اکولوژی

1. خوشه‌بندی درصد پوشش گیاهی جوامع درمنه‌زار با استفاده از عوامل اقلیمی، توپوگرافی و خاکی (مطالعه موردی: دشت یزد- اردکان)

زینب میرشکاری؛ مجید صادقی نیا؛ مریم اسدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 شهریور 1399

چکیده

  طبقه‌بندی جوامع گیاهی، یک چارچوب سازمان‌دهی شده را برای طراحی مطالعات آینده از ویژگی‌های کارکردی جوامع یا سیستم‌ها و روابط بین گونه و محیط در مناطق مورد مطالعه ارائه داده و از آنجا که رویش گونه‌های گیاهی در یک منطقه تحت تأثیر عوامل محیطی آن منطقه می‌باشد بنابراین شناخت و طبقه‌بندی پراکنش پوشش گیاهی و خصوصیات اقلیمی، خاکی و ژئومورفومتری ...  بیشتر طبقه‌بندی جوامع گیاهی، یک چارچوب سازمان‌دهی شده را برای طراحی مطالعات آینده از ویژگی‌های کارکردی جوامع یا سیستم‌ها و روابط بین گونه و محیط در مناطق مورد مطالعه ارائه داده و از آنجا که رویش گونه‌های گیاهی در یک منطقه تحت تأثیر عوامل محیطی آن منطقه می‌باشد بنابراین شناخت و طبقه‌بندی پراکنش پوشش گیاهی و خصوصیات اقلیمی، خاکی و ژئومورفومتری ضروری است. در این پژوهش، نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک با استقرار پلات‌ها در امتداد چهار ترانسکت انجام شد. در هر پلات اطلاعات مربوط به پوشش (نام گونه‌های گیاهی و درصد پوشش) ثبت و در ابتدا و انتهای هر ترانسکت پروفیل خاک حفر گردید. سپس داده‌های اقلیمی و ژئومورفومتری استخراج شد. به منظور خوشه‌بندی مناطق بر مبنای فاکتورهای اقلیمی، ژئومورفومتری و خاکی از روش سلسله مراتبی و برای محاسبه فاصله بین خوشه‌ها از روش وارد استفاده گردید. نتایج حاصل از خوشه‌بندی مناطق بر مبنای عوامل محیطی نشان داد که این نتایج با واقعیت موجود مطابقت داشته است و مناطق دارای درصد پوشش صفر درمنه دشتی در یک خوشه و مناطقی که از درصد پوشش درمنه دشتی متوسط تا بالایی برخوردار بودند در خوشه‌های دیگری قرار گرفته‌اند. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که بین عوامل محیطی مورد بررسی و الگوی پراکنش گیاهان رابطه وجود دارد.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

2. بیش پراکندگی فیلوژنتیکی اجتماعات گیاهی در راستای گرادیان ارتفاعی در یک مرتع کوهستانی از بخش شرقی استان فلوری خراسان-کپه داغ، خراسان رضوی

حمید اجتهادی؛ مارال پاشیرزاد؛ جمیل واعظی؛ Richard P. Shefferson

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1399

چکیده

  درک فرآیند‌های تشکیل اجتماعات گیاهی در علم اکولوژی یک چالش بزرگ محسوب می‌گردد. امروزه با ورود فیلوژنی به تحقیقات اکولوژی، می‌توان این چالش بزرگ را حل نمود. لذا این مطالعه در‌صدد ارزیابی فرآیندهای تشکیل ساختارهای فیلوژنتیکی 2500 هکتار از مراتع کوهستانی واقع در شمال شرق ایران است. برای این منظور، 13 پلات 25 متر مربعی در هفت ایستگاه، ...  بیشتر درک فرآیند‌های تشکیل اجتماعات گیاهی در علم اکولوژی یک چالش بزرگ محسوب می‌گردد. امروزه با ورود فیلوژنی به تحقیقات اکولوژی، می‌توان این چالش بزرگ را حل نمود. لذا این مطالعه در‌صدد ارزیابی فرآیندهای تشکیل ساختارهای فیلوژنتیکی 2500 هکتار از مراتع کوهستانی واقع در شمال شرق ایران است. برای این منظور، 13 پلات 25 متر مربعی در هفت ایستگاه، نمونه‌برداری شدند و ساختار فیلوژنتیکی 91 اجتماع گیاهی با فراوانی گونه‌های گیاهی موجود در آن با استفاده از شاخص‌های فیلوژنتیکی نظیر NRI‌، NTI‌ و Phylosor‌ مورد ارزیابی قرار گرفتند. درخت فیلوژنتیکی اجتماعات گیاهی از طریق برنامه phylomatic‌ تهیه شد که از سیستم APGIII‌ برای حل روابط تاکسونومیک استفاده می‌نماید. طول شاخه-های درخت با الگوریتم BLADJ از روی نسخه به روزرسانی شده megatree در phylomatic تخمین زده شد. نتایج مطالعه، تغییر ساختار اجتماعات گیاهی را از خوشه‌بندی به بیش‌پراکندگی فیلوژنتیکی معنادار در گرادیان ارتفاع نشان می-دهد. بیش‌پراکندگی فیلوژنتیکی در محیط‌های پر‌تنش می‌تواند به سبب رقابت در بین آرایه‌های خویشاوند نزدیک یا تسهیل در بین آرایه‌های خویشاوند دور باشد. تنوع بتای فیلوژنتیکی،‌ افزایش واژگردی در سطوح انتهایی را با افزایش فواصل محیطی نشان می‌دهد که توجیه‌کننده نقش ارتفاع در ایجاد محدودیت پراکندگی برای بعضی گروه‌های خواهری علاوه بر ایجاد محدویت‌های آشیان اکولوژیک (نیچ) است. با توجه به نتایج کسب شده درختان فیلوژنتیکی با قدرت تفکیک کمتر در حل روابط تاکسونومیک، در صورت واژگردی در بین گروه‌های خواهری بزرگ می‌توانند ارزیابی صحیحی از فرآیندها ایجاد کنند. چنین نتیجه‌ای برای سنجش ساختارهای فیلوژنتیکی به منظور ارتقا برنامه‌های مدیریتی و حفاظت از پوشش گیاهی مهم خواهد بود.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

3. الگوهای انتشار، پهنه‌های تنوع و اولویت‌های حفاظتی جنس Onosma L. (BoraginaceaeJuss.)در بخشی از پروانس جغرافیای گیاهی ارمنستان-ایران در ایران

سیاوش نقی زاده؛ احمد رضا محرابیان؛ حسین مرادی زیناب؛ حسین مصطفوی؛ فرزانه خواجویی نسب

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 فروردین 1399

چکیده

  ارزارزیابی ژئوبوتانیکی آرایه‌های با غنای گونه‌ای و درصد اندمیسم بالا نقش مهمی در برنامه‌ریزی‌های حفاظتی دارد. ایران یکی از مراکز مهمگونه زایی و تنوع جنس Onosma L.محسوب می‌گردد که بیانگر ضرورت ارزیابی‌های حفاظتی در آن می‌باشد.در این پژوهش الگوهای انتشار جنس Onosma در استان‌های آذربایجان غربی و بخش‌های غربی آذربایجانشرقی بر اساس مطالعات ...  بیشتر ارزارزیابی ژئوبوتانیکی آرایه‌های با غنای گونه‌ای و درصد اندمیسم بالا نقش مهمی در برنامه‌ریزی‌های حفاظتی دارد. ایران یکی از مراکز مهمگونه زایی و تنوع جنس Onosma L.محسوب می‌گردد که بیانگر ضرورت ارزیابی‌های حفاظتی در آن می‌باشد.در این پژوهش الگوهای انتشار جنس Onosma در استان‌های آذربایجان غربی و بخش‌های غربی آذربایجانشرقی بر اساس مطالعات میدانی، داده‌های هرباریومی و فلورهای مختلف به وسیله سامانه اطلاعات جغرافیایی تعیین شد.بدین ترتیب 93 جمعیت از 10 گونه جمع‌آوری شد و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که دامنه پراکنش ارتفاعی گونه‌های مورد مطالعه بین 1100 متر تا 2900 متر از سطح دریا می‌باشدکه اغلب در رویشگاه‌هایی با ساختارهای زمین‌شناسی رسوبی و کواترنری انتشار یافته‌اند. همچنین فراوانی و تنوع گونه‌های زیربخش Haplotricha بیشتر از زیربخش‌های دیگر این جنس در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. در این مطالعه نقشه پراکنش گونه‌های این جنس در محدوده مورد مطالعه تهیه شد و مهم‌ترین گونه‌ها و رویشگاه‌ها از نظر اولویت حفاظتی معرفی شدند.به‌طور کلی تغییر اقلیم و خشک‌سالی، چرای بی‌رویه دام و تخریب رویشگاه‌ها از بزرگ‌ترین عوامل تهدید گونه‌های این جنس در محدوده مورد بررسی محسوب ‌می‌شوند. لازم به ذکر است گونه‌های نادر این جنس غالباًجمعیت‌های کوچکی داشته و تنها در یک منطقه جغرافیایی و دامنه‌های ارتفاعی محدودی پراکنش دارند که همین امر سبب آسیب‌پذیری شدید آن‌ها در برابر خطرات تهدید‌کننده می‌گردد.نتایج حاصل از این مطالعه می‌تواند در پایه‌ریزی طرح‌های حفاظتی و احیایی این جنس باارزش موثر واقع شود.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

4. مدل سازی رجحان زیستگاهی گیاه مهاجم سنبل آبی (Eichhornia crassipes) در برخی‌ از تالاب های استان گیلان

رحمت زرکامی؛ معین احمدی؛ علی عابدینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 تیر 1398

چکیده

  برای بررسی رجحان زیستگاهی گیاه مهاجم سنبل آبی، 8 ایستگاه در تالاب های مختلف در استان‌ گیلان انتخاب گردید. مجموعه ای از متغیرهای محیطی (فیزیکی- شیمیایی و ساختاری در اکوسیستم های مورد بررسی) هم زمان با 32 داده زیستی (16 نمونه حضور و 16 نمونه عدم حضور سنبل آبی) به صورت فصلی در طول یک سال (1396-1395) در هر کدام از ایستگاه ها اندازه گیری شد. نتایج آزمون ...  بیشتر برای بررسی رجحان زیستگاهی گیاه مهاجم سنبل آبی، 8 ایستگاه در تالاب های مختلف در استان‌ گیلان انتخاب گردید. مجموعه ای از متغیرهای محیطی (فیزیکی- شیمیایی و ساختاری در اکوسیستم های مورد بررسی) هم زمان با 32 داده زیستی (16 نمونه حضور و 16 نمونه عدم حضور سنبل آبی) به صورت فصلی در طول یک سال (1396-1395) در هر کدام از ایستگاه ها اندازه گیری شد. نتایج آزمون من- ویتنی نشان داد که اختلاف معنی داری بین حضور و عدم حضور گیاه سنبل آبی با هدایت الکتریکی، سرعت جریان آب، میزان کدورت و بیکربنات (p < 0.01 برای 3 متغیر اول و p < 0.05 برای بیکربنات) وجود داشته است در حالیکه چنین اختلاف معنی داری بین حضور و عدم حضور گیاه با سایر متغیرها مشاهده نشده است ( p > 0.05برای همه عامل ها). بر اساس نتایج تحلیل مولفه اصلی هدایت الکتریکی، کدورت آب و سرعت جریان آب بترتیب تاثیر گذارترین عامل ها در مولفه های اول تا سوم بوده اند (بیش از 82 % از کل تغییرات مربوط به این سه مولفه بوده است) بطوری که این متغیر ها بیشترین تاثیر را در ارتباط با مطلوبیت زیستگاهی سنبل آبی در تالاب ها داشتند. نتایج مدل خطی تعمیم یافته نشان داد که اختلاف معنی داری بین احتمال حضور و عدم حضور سنبل آبی در ایستگاه ها با متغیر های هدایت الکتریکی، سرعت جریان آب، میزان کدورت آب و بیکربنات وجود داشته است (برای بیکربنات p < 0.05 و برای سه عامل دیگر p < 0.01 ) .

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

5. فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان حوزه آبخیز دره انار باغملک استان خوزستان

فریبا نوعدوست؛ سمیه دهداری؛ سیده رویا کاظمی؛ مریم فرهی نیا؛ فاطمه شجاعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 فروردین 1399

چکیده

  شناسایی و معرفی رستنی های یک منطقه اهمیت ویژه ای از جنبه های مختلف دارد. در این راستا گونه های گیاهی حاضر در منطقه دره انار باغملک شناسایی و نام گذاری شد. شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی، گونه های نادر و اندمیک گیاهان منطقه تعیین و در مرحله بعد لیست فلورستیک تهیه شد. در مجموع 132 گونه گیاهی متعلق به 43 تیره و 102 جنس گیاهی در منطقه شناسایی شد. ...  بیشتر شناسایی و معرفی رستنی های یک منطقه اهمیت ویژه ای از جنبه های مختلف دارد. در این راستا گونه های گیاهی حاضر در منطقه دره انار باغملک شناسایی و نام گذاری شد. شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی، گونه های نادر و اندمیک گیاهان منطقه تعیین و در مرحله بعد لیست فلورستیک تهیه شد. در مجموع 132 گونه گیاهی متعلق به 43 تیره و 102 جنس گیاهی در منطقه شناسایی شد. تیره گندمیان (Poaceae) با 23 گونه، تیره باقلائیان (Papilionaceae) با 20 گونه، تیره کاسنیان (Asteraceae) با 16 گونه و تیره کرفسیان (Apiaceae) با 6 گونه بزرگترین تیره های گیاهی این منطقه می باشند. چیرگی شکل های زیستی تروفیت و همی کریپتوفیت (در مجموع 92 درصد) منطقه، نشانگر فلور خاص مناطق کوهستانی و وجود اقلیم سرد است. از 132 گونه گیاهی منطقه، 74 گونه (6/55 درصد) ارزش حفاظت خاک، 71 گونه (4/53 درصد) دارای ارزش علوفه ای، 55 گونه (35/41 درصد) دارای خاصیت دارویی و 11 گونه (3/8 درصد) خوراکی بیشترین تعداد گونه ها را شامل می شوند. اکثریت پراکنش در ناحیه ایران تورانی و چندناحیه ای نشان دهنده وجود آب و تخریب در اکوسیستم و اقلیم گرم و خشک خوزستان می باشد. وضعیت حفاظتی گونه های گیاهی منطقه نشان داد که هیچ یک از آنها در گروه گیاهان در معرض انقراض نیستند. 1 گونه (Tribulus terrestris L.) در گروه گیاهان آسیب پذیر، 14 گونه (5/10 درصد) در گروه گیاهان نسبتا آسیب‌پذیر و 17 گونه (8/12 درصد) در گروه گونه های بومزاد قرار گرفتند.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

6. تغییرات مشخصات مورفولوژیکی گونه Astragalus brachyanus تحت تأثیر عوامل‌‌‌‌‌ محیطی و مدیریتی در مراتع کوهستانی راژان، ارومیه

Javad Motamedi؛ زهرا محمودی؛ اسماعیل شیدای کرکج؛ مرتضی مفیدی چلان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1399

چکیده

  یکی از ملزومات اساسی به‌‌منظور محاسبه شاخص‌‌های تنوع‌‌ عملکردی، اندازه‌‌گیری صفات (مشخصات) گیاهی است. از این‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات مشخصات مورفولوژیکی گونه Astragalus brachyanus تحت تأثیر عوامل محیطی و مدیریتی، انجام شد. برای اندازه‌‌گیری صفات گیاهی، در هر یک از مکان‌‌‌‌ها، سه ترانسکت 50 متری مستقر شد. بر روی هر یک از ترانسکت‌‌ها، ...  بیشتر یکی از ملزومات اساسی به‌‌منظور محاسبه شاخص‌‌های تنوع‌‌ عملکردی، اندازه‌‌گیری صفات (مشخصات) گیاهی است. از این‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات مشخصات مورفولوژیکی گونه Astragalus brachyanus تحت تأثیر عوامل محیطی و مدیریتی، انجام شد. برای اندازه‌‌گیری صفات گیاهی، در هر یک از مکان‌‌‌‌ها، سه ترانسکت 50 متری مستقر شد. بر روی هر یک از ترانسکت‌‌ها، پنج نقطه تصادفی، انتخاب و نزدیک‌‌ترین پایه‌‌ گیاهی به نقطه تصادفی، مشخص گردید. در نهایت، تعداد 15 پایه در هر مکان، جهت اندازه‌‌گیری صفات گیاهی مدنظر قرار گرفت. در هر مکان، سه نمونه مرکب خاک نیز به‌‌منظور اندازه‌‌گیری پارامترهای خاکی، برداشت شد. برخی عوامل محیطی و مدیریتی نظیر شیب، جهت، ارتفاع و شدت چرای مکان‌‌ها نیز یادداشت شد. با استفاده از روش تجزیه به مولفه‌‌های‌‌اصلی (PCA)، نسبت به کاهش داده‌ها اقدام گردید. برای بررسی ارتباط پوشش گیاهی با عوامل محیطی، با توجه به طول گرادیان محاسبه‌شده، از روش آنالیز افزونگی (RDA) به‌‌عنوان روش خطی، استفاده شد. نتایج نشان داد، میانگین قطر تاج، قطر یقه، ارتفاع پایه، طول جست و وزن خشک بیوماس‌‌هوایی در مکان‌‌های پراکنش گونه A.brachyanus، با هم تفاوت معنی‌‌دار دارند. با توجه به نمودار رسته‌‌بندی؛ طول جست، بیشتر تحت تأثیر ارتفاع محیط؛ قطر یقه، تحت تأثیر درصد سیلت خاک و وزن خشک بیوماس‌‌هوایی، تحت تأثیر آزیموت اصلاح‌شده است. ارتفاع پایه‌‌ها، تحت تأثیر درصد تخلخل و قطر تاج، تحت تأثیر درصد شن قرار داشت. نتایج، مبین تاثیر عوامل محیطی بر صفات مورفولوژیک گونه A.brachyanus است.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

7. بررسی پراکنش و تراکم گیاهان آبزی غالب در بخش غربی تالاب انزلی

علیرضا میرزاجانی؛ جواد دقیق روحی؛ رضا محمدی دوست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 تیر 1398

چکیده

  گیاهان آبزی در محیط‌هایی که مواد مغذی افزایش یافته‌اند به شدت رشد کرده و در بسیاری موارد به صورت معضل خود نمایی می‌کنند. تالاب انزلی تحت تأثیر رشد سریع گیاهان آبزی قرار گرفته است. در این مطالعه شناسایی و تعیین زی‌توده گیاهان آبزی غالب در بخش غربی تالاب انزلی انجام گرفت. نتایج نشان دادکه از چهار گونه گیاه غوطه‌ور شناسایی شده Ceratophyllum ...  بیشتر گیاهان آبزی در محیط‌هایی که مواد مغذی افزایش یافته‌اند به شدت رشد کرده و در بسیاری موارد به صورت معضل خود نمایی می‌کنند. تالاب انزلی تحت تأثیر رشد سریع گیاهان آبزی قرار گرفته است. در این مطالعه شناسایی و تعیین زی‌توده گیاهان آبزی غالب در بخش غربی تالاب انزلی انجام گرفت. نتایج نشان دادکه از چهار گونه گیاه غوطه‌ور شناسایی شده Ceratophyllum demersum و Myriophyllum spicatum در اکثر مناطق از پراکنش و تراکم بالایی برخوردار بودند. میانگین زی‌توده در تابستان در حد 5/536 ± 8/743 و در زمستان در حد 311 ± 292 گرم در متر مربع وزن خشک بوده که تفاوت آنها در ابتدای بخش غربی بسیار بیشتر از منتهی الیه آن بود. در تابستان Azolla filiculoides از تراکم بالایی در مناطق حاشیه‌ای تالاب برخوردار بود ولی در زمستان در هیچیک از مناطق مورد بررسی رویت نشد. دو گونه Nelumbo nucifera و Hydrocotyle vulgaris از گیاهان برگ شناور غالب به‌ویژه در نواحی حاشیه‌ای بوده که در مناطق پراکنش، زی‌توده‌ای معادل 4/70 ± 6/240 و /142 ± 8/338 گرم در متر مربع وزن خشک داشتند. مقدار شاخص ماکروفیتی تالاب (WMI) در تمام بخش‌های تالاب در حد 1 بود. سالانه با مرگ گیاهان مقدار بالایی از مواد آلی وارد اکوسیستم تالاب انزلی می‌گردد که یوتروف‌تر شدن بیشتر تالاب را در پی خواهد داشت. لزوم برداشت گیاهان آبزی برای حفظ و احیاء ارزش‌های اکولوژیک و اقتصادی تالاب انزلی بیش از پیش احساس می‌گردد.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

8. اثر آتش‌سوزی توده های اُرس (Juniperus communis) بر ترکیب پوشش گیاهی و برخی مشخصه‌های خاک مراتع ییلاقی انگاس، شهرستان نوشهر، استان مازندران

پرویز غلامی؛ سهراب الوانی نژاد؛ لاله آموزگار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 بهمن 1398

چکیده

  آتش به‌عنوان یک عامل بوم‌شناختی بر اجزای تشکیل دهنده هر اکوسیستم اثرات مثبت و منفی دارد. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی تأثیر آتش‌سوزی روی ترکیب، تغییرات پوشش گیاهی و برخی مشخصه‌های خاک در مراتع واقع در توده‌های اُرس روستای انگاس از توابع شهرستان نوشهر بود. در مجموع تعداد 50 پایه اُرس سوخته بعنوان واحد نمونه‌برداری درنظر گرفته شد ...  بیشتر آتش به‌عنوان یک عامل بوم‌شناختی بر اجزای تشکیل دهنده هر اکوسیستم اثرات مثبت و منفی دارد. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی تأثیر آتش‌سوزی روی ترکیب، تغییرات پوشش گیاهی و برخی مشخصه‌های خاک در مراتع واقع در توده‌های اُرس روستای انگاس از توابع شهرستان نوشهر بود. در مجموع تعداد 50 پایه اُرس سوخته بعنوان واحد نمونه‌برداری درنظر گرفته شد و نام گونه‌های گیاهی همراه با درصد تاج پوشش گیاهی در پلات‌های یک متر مربعی ثبت گردید. به منظور مطالعه‌ مشخصه‌های خاک نیز از هر واحد یک نمونه خاک از عمق 30-0 سانتی‌متر برداشت شد. تنوع و غنای گونه‌ای با استفاده از نرم‌افزار PAST محاسبه گردید. نتایج نشان داد از 59 گونه گیاهی شناسایی شده، تعداد سه گونه فقط در منطقه آتش‌سوزی و 12 گونه نیز تنها در منطقۀ شاهد حضور داشته و 44 گونه بین دو منطقه مشترک بودند. آتش‌سوزی در منطقه سبب کاهش شاخص تنوع شانون-وینر و شاخص‌های غنای منهنیک و مارگالف شده است. از میان ویژگی‌های خاک کربن آلی، ماده آلی، پتاسیم، هدایت الکتریکی و pH در منطقه آتش‌سوزی بیشتر از شاهد بود. پیشنهاد می‌گردد تا زمان زیادی از وقوع این نوع آتش سوزی‌ها نگذشته و گیاهان مهاجم نظیر سنبله نقره‌ای (Stachys byzanitina) به‌طور کامل منطقه را تسخیر نکرده‌اند فعالیت‌های احیایی نظیر کاشت گونه‌های بومی موجود در منطقه در دستور کار قرار گیرد.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

9. بررسی قابلیت انباشتگی زیستی و تثبیت آرسنیک و برخی فلزات سنگین توسط گونه گون (.Astragalus spp)

رضوان داودپور؛ سهیل سبحان اردکانی؛ مهرداد چراغی؛ نوراله عبدی؛ بهاره لرستانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 تیر 1398

چکیده

  امروزه روش های مختلفی برای کاهش عوارض ناشی از آلودگی فلزات سنگین در خاک به‌عنوان یکی از خطرناک ترین انواع آلودگی محیط زیستی پیشنهاد شده است، که از جمله می‌توان به گیاه‌پالایی به عنوان یک فناوری ساده، کم هزینه و سازگار با محیط زیست اشاره کرد. لذا، در این پژوهش قابلیت انباشتگی زیستی و تثبیت عناصر آرسنیک، روی، سرب و نیکل توسط گونه گون ...  بیشتر امروزه روش های مختلفی برای کاهش عوارض ناشی از آلودگی فلزات سنگین در خاک به‌عنوان یکی از خطرناک ترین انواع آلودگی محیط زیستی پیشنهاد شده است، که از جمله می‌توان به گیاه‌پالایی به عنوان یک فناوری ساده، کم هزینه و سازگار با محیط زیست اشاره کرد. لذا، در این پژوهش قابلیت انباشتگی زیستی و تثبیت عناصر آرسنیک، روی، سرب و نیکل توسط گونه گون رشد یافته در استان مرکزی در سال 1395 به منظور امکان‌سنجی معرفی گونه ابر‌انباشتگر فلزات سنگین مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از جمع‌ آوری 48 نمونه خاک و 48 نمونه گون و آماده‌سازی و هضم نمونه‌ها، محتوی فلزات در نمونه‌ها تعیین شد. از طرفی فاکتور انباشتگی زیستی و فاکتور انتقال عناصر نیز محاسبه شد. پردازش آماری داده‌ها نیز توسط نرم‌افزار SPSS انجام یافت. نتایج نشان داد که میانگین غلظت آرسنیک، روی، سرب و نیکل (میلی‌گرم در کیلوگرم) در نمونه‌های خاک به ترتیب برابر با 1/10، 169، 2/41 و 5/50، در نمونه‌های ریشه به‌ترتیب برابر با 02/1، 9/47، 63/3 و 83/2 و در اندام هوایی (گل) نیز به‌ترتیب برابر با 02/2، 2/21، 8/10 و 03/4 بود. از طرفی مقادیر فاکتورهای انتقال و انباشتگی ‌زیستی به‌ترتیب برابر با 73/0 و 52/0 برای عنصر روی بیان‌گر تحرک اندک این عنصر در گیاه بود. در حالی‌که مقادیر فاکتور انتقال بزرگ‌تر از یک و فاکتور انباشتگی ‌زیستی کوچک‌تر از یک عناصر آرسنیک، سرب و نیکل نشان‌دهنده تحرک بالای این عناصر در گیاه بود. لذا، گونه گون از قابلیت تثبیت عنصر روی و قابلیت انباشت عناصر آرسنیک، سرب و نیکل برخوردار است.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

10. ارزیابی مطلوبیت زیستگاهی گیاه پرطاووسی سنبله ای (Myriophyllum spicatum L.) در برخی از اکوسیستم های آبی استان مازندران و گیلان

رحمت زرکامی؛ حسن خزاعی

دوره 33، شماره 3 ، پاییز 1399، ، صفحه 705-717

چکیده

  برای بررسی مطلوبیت زیستگاهی پرطاووسی سنبله ای، 6 ایستگاه مختلف (4 ایستگاه تالابی و 2 ایستگاه مجاور رودخانه) واقع در استان‌های گیلان و مازندران انتخاب گردید. نمونه‌برداری از داده‌های زیستی (36 نمونه حضور و 36 نمونه عدم حضور گیاه) بطور هم زمان با داده‌های غیر زیستی (مجموعه ای از عوامل فیزیکی- شیمیایی و ساختاری محیط) به صورت ماهانه در طول ...  بیشتر برای بررسی مطلوبیت زیستگاهی پرطاووسی سنبله ای، 6 ایستگاه مختلف (4 ایستگاه تالابی و 2 ایستگاه مجاور رودخانه) واقع در استان‌های گیلان و مازندران انتخاب گردید. نمونه‌برداری از داده‌های زیستی (36 نمونه حضور و 36 نمونه عدم حضور گیاه) بطور هم زمان با داده‌های غیر زیستی (مجموعه ای از عوامل فیزیکی- شیمیایی و ساختاری محیط) به صورت ماهانه در طول یک سال (از تیرماه 1396 تا خرداد ماه 1397) صورت گرفت. بر اساس نتایج آزمون من- ویتنی، به غیر از دمای آب، اکسیژن خواهی شیمیایی و زیستی، آمونیوم و نیتریت (0.01 > p)، اختلاف معنی داری بین حضور و عدم حضور گیاه با بقیه متغیرها مشاهده شده است p < 0.01)).بر اساس نتایج حاصل از آزمون تحلیل مؤلفه اصلی (PCA)، از بین 8 متغیر استفاده شده دراین تحلیل، سرعت جریان آب، میزان کل مواد جامد معلق و بیکربنات بترتیب مهمترین متغیرها را در مؤلفه های اول تا سوم بوده و در نتیجه بیشترین تأثیر را در ارتباط با مطلوبیت زیستگاهی گیاه داشتند. بر اساس نتایج تناظر کانونی (CCA)، حضور گیاه در تالاب‌ها می تواند تحت تاثیر ازدیاد گاز کربنیک، بی‌ کربنات و اکسیژن محلول و فسفات وعدم حضور آن تحت تاثیر ازدیاد جریان آب، میزان کل مواد جامد معلق، هدایت الکتریکی‌ و عمق آب قرار گیرد در حالیکه فصول مختلف سال تاثیر چندانی در حضور و عدم حضور گیاه نداشته است. بر اساس نتایج مدل خطی تعمیم یافته (GLM)، اختلاف معنی داری بین حضور و عدم حضور گیاه در ایستگاه ها با 8 متغیر وجود داشت. (p < 0.01)

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

11. بررسی آلودگی خاک و گیاهان به فلزهای سنگین و فراوانی باکتری‌ها و کلیفرم‌های درونزی اندام‌های هوایی گیاهان معدن آهنگران ملایر،همدان

وحید ربانی؛ اصغر میرزائی اصل؛ علی اکبر صفری سنجانی

دوره 33، شماره 3 ، پاییز 1399، ، صفحه 659-673

چکیده

  فلزهای سنگین برای جانداران، به‌ویژه انسان، جانوران، گیاهان و ریز جانداران زیان‌آور می‌باشند. هدف از این پژوهش ارزیابی پیامد آلودگی خاک و گیاه بر فراوانی باکتری‌های درونزی یا اندوفیت گیاهان در دو جایگاه آلوده و نا‌‌‌‌‌‌‌‌‌آلوده بود. در آغاز از خاک‌های معدن سرب و زمین‌های کشاورزی پیرامون آن و همچنین از اندام‌های هوایی 8 گیاه ...  بیشتر فلزهای سنگین برای جانداران، به‌ویژه انسان، جانوران، گیاهان و ریز جانداران زیان‌آور می‌باشند. هدف از این پژوهش ارزیابی پیامد آلودگی خاک و گیاه بر فراوانی باکتری‌های درونزی یا اندوفیت گیاهان در دو جایگاه آلوده و نا‌‌‌‌‌‌‌‌‌آلوده بود. در آغاز از خاک‌های معدن سرب و زمین‌های کشاورزی پیرامون آن و همچنین از اندام‌های هوایی 8 گیاه رشد یافته در خاک‌های یادشده نمونه‌برداری شد. غلظت سرب، روی و کادمیوم در خاک و برگ گیاهان گرد‌آوری‌شده اندازه‌گیری و شمارش باکتری‌های درونزی کشت پذیر انجام شد. نتایج نشان داد که غلظت فلزهای سنگین در نمونه‌های برداشت‌شده از خاک معدن به‌اندازه چشم‌گیری بیش از خاک زمین کشاورزی بود. توان گیاهان در جذب فلزها بسیار ناهمانند بود و غلظت سرب به ترتیب در گیاهان پونه بالاترین و پیچک پایین‌ترین و غلظت روی در گیاهان شکرتیغال بالاترین و فرفیون پایین‌ترین اندازه بود. شمارش باکتری‌ها نشان داد که فراوانی باکتری‌ها در خاک‌ها و گیاهان رشد یافته در خاک‌های نا‌آلوده به فلزهای سنگین کم و در برابر آن‌ها در خاک‌ها و گیاهان رشد یافته در خاک‌های آلوده به‌اندازه چشم‌گیری کمتر است. در میان گیاهان رشد یافته در خاک‌های آلوده میانگین لگاریتم فراوانی باکتری‌ها کشت پذیر بر NA در گیاه ‌زلف پیر بیشترین و باکتری‌های کشت پذیر بر EMB در گیاه پیچک بیشترین بود. روی‌هم‌رفته این پژوهش نشان داد که فراوانی و گوناگونی باکتری‌های درونزی بسیار وابسته به خاک و نیز گونه گیاهی بود و این یافته‌ها در برنامه‌ریزی و شناخت رفتار باکتری‌ها در بوم سازه‌ها بسیار سودمند می‌تواند باشد.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

12. بررسی شکل رابطه تولید و غنای گونه ای گیاهان در مراتع تنگ چنار استان یزد

صدیقه زارع کیا؛ عادل جلیلی؛ پروانه عشوری؛ علی میرحسینی؛ محمدتقی زارع؛ محمد ابوالقاسمی

دوره 33، شماره 3 ، پاییز 1399، ، صفحه 622-634

چکیده

  به منظور درک مکانیسم تنوع زیستی الگوهای اکولوژیکی در اکوسیستم‌ها و پایه ای برای حفاظت و مدیریت تنوع زیستی، تولید و غنای گونه‌ای طی یک‌ سال در مراتع تنگ چنار استان یزد اندازه گیری شد و منحنی پاسخ خصوصیت غنای گونه‌های گیاهی در امتداد شیب تغییرات تولید بررسی شد. از آنالیز رگرسیون خطی و غیرخطی جهت بررسی رابطه بین غنای گونه‌ای به عنوان ...  بیشتر به منظور درک مکانیسم تنوع زیستی الگوهای اکولوژیکی در اکوسیستم‌ها و پایه ای برای حفاظت و مدیریت تنوع زیستی، تولید و غنای گونه‌ای طی یک‌ سال در مراتع تنگ چنار استان یزد اندازه گیری شد و منحنی پاسخ خصوصیت غنای گونه‌های گیاهی در امتداد شیب تغییرات تولید بررسی شد. از آنالیز رگرسیون خطی و غیرخطی جهت بررسی رابطه بین غنای گونه‌ای به عنوان متغیر وابسته و تولید به عنوان متغیر مستقل استفاده شد. میزان متوسط غنای گونه‌ای در هر پلات برابر 4/2 گونه محاسبه شد. 57 درصد تراکم نسبی تولید به بوته‌ای‌ها، 5/21 درصد پهن برگان علفی و 5/21 درصد به علف گندمیان اختصاص یافت. بیشترین درصد حضور در پلات‌ها به گونه‌های Artemisia sieberi و Stipa hohenackeriana اختصاص یافت. کل تولید در تنگ چنار حدود 278 گرم بر متر مربع ثبت شد که با توجه به مقادیر تولید در نظریه گرایم، انتظار می‌رفت که این سایت در سمت چپ منحنی هامپ بک قرار گیرد و رابطه خطی افزایشی بین تولید و غنا در این سایت مشاهده شود اما نتایج نشان داد که رابطه رگرسیونی بین غنا و تولید برای تمام فرم‌های رویشی معنادار نبوده و نمی‌توان ادعا کرد که تولید متغیر خوبی جهت پیش بینی متغیر غنا در سایت تنگ چنار است و شاید فاکتورهای دیگری نظیر عناصر غذایی خاک و فاکتورهای اقلیمی نظیر دما و بارندگی بر غنای گونه‌ای تاثیر بیشتری از عامل تولید خواهد گذاشت. با توجه به این نتایج می‌توان بیان کرد که فرضیه کوهانی شکل گرایم در مقیاسی فراتر از محلی بایستی آزمون شود.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

13. تاثیر عصاره‌های اکالیپتوس، بادرنجبویه، چوبک و گلپر روی بید سیب زمینی، ( Phthorimaea operculella (Zeller در شرایط آزمایشگاهی

قدیر نوری قنبلانی؛ عاصم تیموری بیله سوار؛ هوشنگ رفیعی دستجردی؛ مژگان مردانی طلایی؛ سید مظفر منصوری

دوره 33، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 189-201

چکیده

  با توجه به اثرات جانبی زیان‌آور حشره‌کش‌های شیمیایی، امروزه استفاده از ترکیبات با منشأ گیاهی مورد توجه قرار گرفته است. بید سیب‌زمینی، Phthorimaea operculella (Zeller)، آفت مهم سیب‌زمینی در سطح مزارع و انبارهای مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان است. خسارت این آفت در انبارها جدی‌تر از خسارت آن در مزارع است. در این بررسی، عصاره‌های چهار گیاه دارویی ...  بیشتر با توجه به اثرات جانبی زیان‌آور حشره‌کش‌های شیمیایی، امروزه استفاده از ترکیبات با منشأ گیاهی مورد توجه قرار گرفته است. بید سیب‌زمینی، Phthorimaea operculella (Zeller)، آفت مهم سیب‌زمینی در سطح مزارع و انبارهای مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان است. خسارت این آفت در انبارها جدی‌تر از خسارت آن در مزارع است. در این بررسی، عصاره‌های چهار گیاه دارویی شامل: اکالیپتوس Eucalyptus camaldulensis Dehn.، بادرنجبویه، Melissa officinalis L.، چوبک برگ‌دار Acanthophyllum bracteatum Boiss. و گلپر Heracleum persicum Desf.، در اتاقک رشد تنظیم‌شده در دمای 2±25 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره‌ی نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی روی این آفت مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسی اثر تخم‌کشی، نتایج نشان داد که مقدار(Lethal Concentration) LC50 برای عصاره‌های اکالیپتوس و گلپر به ترتیب 07/7 و 95/6 درصد است. در تعیین درصد نفوذ لاروهای سن اول، درصد نفوذ این لاروها در تمامی عصاره‌ها به طور معنی‌داری کمتر از شاهد بود. در آزمایش بازدارندگی تخم‌ریزی، مشخص شد که هر چهار عصاره‌ی گیاهی، میزان تخم‌ریزی آفت را به طور معنی‌داری کاهش داده‌اند. در بررسی اثرات تدخینی عصاره‌های گیاهان مورد بررسی هیچ تفاوت معنی‌داری بین این عصاره‌ها و شاهد مشاهده نشد. لذا نتیجه‌گیری شد که هیچ کدام از عصاره‌های گیاهی مورد مطالعه روی بید سیب‌زمینی خاصیت تدخینی ندارند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که عصاره‌های اکالیپتوس و گلپر به دلیل اثرات کنترل‌کنندگی مناسبی که روی بید سیب‌زمینی دارند، می‌توانند در کنترل تلفیقی این آفت مورد استفاده قرار گیرند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 231.65 K

اکولوژی

14. برآورد زی‌توده، ذخیره کربن و شاخص سطح برگ گونه ارغوان (Cercis siliquastrum L.) در ذخیره گاه جنگلی ارغوان ایلام

علی مهدوی؛ مهرداد میرزایی

دوره 33، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 202-212

چکیده

  درختان جنگل، از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مخازن کربن در اکوسیستم‌های جنگلی به شمار می‌روند و تأثیر بسیار زیادی در کاهش انتشار کربن اتمسفری دارند. از این‌رو، چگونگی اندازه‌گیری و برآورد موجودی ذخایر کربن درختان جنگلی از مهم‌ترین موضوع‌های پژوهشی محققان اکولوژی است. هدف از این تحقیق، برآورد زی‌توده برگ، ذخیره کربن برگ و شاخص سطح برگ ...  بیشتر درختان جنگل، از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مخازن کربن در اکوسیستم‌های جنگلی به شمار می‌روند و تأثیر بسیار زیادی در کاهش انتشار کربن اتمسفری دارند. از این‌رو، چگونگی اندازه‌گیری و برآورد موجودی ذخایر کربن درختان جنگلی از مهم‌ترین موضوع‌های پژوهشی محققان اکولوژی است. هدف از این تحقیق، برآورد زی‌توده برگ، ذخیره کربن برگ و شاخص سطح برگ گونه ارغوان (Cercis siliquastrum L.) در ذخیره‌گاه جنگلی ارغوان استان ایلام بود. بدین منظور و با استفاده از روش نمونه‌برداری تصادفی، 30 اصله درخت ارغوان انتخاب و متغیرهای ارتفاع درخت، متوسط قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع تاج اندازه‌گیری شد. سپس برگ‌های یک‌چهارم تاج درختان نمونه جمع‌آوری شد. پس از خشک ‌کردن در داخل آون، وزن خشک برگ‌ها تعیین شد. پس از سوزاندن مقدار کافی از برگ‌های خشک‌شده در کوره الکتریکی (نمونه-های یک گرمی)، وزن مواد آلی و مقدار کربن برگ‌ها به دست آمد. برای محاسبه شاخص سطح برگ از روش وزنی استفاده شد. همچنین برای تعمیم نتایج به‌دست‌آمده از درختان نمونه به کل جنگل از روش درخت متوسط استفاده شد. نتایج نشان داد که متوسط زی‌توده برگ، متوسط ذخیره کربن برگ و متوسط مقدار جذب دی‌اکسید کربن از جو به ترتیب 55/53، 4/23 و 02/86 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. متوسط شاخص سطح برگ گونه ارغوان در منطقه 058/0 به دست آمد. نتایج بررسی روابط آلومتریک با استفاده از روابط رگرسیونی خطی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی‌داری بین متغیر متوسط قطر تاج با متغیرهای زی‌توده، ذخیره کربن و شاخص سطح برگ درختان ارغوان در این ذخیره گاه وجود دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 238.6 K

اکولوژی

15. عکس‌العمل گروه‌های کارکردی گیاهی به برخی عوامل محیطی در جنگلهای کوهستانی زاگرس جنوبی (مطالعه موردی استان خوزستان-شهرستان باغ‌ملک)

حفیظ اله شهریاری؛ کامبیز ابراری واجاری؛ بابک پیله ور؛ مهدی حیدری

دوره 32، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 749-763

چکیده

  گروه‌های کارکردی گیاهی گروهی از گونه‌ها هستند که باهم عکس‌العمل مشابه به عوامل محیطی نشان می‌دهند. این پژوهش با هدف بررسی واکنش گروه‌های کارکردی گیاهی در رابطه با برخی عوامل محیطی در جنگلهای کوهستانی زاگرس جنوبی در استان خوزستان-شهرستان باغ‌ملک انجام شد. در این پژوهش، تعداد 50 قطعه نمونه دایره‌ای 1000 متر مربعی به صورت انتخابی تصادفی ...  بیشتر گروه‌های کارکردی گیاهی گروهی از گونه‌ها هستند که باهم عکس‌العمل مشابه به عوامل محیطی نشان می‌دهند. این پژوهش با هدف بررسی واکنش گروه‌های کارکردی گیاهی در رابطه با برخی عوامل محیطی در جنگلهای کوهستانی زاگرس جنوبی در استان خوزستان-شهرستان باغ‌ملک انجام شد. در این پژوهش، تعداد 50 قطعه نمونه دایره‌ای 1000 متر مربعی به صورت انتخابی تصادفی در محدوده ارتفاعی 646 تا 3172 متر از سطح دریا برای نمونه‌برداری پوشش گیاهی و ثبت عوامل محیطی پیاده شد. سپس گیاهان نمونه‌برداری شده بر اساس فرم رشد به گروه‌های کارکردی چوبی، علفی و نهال چوبی طبقه‌بندی شده و با استفاده از رسته‌بندی آنالیز تطبیقی متعارفی ارتباط این گروه‌ها با عوامل محیطی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که همه گروه‌های کارکردی گیاهی با ارتفاع از سطح دریا، هدایت الکتریکی، پتاسیم قابل دسترس و اسیدیته خاک همبستگی معنی‌دار بالائی دارند. همچنین کربن زی‌توده میکروبی، درصد رس، جهت دامنه، مواد آلی، درصد شن، شیب و نیتروژن کل برای گروه کارکردی چوبی‌، مواد آلی، فسفر قابل دسترس، نیتروژن کل، درصد شن، درصد رس، تنفس پایه خاک، وزن مخصوص ظاهری و شیب برای گروه کارکردی علفی و جهت دامنه، نیتروژن کل، درصد شن، شیب، کربن زی‌توده میکروبی و درصد رس برای گروه کارکردی نهال مهم بودند. تنوع گونه‌ای چوبی‌ها تا ارتفاع 2350 متر از سطح دریا بالا بوده و بعد از آن کم شد. در حالیکه علفی‌ها‌ در ارتفاعات میانی (1300 تا 1600 متر از سطح دریا) و در ارتفاعات بیش از2350 متر دارای تنوع کمتر و نهال‌ها دارای بیشترین تنوع در ارتفاعات میانی بودند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 323.85 K

اکولوژی

16. طبقه بندی گونه های گیاهی با توجه به تئوری CSR (مطالعه موردی: مناطق هفتاد قله و کویر میقان اراک)

حمید رضا میرداودی؛ زیبا جم زاد؛ عادل جلیلی

دوره 32، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 826-836

چکیده

  شناخت نقش گونه‌های گیاهی در ترکیب گیاهی اهمیت زیادی در بررسی روند تغییرات اقلیمی، درک خواص اکوسیستم‌ها مثل پایداری، انعطاف پذیری و ارزیابی اکوسیستم‌ها دارد. لذا این تحقیق با هدف تعیین استراتژی گونه‌های گیاهی بر اساس ویژگی‌های عملکردی گیاهان، در مناطق هفتاد قله و کویر میقان اراک انجام شده است. نمونه برداری به روش تصادفی- سیستماتیک ...  بیشتر شناخت نقش گونه‌های گیاهی در ترکیب گیاهی اهمیت زیادی در بررسی روند تغییرات اقلیمی، درک خواص اکوسیستم‌ها مثل پایداری، انعطاف پذیری و ارزیابی اکوسیستم‌ها دارد. لذا این تحقیق با هدف تعیین استراتژی گونه‌های گیاهی بر اساس ویژگی‌های عملکردی گیاهان، در مناطق هفتاد قله و کویر میقان اراک انجام شده است. نمونه برداری به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. ویژگی‌های گونه‌های گیاهی طبق روش Hodgson et al.1999 اندازه‌گیری و بر اساس همین روش، استراتژی گونه‌ها طبق تئوری Grime 1977، مشخص گردید. در مجموع 172 گونه گیاه آوندی متعلق به 136 جنس و 46 تیره گیاهی مورد مطالعه قرار گرفت. همی‌کریپتوفیت‌ها و تروفیت‌ها از مهمترین گروه‌های ساختاری طیف زیستی منطقه به روش رانکایر بودند. بررسی کورولوژیک و استخراج کوروتیپ‌ها، غلبه عناصر ایرانی- تورانی را نشان داد. استراتژی‌ رقابتی- خرابه‌زی (CR)، تنش- رقابتی (SC) و رقابتی/ رقابتی- خرابه‌زی (C/CR)، به ترتیب با فراوانی 5/36، 8/18، 9/12درصد، مهمترین استراتژی‌های موجود در منطقه بودند. نتایج نشان داد که تعداد کمی از گونه‌ها (6 گونه) دارای استراتژی رقابتی (C) هستند. به نظر می‌رسد که چرای دام و تنش ناشی از شوری خاک، افزایش ارتفاع از سطح دریا و خشکی، به ترتیب موجب افزایش فراوانی استراتژی‌های گروه رقابتی- خرابه‌زی مثل CR، C/CR، R/CR و CR/CSR و استراتژی‌های گروه تنش مثل SC، C/SC، S/SC، SC/CSR، SR و SR/CSR شده‌اند. نتایج به دست آمده در این تحقیق می‌تواند مبنایی برای بهره‌برداری از مدل طبقه‌بندی CSR برای تعیین پاسخ گونه‌های گیاهی به الگوی تغییر عوامل محیطی، آشفتگی و همچنین ارزیابی اکوسیستم‌های مدیریت شده، باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 341.59 K

اکولوژی

17. مقایسه خاصیت آنتی‌اکسیدانی و فنول کل گیاه تشنه‌داری(Scropholaria striata Boiss.) در اقالیم مختلف در استان ایلام

زهرا زرگوش؛ منصوره قوام؛ علی طویلی

دوره 32، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 850-861

چکیده

  گل میمونی (.Scropholaria striata Boiss) با نام محلی تشنه‌داری از مهم‌ترین گیاهان دارویی خانواده گل میمونی است که در ایران گیاه بیشتر در مناطق سردسیر و کوهستانی زاگرس رشد می‌کند. گرچه ترکیبات شیمیایی این گیاه شناسایی نشده است؛ اما مردم ساکن استان ایلام سال‌هاست که به‌صورت تجربی از آن در درمان بیماری‌های متفاوت استفاده می‌کنند. پژوهش حاضر با ...  بیشتر گل میمونی (.Scropholaria striata Boiss) با نام محلی تشنه‌داری از مهم‌ترین گیاهان دارویی خانواده گل میمونی است که در ایران گیاه بیشتر در مناطق سردسیر و کوهستانی زاگرس رشد می‌کند. گرچه ترکیبات شیمیایی این گیاه شناسایی نشده است؛ اما مردم ساکن استان ایلام سال‌هاست که به‌صورت تجربی از آن در درمان بیماری‌های متفاوت استفاده می‌کنند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثر منطقه (اقلیم) برخواص آنتی‌اکسیدانی و میزان فنول این گیاه انجام شد. برای این منظور از سه منطقه بدره، دره‌شهر و دهلران در یک جهت یکسان (شمال شرقی) با فاصله 100 متر، سرشاخه میوه‌دار گیاه در خرداد ماه 1395 و مصادف با هنگام ظهور میوه جمع‌آوری شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره متانولی نمونه‌های گیاهی با روش DPPH و مقدار کل ترکیب‌های فنلی با روش فولین سیوکالتو اندازه‌گیری شد. پس از تحلیل آماری، نتایج حاکی از آن بود که اثر منطقه بر بازده عصاره، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و فنول کل در سطح احتمال خطای یک درصد معنی‌دار بود. بالاترین میزان بازده (07/3 ± 37/19 درصد)، خاصیت آنتی‌اکسیدانی (96/0±5656/126 میکرو گرم بر میلی لیتر) و فنول کل (17/3±7689/55 میکرو گرم بر میلی‌لیتر) در منطقه دره‌شهر به‌دست آمد. بنابراین می‌توان دریافت تغییرات اقلیمی سبب سنتز برخی ترکیبات ثانویه شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 219.11 K

اکولوژی

18. تنوع درون گونه ایCarduus pycnocephalus L. بر اساس مارکرهای فلورستیک ، اکولو‍‍ژیک و پروتئین های ذخیره ای بذر در استان همدان

مهدی حیدریان؛ عبدالکریم چهرگانی راد؛ سید محمد معصومی

دوره 32، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 524-535

چکیده

  تیره کاسنی یا مرکبان (Asteraceae) یکی از تیره‌های بزرگ گیاهی است که بسیاری از گیاهان آن با شرایط آب و هوایی ایران بخوبی سازش یافته و بطور وسیع در ایران پراکندگی دارند. این پژوهش با هدف بررسی وجود تنوع درون گونه‌ای Carduus pycnocephalus در استان همدان با روش تعیین زیستگاه ویژه (D.S.S ) (Determination of Special Station) صورت پذیرفت. بر این اساس ۱۴ زیستگاه ویژه برای این ...  بیشتر تیره کاسنی یا مرکبان (Asteraceae) یکی از تیره‌های بزرگ گیاهی است که بسیاری از گیاهان آن با شرایط آب و هوایی ایران بخوبی سازش یافته و بطور وسیع در ایران پراکندگی دارند. این پژوهش با هدف بررسی وجود تنوع درون گونه‌ای Carduus pycnocephalus در استان همدان با روش تعیین زیستگاه ویژه (D.S.S ) (Determination of Special Station) صورت پذیرفت. بر این اساس ۱۴ زیستگاه ویژه برای این گونه انتخاب گردید. در بررسی این زیستگاه های ویژه، ۵۹ گونه به عنوان گونه های همباش شناسایی شدند. تجزیه وتحلیل داده‌ های اکولوژیکی و فلورستیکی (ترکیب رستنی‌‌های زیستگاه ویژه ) منجر به تشخیص ۷ گروه بر اساس این نشانگر ها گردید که معرف وجود‌ تنوع درون گونه ای است. به منظور تایید تنوع درون گونه ای گروه ‌های حاصل از بررسی فوق، از مطالعات الکتروفورز پروتئین های بذر استفاده شد،که نتایج به دست آمده از گروه بندی الکتروفورز در همخوانی با گروه بندی به دست آمده از نشانگرهای فلوریستیک - اکولوژیک بود. یافته های این پژوهش نشان داد می توان از روش D.S.S در تعیین سطح ونوع تنوع گونه‌های گیاهی از جمله گونه های مهاجم که دارای نقش مهمی در کشاورزی و محیط زیست می باشند، استفاده کرد و اطلاعات مفیدی ارائه داد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 358.43 K

اکولوژی

19. مقایسه تنوع گونه های درختی و درختچه ای در وضعیت های مدیریتی حفاظت و تحت تفرج در جنگل فندقلوی اردبیل

فرشاد کیوان بهجو؛ زینب پورقلی

دوره 32، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 647-658

چکیده

  امروزه با افزایش نگرانی جهانی در مورد فقدان تنوع زیستی در اکوسیستم های جنگلی مواجه هستیم که این مهم به طور چشمگیری درمورد جنگل های تحت مدیریت اهمیت بیشتری یافته است. هدف از انجام این بررسی، ارزیابی پایداری جنگل با بهره گیری از متغیرهای تعداد پایه، تعداد گونه، درصد تاج پوشش و شاخص های تنوع زیستی در جنگل فندقلوی اردبیل در وضعیت‌های ...  بیشتر امروزه با افزایش نگرانی جهانی در مورد فقدان تنوع زیستی در اکوسیستم های جنگلی مواجه هستیم که این مهم به طور چشمگیری درمورد جنگل های تحت مدیریت اهمیت بیشتری یافته است. هدف از انجام این بررسی، ارزیابی پایداری جنگل با بهره گیری از متغیرهای تعداد پایه، تعداد گونه، درصد تاج پوشش و شاخص های تنوع زیستی در جنگل فندقلوی اردبیل در وضعیت‌های مدیریتی حفاظت و تحت تفرج می‌باشد. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، شبکه آماربرداری به ابعاد 50 در50 متر طراحی و 60 قطعه نمونه در منطقه با مدیریت حفاظتی و 60 قطعه نمونه در منطقه تفرجی (در کل 120 قطعه نمونه) پیاده شد. در هر قطعه نمونه نوع گونه، قطر پایه‌های درختی و دو قطر عمود بر هم گونه‌های درختچه ای ثبت شد. در این تحقیق با بهره گیری از نرم افزار Past از شاخص‌های مارگالف، برگر-پارکر، فیشر و یکنواختی جهت بررسی تنوع زیستی استفاده شد. نتایج آزمون تجزیه واریانس و مقایسه میانگین به روش دانکن نشان داد که با افزایش شدت فعالیت‌های تفرجی، متغیرهای تعداد پایه، تعداد گونه، درصد تاج پوشش و همچنین میزان شاخص‌های تنوع زیستی غنا و تنوع به صورت معنی‌داری کاهش می‌یابند (000/0Pvalue=)، ولیکن این مهم در مورد شاخص یکنواختی صادق نبود. در کل نتیجه‌گیری شد که فعالیت‌های تفرجی به صورت کنترل نشده و با شدت زیاد، تخریب گسترده اکوسیستم جنگلی فندقلو، را به دنبال داشته است، که این مهم بر پایداری جنگل اثر منفی خواهد داشت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 257.54 K

اکولوژی

20. کاربرد روش مدل‌سازی اجماعی در پیش‌بینی اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش گونه لاله واژگون (Fritillaria imperialis L.)

علی اصغر نقی پور برج؛ مریم حیدریان آقاخانی؛ حامد سنگونی

دوره 32، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 609-621

چکیده

  یکی از اثرات مهم تغییر اقلیم بر گیاهان، تغییر در گستره جغرافیایی آن‌هاست. پیش‌بینی توزیع بالقوه گونه‌های گیاهی باارزش و در معرض خطر در پاسخ به تغییر اقلیم، امری ضروری در جهت حفاظت و مدیریت آن‌ها محسوب می‌شود. این مطالعه با هدف پیش‌بینی توزیع جغرافیایی گونه لاله واژگون (Fritillaria imperialis) در زمان حال حاضر و همچنین آینده در استان چهارمحال ...  بیشتر یکی از اثرات مهم تغییر اقلیم بر گیاهان، تغییر در گستره جغرافیایی آن‌هاست. پیش‌بینی توزیع بالقوه گونه‌های گیاهی باارزش و در معرض خطر در پاسخ به تغییر اقلیم، امری ضروری در جهت حفاظت و مدیریت آن‌ها محسوب می‌شود. این مطالعه با هدف پیش‌بینی توزیع جغرافیایی گونه لاله واژگون (Fritillaria imperialis) در زمان حال حاضر و همچنین آینده در استان چهارمحال و بختیاری واقع در منطقه زاگرس مرکزی انجام شد. دو سناریوی اقلیمی شامل 5/4RCP و 5/8RCP تحت مدل گردش عمومی HadGEM2-CC برای پیش‌بینی آینده (سال 2050) مورد استفاده قرار گرفت. از 19 متغیر زیست اقلیمی مشتق شده از دما و بارش و سه متغیر فیزیوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع) به عنوان ورودی به مدل‌ها استفاده شد. پنج روش مدل‌سازی پراکنش گونه‌ای شامل شبکه عصبی مصنوعی، مدل خطی تعمیم یافته، تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی درختی، روش افزایشی تعمیم یافته و جنگل تصادفی بودند که در چارچوب پیش‌بینی توسط مدل‌سازی اجماعی و با استفاده از بسته biomod2 در نرم‌افزار R مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که به ترتیب تغییرات فصلی دما و مجموع بارندگی سالانه بیشترین سهم را در تعیین مطلوبیت رویشگاه گونه لاله واژگون داشتند. ارزیابی مدل‌ها نشان داد که مدل‌ها از صحت و دقت خوبی برخوردار هستند و مدل جنگل تصادفی، قابل‌اعتمادترین مدل برای پیش‌بینی پراکنش گونه تعیین شد. همچنین، در مجموع رویشگاه این گونه در آینده تحت سناریو 5/4RCP و 5/8RCP به ترتیب حدود 7/19 و 61 درصد کوچکتر از حال حاضر خواهد شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.59 MB

اکولوژی

21. بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی و مقایسه مشتقات دکان در اسانس برگ استبرق [Ait].R.Br.(Calotropis procera) جمع‌آوری شده از رویشگاه‌های طبیعی استان کرمان

حکیمه علومی؛ فرزین ناصری؛ راضیه سلطانی نژاد

دوره 32، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 622-634

چکیده

  گیاه استبرق (Calotropis procera) از جمله گیاهان دولپه ای، از خانواده استبرق‌ با خواص دارویی و ضدباکتریایی متعدد می‌باشد. از جمله مواد فیتوشیمیایی این گیاه، ترکیبات دکان و مشتقات آن در بخش‌های مختلف می‌باشد. به منظور شناسایی مشتقات دکان اسانس برگ گیاه استبرق [Ait].R.Br.(Calotropis procera) برگهای گیاه در فاز زایشی از سه رویشگاه طبیعی استان کرمان شامل ارزوئیه ...  بیشتر گیاه استبرق (Calotropis procera) از جمله گیاهان دولپه ای، از خانواده استبرق‌ با خواص دارویی و ضدباکتریایی متعدد می‌باشد. از جمله مواد فیتوشیمیایی این گیاه، ترکیبات دکان و مشتقات آن در بخش‌های مختلف می‌باشد. به منظور شناسایی مشتقات دکان اسانس برگ گیاه استبرق [Ait].R.Br.(Calotropis procera) برگهای گیاه در فاز زایشی از سه رویشگاه طبیعی استان کرمان شامل ارزوئیه (1067 متر)، چاه دادخدا (450 متر) و شمس آباد (1700متر) در اواخر خرداد ماه 1394 جمع‌آوری و اسانس گیری گردید. شناسایی ترکیبات شیمیایی و مشتقات دکان توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی GC/MS مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج مشتقات دکان، غالبیت ترکیبات شیمیایی شناسایی شده در گیاه استبرق را تشکیل می‌دهد. ترکیبات هگزادکانویک اسید، پنتادکان، هگزادکان، اکتادکان ترکیبات غالب مناطق مورد بررسی بود. ترکیبات دکان حدود 80 درصد از حجم اسانس برگ گیاه در رویشگاه شمس آباد را به خود اختصاص دادند. اسانس برگ گیاه استبرق واجد ترکیبات فیتوشیمیایی متعدد بوده و با توجه به ویژگی‌ ترکیبات دکان قابل استفاده در صنایع مختلف می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

22. گونه‌های همروکر محیط‌های آنتروپوژن (با مثالی از شهر همدان)

حمید نطری؛ عباس شاهسواری؛ ندا قربانی

دوره 32، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 405-415

چکیده

  نتایج حاصل از بررسی‌های فلوریستیکی و اکولوژیکی 48 گونه از تیره‌هایی چون خشخاش (Papaveraceae)، شاه‌تره (Fumariaceae)، سیب‌زمینی (Solanaceae)، تاج‌خروس (Amaranthaceae)، پیاز (Alliaceae)، گاوزبان (Boraginaceae)، شمعدانی (Geraniaceae) و پنیرک (Malvaceae) در محدوده درون شهر همدان که طی چند سال گذشته صورت گرفتند، نشان می‌دهند که بسیاری از گونه‌های مشاهده شده این تیره‌ها تنها شامل ...  بیشتر نتایج حاصل از بررسی‌های فلوریستیکی و اکولوژیکی 48 گونه از تیره‌هایی چون خشخاش (Papaveraceae)، شاه‌تره (Fumariaceae)، سیب‌زمینی (Solanaceae)، تاج‌خروس (Amaranthaceae)، پیاز (Alliaceae)، گاوزبان (Boraginaceae)، شمعدانی (Geraniaceae) و پنیرک (Malvaceae) در محدوده درون شهر همدان که طی چند سال گذشته صورت گرفتند، نشان می‌دهند که بسیاری از گونه‌های مشاهده شده این تیره‌ها تنها شامل عناصر همروکر رودرال و زگتالی می‌باشند که عموماً شاخص طبیعت و اکوسیستم درون شهری هستند و حضور اکثر آنها خارج از محدودۀ شهری یا کلاً مشاهده نمی‌شوند و یا تنها در برخی از مناطق و در حد بسیار ناچیزی رویش نشان می‌دهند. بنابراین، اکثر گونه‌های گیاهی مشاهده شدۀ خودرویی که از مناطقی چون حاشیه خیابان‌ها، پاگرد درختان، باغ‌ها، مزارع، زمین‌های زراعی رها‌شده، مخروبه‌ها، پارک‌ها و دیگر بیوتوپ‌های موجود درون شهری جمع‌آوری شدند، شامل عناصر غیربومی (همروکر) خودرویی می‌گردند که تا میزان قابل توجهی فقط در طبیعت شهری رویش دارند. در این صورت، شناخت طبیعت شهری، به همراه گونه‌های بیولوژیکی آن و شهر نیز به عنوان یک اکوسیستم منحصر به فرد و ناپایدار، امروزه از اهمیت و جایگاه پژوهشی و زیست‌محیطی بسیار ارزشمندی برخوردار گردیده که دیگر نمی‌توان شناخت و محافظت بیوتوپ‌های آن را بدون اهمیت دانست و تنها به تحقیقات زیست محیطی برون شهری اکتفا نمود.

---

• مشاهده مقاله

اکولوژی

23. اثر بوته‌میری بر افزایش رقابت گونه‌های علفزار پارک ملی گلستان

خدیجه بهلکه؛ مهدی عابدی؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی؛ عاطفه قربانعلی زاده

دوره 32، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 366-378

چکیده

  روابط زیستی تأثیر زیادی بر کارکرد زیست‌بوم دارد. این مطالعه به دنبال بررسی تغییرات روابط زیستی تحت تأثیر بوته‌میری در جهت‌های مختلف است. برای این منظور در دو جهت شمالی و جنوبی 20 بوته اسپرس زنده و مرده و به‌صورت جفتی به همان تعداد پلاتی در بیرون به‌طور تصادفی انتخاب و گونه‌های زیراشکوب آن‌ها بررسی شد. برای تعیین اصلی‌ترین عامل ...  بیشتر روابط زیستی تأثیر زیادی بر کارکرد زیست‌بوم دارد. این مطالعه به دنبال بررسی تغییرات روابط زیستی تحت تأثیر بوته‌میری در جهت‌های مختلف است. برای این منظور در دو جهت شمالی و جنوبی 20 بوته اسپرس زنده و مرده و به‌صورت جفتی به همان تعداد پلاتی در بیرون به‌طور تصادفی انتخاب و گونه‌های زیراشکوب آن‌ها بررسی شد. برای تعیین اصلی‌ترین عامل تأثیرگذار بر گونه‌ها، از مدل خطی ترکیبی عمومی و مقایسه بین جهت‌ها و سلامت بوته از آزمون تی غیرجفتی استفاده شد. نتایج نشان داد در زیر بوته زنده و مرده، پهن‌برگان چندساله به‌ترتیب (35/6، 8/2 درصد) و بوته‌ای‌ها (25/3، 60/0 درصد) کاهش معنی-داری داشتند. در دامنه جنوبی به‌ترتیب در زیر بوته زنده و مرده درصد پوشش مجموع گونه‌ها (55/17، 85/6 درصد)، گندمیان چندساله (70/1، 98/5 درصد)، پهن‌برگان چندساله (38/2، 28/5 درصد) و بوته‌ای‌ها (18/1، 40/3 درصد) در زیر بوته مرده کاهش معنی‌داری نشان دادند. بر اساس نتایج مدل، در مجموع گونه‌ها، سلامت بوته (0001/0; P<25/21F= ) بیش‌ترین تأثیر را بر روی شاخص روابط زیستی گونه‌ها داشت. در دامنه جنوبی در زیر بوته مرده (58/0- درصد) میزان رقابت بیش‌تر از زنده (14/0- درصد) می‌باشد. همچنین در گندمیان چندساله، جهت (0001/0; P<47/551F= ) بیش‌ترین تأثیر را داشت. در هر دو بوته زنده و مرده پوشش در دامنه شمالی بیش‌تر از جنوبی می‌باشد. بر پهن‌برگان چندساله سلامت بوته (009/0; P<22/7F= ) بیش‌ترین تأثیر را دارد به‌طوری که در دامنه شمالی پس از مرگ بوته (36/0- درصد) پوشش گونه‌ها نسبت به قبل (004/0- درصد) کاهش معنی‌داری داشت. به‌طور کلی بوته‌میری باعث افزایش رقابت می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 261.01 K

اکولوژی

24. معرفی فلور، شکل زیستی و انتشار جغرافیایی عناصر گیاهی منطقه حفاظت شده قمصر در استان اصفهان

حسین بتولی

دوره 32، شماره 1 ، بهار 1398، ، صفحه 177-186

چکیده

  رستنی‌های هر منطقه نتیجه واکنش‌های جامعه زیستی در برابر شرایط محیطی آن است. هدف پژوهش حاضر معرفی فلور، شکل زیستی و گونه‌‌های در معرض خطر منطقه حفاظت شده قمصر است. این منطقه با مساحت تقریبی 36700 هکتار در 35 کیلومتری جنوب غربی کاشان قرار دارد. نتایج نشان داد، مجموعه رستنی‌های این منطقه، بالغ بر 576 گونه گیاهی متعلق به 80 تیره و 355 جنس است. ...  بیشتر رستنی‌های هر منطقه نتیجه واکنش‌های جامعه زیستی در برابر شرایط محیطی آن است. هدف پژوهش حاضر معرفی فلور، شکل زیستی و گونه‌‌های در معرض خطر منطقه حفاظت شده قمصر است. این منطقه با مساحت تقریبی 36700 هکتار در 35 کیلومتری جنوب غربی کاشان قرار دارد. نتایج نشان داد، مجموعه رستنی‌های این منطقه، بالغ بر 576 گونه گیاهی متعلق به 80 تیره و 355 جنس است. از مجموع 355 جنس، 50 جنس (7/8 درصد) و 69 گونه (9/11 درصد) به رده تک لپه‌ای‌ها و 299 جنس (9/51 درصد) و 500 گونه (8/86 درصد) به رده دولپه‌ای‌ها تعلق دارد. بزرگ‌ترین تیره‌های گیاهی از لحاظ تعداد گونه عبارتند از: Compositaeبا 76 گونه،Labiatae وGraminae هر کدام با 50 گونه، Fabaceae با 47 گونه، Cruciferae با 37 گونه، Umbelliferae با 35 گونه و Caryophyllaceae با 28 گونه. بررسی انتشار جغرافیائی رستنی‌های منطقه نشان داد، بیشترین انتشار جغرافیائی به ناحیه رویشی ایرانی-تورانی با 381 گونه (1/66 درصد) و ایرانی-تورانی/اروپا-سیبری/مدیترانه‌ای با 33 گونه (7/5 درصد) مربوط است که از بین آنها 18 گونه انحصاری ایران (1/3 درصد) بودند. در بین گیاهان منطقه، همی‌کریپتوفیت‌ها با 2/32 درصد و تروفیت‌ها با 9/31 درصد، مهمترین شکل‌های زیستی را تشکیل دادند. بر اساس معیارهای IUCN و کتابRed Data Book of Iran ، 33 گونه تهدید شده وجود دارد که همگی متعلق به منطقه ایرانی-تورانی است. از این 33 گونه، 2 گونه در معرض خطر، سه گونه در طبقه آسیب‌پذیر، 26 گونه در طبقه کمتر در معرض خطر و 2 گونه در طبقه کمبود داده قرار دارند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 909.83 K

اکولوژی

25. مطالعه بوم شناختی، فیزیونومی و فلورستیک منطقه بیابانی کوه نمک قم

رضا شیخ اکبری مهر

دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 878-891

چکیده

  چکیده: فرآیندهای جبر گرایانه و اتفاقی در سازماندهی اجتماعات گیاهی مؤثر است ولی اهمیت هرکدام به عوامل مختلفی از قبیل نوع اکوسیستم بستگی دارد. اکوسیستم های بیابانی از شکننده ترین اکوسیستم‌ها هستند. رویشگاه های مذکور مساحت بسیار وسیعی از استان قم را در بر می‌گیرند. نواحی شمالی، شرقی و جنوب شرقی این استان را نواحی بیابانی در بر گرفته ...  بیشتر چکیده: فرآیندهای جبر گرایانه و اتفاقی در سازماندهی اجتماعات گیاهی مؤثر است ولی اهمیت هرکدام به عوامل مختلفی از قبیل نوع اکوسیستم بستگی دارد. اکوسیستم های بیابانی از شکننده ترین اکوسیستم‌ها هستند. رویشگاه های مذکور مساحت بسیار وسیعی از استان قم را در بر می‌گیرند. نواحی شمالی، شرقی و جنوب شرقی این استان را نواحی بیابانی در بر گرفته است. هدف از این مطالعه بررسی برخی از فاکتورهای اکولوژیکی مؤثر بر پوشش گیاهی و تعیین لیست فلورستیک منطقه بیابانی کوه نمک که از کانون های بحرانی فرسایش بادی استان قم بحساب می آید، می باشد. در این مطالعه تعدادی ترانسکت 100 متری با روش آمار برداری سیستماتیک تصادفی در منطقه ای با وسعت حدود 1500 هکتار پیاده شد و ضمن جمع آوری و شناسایی گیاهان بمنظور مطالعه فلورستیکی، نسبت گونه، تعداد افراد، و مساحت تاج پوشش گونه ها و پارامترهای آماری و درصد خطای نمونه برداری با فرمول ها و جداول آماری تعیین گردید. بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق، 28 گونه گیاهی، متعلق به 11 خانواده شناسایی شد، که بیشترین سهم گونه ای از آن خانواده اسفناج می باشد. این یافته با نتایج اکثر مطالعات فلورستیکی مناطق بیابانی مطابقت دارد. نسبت گونه در هر ترانسکت بطور میانگین 7/2 بدست آمد (درصد خطای کمتر از %5). با توجه به شرایط ژئو مورفولوژی منطقه، میزان کم و نامناسب بارندگی، فاکتورهای مربوط به خاک و سایر عوامل اکولوژیک در این عرصه بیابانی، اجتماعات گیاهی توسعه کمی داشته و بیشترین فرم رویشی مربوط به کامفیت ها و تروفیت ها می باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 262.22 K