of Phaseolus coccineus. Acta Physiologiae Plantarum, 26(3): 247253.
88- Tankha, K and R.K Gupta. 1992. Effect of water deficit and SO2 on total soluble protein, nitrate reductase activity and free proline content in sun flower leaf. Biologia Plantarum, 34: 305-310.
89- Timperio, A. M., M.G. Egidi and L. Zolla. 2008. Proteomics applied on plant abiotic stresses: role of heat shock proteins (HSP). Journal of proteomics, 71(4): 391-411.
90- Tisdale, S.L., W.L. Nelson James, D. Beaton and J.L. Havlin. 2002. Soil Fertility and Fertilizers. 5th ed., Prentice Hall of India Private Ltd., New Delhi.
91- Thomas, M. D. 1958. Air pollution with relation to agronomic crops: I. General status of research on the effects of air pollution on plants. Agronomy Journal, 50(9): 545-550.
92- Tzvetkova, N and D. Kolarov. 1996. Effect of air pollution on carbohydrate and nutrient concentration in some deciduous tree spicies. Bulgarian Journal of Plant Physiology 22: 53-63.
93- Wang, S. Y., L. Bowman and M. Ding. 2008. Methyl jasmonate enhances antioxidant activity and flavonoid content in blackberries (Rubus sp.) and promotes antiproliferation of human cancer cells. Food Chemistry, 107(3): 1261-1269.
94- Zhang, J. E., Y. Ouyang and D.J. Ling. 2007. Impact of simulated acid rain on cation leaching from the Latosol in south China. Chemospher, 67: 2131-2137.
دوره 32، شماره 4
بهمن 1398
صفحه 845-861
  • تاریخ دریافت: 03 فروردین 1399
  • تاریخ پذیرش: 03 فروردین 1399