ژنتیک
جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
دوره 33، شماره 3 ، پاییز 1399، ، صفحه 593-606
چکیده
گیاه دارویی آویشن‌دنایی (Thymus daenensis Celak.) متعلق به تیره‌ی نعناع (Lamiaceae) از گیاهان انحصاری ایران بوده که بواسطه‌ی میزان اسانس بالا و نیز تیمول بالایی که دارد، شایان توجه است. ارزیابی تنوع بین جمعیت‌های این گونه در راستای اهلی‌سازی آن امری ضروری است. بدین منظور هشت جمعیت از این گیاه از سه استان مرکزی (شازند، خانه‌میران بالا، خانه‌میران ...
بیشتر
گیاه دارویی آویشن‌دنایی (Thymus daenensis Celak.) متعلق به تیره‌ی نعناع (Lamiaceae) از گیاهان انحصاری ایران بوده که بواسطه‌ی میزان اسانس بالا و نیز تیمول بالایی که دارد، شایان توجه است. ارزیابی تنوع بین جمعیت‌های این گونه در راستای اهلی‌سازی آن امری ضروری است. بدین منظور هشت جمعیت از این گیاه از سه استان مرکزی (شازند، خانه‌میران بالا، خانه‌میران پائین، اراک)، همدان (ملایر 1، ملایر 2 و جوزان) و لرستان (زاغه) در زمان گلدهی کامل جمع‌آوری و 31 صفت کمی و کیفی آنها مورد ارزیابی‌های مورفولوژیک قرار گرفت. نتایج بیانگر آن بود که در اکثر صفات تفاوت معنی‌داری بین جمعیتها وجود داشت. صفات کرک ساقه، رنگ کاسه، کرک برگ و تعداد غدد اسانس‌دار برگ دارای بیشترین ضریب تغییرات بین جمعیتها بودند. در بین صفات مهم این گیاه، بیشترین طول و قطر گل‌آذین و طول برگ در جمعیت زاغه، بیشترین سطح برگ در جمعیت شازند، بیشترین تعداد غدد اسانس‌دار و عرض برگ در جمعیت خانه‌میران بالا و بیشترین تعداد گل در گل‌آذین در جمعیت ملایر 1 دیده شد. بین صفات مورد مطالعه همبستگی‌های مثبت و منفی معنی‌داری مشاهده شد. تجزیه خوشه‌ای جمعیتها بر‌اساس صفات اندازه‌گیری شده، جمعیتها را در سه خوشه (زاغه، شازند و سایر جمعیتها) قرار داد. بطور کلی نتایج بیانگر تنوع بسیار بالایی بین جمعیتها بود که این تنوع می‌تواند ناشی از شرایط رویشگاه یا ژنتیک جمعیتها باشد. مطلوب‌تر آنست که جمعیتها در شرایط کشت یکسان مورد ارزیابی قرار گیرند تا تاثیر شرایط رویشگاه حذف شده و به نتیجه‌ی مطلوب‌تری در انتخاب جمعیت برتر دست یافت.
اکولوژی
حفیظ اله شهریاری؛ کامبیز ابراری واجاری؛ بابک پیله ور؛ مهدی حیدری
دوره 32، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 749-763
چکیده
گروه‌های کارکردی گیاهی گروهی از گونه‌ها هستند که باهم عکس‌العمل مشابه به عوامل محیطی نشان می‌دهند. این پژوهش با هدف بررسی واکنش گروه‌های کارکردی گیاهی در رابطه با برخی عوامل محیطی در جنگلهای کوهستانی زاگرس جنوبی در استان خوزستان-شهرستان باغ‌ملک انجام شد. در این پژوهش، تعداد 50 قطعه نمونه دایره‌ای 1000 متر مربعی به صورت انتخابی تصادفی ...
بیشتر
گروه‌های کارکردی گیاهی گروهی از گونه‌ها هستند که باهم عکس‌العمل مشابه به عوامل محیطی نشان می‌دهند. این پژوهش با هدف بررسی واکنش گروه‌های کارکردی گیاهی در رابطه با برخی عوامل محیطی در جنگلهای کوهستانی زاگرس جنوبی در استان خوزستان-شهرستان باغ‌ملک انجام شد. در این پژوهش، تعداد 50 قطعه نمونه دایره‌ای 1000 متر مربعی به صورت انتخابی تصادفی در محدوده ارتفاعی 646 تا 3172 متر از سطح دریا برای نمونه‌برداری پوشش گیاهی و ثبت عوامل محیطی پیاده شد. سپس گیاهان نمونه‌برداری شده بر اساس فرم رشد به گروه‌های کارکردی چوبی، علفی و نهال چوبی طبقه‌بندی شده و با استفاده از رسته‌بندی آنالیز تطبیقی متعارفی ارتباط این گروه‌ها با عوامل محیطی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که همه گروه‌های کارکردی گیاهی با ارتفاع از سطح دریا، هدایت الکتریکی، پتاسیم قابل دسترس و اسیدیته خاک همبستگی معنی‌دار بالائی دارند. همچنین کربن زی‌توده میکروبی، درصد رس، جهت دامنه، مواد آلی، درصد شن، شیب و نیتروژن کل برای گروه کارکردی چوبی، مواد آلی، فسفر قابل دسترس، نیتروژن کل، درصد شن، درصد رس، تنفس پایه خاک، وزن مخصوص ظاهری و شیب برای گروه کارکردی علفی و جهت دامنه، نیتروژن کل، درصد شن، شیب، کربن زی‌توده میکروبی و درصد رس برای گروه کارکردی نهال مهم بودند. تنوع گونه‌ای چوبی‌ها تا ارتفاع 2350 متر از سطح دریا بالا بوده و بعد از آن کم شد. در حالیکه علفی‌ها در ارتفاعات میانی (1300 تا 1600 متر از سطح دریا) و در ارتفاعات بیش از2350 متر دارای تنوع کمتر و نهال‌ها دارای بیشترین تنوع در ارتفاعات میانی بودند.
کشاورزی
مرجان دیانت؛ سید میثم حسینی
دوره 30، شماره 1 ، بهار 1396، ، صفحه 85-98
چکیده
به منظور بررسی ویژگیهای مورفولوژیکی جمعیت‌های ازمک بذرهای 40 جمعیت از مناطق مختلف ایران در خرداد ماه 1391 جمع آوری شدند و در شرایط یکسان در گلدان کشت شدند. 15 ویژگی مورفولوژیکی در انتهای فصل رشد اندازه گیری شد. در آزمایشگاه نیز سرعت و درصد جوانه زنی جمعیت ها اندازه گیری شد. تجزیه خوشه‌ای به منظور تعیین وجود رابطه بین جمعیت‌های ازمک ...
بیشتر
به منظور بررسی ویژگیهای مورفولوژیکی جمعیت‌های ازمک بذرهای 40 جمعیت از مناطق مختلف ایران در خرداد ماه 1391 جمع آوری شدند و در شرایط یکسان در گلدان کشت شدند. 15 ویژگی مورفولوژیکی در انتهای فصل رشد اندازه گیری شد. در آزمایشگاه نیز سرعت و درصد جوانه زنی جمعیت ها اندازه گیری شد. تجزیه خوشه‌ای به منظور تعیین وجود رابطه بین جمعیت‌های ازمک انجام شد. در تجزیه خوشه‌ای جمعیتها به 5 گروه تقسیم شدند که عمدتا بر اساس منشاء جغرافیایی آنها بود. جمعیت‌های متعلق به عرض های شمالی تر رشد کمتری داشتند که دلیل آن کاهش متوسط سالانه تشعشع تجمعی روزانه و دمای هوا با افزایش عرض جغرافیایی می‌باشد. چنین تفاوت‌هایی در بین جمعیت ها ممکن است پاسخ کلی آنها به علف کش‌های خاص را تحت تاثیر قرار دهد. تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که سه مولفه تقریبا 97/88% تغییرات را توجیه کردند که سهم مولفه اول، دوم و سوم به ترتیب 39/67، 97/12 و 60/8 درصد بود. صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک اندام زیرزمینی، وزن تر و خشک کل گیاه و طول برگ با مولفه اول بیشترین همبستگی مثبت را داشتند. عرض برگ، طول ساقه، عرض خورجینک، سرعت جوانه زنی، درصد جوانه‌زنی دارای همبستگی مثبت با مولفه دوم بودند. نسبت وزن خشک اندام هوایی به زیرزمینی و تعداد ساقه دارای ضریب بالایی در مولفه بودند سوم بودند ولی همبستگی تعداد ساقه با این مولفه منفی بود.
بیوسیستماتیک
نواز خرازیان؛ مژگان محمدی؛ لیلا شبانی
دوره 29، شماره 2 ، تابستان 1395، ، صفحه 352-368
چکیده
جنس Stachys L. (Lamiaceae، Lamioideae) با داشتن ویژگیهای دارویی متعدد یکی از بزرگترین جنسهای این تیره محسوب می گردد. به واسطه وجود گونه های بسیار مشابه، تنوع ریخت شناسی بالا و دورگه گیریهای متعدد در این جنس، تاکسونومی این جنس بسیار پیچیده است. لذا هدف از این تحقیق بررسی تنوع الگوهای فلاونوئیدی، تعیین کلاس فلاونوئیدی و آشکار سازی موقعیت تاکسونومیکی ...
بیشتر
جنس Stachys L. (Lamiaceae، Lamioideae) با داشتن ویژگیهای دارویی متعدد یکی از بزرگترین جنسهای این تیره محسوب می گردد. به واسطه وجود گونه های بسیار مشابه، تنوع ریخت شناسی بالا و دورگه گیریهای متعدد در این جنس، تاکسونومی این جنس بسیار پیچیده است. لذا هدف از این تحقیق بررسی تنوع الگوهای فلاونوئیدی، تعیین کلاس فلاونوئیدی و آشکار سازی موقعیت تاکسونومیکی 5 گونه و 3 زیرگونه متعلق به 4 بخش می باشد. بدین منظور، فلاونوئید برگ با استفاده از حلال متانول و روش کروماتوگرافی لایه نازک استخراج گردید. به منظور تعیین کلاس فلاونوئیدی نیز از کروماتوگرافی ستونی و سفادکس استفاده شد. همچنین، تنوع الگوهای فلاونوئیدی و موقعیت تاکسونومیکی گونه ها و جمعیتها با استفاده از تحلیل خوشه ای مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای نشان می دهد که بیشترین تنوع فلاونوئیدی در St. lavandulifolia Vahl. مشاهده می گردد. علاوه براین، تعداد 6 کلاس فلاونوئیدی شناسایی شد که اغلب آنها فلاون هستند و الگوهای تغییرات فلاونوئیدی نیز از نوع هیدروکسیلاسیون، متوکسیلاسیون و گلوکوزیلاسیون می باشند. شایان ذکر است که St. setifera subsp. daenesis به واسطه حضور پنج نوع فلاون و یک نوع فلاونول از دو زیر گونه setifera و Iranica متمایز می گردد. بر پایه نتایج حاصل از این مطالعه، ترکیبات فلاونوئیدی در تعیین موقعیت گونه های متعلق به جنسStachys کار آمد معرفی می گردد.
کتایون حق وردی
دوره 28، شماره 3 ، پاییز 1394، ، صفحه 522-534
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر جنگل‌کارهای بومی و غیربومی بر تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و زادآوری گونه‌های چوبی در سری چای باغ قائمشهر واقع در استان مازندران انجام پذیرفت. به این منظور، سطح 2 هکتار از هر یک از توده‌های افرا پلت، توسکا ییلاقی، زربین، کاج سیاه، عرصه خالی (به عنوان شاهد) مورد بررسی قرار گرفت. سپس در هر توده 15 قطعه نمونه ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر جنگل‌کارهای بومی و غیربومی بر تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و زادآوری گونه‌های چوبی در سری چای باغ قائمشهر واقع در استان مازندران انجام پذیرفت. به این منظور، سطح 2 هکتار از هر یک از توده‌های افرا پلت، توسکا ییلاقی، زربین، کاج سیاه، عرصه خالی (به عنوان شاهد) مورد بررسی قرار گرفت. سپس در هر توده 15 قطعه نمونه مربعی شکل به ابعاد 20 ×20 متر برداشت شد. به منظور برداشت گونه‌های علفی و زادآوری گونه‌های چوبی میکروپلات‌هایی به ابعاد 1 × 1 متر پیاده شد. برای مقایسه تنوع گونه ای در توده‌های جنگل‌کاری شده مختلف از شاخص‌های تنوع گونه‌ای سیمپسون، شانون‌وینر و مکینتاش، غنای گونه‌ای مارگالف و منهنیک، شاخص‌های یکنواختی پیت و هیل استفاده گردید. تجزیه واریانس مقادیر تنوع زیستی گونه‌های علفی و زادآوری در توده‌های مورد مطالعه نشان داد که کلیه شاخص‌های مورد نظر تفاوت‌های آماری معنی‌داری را به نمایش گذاشته‌اند. در ارتباط با پوشش علفی، بیشترین مقدار شاخص‌های سیمپسون، مکینتاش، مارگالف، منهینیک، پیت و هیل در منطقه شاهد و بیشترین مقدار شاخص شانون‌وینر در توده جنگل‌کاری شده کاج سیاه مشاهده شد. در خصوص زادآوری گونه‌های چوبی نیز بالاترین مقادیر شاخص‌های مورد بررسی به توده جنگل‌کاری شده افراپلت اختصاص داشت . با توجه به نتایج تحقیق حاضر توصیه می‌شود که در جنگل‌کاری‌ها به منظور حفظ و توسعه تنوع زیستی (بویژه زادآوری گونه‌های چوبی) هر منطقه ، گونه‌های پهن‌برگ بومی در اولویت باشند و کاشت گونه‌های سوزنی‌برگ فقط در شرایط خاص و به همراه اهداف خاص با مطالعه دقیق اکوسیستم منطقه انجام شود.
محمد نقی عادل؛ حسن پوربابائی؛ علی امیدی
دوره 27، شماره 4 ، زمستان 1393، ، صفحه 681-690
چکیده
هدف از این تحقیق ارزیابی تنوع گونه های علفی در یک راشستان بهره برداری نشده بود. برای این منظور 170 هکتار از جنگل های رودبار استان گیلان مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از شاخص های تنوع زیستی، مقادیر تنوع ، غنا و یکنواختی محاسبه و با نتایج حاصل از تحقیقات مشابه مقایسه شد. نتایج نشان داد که مقادیر شاخص های به دست آمده کمتر از سایر مطالعات ...
بیشتر
هدف از این تحقیق ارزیابی تنوع گونه های علفی در یک راشستان بهره برداری نشده بود. برای این منظور 170 هکتار از جنگل های رودبار استان گیلان مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از شاخص های تنوع زیستی، مقادیر تنوع ، غنا و یکنواختی محاسبه و با نتایج حاصل از تحقیقات مشابه مقایسه شد. نتایج نشان داد که مقادیر شاخص های به دست آمده کمتر از سایر مطالعات است. علت این مسئله عمق زیاد لاشبرگ، درصد بالای تاج پوشش، قرار گرفتن منطقه مورد مطالعه در ارتفاعات بالا و نیز عدم بهره برداری در منطقه به علت نبود شبکه جاده است. مقدار یکنواختی تأثیر بیشتری نسبت به غنا در مقدار تنوع داشت. منحنی توزیع فراوانی گونه ها از مدل نرمال لگاریتمی تبعیت می کرد. بیشترین درصد فراوانی مربوط به گونه Bromus benekenii بود که یک گونه مهاجم غیر بومی است و تهدیدی جدی برای تنوع زیستی منطقه به شمار می رود.
